Đặc Điểm Tâm Lý, Sinh Lý Của Đvtn Ở Trường Thpt

phụ huynh học sinh và đoàn thanh niên. Các lực lượng này nếu kết hợp tốt sẽ tạo ra hiệu quả khi triển khai hoạt động giáo dục đạo đức - lối sống cho học sinh cho học sinh. Tuy nhiên, thực tế ở các nhà trường sự kết hợp của các lực lượng tham gia giáo dục đạo đức - lối sống cho học sinh còn rời rạc, chưa thực sự hiệu quả.

1.5.3. Đặc điểm tâm lý, sinh lý của ĐVTN ở trường THPT

ĐVTN ở các trường THPT là lứa tuổi chuẩn bị bước vào cuộc sống tự lập, ở tuổi này, các em có những biến đổi mạnh mẽ cả về thể chất lẫn tâm hồn. Nhân cách của các em đã được định hình về cơ bản, tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, các em còn bộc lộ rõ sự bồng bột và xốc nổi. Trong cuộc sống, từ sinh hoạt gia đình đến việc học tập ở trường và tham gia các hoạt động xã hội, các em luôn phải đối mặt với nhiều vấn đề khúc mắc, tình huống bất ngờ như: áp lực học tập, sự lựa chọn nghề, tình yêu tuổi học trò... Những băn khoăn, vướng mắc của ĐVTN nếu không được điều chỉnh, giải tỏa kịp thời, thì rất dễ dẫn đến hậu quả đáng tiếc: nhẹ thì chán học, bỏ học; nặng thì trầm cảm, bạo lực học đường, thậm chí tự tử, gây án mạng… Nhiều bậc phụ huynh gặp khó khăn trong việc giáo dục con cái ở độ tuổi này… Thực trạng này cho thấy, các em thật sự cần người đáng tin cậy và có chuyên môn để chia sẻ tâm sự hoặc trợ giúp các em tìm cách thức giải quyết vấn đề một cách tốt nhất.

Học sinh ở lứa tuổi này dồi dào về thể lực, phong phú về tinh thần, phức tạp về tính cách và hành vi. Tuy nhiên đây cũng là thời kỳ nhận thức và hiểu biết các phẩm chất đạo đức của nhân cách sâu sắc hơn trước. Hơn nữa, con người không phải là một thực thể thụ động mà là một chủ thể tích cực. Do đó việc giáo dục đạo đức lối sống cho ĐVTN lứa tuổi này phải căn cứ vào đặc điểm tâm sinh lý để xác định phương pháp giáo dục phù hợp. Bên cạnh đó cũng cần hiểu rằng mỗi cá nhân lại có những đặc điểm riêng về tâm, sinh lý và có vốn sống riêng của mình, cho nên quá trình giáo dục đạo đức - lối sống cho ĐVTN là hết sức phức tạp và cần thiết.

1.5.4. Sự phối hợp giữa các hoạt động giáo dục trong trường THPT

- Hoạt động học tập: Việc học tập mang ý nghĩa trực tiếp ĐVTN đã hiểu rằng điều kiện cần thiết để tạo nên tương lai là vốn tri thức, kỹ năng độc lập trau dồi vốn hiểu biết, kỹ năng tự học mà các em thu được trong quá trình học tập.

- Hoạt động lao động: Có ảnh hưởng rất lớn đến việc hình thành nhân cách của ĐVTN. Hoạt động lao động của các em có thể là lao động ở trường, lao động sản xuất tại gia đình. Khi tham gia lao động sẽ bồi dưỡng được tình cảm tôn trọng lao động và người lao động, tự hào với kết quả mình làm được, hài lòng với những nỗ lực kiên trì, tình nguyện lao động giúp đỡ những gia đình khó khăn. Qua các hoạt động đó, các em sẽ thu được kinh nghiệm đoàn kết và giúp đỡ lẫn nhau.

