Phân Công Nhiệm Vụ Của Từng Thành Viên Trong Nhóm Dự Án

hoặc thời gian cuối của tiết học trước để hướng dẫn HS lập kế hoạch cho việc tổ chức bài học.

- Hoạt động của GV: cần nêu lên chủ đề dự án, định hướng mục tiêu hoạt động, xây dựng bộ câu hỏi định hướng: “Xuất phát từ nội dung học, GV đưa ra một chủ đề với những gợi ý hấp dẫn, kích thích người học tham gia thực hiện” [25; tr.125]. Bước này tạo động cơ, sức thu hút đặc biệt đối với HS nếu GV đồng hành và khơi gợi vấn đề cùng các em. Việc lựa chọn vấn đề cần bảo đảm tính khả thi, tính thiết thực, gợi sự tò mò và hứng thú cho HS.

Ở đây chúng tôi thực hiện dự án với chủ đề “Tìm hiểu di tích Cố đô Hoa Lư – Kinh đô 42 năm của nhà nước Đại Cồ Việt thời Đinh – Tiền Lê – Lý (968 – 1010) và buổi đầu xây dựng nhà nước độc lập ở thế kỉ X” với nội dung chính là tìm hiểu lịch sử hình thành và xây dựng nhà nước phong kiến Việt Nam trong buổi đầu độc lập ở thế kỉ X thông qua hoạt động trải nghiệm một số DSVH địa phương ở tỉnh Ninh Bình là:

+ Đền thờ Vua Đinh Tiên Hoàng tại xã Gia Phương, huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình: Vị trí, lịch sử hình thành, kiến trúc và giá trị của di tích. Thân thế, cuộc đời của Đinh Bộ Lĩnh khi còn trẻ.

+ Đền và lăng Vua Đinh Tiên Hoàng tại xã Trường Yên, huyện Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình: Vị trí, lịch sử hình thành, kiến trúc và giá trị của di tích. Bước đầu xây dựng nhà nước độc lập ở thế kỉ X : Thời Ngô, Đinh (Thời Ngô - Nhà nước mở đầu thời kì độc lập, tự chủ; Xây dựng và phát triển nhà nước phong kiến Đại Cồ Việt (Đinh – Tiền Lê) ở thế kỉ X.

+ Đền thờ Vua Lê Đại Hành tại xã Trường Yên, huyện Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình: Vị trí, lịch sử hình thành, kiến trúc và giá trị của di tích. Bước đầu xây dựng và củng cố nhà nước độc lập ở thế kỉ X : Thời Tiền Lê.

Từ đó, GV chọn thời điểm thích hợp (có thể tiết sinh hoạt lớp hoặc tiết học trước đó) để định hướng vấn đề: “Với chủ đề Tìm hiểu di tích Cố đô Hoa Lư – Kinh đô 42 năm của nhà nước Đại Cồ Việt thời Đinh – Tiền Lê – Lý (968 – 1010) và buổi đầu xây dựng nhà nước độc lập ở thế kỉ X, các em mong muốn tìm hiểu những gì?”. HS nêu ý tưởng, GV lắng nghe, khéo léo dẫn dắt để hình thành các tiểu dự án rồi chia lớp thành 3 nhóm nhận đề tài tương ứng với các tiểu dự án:

+ Nhóm 1: Khảo sát thực địa tại đền thờ vua Đinh Tiên Hoàng - xã Gia Phương, huyện Gia Viễn, tìm hiểu và báo cáo về thân thế, cuộc đời của Đinh Bộ Lĩnh khi còn trẻ.

+ Nhóm 2, 3: Khảo sát thực địa tại quần thể di tích Cố đô Hoa Lư - xã Trường Yên, huyện Hoa Lư, tìm hiểu và báo cáo về nội dung bước đầu xây dựng nhà nước độc lập ở thế kỉ X.

Sau đó, GV giao nhiệm vụ cho từng nhóm thông qua bộ câu hỏi định hướng

+ Nhóm 1: Giới thiệu di tích Đền thờ vua Đinh Tiên Hoàng - xã Gia Phương, huyện Gia Viễn; Tìm hiểu Thân thế, cuộc đời của Đinh Bộ Lĩnh khi còn trẻ.

Sản phẩm của nhóm 1 phải thể hiện các nội dung:

Về giới thiệu di tích Đền thờ vua Đinh Tiên Hoàng - xã Gia Phương, huyện Gia Viễn: Vị trí địa lý, lịch sử hình thành; Kiến trúc; Đặc điểm tín ngưỡng, sự khác biệt về tín ngưỡng của di tích ở xã Gia Phương, huyện Gia Viễn với những đền thờ vua Đinh ở những địa điểm khác trong toàn tỉnh; Lễ hội; Ý nghĩa và giá trị của di tích trong lịch sử và đối với hiện tại; Liên hệ bản thân về ý thức, trách nhiệm trong việc giữ gìn, phát huy giá trị của di sản.

