Tính khẩu ngữ trong thơ Nôm Nguyễn Trãi - 17

40

2

Nào ai chẳng đội ở trên đầu?

133

-

7

Ngoài năm mươi tuổi, ngoài chưng thế

134

-

8

Ắt đã tròn bằng nước ở bầu

135

41

2

Đòi nước non chơi quản dầu

136

-

5

Giang sơn mặt thấy nên quen thuộc

137

-

6

Danh lợi lòng nào ước chác cầu

138

-

8

Rêu bủi bủi thấy tiên đâu

139

42

8

Thế gian hay một khách văn chương

140

43

1

Chén chăng lọ chuốc rượu La PHù

141

-

3

Lòng còn tấc son còn nhớ chúa

142

-

4

Tóc hai phần bạc bởi thương thu

143

-

6

Mạnh gắng, thì nên kẻ trượng phu

144

-

7

Cày ruộng cuốc vườn dầu hết khỏe

145

44

1

Chớ cậy sang mà ép nề

146

-

2

Lời chăng phải vưỡn khôn nghe

147

-

3

Co que thế bấy ruột ốc

148

-

4

Khúc khỉu làm chi trái hòe

149

-

5

hai chữ công danh chăng cảm cốc

150

-

6

Một trường ân oánnhữnghăm he

151

-

7

Làm người mựa cật khi quyền thế

152

45

1

Bảy tám mươi bằng một bát tay

153

-

2

Người sinh ở thế mỗ hèn thay

154

-

6

Đông hè trải đã xưa hay

155

-

7

Ta còn lẳng dẵng làm chi nữa

156

-

8

Tượng có trời bày đặt vay

157

46

4

Qua ngày qua tháng, dưỡng thân nhàn

158

-

6

Nhà ngặt quan thanh lạnh nữa đèn

159

-

7

Mùi thế đắng cay cùng mặn chát

160

47

1

Có thân thì cốc khá làm sao

161

-

2

Lửng vửng công hư, tuổi tác nào

162

-

4

Thuở chiêm bao thốt sự chiêm bao

163

-

5

Rừng thiền ắt thấy nên đầm ấm

164

-

6

Đường thế nào nề chẳng thấp cao

165

-

8

Lại chăng được chép khúc Ly tao

166

48

5

Bá Di người rặng thanh là thú

167

-

6

Nhan Tử ta xem ngặt ấy lề

168

49

2

Thương hải hay khao thiết thạch mòn

169

-

4

Người xưa sử chép dễ thấy ai còn

170

-

5

Nguyệt xuyên há dễ thâu lòng trúc

171

-

6

Nước chảy âu khôn xiết bóng non

172

-

7

Song viết lại toan nào của tích

173

-

8

Bạc mai vàng cúc để cho con

174

50

1

Đến trường đào mận ngạt chăng thông

175

-

3

Sầu nặng Thiếu Lăng biên đã bạc

176

-

4

Hứng nhiều Bắc Hải chén chưa thông

-

5

Mai chăng bẻ thương cành ngọc

178

-

7

Bui một tấc lòng ưu ái cũ

179

51

2

Chiêm bao ngỡ đã đến trong

180

-

5

Gió nhặt đưa qua trúc ổ

181

-

7

Thứ nằm nghĩ ngợi còn mường tượng

182

52

2

Trần thế chăng cho bén mỗ hào

183

-

4

Câu mầu ngâm, dạ nguyệt càng cao

184

-

5

Những màng lẩn quất vườn lan cúc

185

-

6

Ắt ngại lanh chanh áng mận đào

186

-

8

Dập dìu là ấy chiêm bao

187

53

1

Hễ kẻ làm quan đã có duyên

188

-

3

Thân xưa hương hỏa chăng còn ước

189

-

4

