Tính khẩu ngữ trong thơ Nôm Nguyễn Trãi - 18

-

7

Bốn dân nghiệp có cao cùng thấp

494

-

8

Đều hết làm tôi thánh thượng hoàng

495

127

1

Làm người thì giữ đạo trung dung

496

-

4

Mựa tham mựa dại nết anh hùng

497

-

5

Hùm còn muông mạnh còn nằm cũi

498

-

6

Khiếu hót chim khôn phải ở lồng

499

-

8

Tai nàn chẳng phải lại thung dung

500

128

3

Lợi tham hết lấy nhiều thì cạnh

501

-

4

Nghĩa phải đem cho ít chẳng phường

502

-

5

Sự thế xá phòng khi được mất

503

-

6

Lòng người tua đoán thuở mừng thương

504

-

7

Chẳng nhàn xưa chép lời truyền bảo

505

-

8

Khiến chớ cho qua một đạo thường

506

129

1

Bền đạo trung dung chẳng thuở tàng

507

-

2

Màng chi phú quý nhọc khoe khoang

508

-

4

Thu nẻo tin truyền cúc có vàng

509

-

5

Kết bạn mựa quên người cố cựu

510

-

8

Thảy thảy dường bằng nguyệt Cửu Giang

511

130

1

Có của hằng cho lại có thông

512

-

4

Bia Ngụy Trung cao há nối tông

513

-

5

Hiềm kẻ say chưng bề tửu sắc

514

-

7

Còn nhiều xá họp toan ăn uống

515

-

8

Tám chín mươi thì vạn sự thông

516

131

2

Khó thì hay khéo khốn hay hanh

517

-

5

Khi bão mới hay là cỏ cứng

518

-

6

Thuở nghèo thì biết có tôi lành

519

-

8

Nẻo có công nhiều lọ phải tranh

520

132

1

Phúc của chung thì họa của chung

521

-

4

Sự nghiệp tua thìn phải đạo trung

522

-

7

Mặc chu biết nơi dường ấy

523

-

8

Chẳng thấp thì cao ắt được dùng

524

133

1

Lấy khi phú qúyđắp cơ hàn

525

-

2

Vần chuyển chẳng dừng sự thế gian

526

-

3

Nẻo khỏi tiểu nhân quân tử nhọc

527

-

4

Dầu chăng quân tử tiểu nhân loàn

528

-

6

Khó ở kinh thành thiếu kẻ han

529

-

7

Hằng lấy của chung làm nghĩa cả

530

-

8

Qua ngày qua tháng được an nhàn

531

134

1

Cắp nắp làm chi hỡi thế gian

532

-

2

Có thì ăn mặc chớ lo toan

533

-

5

Nằm có chiếu chăn cho ấm áp

534

-

6

Ăn thì canh cá chớ khô khan

535

-

7

Phúc dầu hay đến trăm tuổi

536

-

8

Mình thác thì nên mọi của tan

537

135

2

Bần tiện ai là kẻ trọng yêu?