Về tìm hiểu thân thế, cuộc đời của Đinh Bộ Lĩnh khi còn trẻ: Tiểu sử quê hương, đất nước, gia đình dựa trên các nguồn tư liệu lịch sử; Khai thác một số truyện kể dân gian tiêu biểu gắn liền với hoàn cảnh xuất thân của Đinh Bộ Lĩnh (“Con Rái Thần”, “Mả táng Hàm Rồng”, “Sự tích sông Hoàng Long”...)

+ Nhóm 2: Giới thiệu về di tích cố đô Hoa Lư – kinh đô 42 năm của nhà nước Đại Cồ Việt thời Đinh – Tiền Lê – Lý (968 – 1010): Vị trí địa lí, lịch sử hình thành di tích; Giải thích được lí do vua Đinh Tiên Hoàng chọn đất Hoa Lư làm nơi đóng đô, tại sao vua Lý Thái Tổ quyết định dời đô ra Thăng Long; Kiến trúc đặc biệt của di tích (chủ yếu đền vua Đinh và đền vua Lê); Công lao tổng quát của vua Đinh Tiên Hoàng và vua Lê Đại Hành; Giá trị của di tích; Liên hệ bản thân về ý thức, trách nhiệm trong việc giữ gìn, phát huy giá trị của di sản.

+ Nhóm 3: Về buổi đầu xây dựng nhà nước độc lập ở thế kỉ X – thời Đinh - Tiền Lê. Bài thuyết trình, tranh ảnh, bản trình chiếu Powerpoint phải thể hiện được những nội dung sau: Khẳng định được vai trò Ngô Quyền và Đinh Bộ Lĩnh; Giải thích được lí do nhà Đinh được coi là nhà nước phong kiến trung ương tập quyền

đầu tiên ở nước ta? Quá trình hình thành của nhà nước Đại Cồ Việt (Cơ sở hình thành, sự hình thành, thời gian, địa điểm, kinh đô); Tổ chức bộ máy nhà nước (sơ đồ và nhận xét, so sánh về tổ chức bộ máy nhà nước thời Ngô, Đinh – Tiền Lê).; Tình hình quân sự, luật pháp, đối ngoại của thời Đinh – Tiền Lê; Đánh giá được vai trò, vị trí lịch sử của nhà nước Đinh – Tiền Lê.

- Hoạt động của HS: Làm việc nhóm để lựa chọn tiểu chủ đề dự án. Các nhóm HS phân công trưởng nhóm, thư ký và thảo luận, lập kế hoạch thực hiện nhiệm vụ của tiểu dự án. Trong đó xác định rõ vấn đề nghiên cứu cụ thể là gì, công việc cần làm, dự kiến thời gian, phân công nhiệm vụ cho từng thành viên, thảo luận sử dụng phương tiện gì, sản phẩm cần đạt…

Sau khi đã thống nhất kế hoạch cụ thể, các nhóm cần cử đại diện trình bày trước GV và cả lớp về kế hoạch của mình, tiếp tục đưa ra thảo luận, góp ý và hoàn chỉnh trước lớp.

Sau cùng, GV cùng các nhóm HS xây dựng, thống nhất các tiêu chí cụ thể để đánh giá dự án.

Bảng 2.2. Phân công nhiệm vụ của từng thành viên trong nhóm dự án

Stt

Họ và tên	Vai trò	Nhiệm vụ	Sản phẩm dự kiến	Thời hạn hoàn thành
1	Nguyễn Văn A	Nhóm trưởng	- Điều khiển chung tất cả công việc của cả nhóm. - Phân công nhiệm vụ cho các thành viên trong nhóm	Biên bản phân công nhiệm vụ nhóm	1 tuần
2	B	Thư kí	Ghi chép lại các ý kiến thảo luận, thông tin phản hồi để gửi lại cho nhóm trưởng, GV	Nhật kí hoạt động của nhóm	1 tuần
3	C	Chuyên gia về tin học	Đánh máy, trình bày thuyết trình trên Powerpoint...	Bản trình chiếu	1 tuần
4	D	Phóng viên	Cùng các thành viên xây dựng câu hỏi và tiến hành phỏng vấn những người có liên quan (nhà nghiên cứu lịch sử, Ban quản lý khu di tích…)	Các phiếu trả lời phỏng vấn, Ảnh chụp, Video clip	1 tuần
5	…

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 200 trang tài liệu này.

