Quản Lý Sử Dụng Các Nguồn Lực Phục Vụ Hoạt Động Ngoại Khoá Môn Học

vận dụng linh hoạt vào hoàn cảnh cụ thể của đơn vị mình, có như vậy mới có sức thu hút học sinh tham gia đông đảo.

+ Nên tổ chức kết hợp nhiều hình thức biểu diễn trong một buổi ngoại khoá môn học để tạo sự thoải mái, hấp dẫn cho đối tượng tiếp nhận. Ví dụ, trong một buổi tổ chức có sự tham gia của những người chơi, những đội chơi (đố vui về kiến thức văn hoá, xã hội...) vừa có sự biểu diễn các tiết mục văn nghệ, lại có phần dành cho khán giả nữa… Hay trong một buổi nói chuyện chuyên đề cần có sự thay đổi không khí bằng những tiết mục văn nghệ minh hoạ đã được chọn lọc kỹ càng.

Trong việc quản lý phương pháp và các hình thức tổ chức giáo dục, hoạt động ngoại khoá môn học người quản lý cần lưu ý giáo viên sử dụng phối hợp các phương pháp và các hình thức tổ chức để các hoạt động này mạng lại hiệu quả và chất lượng cao nhất. Người hiệu trưởng phải đưa ra các mô hình và các phương pháp tổ chức có hiệu quả, tuyên truyền, nhân rộng các mô hình, các phương pháp này, thường xuyên xem xét, tham dự và đánh giá chúng.

Trong quản lý nội dung, phương pháp và các hình thức tổ chức các hoạt động giáo dục, hoạt động ngoại khoá môn học cần quán triệt các nguyên tắc giáo dục: Giáo dục gắn với lao động sản xuất, gia đình, nhà trường, xã hội, giáo dục trong lao động, trong tập thể, thống nhất ý thức và hành động, tôn trọng cá nhân học sinh; kết hợp vai trò hướng dẫn, chỉ đạo của giáo viên với vai trò tích cực, chủ động của học sinh, tính phù hợp với đặc điểm lứa tuổi…

1.4.2.3. Quản lý sử dụng các nguồn lực phục vụ hoạt động ngoại khoá môn học

Các nguồn lực phục vụ hoạt động giáo dục nói chung, hoạt động ngoại khoá môn học trong nhà trường nói riêng bao gồm cả con người, kinh phí, thời gian và các điều kiện về vật lực.

Hiệu trưởng lên kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ nhận thức và các kĩ năng tổ chức hoạt động ngoại khoá môn học cho đội ngũ.

Hiệu trưởng dành kinh phí, thời gian cho việc tổ chức các hoạt động ngoại khoá.

Hiệu trưởng lên kế hoạch mua sắm, sử dụng, bảo quản các phương tiện phục vụ tổ chức hoạt đông ngoại khoá (catset, âm li, máy vi tính, tivi, bàn ghế, tài liệu....) để nâng cao chất lượng giáo dục, tiết kiệm, tránh lãng phí. Việc lên kế hoạch mua sắm các trang thiết bị phục vụ các hoạt động giáo dục, hoạt động ngoại khoá cần bám sát mục tiêu, yêu cầu của từng hoạt động, với các hình thức chính khoá và ngoại

khoá, chú trọng các phương tiện giáo dục mang cả giá trị vật chất và tinh thần như sách, vở, báo chí, tranh ảnh, các tác phẩm nghệ thuật… Để đảm bảo độ bền của các phương tiện giáo dục, hiệu trưởng cần mua sắm các đồ dùng có chất lượng, có sổ sách theo dõi, ghi chép tình trạng sử dụng, giao trách nhiệm tự quản các trang thiết bị này cho giáo viên và học sinh. Việc mua sắm trang thiết bị phải thực hiện bằng nhiều nguồn: Nhà nước, phụ huynh, địa phương, các cá nhân hảo tâm… Nhà trường có trách nhiệm làm cho mọi người hiểu được tầm quan trọng của trang thiết bị giáo dục đối với các hoạt động giáo dục và các hoạt đông ngoại khoá của học sinh.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 127 trang tài liệu này.