Chí cũ công danh đã phỉ nguyền

190

-

5

Trẻ hòa sang ấy phúc

191

-

6

Già được trọn là tiên

192

-

8

Lọ phải xun xoăn đến cửa quyền

193

54

7

Cốt lạnh hồn thanh chăng khứng hóa

194

-

8

Âu còn nợ chúa cùng cha

195

55

1

Kim Cốc phong lưu nữa để hoang

196

-

3

Giàu mấy kiếp, tham lam bấy

197

-

7

Thiên thơ án sách qua ngày tháng

198

-

8

Một khắc cầm nên mấy lạng vàng

199

56

3

Sự có cầu người nên rẻ mặt

200

-

4

Phận tuy rằng khó miễn yên lòng

201

-

8

Một ao niềng niễng mấy đòng đong

202

57

6

Đường cùng Nguyễn Tịch khóc làm chi

203

-

8

Ta chẳng còn nghe tiếng thị phi

204

58

3

Thua được toan chi cơ Hán Sở

205

-

4

Nên chăng đành lẽ kiện Thương Chu

206

-

7

Khó miễn vui chăng thửa trách

207

-

8

Vì chưng đời có chúa Đường Ngu

208

59

3

Ta quản tiêu dao qua mỗ thế

209

-

5

Thân nhàn đến chốn dầu tự tại

210

-

6

Xuân muộn nào hoa chẳng rụng rời

211

-

8

Non từ nay mựa tốn công dời

212

60

1

Ngài ở nhân gian lưới trần

213

-

2

Thì nằm thôn dã miễn yên thân

214

-

3

Trúc mai chẳng phụ lòng quân tử

215

-

4

Viên hạc đà quen bạn dật dân

216

-

8

Còn một non xanh là cố nhân

217

61

1

Già chơi dầu có của no dùng

218

-

2

Chén rượu câu thơ ấy hứng nồng

219

-

5

Làm quan thờ dại tài chăng đủ

220

-

6

Về ở thanh nhàn hẹn đã hồng

221

-

7

Rảng rảng người rằng chuông ấy thạch

-

8

Đóng thời cũng có tiếng công công

223

62

3

Diếp huyện hoa còn quyến khách

224

-

4

Rày biên tuyết đã nên ông

225

-

6

Đà biết nhân gian mọi sự thông

226

-

7

Chẳng bượp giang hồ nơi vắng vẻ

227

63

5

Lòng tiện soi dầu nhật nguyệt

228

-

7

Ấy còn cậy cục làm chi nữa

229

-

8

Nẻo mộng chưa nồng, chẩm chửa toan

230

64

2

Dầu lòng đi Bắc lẫn đi Nam

231

-

4

Trái thì trai, vượn nhọc đa,

232

-

8

Sạch chẳng còn một chút phàm

233

65

6

Tóc tơ chưa báo mẹ cha sinh

234

66

1

Khó khăn thì mặc, có màng bao

235

-

2

Càng khó bao nhiêu chí mới hào

236

-

5

Lấy khi đầm ấm pha khi lạnh

237

-

7

Kìa nẻo Tô Tần ngày trước

238

-

8

Chưa đeo tướng ấn có ai chào

239

67

5

Cơm ăn chẳng quản dưa muổi

240

-

6

Áo mặc nài chi gấm thêu

241

68

3

La ỷ lấy đâu chăng lưới thưới

242

-

7

Còn có một lòng âu việc nước

243

-

8

Đêm đêm thức nhẵn nẻo sơ chung

244

69

1

Công danh đã được hợp về nhàn

245

-

2

Lành dữ âu chi thế nghị khen

246

-

7

Bui có một lòng trung lẫn hiếu

247

-

8

Mài chăng khuyết, nhuộm chăng đen

248

70

6

Hỏi làm chi sự sổ câm (kim)

