Rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất

riêng. Bởi vì, giáo dục thể chất là một trong những nội dung giáo dục cơ bản

góp phần giáo dục con người phát triển toàn diện ở nước ta. Muốn nâng cao

chất lượng giáo dục thể chất ở trường phổ thông thì thầy, cô giáo phải yêu

nghề, có trình độ, kỹ năng dạy học thành thạo, biết động viên, khuyến

khích học sinh tích cực tập luyện thể dục thể thao, rèn luyện sức khỏe vì điều đó gắn liền với hạnh phúc của mỗi con người. Sứ mệnh cao cả của các trường đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất, đó là giáo dục, đào tạo đội ngũ giáo viên giáo dục thể chất tương lai có trình độ chuyên môn tốt, tay nghề vững vàng, trong đó kỹ năng dạy học thành thạo là một trong những vấn đề then chốt.

Tuy nhiên, so với yêu cầu đào tạo giáo viên trong tình hình mới thì đội ngũ giáo viên giáo dục thể chất, tỷ lệ đạt chuẩn còn thấp. Kỹ năng dạy

học của một bộ

phận giáo viên còn hạn chế, biểu hiện hiện

ở sự

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 279 trang tài liệu này.

thiếu

thành thạo... trong hoạt động nghề nghiệp. Vì vậy, đòi hỏi việc rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất cần được tổ chức một cách khoa học, có kế hoạch, theo quy trình chặt chẽ.

Mặt khác, cũng cần đòi hỏi cao ở sự tự rèn luyện thường xuyên, liên tục

của mỗi sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất.

Vấn đề rèn luyện kỹ năng nói chung và kỹ năng dạy học nói riêng đã được nhiều tác giả, nhà khoa học trên thế giới và Việt Nam nghiên cứu, đề cập tới ở các góc độ khác nhau. Tuy nhiên, việc nghiên cứu quá trình rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên sư phạm ngành giáo dục thể chất còn ít đề tài luận án đi sâu nghiên cứu, hoặc chỉ dừng lại nghiên cứu ở góc độ năng lực sư phạm nói chung

Với lý do trên, nghiên cứu sinh lựa chọn đề tài: “Rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất” làm luận án tiến sĩ, chuyên ngành Lý luận và Lịch sử giáo dục.

2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

* Mục đích nghiên cứu

Làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn về kỹ năng dạy học và rèn luyện kỹ năng dạy học, đề xuất các biện pháp rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên trong tình hình mới.

* Nhiệm vụ nghiên cứu

Xây dựng cơ sở lý luận về rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất.

Khảo sát, đánh giá thực trạng kỹ năng dạy học, rèn luyện kỹ năng dạy học và các yếu tố tác động đến việc rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất.

Đề xuất các biện pháp rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất.

Tiến hành thực nghiệm sư phạm để kiểm chứng tính khả thi của các biện pháp rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất.

3. Khách thể, đối tượng, phạm vi nghiên cứu và giả thuyết khoa

học

* Khách thể nghiên cứu

Quá trình đào tạo sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất.

* Đối tượng nghiên cứu

Rèn luyện kỹ giáo dục thể chất.

năng dạy học cho sinh viên đại học sư

phạm ngành

* Phạm vi nghiên cứu

Luận án tập trung nghiên cứu về rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất. Sinh viên được đào tạo, sau khi tốt nghiệp ra trường, họ sẽ là những giáo viên dạy môn giáo dục thể chất ở các trường phổ thông.

Luận án nghiên cứu, khảo sát ở các trường: Trường Đại học Sư

phạm Thể dục Thể thao Hà Nội, Khoa Giáo dục Thể chất Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, Khoa Giáo dục Thể chất Trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên thuộc Trường Đại học Thái Nguyên.

* Giả thuyết khoa học

Kỹ năng dạy học chỉ

có thể

được hình thành, phát triển vững chắc

thông qua quá trình rèn luyện và trải nghiệm thực tiễn hoạt động sư phạm. Nếu trong quá trình đào tạo, các lực lượng sư phạm được nâng cao ý thức trách nhiệm, thực hiện quy trình rèn luyện kỹ năng dạy học hợp lý, sinh viên được tổ chức rèn luyện kỹ năng một cách khoa học, đồng thời phát huy được tính tích cực tự rèn luyện của sinh viên, thì kỹ năng dạy học của sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất sẽ được hình thành, phát triển vững chắc, đáp ứng mục tiêu, yêu cầu đào tạo của nhà trường trong bối cảnh đổi mới giáo dục và đào tạo.

4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu

* Phương pháp luận nghiên cứu

Luận án được nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận duy vật

biện chứng của chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và quán triệt quan điểm của Đảng cộng sản Việt Nam về giáo dục và đào tạo.