Việc xây dựng các tiêu chí đánh giá dự án phải đảm bảo đánh giá toàn diện sản phẩm của nhóm HS về nội dung (có chính xác, liên hệ, mở rộng với thực tiễn hay không?), bố cục trình bày (logic, rõ ràng, phù hợp hay không?), hình thức trình bày (tính thẩm mĩ, phù hợp với nội dung, có dễ hiểu hay không?), tổ chức tương tác (có nhiều thành viên tham gia báo cáo, phân bố thời gian hợp lí, xử lí linh hoạt tình huống, không lệ thuộc vào phương tiện…).

Bước 2: Thực hiện dự án (Thu thập thông tin; Thực hiện điều tra; Thảo luận với các thành viên khác; Tham vấn GV hướng dẫn)

- Hoạt động của GV: Theo dõi, hướng dẫn, đánh giá HS trong quá trình thực hiện dự án. GV cũng là người bước đầu thông qua sản phẩm cuối cùng của các nhóm trước khi thực hiện báo cáo dự án ở trên lớp.

- Đối với hoạt động của HS:

+ Tiến hành tìm kiếm dữ liệu, thu thập thông tin theo sự phân công của dự án. Các em có thể thu thập thông tin một cách trực tiếp như đến di tích, phỏng vấn nhân chứng và những người có liên quan… Hoặc có thể thông qua cách gián tiếp từ sách, báo, tài liệu, mạng Internet…

+ Xử lí thông tin: thông tin cả nhóm thu thập được phải được xử lí một cách khéo léo, gọn gàng trên cơ sở quan điểm lịch sử cụ thể, khách quan, khoa học và phải bám sát nội dung yêu cầu của tiểu chủ đề.

+ Cuối cùng, HS các nhóm xây dựng, hoàn thiện sản phẩm hoặc bản báo cáo.

Thường xuyên liên hệ, phản hồi thông tin với GV và các nhóm HS khác.

Đối với chủ đề dự án: “Tìm hiểu di tích Cố đô Hoa Lư – Kinh đô 42 năm của nhà nước Đại Cồ Việt thời Đinh – Tiền Lê – Lý (968 – 1010) và buổi đầu xây dựng nhà nước độc lập ở thế kỉ X”, sản phẩm của các nhóm HS sau khi tiến hành dự án và chuẩn bị báo cáo là: Video, bài thuyết trình, tranh ảnh, lược đồ, bản trình chiếu Powerpoint giới thiệu di sản Đền thờ vua Đinh Tiên Hoàng (Gia Phương – Gia Viễn) và nội dung thân thế, cuộc đời của Đinh Bộ Lĩnh; Video giới thiệu di sản Cố đô Hoa Lư; Bài thuyết trình, tranh ảnh, bài trình chiếu Powerpoint về: Buổi đầu xây dựng nhà nước độc lập, tự chủ ở thế kỉ X.

Bước 3: Kết thúc dự án (Tổng hợp kết quả; Trình bày và đánh giá kết quả được tiến hành vào tiết học LSĐP ở trên lớp; GV và HS đánh giá, rút kinh nghiệm hoạt động tham quan học tập tại di sản).

- Hoạt động của GV:

Yêu cầu các nhóm thảo luận, thống nhất ý kiến về bản báo cáo sản phẩm.

Chuẩn bị cơ sở vật chất cho buổi báo cáo dự án (Máy tính, máy chiếu, bút laze, loa, mic...; Bảng ghi điểm các nhóm, các phiếu học tập; Giấy Ao, giấy nhớ (3 màu), bút dạ, bút bi, giá treo sản phẩm)...

Cùng các nhóm theo dõi, đánh giá các sản phẩm dự án. Đồng thời đưa ra những gợi ý, rút kinh nghiệm, định hướng cụ thể cho các nhóm dự án, nhằm nâng cao hiệu quả trong những dự án tiếp theo.

- Hoạt động của HS: thảo luận nhóm, xác định thời gian hoàn thành sản phẩm. Chuẩn bị và tiến hành giới thiệu sản phẩm dự án. Tự đánh giá sản phẩm của nhóm mình và đánh giá sản phẩm của nhóm khác theo tiêu chí đánh giá đã thống nhất từ trước. Kết quả nghiên cứu dự án cần được nhóm trình bày trước tập thể lớp, trước GV và HS ở tiết học LSĐP.