- Hoạt động chính trị - xã hội: Đây là hoạt động vô cùng quan trọng vì nó giúp các em nắm bắt được những kỹ năng xã hội giúp các em nâng cao nhận thức của mình, trách nhiệm của mình đối với xã hội. Hoạt động này được tiến hành qua nhiều hình thức đa dạng và phong phú từ phong trào thi đua của lớp, của đoàn thanh niên cũng như các tổ chức chính trị xã hội. Từ đó học sinh hiểu sâu thêm vốn tri thức lý luận đã được tiếp thu đem kiểm nghiệm vào thực tiễn. Đây là một sản phẩm biểu hiện sự trưởng thành về mặt xã hội của các em và cũng là động cơ để các em tự khẳng định bản thân và hoàn thiện nhân cách, đồng thời giúp các em có trách nhiệm đối với các nhiệm vụ xã hội giao cho, có trách nhiệm với tập thể và có nhu cầu thường xuyên được tiếp xúc với các công việc của tập thể.

- Các hoạt động tập thể khác: Đó là các hoạt động văn hóa, thể dục thể thao, từ thiện, phong trào mang tính hoạt động xã hội ở địa phương nhằm nâng cao tính tập thể, tinh thần trách nhiệm tạo nên nếp sống vui tươi, đoàn kết, thân ái. Đồng thời uốn nắn các biểu hiện lệch lạc của mỗi cá nhân. Các hoạt động ngoài giờ lên lớp là nhu cầu không thể thiếu, là phương thức giáo dục đạo đức - lối sống hiệu quả nhất cho học sinh, đưa các em vào hoạt động thực tiễn để các em rèn luyện thói quen và hình thành nhân cách.

Như vậy việc tổ chức để phối hợp các hoạt động giáo dục cho các em là một yếu tố vô cùng quan trọng trong việc giáo dục đạo đức - lối sống và hình thành nhân cách. Đó chính là một nhân tố ảnh hưởng tới việc quản lý hoạt động giáo dục đạo đức - lối sống cho ĐVTN.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 135 trang tài liệu này.

1.5.5. Điều kiện kinh tế - văn hóa - xã hội, phong tục tập quán tại địa phương

Kinh tế đảm bảo cho giáo dục điều kiện vật chất để thực hiện có chất lượng và hiệu quả quá trình giáo dục đạo đức - lối sống cho ĐVTN. Với quan điểm, giáo

dục đạo đức - lối sống là sự nghiệp của toàn dân và toàn xã hội, ngoài sự đầu tư của nhà nước, còn phải biết khai thác các nguồn lực vật chất của cải của gia đình, cộng đồng và các tổ chức. Như vậy nền kinh tế có phát triển mới đảm bảo nguồn lực cho giáo dục phát triển, công tác xã hội hóa giáo dục mới có kết quả. Kinh tế địa phương trong đó có gia đình học sinh đã góp phần xây dựng cảnh quan sư phạm, tạo một lực lượng giáo dục hùng hậu quyết định một phần không nhỏ vào công tác giáo dục đạo đức - lối sống cho ĐVTN. Mặt khác, sự tăng trưởng kinh tế quyết định mức sống, thu nhập của mỗi gia đình. Mức sống nâng cao, các gia đình có điều kiện nuôi con em ăn học, dành nhiều thời gian, điều kiện chăm lo đến việc học tập, tu dưỡng của con em mình.

Tuy nhiên, trong cơ chế thị trường, với nền kinh tế tăng trưởng nhanh, xu thế hội nhập đã đem lại sự phát triển nhanh về mọi mặt song mặt trái của nó cũng tác động không nhỏ đến việc giáo dục đạo đức - lối sống cho ĐVTN.

Các phong trào văn hóa xã hội ở địa phương sẽ lôi cuốn gia đình, nhà trường và đặc biệt các em tham gia vào phong trào xây dựng “Gia đình văn hóa”, “Bảo vệ môi trường”, “Phòng chống tệ nạn”, hay các hoạt động kỷ niệm các ngày lễ lớn là điều kiện để giáo dục đạo đức - lối sống cho ĐVTN rất hiệu quả. Ngoài ra, các truyền thống văn hóa ở địa phương là một môi trường để các em được giáo dục về cội nguồn, lòng tự hào dân tộc, tình yêu quê hương đất nước, giữ gìn bản sắc dân tộc. Nếp sống văn minh, phong tục dòng họ, lễ hội, các phong trào đền ơn đáp nghĩa được địa phương tổ chức tốt sẽ là điểu kiện thuận lợi để các em được tham gia rèn luyện. Đó chính là môi trường để các em trưởng thành về nhân cách.