-

3

Của đến nước xa nên quí giá

539

-

6

Thấy loạn thì hay đời Thuấn Nghiêu

540

-

7

Phúc gặp ngần nào ấy mệnh

541

-

8

Làm chi đua nhọc tốn công nhiều

542

136

1

Trần trần mữ cậy những ta lành

543

-

2

Phúc họa tình cờ xảy chửa đành

544

-

3

Miệng thế nhọn hơn chông mác nhọn

545

-

4

Lòng người quanh nữa nước non quanh

546

-

5

Chẳng ngừa nhỏ ấu nên lớn

547

-

6

Nẻo có sâu thì bỏ canh

548

-

7

Ở thế ươn hèn chăng có sự

549

-

8

Ngàn muôn tốn nhượng chớ đua tranh

550

137

1

Muốn ăn trái dưỡng nên cây

551

-

2

Ai học thì hay mựa lệ chầy

552

-

4

Quan cao nào đên dạng người ngây

553

-

5

Trị dân xưa rắp lòng cho chính

554

-

7

Có chẳng có tài dùng chẳng đến

555

-

8

Mựa rằng thánh đức có nơi khuây

556

138

2

Ở chưng trần thế mấy phen cười

557

-

3

Phúc nhiều của bởi nơi ta thích

558

-

5

Có của bo bo hằng chực của

559

-

6

Oán người nơm nớp những âu người

560

-

7

Làm chi pháo phúc lòng nhau bấy

561

139

2

Hai ấy hằng lề sự thế gian

562

-

3

Những kẻ ân cần khiphú quý

563

-

5

Lều không con cái hằng tình phụ

564

-

7

Lòng thế bạc đen dầu nó biến

565

-

8

Ta gìn nhân nghĩa chớ loàn đan

566

140

1

Phú quý thì nhiều kẻ đến chen

567

-

2

Uốn đòi thế thái tính chưa quen

568

-

3

Cơm ăn miễn có dầu xoa bạc

569

-

4

Áo mặc âu chi quản cũ đen

570

-

6

Chê khen mựa ngại tiếng chê khen

571

141

2

Dại ngây nên thiếu kẻ khen chê

572

-

3

Khách hiềm nào quản quen cùng lạ

573

-

4

Cơm đói nài chi hẩm lẫn khê

574

-

5

Yên phận cũ chăng bằng phận khác

575

-

8

Đã nẻo làm cầm lẫn mất lề

576

142

1

Đồng bào cốt nhục nghĩa càng bền

577

-

3

Điền địa chớ tham hơn bỏ ải

578

-

4

Nhân luân mựa lấy dưới làm trên

579

-

5

Chân tay dầu đứt bề khôn nối

580

-

6

Xống áo chăng còn mô dễ xin

581

-

7

Ở thế nhịn nhau muôn sự đẹp

582

-

8

Cương nhu cùng biết hết hai bên

143

1

Bởi lòng chẳng ở cửa quyền

584

-

2

Há rặng quân thần chẳng phải duyên

585

-

3

Song viết có nhiều dân có khó

586

-

4

Cửa nhà càng rộng thế càng phiền

587

-

7

Chúc thánh cho tày Nghiêu Thuấn nữa

588

-

8

Được về ở thú điền viên

589

144

2

Chớ tham tiểu lợi phải gian nan

590

-

3

Cầu hiền chí cũ mong cho được

591

-

4

Bất nghĩa lòng nào mựa lỡ toan

592

-

5

Giữ thuở phong lưu pha thuở khó

593

-

6

Lấy khi phú quý đắp khi hàn

594

-

7

Cho hay bĩ thái mấy lề cũ

595

-

8

Nẻo có nghèo thì có an

596

145

1

Có tông có tộc mựa sơ thay

597

-

2

Vạn diệp thiên chi bởi một cây

598

-

3

Yêu trọng người dưng là của cải

599

-

4

Thương vì thân thích nghĩa chân tay

600

-

6

Hoạn nạn bù trì huynh đệ bây

601

-

7

Phiên bạc cùng nhau còn được cậy

602

-

8

Mựa nghe sàm nịnh có lòng tây

603

146

1

Sinh đẳng trung đà phúc đức thay

604

-

2

Chẳng cao, chẳng thấp miễn qua ngày

605

