Chỉ Đạo Tổ Chuyên Môn Hướng Dẫn Giáo Viên Xây Dựng Và Thực Hiện Kế

- Cần xây dựng những tiêu chí thi đua vừa mang tính định tính, vừa mang tính định lượng để đánh giá kết quả của việc thực hiện tổ chức DH môn Toán đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông của GV, HS. Đặc biệt trong việc xếp loại thi đua trong nhà trường phải chặt chẽ, thấu tình đạt lý, đảm bảo tính công bằng, có khen thưởng động viên kịp thời những người có thành tích, sáng kiến trong việc tổ chức DH môn Toán đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông nhưng cũng phải phê bình thẳng thắn những trường hợp làm việc chưa hiệu quả.

3.2.3. Chỉ đạo tổ chuyên môn hướng dẫn giáo viên xây dựng và thực hiện kế hoạch dạy học môn Toán đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông

3.2.3.1. Mục tiêu

Kế hoạch hoạt động đóng vai trò quan trọng nhất trong việc triển khai hoạt động của mỗi cá nhân. Nhận thức đúng, kiến thức, kỹ năng trang bị đầy đủ nhưng kế hoạch định hướng không khả thi thì không đạt hiệu quả, vì vậy việc xây dựng và thực hiện kế hoạch dạy học đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông cần có mục tiêu:

- Đảm bảo thực hiện tốt nội dung chương trình môn toán theo yêu cầu của Bộ giáo dục, đồng thời biết xây dựng các chủ đề dạy học, lựa chọn nội dung phù hợp với HS đáp ứng mục tiêu môn học và nhiệm vụ giáo dục của từng năm học.

- Quán triệt đội ngũ giáo viên về tầm quan trọng của việc thực hiện nhiệm vụ năm học, việc xây dựng và thực hiện kế hoạch dạy học đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông.

- Tập trung quản lý tốt việc xây dựng và thực hiện kế hoạch dạy học bộ môn đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông, từ đó tạo điều kiện hỗ trợ GV thực hiện đúng và đầy đủ theo kế hoạch của mình một cách hiệu quả.

3.2.3.2. Nội dung và cách thức thực hiện

Quản lý việc xây dựng và thực hiện kế hoạch dạy học môn toán đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông.

Để quản lý việc xây dựng và thực hiện kế hoạch dạy học môn toán đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông, thông thường CBQL nhà trường, phải tập trung thực hiện tốt các công việc như sau:

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 141 trang tài liệu này.

- Vào đầu năm học, hiệu trưởng tổ chức cho cán bộ GV học tập nhiệm vụ năm học, triển khai kế hoạch chuyên môn và yêu cầu các tổ nhóm chuyên môn, các bộ phân công tác liên quan cụ thể hóa kế hoạch chuyên môn.

- Huy động đội ngũ GV tham gia xây dựng kế hoạch dạy học đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông trên cơ sở nội dung chương trình của Bộ giáo dục và kế hoạch thời gian năm học của UBND tỉnh. Kế hoạch dạy học của bộ môn ở từng khối lớp được chia thành các chủ đề dạy học. Mỗi chủ đề có lựa chọn nội dung, phương pháp, cách thức thực hiện, cách thức kiểm tra đánh giá kết quả dạy học nhằm đảm bảo được mục tiêu dạy học. Kế hoạch dạy học phải được thông qua tổ chuyên môn và được hiệu trưởng phê duyệt trước khi đưa vào thực hiện.

- Đề ra các quy định cụ thể, yêu cầu rõ ràng về việc lập kế hoạch giảng dạy bộ môn của cá nhân; thực hiện đầy đủ, nghiêm túc kế hoạch giảng dạy đã được phê duyệt.

- Xây dựng nội quy nhà trường về thực hiện quy chế chuyên môn, kỷ luật lao động; gắn hoạt động giảng dạy của GV với quyền lợi, nghĩa vụ và trách nhiệm nghề nghiệp. Quy định rõ ràng về mức độ kỷ luật giáo viên khi không thực hiện đầy đủ và nghiêm túc kế hoạch dạy học, nề nếp lên lớp.

- Phân công ban giám hiệu, tổ chuyên môn thường xuyên kiểm tra việc thực hiện kế hoạch giảng dạy thông qua sổ ghi đầu bài, vở ghi HS hàng tuần để nắm tiến độ thực hiện kế hoạch bộ môn. Đồng thời, thông qua kiểm tra và đề nghị của GV có kế hoạch điều chỉnh, bổ sung và hoàn thiện kế hoạch. Đưa kết

quả việc lập và thực hiện kế hoạch giảng dạy của GV là một tiêu chí để đánh giá thi đua, xếp loại GV.

3.2.3.3. Điều kiện thực hiện

Để thực hiện tốt các biện pháp trên, hiệu trưởng nhà trường cần phải quan tâm đến các điều kiện hiện thiết yếu như: Quán triệt để GV nắm vững nhiệm vụ năm học, mục tiêu môn học, phân công chuyên môn hợp lý, quản lý tốt các mặt công tác liên quan đến hoạt động dạy học và các điều kiện phục vụ hoạt động giảng dạy.