Tóm lại, một xã hội có văn hóa là một xã hội mà con người ta luôn sống vì cái đẹp, cái thiện thắng cái ác. Mọi hoạt động của văn hóa nêu trên sẽ giáo dục nhận thức để hình thành ý thức đạo đức, bồi dưỡng tình cảm, hình thành và phát triển những cảm xúc, tình cảm đạo đức trong sáng, cao quý của con người.

1.5.6. Sự phát triển khoa học công nghệ, cách mạng công nghiệp 4.0.

Đất nước ổn định và phát triển, đó là điều kiện rất thuận lợi để thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, hội nhập quốc tế. Nghị quyết 29 của Ban

Chấp hành Trung Ương khóa XII về Đổi mới căn bản toàn diện giáo dục Việt Nam cũng nhấn mạnh đến việc chuyển từ nhà trường chủ yếu truyền đạt kiến thức sang nhà trường chủ yếu rèn luyện phẩm chất, năng lực. Do đó, vấn đề giáo dục đạo đức - lối sống càng cần thiết và cấp bách. Sự chuyển biến này đặt ra vấn đề vai trò của nhà quản lý trong hoạt động giáo dục đạo đức - lối sống, làm thế nào để thực hiện thành công công cuộc đổi mới giáo dục đất nước.

Cuộc cách mạng khoa học công nghệ, đặc biệt là cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 hiện nay làm biến đổi sâu sắc các lĩnh vực của đời sống xã hội, làm thúc đẩy nhanh việc đổi mới căn bản, toàn diện, đổi mới quản lý giáo dục đáp ứng nhu cầu của xã hội và cá nhân người học. Để đáp ứng đủ nhân lực cho nền kinh tế, đòi hỏi phải thay đổi các hoạt động đào tạo, về hình thức, phương pháp, nội dung giáo dục đạo đức - lối sống với sự ứng dụng của công nghệ thông tin. Một lần nữa, nhà quản lý phải tận dụng được cơ hội, vượt qua thách thức để giáo dục nước nhà không bị lạc hậu, phấn đấu mục tiêu phát triển công dân toàn cầu.

Tiểu kết chương 1

Hoạt động giáo dục đạo đức - lối sống cho ĐVTN là nhiệm vụ đặc biệt quan trọng trong bối cảnh hiện nay. Nhiều công trình nghiên cứu về giáo dục đạo đức - lối sống của các tác giả trong và ngoài nước được nghiên cứu, bàn luận tạo cơ sở lý luận cho vấn đề có ý nghĩa lý luận và thực tiễn to lớn. Các công trình nói trên cũng cho thấy vấn đề quản lý hoạt động giáo dục đạo đức - lối sống cho ĐVTN còn đang bỏ ngỏ.

Hoạt động giáo dục đạo đức - lối sống cho ĐVTN được thể hiện ở nhiều khía cạnh khác nhau như: Nội dung của hoạt động giáo dục đạo đức - lối sống cho ĐVTN; Phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động giáo dục đạo đức - lối sống cho ĐVTN.

Nội dung quản lý hoạt động giáo dục đạo đức - lối sống cho ĐVTN bao gồm các hoạt động: Lập kế hoạch quản lý hoạt động giáo dục đạo đức - lối sống cho ĐVTN ở trường THPT; Tổ chức triển khai hoạt động giáo dục đạo đức - lối sống cho ĐVTN ở trường THPT; Chỉ đạo thực hiện hoạt động giáo dục đạo đức - lối sống cho ĐVTN ở trường THPT; Kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục đạo đức - lối sống cho ĐVTN ở trường THPT.

Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động quản lý giáo dục đạo đức - lối sống cho ĐVTN ở các trường THPT gồm 6 yếu tố cơ bản đó là: Năng lực của cán bộ Đoàn TNCS Hồ Chí Minh; Cơ chế phối hợp hoạt động của các lực lượng giáo dục: Nhà trường - đoàn thanh niên - xã hội; Đặc điểm tâm lý, sinh lý của ĐVTN ở các trường THPT; Sự phối hợp hoạt động giáo dục trong trường THPT; Điều kiện kinh tế - văn hóa - xã hội, phong tục tập quán tại địa phương.