Tiếp cận hệ thống: Quá trình đào tạo ở trường đại học sư phạm là một hệ thống toàn vẹn bao gồm các thành tố có quan hệ mật thiết với nhau

như: Mục tiêu, nội dung, phương pháp, phương tiện, hình thức tổ chức,

người dạy, người học, môi trường và kết quả đào tạo. Quá trình rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất phải được tiếp cận nghiên cứu trong hệ thống các mối quan hệ của cấu trúc quá trình đào tạo.

Tiếp cận lịch sử logic: Kế thừa những thành quả cũng như các bài học kinh nghiệm từ nhiều nghiên cứu về kỹ năng dạy học để đưa ra những biệp pháp rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên theo tuần tự logic chặt chẽ.

Tiếp cận thực tiễn: Xuất phát từ yêu cầu thực tiễn về kỹ năng dạy học môn giáo dục thể chất ở trường phổ thông và rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất. Thể hiện sự thống nhất, gắn kết chặt chẽ giữa thực tiễn đào tạo ở trường sư phạm và yêu cầu công việc trong tương lai của giáo viên giáo dục thể chất ở trường phổ thông trong bối cảnh đổi mới giáo dục.

* Phương pháp nghiên cứu

Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết

Sử dụng phối hợp các phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh…

Các công trình nghiên cứu trên thế giới và ở Việt Nam có liên quan đến đề tài, nhằm xây dựng cơ sở lý luận cho đề tài nghiên cứu.

Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn

Phương pháp quan sát: Trong quá trình thực hiện đề tài, thông qua

quan sát, theo dõi, dự giờ giảng dạy của giảng viên các bộ môn chuyên sâu và sinh viên, kết hợp với giờ dạy của giáo viên trung học phổ thông và sinh viên qua đợt thực tập sư phạm

Phương pháp điều tra: Thiết kế hệ thống bảng hỏi nhằm điều tra kỹ năng dạy học của sinh viên và hoạt động rèn luyện kỹ năng dạy học cho

sinh viên tại các trường đại học sư

phạm ngành giáo dục thể

chất. Bao

gồm: Cán bộ, giảng viên (Số lượng 243) và sinh viên (Số lượng 426).

Phương pháp tọa đàm: Trao đổi với cán bộ, giảng viên, sinh viên về kỹ năng dạy học và rèn luyện kỹ năng dạy học.

Phương pháp phỏng vấn: Thiết kế hệ thống câu hỏi để phỏng vấn trực tiếp đội ngũ cán bộ giảng viên, sinh viên về những vấn đề liên quan đến kỹ năng dạy học và rèn luyện kỹ năng dạy học.

Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục: Tổng kết kinh nghiệm rèn luyện kỹ năng dạy học ở các trường đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất.

Phương pháp chuyên gia: Xin ý kiến chuyên gia về hệ thống các kỹ năng dạy học cần rèn luyện cho sinh viên và các biện pháp rèn luyện kỹ năng dạy học đã được đề xuất.

Phương pháp thực nghiệm sư phạm

Tiến hành thực nghiệm sư phạm nhằm kiểm tra tính hiệu quả của quy trình rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên đã đề xuất.

Phương pháp hỗ trợ

Phương pháp toán học: Bằng việc sử

dụng một số

thuật toán của

toán học thống kê với mục đích phân tích số thực nghiệm sư phạm.

5. Những đóng góp mới của luận án

liệu khảo sát thực trạng và

Luận giải làm sáng tỏ cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn của rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất. Xây dựng được các nhóm và hệ thống các kỹ năng dạy học cụ thể cần rèn

luyện

cho sinh viên đại học sư

phạm ngành giáo dục thể

chất, khái quát

những yếu tố tác động tới việc rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất.

Trên cơ sở đó đề xuất các biện pháp rèn luyện kỹ năng dạy học cho

sinh viên đại học sư

phạm ngành giáo dục thể

chất, góp phần nâng cao

chất lượng giáo dục và đào tạo giáo viên trong tình hình mới.

6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án

Kết quả nghiên cứu của luận án sẽ góp phần bổ sung, phát triển làm phong phú thêm lý luận, thực tiễn về kỹ năng dạy học và hoạt động rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất.

Trên cơ sở đề xuất 4 biện pháp rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên, luận án còn có ý nghĩa nâng cao nhận thức, trách nhiệm cho cán bộ,

giảng viên cũng như sinh viên trong hoạt động bồi dưỡng nghiệp vụ sư

phạm, giáo dục và đào tạo đội ngũ giáo viên giáo dục thể chất ở trường phổ thông.

Luận án có thể

dùng làm tài liệu tham khảo phục vụ

cho công tác

giảng dạy, nghiên cứu và rèn luyện kỹ năng dạy học cho sinh viên đại học sư phạm ngành giáo dục thể chất.