Đối với kiểm tra, đánh giá sau tham quan học tập khi vận dụng dạy học dự án thì thông thường tiêu chí đánh giá chính và cuối cùng là sản phẩm báo cáo của các nhóm sau khi thực hiện dự án tham quan học tập tại di sản. Để đánh giá một cách chính xác các sản phẩm này, yêu cầu cần xây dựng tiêu chí đánh giá cụ thể, công khai ngay sau khi hình thành các nhiệm vụ của dự án (nên để HS tham gia xây dựng các tiêu chí này).

Cuối cùng, cần lưu ý rằng hoạt động vận dụng dạy học dự án tổ chức tham quan học tập tại DSVH Cố đô Hoa Lư cũng là một bài học nội khóa, nên cần phải đảm bảo tổ chức linh hoạt các hoạt động học từ hoạt động khởi động đến hoạt động hình thành kiến thức (báo cáo sản phẩm dự án) rồi hoạt động luyện tập - củng cố và hoạt động vận dụng – mở rộng. Mục tiêu của hình thức dạy học này nhằm bồi dưỡng nhận thức lịch sử ở HS thông qua việc các em được giao nhiệm vụ trực tiếp tìm hiểu, khai thác nguồn tư liệu về DSVH Cố đô Hoa Lư để tạo ra sản phẩm báo cáo ở trên lớp. Quá trình thực hiện và hoàn thành dự án đã góp phần phát triển các kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin, kĩ năng hợp tác làm việc nhóm, kĩ năng giao tiếp và giúp hình thành các năng lực thiết yếu như năng lực tự học, năng lực vận dụng giải quyết vấn đề trong thực tiễn, gắn lý thuyết sách vở với thực tế cuộc sống.

Bài học lịch sử vì thế mà trở nên sinh động, hấp dẫn hơn đối với mỗi HS và hơn cả là giáo dục các em ý thức trách nhiệm và hành động tích cực nhằm bảo tồn và phát huy các giá trị di sản ở địa phương.

2.3.2. Tăng cường sử dụng di sản văn hóa Cố đô Hoa Lư để tổ chức các hoạt động ngoại khóa

Hoạt động ngoại khóa là một hình thức tổ chức dạy học giúp HS hiểu sâu sắc những vấn đề lịch sử mà các em đã được học nên có tác dụng hỗ trợ cho hoạt động nội khóa, nhằm thực hiện mục tiêu giáo dục chung. Cụ thể là: “Công tác ngoại khóa mở ra những khả năng rộng lớn để tái tạo quá khứ trong việc miêu tả và trong hoạt động (kịch, trò chơi…)” [2; tr.303]. Ngoài ra, các hoạt động ngoại khóa môn lịch sử còn “tạo cơ sở để gắn nhà trường với đời sống xã hội” [35; tr.196].

Khi lựa chọn, tổ chức hoạt động này cần tuân thủ các yêu cầu chủ yếu sau đây:

- Nội dung công tác ngoại khóa phải nhằm vào việc thực hiện mục tiêu giáo dục của cấp học, thực hiện chức năng, nhiệm vụ của môn lịch sử. Cần phải chú ý đến đặc trưng của việc học tập lịch sử: dựa trên cơ sở các sự kiện chính xác, cơ bản, điển hình để tổ chức hoạt động ngoại khóa.

- Công tác ngoại khóa là một mặt, một bộ phận của việc học tập ở trường phổ thông nên phải liên quan với chương trình nội khóa, phải xây dựng chương trình, kế hoạch tiến hành ngoại khóa với các hình thức thích hợp. Vì vậy, tuy hoạt động chủ yếu của công tác ngoại khóa được tiến hành ngoài giờ học trên lớp nhưng nội dung và chủ đề hoạt động này phải sát với nội dung học chính khóa và được quy định trong chương trình môn học.

- Tổ chức ngoại khóa phải đúng trọng tâm, tránh phô trương rơi vào hình thức. Có thể phối hợp với các môn học khác như Ngữ văn, Địa lý, Giáo duc công dân trong việc tổ chức các ngày lễ lớn trong năm của dân tộc và địa phương. Tính liên môn trong hoạt động ngoại khóa làm cho kết quả học tập của HS được toàn diện, sâu sắc.

- Sử dụng DSVH Cố đô Hoa Lư để tổ chức hoạt động ngoại khóa có thể tiến hành với nhiều hình thức phong phú, đa dạng khác nhau như:

Hoạt động ngoại khóa được tổ chức thường xuyên ở một lớp, một tổ: đọc sách,

làm đồ dùng trực quan, sưu tầm tài liệu lịch sử địa phương về các di tích thuộc Cố đô Hoa Lư.