1.5. Chức năng của hiệu trưởng đối với quản lý hoạt động ngoại khóa

1.5.1. Lập kế hoạch tổ chức hoạt động ngoại khóa ở trường THCS

Kế hoạch là sự sắp xếp công việc cụ thể cho một thời gian nhất định: Tuần, tháng, học kỳ, năm học. Kế hoạch HĐNK là trình tự những nội dung hoạt động, các hình thức tổ chức hoạt động được bố trí, sắp xếp theo thứ tự thời gian của năm học.

Nhà quản lý cần chủ động xây dựng kế hoạch hoạt động thường xuyên, kế hoạch hoạt động theo chủ điểm, kế hoạch bồi dưỡng đội ngũ GV, kế hoạch đầu tư và sử dụng cơ sở vật chất cũng như các điều kiện thực hiện, kế hoạch phối hợp các lực lượng giáo dục, kế hoạch kiểm tra đánh giá kết quả thực hiện HĐNK.

Căn cứ vào nhiệm vụ năm học và chương trình học tập các môn văn hóa, Hiệu trưởng xây dựng kế hoạch hoạt động ngoại khóa cho từng khối lớp và chỉ đạo giáo viên tổ chức thực hiện.

Kế hoạch hoạt động ngoại khóa cần xác định rõ: Chủ đề hay tên hoạt động, mục tiêu của hoạt động, đối tượng thực hiện, nguồn lực tham gia (nhân lực, vật lực, tài lực, tin lực), thời gian thực hiện: Ngày, tuần, tháng, học kỳ và kết quả cần đạt được trong mỗi hoạt động ngoại khóa.

1.5.2. Tổ chức thực hiện kế hoạch hoạt động ngoại khóa

Hiệu trưởng thành lập Ban chỉ đạo tổ chức hoạt động ngoại khóa do Hiệu trưởng làm trưởng ban và đại diện của các tổ chức đoàn thể và đại diện giáo viên ở các khối lớp. Ban hành quyết định về tăng cường tổ chức hoạt động ngoại khóa cho học sinh, quy định về cách thức, tổ chức, nội dung hoạt động vv.. Giao nhiệm vụ cho giáo viên và các tổ chức đoàn thể trong tổ chức hoạt động ngoại khóa cho học sinh.

Nhiệm vụ tổ chức thực hiện các hoạt động ngoại khóa trong trường PTDTBT THCS là trách nhiệm của mỗi cán bộ giáo viên, nhân viên trong nhà trường, song đặc biệt là giáo viên bộ môn và giáo viên chủ nhiệm lớp.

Với vai trò này, cán bộ Đoàn - Đội có vai trò rất quan trọng trong việc chỉ đạo HĐNK. Vì vậy, việc quản lý được thể hiện ở những nội dung: Quản lý việc xây dựng kế hoạch, việc triển khai kế hoạch, việc tổ chức thực hiện, việc phối hợp các lực lượng giáo dục, việc bồi dưỡng GV, việc kiểm tra đánh giá.

Huy động các nguồn tài chính để tổ chức hoạt động ngoại khóa cho học sinh bằng nhiều nguồn tài chính khác nhau:

- Nguồn tài chính từ ngân sách nhà nước

- Nguồn tài chính từ cha mẹ học sinh đóng góp

- Nguồn tài chính từ các tổ chức ngoài trường tài trợ vv…

1.5.3. Chỉ đạo tổ chức hoạt động ngoại khóa cho học sinh

- Chỉ đạo giáo viên xây dựng chương trình, kế hoạch hoạt động ngoại khóa: Hiệu trưởng chỉ đạo giáo viên xây dựng kế hoạch, chương trình hoạt động ngoại khóa môn học dựa trên kế hoạch hoạt động và định hướng hoạt động ngoại khóa của trường. GV chủ nhiệm là người thiết kế tổ chức thực hiện các hoạt động thường xuyên tại lớp mình và là người chỉ đạo, tổ chức cho HS tham gia các hoạt động theo chủ điểm và dạy các môn học.