-

3

Ở yên thì nhớ lòng xung đột

606

-

5

Nhiều của ấy chăng qua chữ nghĩa

607

-

6

Dưỡng người cho kẻo nhọc chân tay

608

-

7

Trời đã có kho vô tận

609

147

2

Yêu xạ vì nhân mùi có hương

610

-

3

Ở ngọt thì hơn nhiều kẻ chuộng

611

-

6

Tính ở nhu hơn tính ở cương

612

-

7

Ngâm kíp thắm thì phai lại kíp

613

-

8

Yêu nhau chẳng đã đạo thường thường

614

148

1

Ở bầu thí dáng ắt nên tròn

615

-

2

Xấu tốt đều thì rắp khuôn

616

-

5

Chơi cùng đứa dại nên bầy dại

617

-

6

Kết với người khôn học nết khôn

618

-

7

Ở đẳng thấp thì nên đẳng thấp

619

149

1

Của thết người là của còn

620

-

2

Khó khăn, phải đạo, cháo càng ngon

621

-

3

Thấy ăn chạy đến thì no dạ

622

-

4

Trợ đánh bênh nhau ắt phải đòn

623

-

5

Chớ lấy hại người làm ích kỷ

624

-

7

Tay ai thì lại làm nuôi miệng

625

150

3

Biển học trường văn hằng nhặt bới

626

-

4

Đường danh lối lợi, hiểm khôn tìm

627

-

5

Chúa ràn nẻo khỏi tan con nghé

-

8

Bạn cùng phiến sách tiếng đàn cầm

629

151

2

Vốn xưa một cội thác cùng cành

630

-

7

Thế gian ai có thì cốc

631

-

8

Mựa nữa cho khuây nghĩa đệ huynh

632

152

1

Cơn cớ nguyền cho biết sự do

633

-

2

Xem mà quyết đoán lấy cương nhu

634

-

4

Cao thấp nài nhau tựa đắn đo

635

-

6

Hòa hưu thì khiến nọ tù mù

636

-

7

Tội ai cho nấy cam danh phận

637

-

8

Chớ có thân sơ mới trượng phu

638

153

2

Hay đỗ, hay dưng, mới nẻo âu

639

-

7

Kham hạ Nghiêm Quang từ chẳng đến

640

154

3

Dưới tạc nên ao chín khúc

641

-

6

Bếp thắng chè thô cởi thuở âu

642

-

7

Bốn bể nhẫn còn mong đốt đuốc

643

-

8

Dầu về dầu ở mặc ta dầu

644

155

2

Chẳng chờ cởi ấn gượng xin về

645

-

7

Đã ngoài chưng thế dầu hơn thiệt

646

-

8

Chẳng quản ai khen, chẳng quản chê

647

156

1

Chớ người trọc trọc, chớ ta thanh

648

-

2

Lấy phải thì trung, đạo ở kinh

649

-

3

Rồi việc mới hay khuôn được thú

650

-

4

Khỏi quyền đã kẻo lụy chưng danh

651

-

7

Song viết huống còn non nước cũ

652

-

8

Mặc dầu thua được có ai tranh

653

157

1

Chẳng khôn, chẳng dại, luống ương ương

654

-

2

Chẳng dại, người hòa lại chẳng thương

655

-

4

Gác vân còn giữ bút đeo hương

656

-

7

Văn đạt chẳng cầu, yên mỗ phận

657

158

5

Âu tư là ấy yêu dường chúa

658

-

6

Lỗi thác vì nơi lụy bởi danh

659

-

7

Bui có một niềm trung hiếu cũ

660

-

8

Chẳng nằm, thức dậy nẻo ba canh

661

159

2

Điền viên lánh mặc ta dầu

662

-

3

Sách ngâm song có mai và điểm

663

-

7

Đạo quân thân nhẫn dầu ai lỗi

664

-

8

Hổ xanh xanh ở trốc đầu

665

160

2

Lui tới đòi thì miễn phận an

666

161

1

Yêu nhục nhiều phen vẫn đã từng

667

-

3

Trọng thì nên ngõ, nhờn thì dại

668

-

4

Mất chẳng hề âu, được chẳng mừng

669

-

5

An lạc một lều dầu địch

670

-

7

No nao biết được lòng tri kỷ

671

162

2

Đòi phận mà yên há sở cầu?