Nội dung chương 1 là cơ sở để chúng tôi tiến hành khảo sát thực trạng giáo dục đạo đức - lối sống và quản lý hoạt động này, làm cơ sở thực tiễn cho các biện pháp quản lý ở chương 3.

Chương 2

THỰC TRẠNG VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC - LỐI SỐNG CHO ĐOÀN VIÊN THANH NIÊN Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN, TỈNH THÁI NGUYÊN‌

2.1. Khái quát về tình hình kinh tế - xã hội và các trường THPT của thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên

2.1.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội của thành phố Thái Nguyên

Thành phố Thái Nguyên là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hoá - xã hội của tỉnh Thái Nguyên và vùng Việt Bắc: có vị trí thuận lợi, quan trọng trong việc phát triển Kinh tế - Xã hội của tỉnh Thái Nguyên và các tỉnh miền núi phía Bắc Việt Nam. Thành phố Thái Nguyên là đô thị loại I trực thuộc tỉnh Thái Nguyên (trước kia thuộc tỉnh Bắc Thái), trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, giáo dục, khoa học - kỹ thuật, y tế, du lịch, dịch vụ của tỉnh Thái Nguyên và vùng trung du miền núi phía Bắc; trung tâm vùng trung du, miền núi Bắc Bộ, cách thủ đô Hà Nội 80 km. Phía bắc giáp huyện Đồng Hỷ và huyện Phú Lương, phía đông giáp thị xã Sông Công, phía tây giáp huyện Đại Từ, phía Nam giáp huyện Phổ Yên và huyện Phú Bình.

Thành phố Thái Nguyên có tài nguyên khoáng sản đa dạng, phong phú, có điều kiện khí hậu thuận lợi cho phát triển tập đoàn cây rừng, cây công nghiệp, cây ăn quả và vật nuôi. Có tiềm năng lớn để phát triển du lịch với Hồ Núi Cốc, di tích lịch sử, cách mạng, có khu Gang Thép Thái Nguyên- cái nôi của ngành thép Việt Nam. Đặc biệt, Thái Nguyên có nhiều khả năng phát triển nông - lâm nghiệp, có vùng chè nổi tiếng, đứng thứ hai trong cả nước về diện tích trồng chè. Tốc độ tăng trưởng kinh tế (GDP) bình quân giai đoạn 2016 - 2018 đạt 6,7%. Cơ cấu kinh tế là: Dịch vụ, thương mại - Công nghiệp, xây dựng - Nông lâm nghiệp, với tỷ trọng ngành Dịch vụ, thương mại chiếm 49,27%; Công nghiệp, xây dựng chiếm 47,53%; Nông lâm nghiệp chiếm 3,2%.

Văn hóa xã hội thành phố Thái Nguyên luôn được quan tâm và có nhiều chuyển biến tích cực; đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân từng bước được nâng cao.

2.1.2. Vài nét khái quát về các trường THPT trên địa bàn thành phố Thái Nguyên

2.1.2.1. Về số lượng, cơ cấu

Thành phố Thái Nguyên là trung tâm của tỉnh Thái Nguyên, là nơi được chú trọng phát triển về kinh tế, xã hội và đặc biệt là giáo dục. Với số lượng lớn các trường học ở tất cả các cấp. Đối với cấp THPT, trên địa bàn thành phố Thái Nguyên có 11 trường THPT, trong đó có 10 trường trực thuộc quản lý của Sở Giáo dục - Đào Tạo tỉnh Thái Nguyên và trường PT Vùng Cao Việt Bắc trực thuộc Bộ Giáo dục - Đào tạo.

2.1.2.2. Về cơ sở vật chất

Thực tế có thể thấy tỉnh Thái Nguyên nói chung và thành phố Thái Nguyên nói riêng có rất nhiều chính sách quan tâm và hỗ trợ về cơ sở vật chất đối với ngành giáo dục, ở tất cả các cấp học và đặc biệt là cấp THPT. Từ sự quan tâm, các chính sách đúng đắn của Đảng, Nhà nước, Bộ Giáo dục - Đào tạo và thành công của công tác xã hội hóa giáo dục, nên cơ sở vật chất tại các trường THPT trên địa bàn thành phố Thái Nguyên đã có sự đầu tư đáng kể. Các trường đều đã có phòng tin học với hệ thống máy tính, có máy chiếu và các thiết bị dạy học hiện đại hỗ trợ đắc lực cho hoạt động dạy học.