- Bồi dưỡng nâng cao năng lực giáo viên về hoạt động ngoại khóa môn học: Hiệu trưởng nâng cao năng lực giáo viên về hoạt động ngoại khóa: Kĩ năng thiết kế hoạt động ngoại khóa, kĩ năng huy động nguồn lực tổ chức hoạt động ngoại khóa; kĩ năng xây dựng kịch bản hoạt động; kĩ năng tổ chức hoạt động và thu hút học sinh tham gia, kĩ năng đa dạng hóa các hình thức hoạt động ngoại khóa, kĩ năng kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động.

- Chỉ đạo giáo viên đổi mới phương pháp và hình thức tổ chức hoạt động ngoại khóa môn học.

Hoạt động ngoại khóa càng đa dạng phong phú bao nhiêu càng có sức thu hút học sinh bấy nhiêu, vì vậy giáo viên cần phải thường xuyên đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động ngoại khóa môn học để thu hút học sinh tham gia hoạt động để tạo cơ hội cho học sinh trải nghiệm thực tế.

- Chỉ đạo thực hiện có hiệu quả nội dung, chương trình hoạt động ngoại khóa bám sát theo:

Căn cứ vào mục tiêu, nhiệm vụ của từng môn học và nhiệm vụ của học kỳ, của năm học.

Căn cứ vào kế hoạch học tập chính khóa của học sinh theo khối lớp Căn cứ vào đặc điểm trình độ nhận thức của học sinh vùng miền Căn cứ vào điều kiện tài chính, cơ sở vật chất của nhà trường.

Hiệu trưởng chỉ đạo giáo viên xây dựng chương trình kế hoạch hoạt động ngoại khóa và thực hiện kế hoạch hoạt động ngoại khóa.

Hoạt động ngoại khóa môn học phải xác định rõ về mục tiêu, nội dung, đa dạng về hình thức, phương pháp thực hiện, giáo viên phải có nghệ thuật thu hút học sinh tham gia. Hoạt động ngoại khóa môn học phải tạo được sân chơi cho học sinh THCS và có tác dụng tạo môi trường cho học sinh trải nghiệm cuộc sống thực tế hoặc môi trường sống mang tính giả định. Thông qua hoạt động ngoại khóa giáo viên củng cố, mở rộng tri thức đã học cho học sinh, rèn kĩ năng thực hành, khả năng thích ứng, khả năng sáng tạo trong cuộc sống cho học sinh. Hoạt động ngoại khóa của học sinh phải có tác dụng giáo dục học sinh thực hiện tốt quyền va bổn phận của trẻ em trong gia đình, nhà trường, xã hội.

- Chỉ đạo tăng cường cơ sở vật chất tài chính phục vụ cho hoạt động ngoại khóa.

Hiệu trưởng cần tăng cường các điều kiện cơ sở vật chất để hoạt động ngoại khóa được tiến hành thuận lợi có hiệu quả.

Hiệu trưởng có thể tăng cường nguồn cơ sở vật chất bằng ngân sách của nhà nước và có thể tăng cường cơ sở vật chất bằng nguồn tài chính từ cha mẹ học sinh đóng góp hoặc do các nhà hảo tâm tài trợ.

Chỉ đạo giáo viên nhận xét đánh giá kết quả hoạt động ngoại khóa môn học có tác dụng tạo động lực cho hoạt động ngoại khóa phát triển và hiệu quả.

Hiệu trưởng chỉ đạo giáo viên nhận xét, đánh giá kết quả hoạt động ngoại khóa nhằm kích thích tính tích cực tham gia của học sinh và tạo động lực cho học sinh hoạt động hiệu quả.