672

-

3

Diếp còn theo tiên gác phượng

-

5

Được thì xem áng công danh dễ

674

-

6

Đến lý hay cơ tạo hóa mầu

675

-

7

Khứng hạ Trương Lương chẳng khứng ở

676

163

1

Lọ chi thành thị, lọ lâm tuyền

677

-

2

Được thú thì hơn, miễn phận yên

678

-

3

Vụng bất tài nên kém bạn

679

-

4

Già vô sự ấy là tiên

680

-

7

Cùng đạt lẽ hay này có mệnh

681

165

2

Đeo lợi làm chi luống nhọc thân

682

-

3

Nhớ chúa lòng còn son một tấc

683

-

4

Âu thì tóc đã bạc mươi phần

684

-

7

Dầu phải, dầu chăng, mặc thế

685

166

2

Chẳng ngờ bước tới áng công danh

686

-

4

Phải lụy vì nhân một chữ đinh

687

-

7

Xưa còn chép câu kinh đấy

688

-

8

Yên phận thì chăng nhục đến mình

689

167

2

Lỗi thác ai vì mỗ chút nào

690

-

3

Một phát khách chầy còn thấy hỏi

691

-

4

Hai phen lần đến ắt chăng chào

692

-

7

Lan Huệ chẳng thơm thì chớ

693

-

8

Nỡ chi lại phải chốn tanh tao

694

168

1

Đổi lần đã mấy áng phồn hoa

695

-

2

Dầu ngặt, ta vui đạo ta

696

-

3

Ngắm xem mai, hay tuyết đến

697

-

7

Thấy biển triều quan đà ngại vượt

698

169

2

Dầu mặc chê khen, mặc dữ lành

699

-

3

Bói ở lần tìm non Tạ Phó

700

-

7

Có thuở viếng thăm bạn cũ

701

170

1

Rồi hóng mát thuở ngày trường

702

-

3

Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ

703

-

4

Hồng liên trì đã tịn mùi hương

704

-

7

Lẽ có ngu cầm đàn một tiếng

705

171

1

Đói khó thì việc ngửa tay

706

-

2

Chớ làm sự lỗi quỷ thần hay

707

-

3

Nhiều không chẳng đã bề khôn thất

708

-

4

Trăm khéo nào qua chước khéo đầy

709

-

5

Có của cho người nên rộng miệng

710

-

6

Chẳng tham ở thế kẻo chau mày

711

-

8

Của ấy nào ai từng được chầy

712

172

2

Lọ là đứng gió xang tay

713

-

5

Mực thước thế gian dầu có phải

714

-

8

Chẳng đã khôn ngay, khéo đầy

715

173

1

Kẻ khôn thì bảo kẻ ngây phàm

716

-

2

Nghề nghiệp cầm tay ở mới cam

717

-

3

Nên thợ nên thầy vì có học

-

4

No ăn no mặc bởi hay làm

719

-

7

Thấy lợi thì làm cho phải nghĩa

720

-

8

Mựa tây mặt khiến lẫn lòng đam

721

174

1

Tuy rằng bốn biển cũng anh tam

722

-

3

Nhiều thốt đã đành nhiều sự lỗi

723

-

4

Ít ăn thì lại ít người làm

724

-

5

Xa hoa ở rộng nên khó

725

-

7

Kìa thừng nọ dai nào có đứt

726

175

1

Lộc trời cho đã có ngần

727

-

2

Tua hay thửa phận, chớ còn nằn

728

-

3

Giàu nhiều của, con chẳng có

729

-

5

Hễ kẻ danh thơm hay được phúc

730

-

7

Vắn, dài, được, mất dầu thiên mệnh

731

-

8

Chạy quất làm chi cho được nhọc nhằn

732

176

1

Việc ngoài hương đảng chớ đôi co

733

-

3

Thấu kẻ anh hùng hãy nhịn cho

734

-

4

Dợ nọ có dai nào có đứt

735

-

5

Chớ đua huyết khí nên hận

736

-

6

Làm mất lòng người những lo

737

-

7

Hễ kẻ làm khôn thì phải khó

738

-

8

Chẳng bằng vô sự ngáy pho pho

739

177

2

Tạo tình những ước được lâu ngày

740

-

3

Xuân qua còn bảo con đòi cuốc

741

-

4

Hạ đến đà cho kẻ khá cày

742

-

5

Cốc lại thửa làm càng tổn thiệt

743

-

6

Ích chi còn muốn nhọc chân tay?