249

-

7

Thế sự dầu ai hay buộc bện

250

-

8

Sen nào có bén trong lầm

251

71

1

Càng một ngày càng ngặt đến xương

252

-

2

Ắt vì số mệnh, ắt văn chương

253

-

3

Người hiềm rằng cúc qua trùng cửu

254

-

5

Chè thuở tiên, thì mình kín nước

255

-

6

Cầm khi đàn, khiến thiếp thiêu hương

256

-

7

Non quê ngày nọ chiêm bao thấy

257

-

8

Viên hạc chăng hờn lại những thương

258

72

3

Niềm cũ sinh linh đeo ắt nặng

259

-

4

Cật trưng hồ hải đặt chưa an

260

-

5

Những vì thánh chúa, âu đời trị

261

-

6

Há để thân nhàn, tiếc tuổi tàn

262

-

7

Thừa chỉ ai rằng thời khó ngặt

263

73

8

Thiên công nào có thuở tư che

264

74

1

Non nước cùng ta đã có duyên

265

-

5

Lòng chẳng mắc tham là của báu

266

-

6

Người mà hết lụy ấy thân tiên

-

8

Dường ấy ta đà phỉ sở nguyền

268

75

2

Phải lụy vì danh đã hổ thay

269

-

7

Tuổi đã năm mươi đầu đã bạc

270

-

8

Ấy còn bịn rịn lấy chi vay

271

76

1

Ở thế thường hiềm khác tục ngươi

273

-

2

Đến đây rằng hết tiếng chê cười

274

-

6

Ta cùng bóng lẫn nguyệt ba người

275

77

1

Giàu chẳng kịp, khó chẳng mừng

276

-

2

Danh lợi lòng đà ắt dửng dưng

277

-

6

Từng cúc bù trí ấy của hằng

278

-

8

Nghìn vàng ước đổi được hay chăng

279

78

5

Trẻ dầu chơi con tạo hóa

280

-

6

Già lọ phục thuốc trường sinh

281

-

8

Non nước còn ghe chốn hữu tình

282

79

5

Đòi thuở khó khăn chăng xuýt ải

283

-

6

Thấy nơi xao xác đã mày nề

284

80

1

Tơ tóc chưa hề báo thửa sinh

285

-

3

Chông gai nhẻ đường danh lợi

286

-

7

Ngoài chưng phần ấy cầu đâu nữa

287

81

2

Vướng vất tứ mùa những bạn thân

288

-

3

Trúc Tưởng Hử nên thêm tiết cứng

289

-

5

Trượng phu non vắng là tri kỷ

290

-

6

Tiên khách nguồn im ấy cố nhân

291

-

7

Mấy của yêu đương đà chiếm được

292

-

8

Lại mong chiếm cả hết hòa xuân

293

82

1

Lo chi tiên bụt nhọc tầm phương

294

-

4

Án còn phiến sách triện còn hương

295

-

5

Tôi ngươi một tiết bền bằng đá

296

-

6

Biên tóc mười phần chịu những sương

297

-

8

Chẳng quên có một chữ cương thường

298

83

3

Tiền sen tích để bao nhiêu thúng

299

-

4

Vàng cúc đem cho biết mấy bình

300

-

5

Ngoài cửa mận đào là khách đỗ

301

-

6

Trong nhà cam quýt ấy tôi mình

302

-

7

Ai hay ai chẳng hay thì chớ

303

-

8

Bui một ta khen ta hữu tình

304

84

1

Lều nhà vô sự ấy lâu đài

305

-

2

Nằm ở chăng từng khuất nhiễu ai

306

-

5

Quyển thi thư những màng quen mặt

307

-

6

Tiếng thị phi chẳng dóng đến tai

308

-

7

Chẳng thấy phồn hoa trong thuở ấy

309

85

2

Chẳng cóc nhân sinh gửi chơi

310

-

5

Hoa càng khoe tót, tót thì rữa

311

-

6

Nước chớ cho đầy, đầy ắt vơi

312

-

7

Mới biết doanh hư đà có số

86

1

Chước toan chưa đẹp nẻo bình sinh

134

-

2

Đến thuở già lại trách mình

315

-

3

Khổ trúc chăng ưa lòng khách bạc

316

-

4

Lão mai xá học nết người thanh

317

-

7

Nào của cởi buồn trong thuở ấy

318

87

1

Ngẫm hay mùi đạo cực chưng ngon

319

-

2

Nghìn kiếp dù ăn vưỡn hãy còn

320

-

5

Chĩnh vàng chẳng tiếc danh thì tiếc

321

-

6

La đá hay mòn nghĩa chẳng mòn

322

88

2

Sự thế nên vong hết mọi bề

323

-

6

Chật yên bần ấy cổ lề

324

-

7

Ắt muốn đến chơi thành thị nữa

325

-

8

Âu là non nước nọ đàn chê

326

89

1

Tài tuy chăng ngộ trí chăng cao

327

-

7

Còn có anh hùng bao nả nữa

328

-

8

Đòi thời vậy dễ hơn nào

329

90

1

Thế những cười ta rằng đánh thơ