Những hoạt động có quy mô lớn được tổ chức vào những ngày lễ lớn: tham quan trải nghiệm di sản, cắm trại nhân dịp Lễ hội Trường Yên (10/3 Âm lịch hàng năm), dạ hội lịch sử…

Những công tác công ích xã hội: nói chuyện lịch sử, tham gia lễ hội truyền thống, chóc sóc bảo vệ di tích…

Hoạt động ngoại khóa thông qua hình thức tổ chức trò chơi lịch sử như “Thi đố kiến thức về lịch sử”, “ô chữ”, “trò chơi mật mã”…

Việc thực hiện các hình thức tổ chức hoạt động ngoại khóa nói trên phụ thuộc vào điều kiện (hoàn cảnh của địa phương, nhà trường, lớp học, khả năng của HS và GV, yêu cầu chính trị xã hội của địa phương…). Trong phạm vi của luận văn, chúng tôi đi sâu khai thác một số hình thức ngoại khóa cơ bản, phổ biến thích hợp với điều kiện trường phổ thông ở tỉnh Ninh Bình.

2.3.2.1. Tổ chức tham quan ngoại khóa – trải nghiệm tại di sản văn hóa Cố đô Hoa Lư với hình thức “Em tập làm hướng dẫn viên du lịch” theo quy trình:

Thứ nhất, lập kế hoạch cho hoạt động tham quan ngoại khoá, trải nghiệm di sản như sau:

- Xác định mục đích và mục tiêu cho buổi tham quan.

- Chuẩn bị các điều kiện cho buổi tham quan, bao gồm:

+ GV đề xuất với nhà trường lập kế hoạch tham quan ngoại khóa, trải nghiệm di sản ngay từ đầu năm học. Nội dung tham quan phải phù hợp với chương trình, trình độ HS và điều kiện cụ thể ở địa phương.

+ GV liên hệ với ban quản lý di tích (Trung tâm bảo tồn di tích Cố đô Hoa Lư), trao đổi với cán bộ phụ trách, nêu rõ mục đích, yêu cầu của buổi tham quan ngoại khóa.

+ GV dự trù kinh phí cho buổi tham quan, có thể liên lạc, huy động kinh phí từ phụ huynh HS.

+ Trước buổi tham quan một ngày, GV phổ biến cho HS mục đích, yêu cầu của tham quan ngoại khóa, những việc các em cần phải làm khi tham quan.

GV giao nhiệm vụ cho HS, chia lớp thành 2 nhóm và phân công nhiệm vụ cho các nhóm với yêu cầu HS đóng vai làm hướng dẫn viên du lịch để giới thiệu về một hiện vật tiêu biểu tại Khu di tích Cố đô Hoa Lư.

Nhóm 1: Giới thiệu về Ngọ môn quan tại Đền thờ vua Đinh Tiên Hoàng. Nhóm 2: Giới thiệu về Long sàng trước Bái đường Đền thờ vua Đinh Tiên

Hoàng.

Nhiệm vụ này tạo điều kiện phát huy được tính tích cực của từng cá nhân thành viên và cả nhóm HS cùng tham gia để có thể hoàn thành. Các nhóm tìm hiểu trước di tích để chuẩn bị bài thuyết trình tại di tích.

Thứ hai, tiến hành quá trình tham quan:

- GV cần dự kiến thời gian cho buổi tham quan tại di sản để phù hợp với sức khỏe, trình độ và khả năng nhận thức của HS.

- Khi đến nơi, GV tập trung HS ở trước sân của khu di tích, ổn định tổ chức, kiểm tra sĩ số, phổ biến lại mục đích, yêu cầu của buổi tham quan và nhắc nhở HS chấp hành nghiêm chỉnh nội quy ở di tích. Đặc biệt, phổ biến một trong những yêu cầu quan trọng đối với HS là cần ghi chép nội dung chính những số liệu, tài liệu mà các em tiếp nhận được từ buổi tham quan (có thể là giấy bút, hoặc chụp ảnh, ghi âm, quay phim).

Hình 2.1. Giáo viên tập trung học sinh trước cổng đền thờ vua Đinh Tiên Hoàng

- Tiếp đó, GV hướng dẫn HS bao quát toàn bộ khu di tích Cố đô Hoa Lư và giới thiệu khái quát cho HS quá trình hình thành của khu di tích.

- GV lần lượt dẫn HS tham quan tìm hiểu về kiểu kiến trúc ở thế kỉ XVII tại hai ngôi đền thờ vua Đinh Tiên Hoàng và vua Lê Đại Hành, đặc biệt là Khu trưng