Sở Giáo dục - Đào tạo tỉnh Thái Nguyên đưa ra mục tiêu phấn đấu đến năm 2020, đầu tư xây dựng cơ sở vật chất cho các cơ sở giáo dục cho các trường THPT trên địa bàn thành phố đủ các phòng chức năng, phòng học bộ môn, phòng thí nghiệm, phòng học tin học, thư viện... và các khu chức năng khác phục vụ các hoạt động giáo dục; Đầu tư có trọng tâm, trọng điểm thiết bị cho các phòng thực hành với mục tiêu nâng cao kĩ năng thực hành cho học sinh, đầu tư chất lượng và đồng bộ. Tăng cường đầu tư xây dựng các phần mềm nghe, nhìn, thí nghiệm kĩ thuật số, xây dựng bài giảng điện tử trên cơ sở ứng dụng công nghệ thông tin. Từng bước đầu tư hoàn thiện hệ thống hạ tầng công nghệ thông tin cấp trường/địa phương và cấp toàn ngành. Xây dựng cơ sở dữ liệu dùng chung.

2.1.2.3. Về tổ chức Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tại các trường THPT trên địa bàn thành phố Thái Nguyên

Tổ chức Đoàn TNCS Hồ Chí Minh ở các trường THPT trên địa bàn thành phố Thái Nguyên là một tổ chức có vị trí và vai trò quan trọng trong các hoạt động của Thành Đoàn và Tỉnh Đoàn Thái Nguyên với lực lượng hùng hậu và sự tươi trẻ, năng động của các ĐVTN.

Lực lượng ĐVTN ở các trường THPT trên địa bàn thành phố Thái Nguyên chủ yếu là các HS trong các trường và một số là CBGV trong nhà trường, bên cạnh đó còn có một bộ phận các CBGV đã là Đảng Viên và tham gia sinh hoạt Đoàn.

Trong những năm vừa qua công tác Đoàn và phong trào thanh niên trường học của các nhà trường tiếp tục có bước phát triển mới, đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận. Các nhiệm vụ trọng tâm, các chỉ tiêu của năm học, các chương trình công tác, các cuộc vận động, phong trào lớn của Đoàn đề ra được triển khai tích cực, đạt hiệu quả cao. Nội dung hoạt động của khối Đoàn trường học thường xuyên được đổi mới, đi vào chiều sâu, bám sát tình hình phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh và đất nước; ngày càng phù hợp, đáp ứng nhiều hơn nhu cầu, nguyện vọng của ĐVTN. Công tác chỉ đạo, hướng dẫn và tổ chức triển khai thực hiện có bước phát triển mới, sát thực tiễn và gần gũi với ĐVTN. Các hoạt động được chỉ đạo theo chủ đề, chủ điểm tạo được sức lan tỏa sâu, rộng hơn; các phong trào, hoạt động của Đoàn có nhiều đổi mới, phong phú và hấp dẫn hơn, do đó ngày càng thu hút được sự hưởng ứng, tham gia của ĐVTN, tạo được khí thế thi đua sôi nổi ở cơ sở, góp phần nâng cao chất lượng học tập, rèn luyện của ĐVTN và tham gia xây dựng nhà trường vững mạnh, toàn diện. Tổ chức Đoàn được củng cố và phát triển, tạo được niềm tin và vị thế xứng đáng trong mỗi nhà trường.

Mặc dù có nhiều thành tích nêu trên, tuy nhiên công tác Đoàn ở nhà trường THPT còn bộc lộ nhiều hạn chế như: Nội dung hoạt động chưa thực sự phong phú về nội dung và cách thức thực hiện, chưa mang lại hiệu quả cao, chưa tác động nhiều đến ĐVTN; Công tác nắm bắt tình hình tư tưởng và dư luận trong ĐVTN