330

-

7

Phận ấy chưng ta đã có thừa

331

91

1

Làm người hay một họa hay hai

332

-

2

Mựa cậy sang, mựa cậy tài

333

-

3

Tiết trực cho bằng đá sắt

334

-

6

Đạo thánh bằng tơ mối hãy dài

335

-

7

Ngỡ ốc nhượng khiêm là mỹ đức

336

-

8

Đôi co ai dễ kém chi ai

337

92

3

Gạch quẳng nào bày với ngọc

338

-

4

Sừng hằng những mọc qua tai

339

-

5

Làm lành mới cậy chớ làm dữ

340

-

6

Có đức thì hơn nữa có tài

341

-

8

Đạo này nối nắm để cho dài

342

93

1

Nẻo xưa nay cũng một đường

343

-

4

Nghĩa ấy bền chưng đá vàng

344

-

5

Gió kíp hay là cỏ cứng

345

-

7

Tôi người thì một lòng trung hiếu

346

-

8

Mựa để ngàn đời tiếng hổ hang

347

94

3

Đầu kế lăng căng những hổ

348

-

7

Nợ cũ chước nào báo bổ

349

95

1

Xin làm mỗ bộ quản giang san

350

-

2

Có biết đâu là sự thế gian

351

-

3

Củi hái mây, dầu trúc múa

352

-

5

Ngày xem hoa rụng chăng cài cửa

353

-

6

Tối rước chim về mựa lạc ngàn

354

96

1

Trời phú tính, uốn nên hình

355

-

2

Ắt đã trừng trừng nẻo thuở sinh

356

-

3

Há chẳng biến dời cùng thế thái

357

-

4

Những âu tư tối có thần minh

-

7

Xét sự đã qua hay sự đến

359

-

8

Bao nhiêu nơi nhục bởi nơi vinh

360

97

2

Chẳng bụt, chẳng tiên, ắt chẳng phàm

361

-

5

Đầu non Thiếu Thất đen bằng mực

362

-

6

Dòng nước Liêm Khê lục nữa chàm

363

-

8

Bảo chăng khứng mạc một lòng tham

364

98

2

Nhìn đỉnh tùng thu vãng chừng

365

-

3

Thư nhạn lạc lài khi gió

366

-

5

Gia sơn cũ còn mường tượng

367

-

7

Khó ngặt qua ngày xin sống

368

99

1

Phúc thay sinh gặp thuở thái bình

369

-

2

Nấn ná qua ngày được dưỡng mình

370

-

3

Trong mặt những mừng ơn bậu bạn

371

-

7

Ở thế đằng nào là của trọng

372

-

8

Vui, chẳng đã đạo là lành

373

100

1

Vận trị cùng loàn chỉn đếm thì

374

-

2

Bằng ta sinh uổng có làm chi

375

-

4

Việc nước nào ích mỗ bề

376

-

5

Rắp tới, đã chăng hay chốn tới

377

-

6

Hầu đi, lại chửa biết đường đi

378

-

8

Ai há liệu nơi thịnh suy

379

101

1

Nước xuôi nước ngược nổi đòi triều

380

-

4

Buồm nhân gió mặc khi phiêu

381

-

7

Âu lộ cùng ta dường có ý

382

-

8

Đến đâu thời thấy nó đi theo

383

102

5

Thấy nguyệt tròn thì kể tháng

384

-

7

Cày ăn đào uống yên đòi phận

385

-

8

Sự thế chăng hay đã Hán Tần

386

103

1

Kẻ thì nên bụt kẻ nên tiên

387

-

2

Tượng thấy ba thân đã có duyên

388

-

5

Có thân mựa lệ bượp bằng hữu

389

-

6

Đọc sách thì xem thấy thánh hiền

390

-

7

Ta nẻo ở đâu vui thú đấy

391

104

3

Muối lẫn dưa dầu đủ bữa

392

-

4

Nhiều cùng gấm mặc chưng đời

393

-

7

Sự thế đã hay thời vậy

394

-

8

Có ai cốc được mỗ cười cười

395

105

1

Nương náu qua ngày chẳng lọ nhiều

396

-

3

Cửa hiềm khách tục nào cho đến

397

-

4

Song vắng chim phàm chớ tới kêu

398

-

7

Giàu những của tự nhiên ấy

399

-

8

Khỏng khảnh dầu lòng ở đất Nghiêu

400

106

2

Ghê dường dại dột mỗ nên xuôi

401

-

3

Nào ai dễ có lòng chân thật

402

-

4

Ở thế tin chi miệng đãi buôi

-

5

Khong khảy kẻ cười cùng kẻ thốt

404

-

8

Một sự quân thân chẳng khứng nguôi

405

107

1

Nẻo từ nước có đao binh

406

-

6

Tiếc ấy vì hay một chữ đinh

407

-

7

Mọi sự đã chăng còn ước nữa

408

-

8

Nguyện xin một thấy thuở thăng bình

409

108

3

Chim có miệng kêu âu lại ngậm

410

-

4

Cáo khuyên lòng ở mựa còn ngờ

411

-

5

Chẳng cài cửa tiếc non che khuất

412

-

6