Đánh giá bằng hình thức nhận xét kết quả tham gia hoạt động của học sinh, những năng lực đã bộc lộ và những hạn chế cần khắc phục. Đánh giá tập thể, nhóm và đánh giá cá nhân.

Chỉ đạo phối hợp các lực lượng thực hiện HĐNK: HĐNK diễn ra trong nhà trường và ngoài nhà trường, các lực lượng giáo dục có ảnh hưởng tới hoạt động đó là: Các đoàn thể, tổ chức xã hội trong nhà trường và ngoài nhà trường, phụ huynh, GV, CBQL và HS.

Đối với HS THCS, lứa tuổi hồn nhiên, năng động, cơ thể bắt đầu phát triển… nên việc lĩnh hội kiến thức, kỹ năng đối với HS cần chuyển tải những kiến thức, kỹ năng đúng, đủ, được phát triển một cách "nhẹ nhàng, tự nhiên, hiệu quả", tránh nặng nề, gây cho HS những áp lực tinh thần, phản tác dụng giáo dục.

Việc giáo dục HS không chỉ có nhà trường và gia đình mà phải có sự kết hợp chặt chẽ giữa 3 môi trường giáo dục: Gia đình, nhà trường và xã hội. Các lực lượng tham gia phối hợp bao gồm: Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, Đội TNTP Hồ Chí Minh, GVCN, GV bộ môn, nhân viên, Hội cha mẹ HS, các tổ chức xã hội: Đoàn thanh niên, Công an, Phụ nữ, các đơn vị kết nghĩa... Mỗi lực lượng giáo dục đều có thế mạnh riêng, vì vậy quản lý tốt việc phối hợp các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường để tổ chức tốt HĐNK chính là thực hiện xã hội hóa giáo dục, tạo môi trường giáo dục tốt nhất cho HS.

1.5.4. Kiểm tra đánh giá kết quả giáo viên tổ chức hoạt động ngoại khóa

Hiệu trưởng căn cứ vào kế hoạch, chương trình hoạt động ngoại khóa để kiểm tra, đánh giá kết quả thực hiện của giáo viên các lớp bao gồm từ việc lên kế hoạch hoạt động, thiết kế giáo án hay kịch bản hoạt động, phối hợp các lực lượng để tổ chức hoạt động và tổ chức hoạt động, kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động của học sinh. Việc đánh giá phải thường xuyên và có tác dụng tạo động lực cho giáo viên không ngừng hoàn thiện năng lực tổ chức hoạt động.

Cách đánh giá chất lượng giáo dục đúng đắn, đầy đủ là chất lượng giáo dục đáp ứng mục tiêu giáo dục. Như vậy sản phẩm giáo dục con người phải được đánh giá trên các mặt: Chất lượng kiến thức (văn hoá), chất lượng kỹ năng (kỹ năng sống), chất lượng thái độ (đạo đức). Hình thức đánh giá được đổi mới như: Đổi mới thi cử, đổi mới xếp loại hạnh kiểm… với việc đổi mới cách đánh giá chất lượng giáo dục sẽ làm cho HĐNK càng có vị trí quan trọng trong việc tạo nên sản phẩm đáp ứng mục tiêu giáo dục hiện nay.

Kết quả giáo dục cuối cùng được đánh giá qua hành vi, kỹ năng của HS. Nếu chỉ qua việc học tập các môn học ở trên lớp thì việc hình thành hành vi, rèn luyện các kỹ năng sẽ gặp nhiều khó khăn. Bởi vì với thời gian quy định của một tiết học ở cấp THCS, HS khó có khả năng thể nghiệm những tri thức thu nhận được qua các bài học. Vì vậy, việc tổ chức các hoạt động giáo dục khác nhau là điều kiện quan trọng để rèn luyện hành vi, kỹ năng của học sinh đã được tiếp thu trên lớp. Việc đánh giá học sinh qua HĐNK sẽ góp phần đánh giá chất lượng giáo dục nói chung, đặc biệt là hạnh kiểm.