744

-

7

Ruộng nương là chủ, người là khách

745

178

1

Bậu bạn cùng nhau nghĩa chớ vong

746

-

3

Chặt vàng chăng nhớ câu Hi Dịch

747

-

5

Quân tử nước giao âu những lạt

748

-

6

Hiền nhân rượu thết lọ là nồng

749

-

7

Một phen bạn đến còn đằm thắm

750

179

2

Ai ai đà biết được hay chưa

751

-

3

Kim ngân ấy của người cùng muốn

752

-

4

Tửu sắc là nơi nghiệp há chừa

753

-

7

Chẳng say, chẳng đắm là quân tử

754

-

8

Người hiểm lòng thay, hãy xá ngờ

755

180

1

Chẳng hổ thân già tuổi tác hư

756

-

2

Khó khăn, dại dột, mỗ lừ khừ

757

-

3

Toan cùng người với thì chưa đủ

758

-

4

Xử một ta nay ắt có dư

759

-

5

Bạn tác để duôi đà phải chịu

760

-

7

Bằng rồng nọ ai phen kịp

761

-

8

Mất thế cho nên mặt dại khờ

762

181

1

Được mất tuy nơi sự tiếc mừng

-

3

Non cao Bạch Thạc nào dời chuyển

764

-

4

Nước cả Hoàng Hà há thuở nhưng

765

-

7

Nhọc nhằn ai chớ còn than thở

766

-

8

Ăn có dừng thì việc có dừng

767

182

2

Cao thấp cùng xem sự mất còn

768

-

3

Thướng các thác vì câu uốn lưỡi

769

-

8

Càng già, càng ngẫm của bùi ngon

770

183

1

Trí qua mười mới khá rằng nên

771

-

3

Đạo bút phải dùng tài đã vẹn

772

-

4

Chí thư nấy chép việc càng chuyên

773

-

6

Điện Bắc đà đà yên phận tiên

774

-

8

Xưa nay cùng một sử xanh truyền

775

184

1

Tài đức thì cho lại có nhân

776

-

2

Tài thì kém đức một hai phân

777

-

5

Đọc sách thì thông đòi nghĩa sách

778

-

6

Đem dân mựa nỡ mất lòng dân

779

-

7

Của chung phải đạo, làm chi nữa

780

-

8

Muôn kiếp nào hề lụy đến thân

781

185

1

Này rày nhắn bảo khách bằng quan

782

-

3

Nọ kẻ tranh hùng nên Hán tướng

783

-

5

Già tôi thép cho nên mẻ

784

-

6

Bể rồi hương bởi ngã bàn

785

-

7

Khuyên kẻ trượng phu sinh ở thế

786

-

8

Hãy đừng bất nghĩa, chớ loàn đan

787

186

1

Của nhiều sinh chẳng được con hiền

788

-

4

Chớ màng cạy cạy khiến lòng phiền

789

-

5

Gia tài ấy xem hèn hạ

790

-

7

Say rượu, no cơm cùng ấm áo

791

-

8

Trên đời chỉn ấy khách là tiên

792

187

4

Ở triều khắn khắn trung cần

793

188

2

Nhiều thánh hiền xưa kiếp đã từng

794

-

3

Tước thưởng càng ngày càng dõi chịu

795

-

5

Ở đài các giữ lòng Bao Chửng

796

189

1

Trùng dương mấy phát khách thiên nha

797

-

2

Kịp phen này được đỗ nhà

798

-

3

Túi đã không tiền khôn chác rượu

799

-

4

Vườn tuy có cúc chửa đâm hoa

800

-

5

Phong sương đã bén biên thi khách

801

-

6

Tang tử còn thương tích cố gia

802

-

7

Ngày khác hay đâu còn việc khác

803

-

8

Tiết lành mựa nỡ để cho qua

804

190

1

Sắc là giặc, đam làm chi

805

-

2

Thuở trọng còn phong có thuở suy

806

-

3

Trụ mất nước vì Đát Kỷ

807

-

4

Ngô lìa thiên hạ bởi Tây Thi

-

6

Tổn hại tinh thần sự ích chi

809

-

7

Phu phụ đạo thường chăng được chớ

810

-

8

Nối tông họa phải một đôi khi

811

191

1

Giận làm chi, tổn khí hòa

812

-

2

Nào từng có ích, nhọc mình ta

813

-

3

Nẻo đua khí huyết, quên nhân nghĩa

814

-

4

Hòa mất nhân tâm, nát cửa nhà

815

-

7

Đến khi tịch, mới ăn năn lại,

816

-

8

Nhịn song thì vạn sự qua

817

192

2

Nghe lượm lấy, lọ chi đòn

818

-

3

Xa hoa lơ lửng nhiều hay hết

819

-

5

Áo mặc miễn là ấm cật

820

-

6

Cơm ăn chẳng lọ kén mùi ngon

821

-

7

Xưa đã có câu truyền bảo

822

-

8

Làm biếng hay ăn, lở núi non

823

193

1

Đường tuyết thông còn giá in

824

-

2

Đà sai én ngọc lại, cho nhìn

825

-

3

Xuân chầy liễu thấy chưa hay mặt

826

-

5

Cành có tinh thần, ong chửa thấy

827

-

6

Tính quen khinh bạc, điệp chăng thìn

828

-

7

Lạc Dương khách ắt thăm thinh nhọc

829

-

8

Xá mựa cho ai quảy đến bên

830

194

3

Hắc Đế, Huyền Minh đà đổi ấn

831

-

7

Chẳng thấy lịch quan tua xá hỏi

832

-

8

Ướm xem dần nguyệt tiểu hay đài

833

195

2

Thiếu một hai mà no chín tuần

834

-

6

Đìa cỏ tươi nhưng lòng tiểu nhân

835

-

8

Tiếng chuông chưa gióng ắt còn xuân

836

196

4

Đầm ấm nào hoa chẳng tốt tươi

837

197

1

Vì ai cho cái đỗ quyên kêu

838

-

3

Lại có hòe hoa chen bóng lục

839

198

1

Đông đà muộn lại sang xuân

840

-

2

Xuân muộn thời hè lại đổi lần

841

-

4

Thu âu là nhớn một hai phần

842

199

1

Hầu nên khôn lại tiếc khuâng khuâng

843

-

2

Thu đến đêm qua cảm vả mừng

844

-

4

Khoan khoan những lệ ác tan vừng

845

200

2

Rày liễu đã rủ tơ mềm

846

201

2

Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn

847

-

3

Xuân xanh chưa dễ hai phen lại

848

-

4

Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên

849

202

1

Tiếc thiếu niên qua lật hẹn lành

850

203

1

Hỡi kẻ biên xanh chớ phụ người

851

-

3

Vì thu cho nhẫn đầu nên bạc

852

-

4

Chưa dễ ai đà ba bảy mươi