Xá để thuyền cho nguyệt chở nhờ

413

-

7

Ta ắt muốn nhàn quan muốn lạnh

414

-

8

Lo thay vì lụy phải thờ ơ

415

109

5

Mừng cùng vượn hạc quen lòng thắm

416

-

6

Đã kẻo thuần lô bảo hẹn về

417

-

7

Thong thả dầu ta ngoài thế giới

418

110

1

Ngủ nằm đói lại ăn

419

-

3

Tranh giăng vách nài chi bức

420

-

5

Vườn quạnh dầu chim kêu hót

421

-

8

Họa lại quên lòng khó khăn

422

111

1

Chớ còn chẳng chẳng chớ quyền quyền

423

-

2

Lòng hãy cho bề đạo Khổng môn

424

-

3

Tích đức cho con hơn tích của

425

-

4

Đua lành thế mựa đua khôn

426

-

6

Hai quyển thi thư ấy báu chôn

427

-

7

Ở thế làm chi câu thúc nữa

428

-

8

Nhi tôn đã có phúc nhi tôn

429

112

1

Thế gian đường hiểm há chẳng hay

430

-

2

Cưỡng còn đi ấy thác vay

431

-

7

Kỳ ký nô thai đà có đấy

432

113

1

Tính ắt trần trần nẻo sinh

433

-

3

Tuổi tàn cảnh đã về ban muộn

434

-

4

Tóc bạc biên khôn chác lại xanh

435

-

5

Ở thế thì cho ta những thiệt

436

-

6

Khoe mình khá chịu miệng rằng lành

437

-

7

Khiêm nhường ấy mới biêu quân tử

438

114

1

Vẫn sinh lẩn thẩn mỗ già

439

-

2

Mọi sự đều nên thuấn nhà đa

440

-

3

Bà ngựa dầu lành nào Bá Nhạc

441

-

7

Phong nguyệt dầu ta ai kẻ đoán

442

-

8

Được ngâm nga ắt xá ngâm nga

443

115

1

Khó khăn là của thế gian yêm

444

-

2

Huống mỗ già dại dột thêm

445

-

4

Mai sinh phải tuyết lạnh chăng hiềm

446

116

1

Hơn thiệt đành phần sự chớ liều

447

-

2

Được nhàn ta ắt xá tiêu diêu

-

3

Ngọc lành nào có tơ vện

449

-

4

Vàng thật âu chi lửa thiêu

450

-

5

Ý Lý há cầu quan tước Hán

451

-

6

Hứa Do quản ở nước non Nghiêu

452

-

4

Phồn hoa chẳng dám ngặt yên phận

453

-

8

Trong thế anh hùng ấy mới biêu

454

117

2

Quê cũ chẳng về nỡ để hoang

455

-

4

Đúc nên Nhan Tử tiếc chi vàng

456

-

5

Quan thanh bằng nước nhà bằng khánh

457

-

6

Cảnh ở tựa chiền lòng tựa sàng

458

-

7

Dường ấy của no cho bậc nữa

459

118

2

Bồng đảo khôn tìm ngày tháng qua

460

-

3

Tính ắt nhiễm cùng bầy mộc thạch

461

-

4

Lòng còn chạnh có thú yên hà

462

-

7

Cửa động chẳng hay lìa nẻo ấy

463

-

8

Bích đào đã mấy phát bông hoa

464

119

7

Lều tiện qua ngày yên thửa phận

465

-

8

Dài cao chẳng lọ tháp hoàng câm

466

120

1

Ở thế nhiều phen thấy khóc cười

467

-

2

Năm nay tuổi đã ngoại tư mươi

468

-

5

Phượng những tiếc cao diều hãy liệng

469

-

6

Hoa thì hay héo cỏ thường tươi

470

-

8

Xanh bạc dầu chưng mặt chúng ngươi

471

121

1

Danh chăng chác lộc chăng cầu

472

-

2

Được ắt chẳng mừng mất chẳng âu

473

-

4

Còn thơ đầy túi rượi đầy bầu

474

-

5

Người tri âm ít cầm nên lặng

475

122

2

Lâm tuyền chưa khứng dứt chiêm bao

476

-

3

Nước càng tuôn đến bể càng cao

477

-

5

Sự thế chưng ta dầu đạm bạc

478

-

8

Đổi đất cong thì có khác nao

479

123

3

Chim đậu tổ nhìn còn biết mặt

480

-

4

Hoa niền rừng thấy họa hay danh

481

-

5

Đai lân phù hổ lòng chăng ước

482

-

7

Có thuở giang lâu ngày đã tối

483

-

8

Thuyền hòa còn dõi tiếng tranh tranh

484

124

2

Có kẻ thì chê có kẻ khen

485

-

3

Chốn ở trách căn lều lá

486

-

5

Hoa còn để đọng làm đất

487

-

7

Ai thấy rằng cười là thế thái

488

125

4

Chụm lều ở đất Nam Dương

489

-

5

Hoa chăng thay rụng bày chi phấn

490

-

7

Mựa trách thế gian lòng đạm bạc

491

-

8

Thế gian đạm bạc đấy lòng thường

492

126

4

Cầm sách cùng nhau ngày tháng trường