- Đối với GV, kết quả đánh giá phản ánh sự trưởng thành của HS và giúp GV tự đánh giá khả năng tổ chức hoạt động của mình.

- Đối với các cấp quản lý, việc đánh giá HS qua HĐNK là biện pháp để đánh giá kết quả giáo dục toàn diện. Quản lý việc kiểm tra đánh giá HĐNK là quản lý nội dung, các mức đánh giá, hình thức đánh giá, quy trình đánh giá của hoạt động này.

1.6. Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động ngoại khóa ở trường trung học cở sở

- Quản lý hoạt động ngoại khóa ở các trường trung học cơ sở chịu tác động bởi nhiều yếu tố, cụ thể như:

- Năng lực và trình độ của đội ngũ cán bộ quản lý:

+ Năng lực và trình độ của đội ngũ Ban giám hiệu:

Người hiệu trưởng nhận thức đúng, đầy đủ về công tác giáo dục sẽ có sự quản lý sâu sát và quan tâm đầy đủ tới sự chuẩn bị các yếu tố trong công tác tổ chức hoạt động ngoại khóa như chương trình, giáo án, cơ sở vật chất, hình thức tổ chức,... quá trình tổ chức của giáo viên, quá trình tham gia của học sinh hay công tác bồi dưỡng giáo viên, công tác nghiên cứu khao học, công tác kiểm tra đánh giá... thì việc xây dựng kế hoạch, lựa chọn các nội dung, hình thức tổ chức, phân công người phụ trách hợp lý, từ đó sẽ có những chỉ đạo sâu sắc trong quá trình tổ chức thực hiện các hoạt động một cách tốt nhất, phù hợp nhất. Trên cơ sở của quá trình xây dựng kế hoạch, chỉ đạo và tổ chức thực hiện một cách khoa học thì Ban giám hiệu sẽ đưa ra được các phương án kiểm tra, đánh giá kết quả của các hoạt động ngoại khóa chính xác với từng nội dung hoạt động và cũng từ đó có những điều chỉnh, bổ sung phù hợp với các điều kiện cụ thể của nhà trường.

Ngược lại, nếu nhận thức chưa đầy đủ hoặc có ý thức coi nhẹ về công tác tổ chức hoạt động ngoại khóa sẽ là nguyên nhân dẫn đến việc xây dựng các kế hoạch không phù hợp với thực tế, thiếu tính khả thi và làm giảm hiệu quả quản lý trong công tác này. Từ đó sẽ không đảm bảo được mục tiêu giáo dục toàn diện trong nhà trường.

Qua đây chúng ta nhận thấy rằng: Năng lực quản lý là khả năng sử dụng đúng, kịp thời các công cụ quản lý và phương pháp quản lý của người hiệu trưởng tác động lên đối tượng quản lý nhằm giải quyết một công việc hoặc một sự việc quản lý có hiệu quả. Người hiệu trưởng có năng lực quản lý tốt sẽ có thể sử dụng các biện pháp quản lý hữu hiệu để nâng cao hiệu quản quản lý nói chung và hiệu quả công tác hoạt động ngoại khóa môn học nói riêng.

+ Năng lực và trình độ của đội ngũ quản lý tổ bộ môn.

Tổ trưởng bộ môn là người có khả năng tập hợp giáo viên, biết lắng nghe, tạo sự đoàn kết trong tổ, gương mẫu, công bằng, kiên trì, khéo léo trong giao tiếp ứng xử.

Tổ trưởng bộ môn luôn đi đầu trong việc áp dụng phương pháp dạy học mới vào việc xây dựng kế hoạch ngoại khóa môn học mình phụ trách, đồng thời phải gần gũi để động viên, nhắc nhở, giúp đỡ, trao đổi với giáo viên để họ hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình.

Tổ trưởng phải thường xuyên tổ chức các chuyên đề cụ thể về việc tổ chức các hoạt động ngoại khóa sao cho hiệu quả, để giáo viên thảo luận tìm ra con đường truyền thụ kiến thức mới tốt nhất và chỉ cho học sinh có cách tái hiện kiến thức cũ nhanh nhất và chính xác nhất trong tổ chức hoạt động ngoại khóa môn học.