7. Kết cấu của luận án

Luận án kết cấu gồm: Mở đầu, 5 chương (16 tiết), kết luận, kiến nghị, danh mục các công trình khoa học của tác giả đã công bố, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục.

Chương 1

TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI

1.1. Các công trình nghiên cứu về kỹ năng dạy học và rèn luyện kỹ năng dạy học

1.1.1. Các công trình nghiên cứu trên thế giới

Ngay từ thời cổ đại, các nhà giáo dục tiêu biểu đã quan tâm đề cập đến vấn đề năng lực và phẩm hạnh của người giáo viên. Đại diện cho các nhà giáo dục tiêu biểu như: Socrate, Platon, Aristote, Khổng Tử, Mạnh Tử…

Khổng Tử (551 479 TCN), người được tôn vinh là "Vạn thế sư

biểu" (Người thầy của muôn đời) đã chỉ rõ: Trong giảng dạy, người thầy phải biết cách (kỹ năng) để truyền thụ kiến thức cho học trò như: Dụ: Ví

von. Đạo: Hướng dẫn. Trợ: Giúp đỡ. Khải: Mở mang. Phát: Khêu gợi.

"Tuần tuần thiện dụ nhân" (Thầy khéo dẫn dắt người từng bước, mở rộng

tri thức ta bằng văn chương,

ước thúc hành vi ta bằng lễ

tiết, khiến ta

muốn ngừng hoạt động cũng không thể được). Cách dạy học của Khổng Tử là sự gợi mở để trò tự tìm ra chân lý, thầy không bao giờ làm thay, bày

sẵn cho người học mà phải bằng sự khéo léo, hướng dẫn, khêu gợi, mở

mang tạo nên ở người học sự hứng thú, tích cực, độc lập nhận thức trong quá trình dạy học [8, tr.813]. Đồng thời Khổng Tử đã chỉ ra vai trò quan trọng của việc tu dưỡng, rèn luyện những phẩm chất và năng lực của người thầy giáo. Người thầy phải trở thành hình ảnh mẫu mực nhất, toàn diện nhất trước học trò.

Socrate (469 399 TCN), đã sáng tạo ra phương pháp tranh luận

(Thuật đỡ

đẻ) trong dạy học với những kỹ

năng gợi mở

cần thiết của

người thầy giúp cho người học tự suy nghĩ, tự tìm tòi và tự tìm ra chân lý. Ở mức độ nào đó, Socrate đã đưa ra được các yêu cầu trong tổ chức quá trình nhận thức của người học với cách thức, phương pháp dạy học, kỹ

thuật dạy học hướng tới phát huy được sự sáng tạo của học sinh, làm

cho họ tích cực, chủ động nhận thức nhằm nâng cao hiệu quả dạy học [68, tr.40].

Từ thời kỳ

phục hưng trở

đi, vấn đề kỹ

năng dạy học và việc rèn

luyện kỹ năng dạy học của người thầy giáo trong các nhà trường được

quan tâm nghiên cứu nhiều hơn với những quan điểm khoa học và những hoạt động cụ thể được tiến hành nhằm nâng cao chất lượng dạy học của giáo viên, các nghiên cứu gắn với tên tuổi của các nhà sư phạm nổi tiếng như: Môngtenhơ (Pháp), Kômenxki (Cộng hòa Séc), Rútxô (Pháp), Usin

xki (Nga), Đitexvec (Đức)... Trong đó, nổi bật là tư

tưởng của

Kômenxki

(1592 1670), người được mệnh danh là “Ông tổ

của nền sư

phạm cận

đại” cho rằng: Người thầy phải có phương pháp giảng dạy thích hợp với từng đối tượng và sáng tạo nhiều phương pháp phong phú như: Trực quan, Đàm thoại, kể chuyện, luyện tập; Người giáo viên phải quan tâm tìm tòi

tất cả

mọi con đường dẫn tới việc mở

mang trí tuệ

và tận dụng hợp lý

những con đường đó.

Kômenxki luôn quý trọng, tôn vinh nghề

dạy học và vai trò người

thầy giáo. Với vị trí, chức năng của nghề dạy học, ông yêu cầu người thầy phải mẫu mực, trong sáng về đạo đức và tác phong, có lòng nhân ái: “Không thể trở thành người thầy nếu không phải là một người cha” [68, tr.88].

Cũng đề cao vai trò của người thầy giáo, theo Usinxki (1824 1870) người thầy giáo là cầu nối giữa quá khứ và tương lai, sự nghiệp của người thầy giáo là sự nghiệp vĩ đại nhất trong lịch sử. Trong dạy học và giáo dục, ông cho rằng: “Điều chủ yếu là nhân cách của người giáo viên trực tiếp làm việc với học sinh. Nhân cách của nhà giáo dục có sức mạnh giáo dục to lớn