Tổ trưởng bộ môn nên giao nhiệm vụ cho các thành viên về việc viết sáng kiến kinh nghiệm theo từng chủ đề về tổ chức hoạt động ngoại khóa môn học, có áp dụng phương pháp mới đồng thời có sự góp ý rút kinh nghiệm học hỏi lẫn nhau.

- Năng lực và trình độ của đội ngũ giáo viên

Trong quản lý và tổ chức hoạt động ngoại khóa thì yếu tố trình độ năng lực của người thầy có ảnh hưởng rất lớn đến hiệu quả hoạt động. Người thầy ngoài việc cần có phẩm chất đạo đức, tác phong gương mẫu, chuẩn mực thì cần phải có năng lực, trình độ tốt, đáp ứng cho việc tổ chức tốt các hoạt động ngoại khóa bộ môn.

Trình độ, năng lực của người thầy thể hiện ở trình độ học vấn, năng lực thực hành, năng lực sư phạm và năng lực điều hành hoạt động ngoại khóa hay khả năng linh hoạt ứng xử đối với các tình huống xảy ra trong quá trình tổ chức các hoạt động ngoại khóa môn học. Chính năng lực và trình độ của giáo viên sẽ quyết định đến sự linh hoạt, sáng tạo, sự đa dạng trong các hoạt động ngoại khóa và cũng là yếu tố quyết định đến hiệu quả của từng hoạt động.

- Năng lực của học sinh

Nhận thức đúng đắn của học sinh đối với hoạt động ngoại khóa môn học sẽ tạo ra động cơ, tinh thần tự giác tích cực, sự say mê... khi tham gia. Ý thức của các em khi tham gia các hoạt động ngoại khóa môn học ảnh hưởng rất nhiều đến kết quả hoạt động ngoại khóa.

Thông qua hoạt động ngoại khóa học sinh có cơ hội bộc lộ tính cách và thể hiện bản thân, các em đã dần khẳng định bản thân trước bạn bè, thầy cô và gia đình. Các em biết sống tích cực, có niềm tin cũng như mục tiêu để vươn tới. Các em dần dần trở lên học sinh học khá có ý thức học tập tốt, thực hiện nội quy một cách nghiêm túc, năng động, hoạt bát, quan hệ xã hội đúng mực. Thông qua việc tổ chức các hoạt động ngoại khóa, tổ chức các chuyến tham quan, học tập ngoài trời, các buổi sinh hoạt chuyên đề, vui chơi tập thể có chủ đích học sinh sẽ được giáo dục giá trị và kỹ năng sống thực tế. Với các hình thức tổ chức các hoạt động ngoại khóa như: Câu lạc bộ thuyết trình, lễ hội văn hóa, giao lưu chia sẻ với các trẻ em kém may mắn, thăm hỏi người già… chẳng những các em được nâng cao nhận thức và giá trị sống về vai trò của cá nhân trong tập thể, tính kỷ luật, tinh thần đồng đội lòng nhân ái, tính vị tha… mà còn được cọ xát với thực tế để bộc lộ các kỹ năng sống như: Kỹ năng tổ chức, quản lý công việc, kỹ năng làm việc với nhóm và kỹ năng giao tiếp, lãnh đạo

- Điều kiện về cơ sở vật chất, trang thiết bị của nhà trường là cơ sở cho việc xây dựng, lựa chọn các hoạt động ngoại khóa môn học phù hợp.

Nguồn kinh phí là rất cần thiết để tổ chức các hoạt động ngoại khóa môn học. Vì vậy, nhà quản lí cần cân đối ngân sách, dành một phần kinh phí cho việc tổ chức các hoạt động ngoại khóa hay huy động các nguồn việc trợ, xã hội hóa để chuẩn bị tốt cho việc tổ chức các hoạt động ngoại khóa môn học.