3.2.4. Chỉ đạo tổ chuyên môn hướng dẫn giáo viên thực hiện đổi mới phương pháp dạy học môn Toán đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông

3.2.4.1. Mục tiêu

Đổi mới phương pháp đang là xu thế tất yếu của GD hiện nay. Định hướng đổi mới của PPDH môn toán trong giai đoạn hiện nay đã được xác định là: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy học và học theo hướng hiện đại, phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học, khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhập và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực” [6].

Theo định hướng này, quá trình dạy học được thực hiện thông qua việc tổ chức liên tiếp các hoạt động học tập với nhiệm vụ học tập cụ thể, GV là người thiết kế, tổ chức, hướng dẫn, điều chỉnh quá trình học tập còn HS là chủ thể nhận thức, biết cách tự học, tự rèn luyện, từ đó mà hình thành phát triển nhân cách và các năng lực cần thiết của người lao động theo những mục tiêu mới đã đề ra [14, tr.5].

3.2.4.2. Nội dung và cách thức thực hiện

- Đổi mới PPDH trong môn toán cần thể hiện các đặc trưng cơ bản sau:

Dạy học thông qua tổ chức các hoạt động của HS:

Dạy học toán thực chất là dạy hoạt động toán học trong hoạt động đó, HS cần phải được cuốn hút vào những hoạt động học tập do GV tổ chức và chỉ đạo,

thông qua đó HS tự khám phá những điều mình chưa biết chứ không phải thụ động tiếp thu những chi thức đã sắp đặt sẵn. Theo tinh thần này, trong tiết lên lớp, GV là người tổ chức và chỉ đạo HS tiến hành các hoạt động học tập: củng cố kiến thức cũ, tìm tòi phát triển kiến thức mới, luyện tập vận dụng kiến thức vào các tình huống khác nhau...GV không cung cấp, không áp đặt những kiến thức có sẵn mà hướng dẫn HS thông qua các hoạt động để phát hiện và chiếm lĩnh tri thức, rèn luyện kỹ năng, hình thành thói quen vận dụng kiến thức toán học và học tập các môn khác và vào thực tiễn cuộc sống từ đó hình thành phát triển năng lực cho HS.

Dạy học chú trọng rèn luyện phương pháp tự học:

Năng lực tự học liên quan đến năng lực học tập và kỹ năng sử dụng phương tiện và công vụ học tập để cải thiện việc học tập [27].

Trong hoạt động dạy học theo phương pháp đổi mới, giáo viên giúp HS chuyển từ thói quen học tập thụ động sang tự học chủ động. Muốn vậy, GV cần rèn luyện cho học sinh những tri thức phương pháp để HS biết cách đọc, biết cách suy luận, biết cách tự tìm lại những điều đã quên, biết cách tìm tòi để phát hiện kiến thức mới. Các tri thức phương pháp thường là những quy tắc, quy trình, nói chung là các phương pháp có tính chất thuật toán. HS cần được rèn luyện các thao tác tư duy: phân tích, tổng hợp, đặc biệt hóa, khái quát hóa, tương tự, quy lạ về quen... việc nắm vững các tri thức phương pháp nói trên tạo điều kiện cho HS có thể tự đọc hiểu được tài liệu, tự làm các bài tập, nắm vững và hiểu sâu các kiến thức cơ bản đồng thời phát huy được tiềm năng sáng tạo của bản thân.

Tăng cường học tập cá thể với học tập hợp tác:

Phương pháp dạy học đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông yêu cầu học sinh phải “nghĩ nhiều hơn, làm nhiều hơn, thảo luận nhiều hơn”. Điều đó có nghĩa là học sinh phải có trí tuệ, sự cố gắng và nghị lực cao trong quá trình tự tiếp cận kiến thức mới, phải thực sự suy nghĩ và làm việc một cách tích cực, đồng thời phải có mối quan hệ hợp tác cá nhân trên con đường tìm tòi phát hiện kiến thức mới. Lớp học là môi trường giao tiếp thầy - trò và trò - trò, do

đó cần phát huy tác dụng tích cực của mối quan hệ này bằng các hoạt động học tập hợp tác, tạo điều kiện cho mỗi người nâng cao trình độ qua việc vận dụng vốn hiểu biết và kinh nghiệm của từng cá nhân và của cả tập thể.

Kết hợp đánh giá của thầy và tự đánh giá của trò:

Để phát huy vai trò tích cực chủ động của HS, GV cần hướng dẫn học sinh phát triển kỹ năng tự đánh giá, tự điều chỉnh cách học của mình. GV có thể yêu cầu HS tự đánh giá bài làm của mình, nhận xét góp ý bài làm, cách phát biểu của bạn, phê phán các sai lầm và tìm nguyên nhân sai lầm, nêu cách sửa chữa các sai lầm...

- Các biện pháp quản lý hoạt động đổi mới phương pháp đang được thực hiện là:

Cho GV dự các lớp tập huấn:

Yêu cầu GV dạy theo giờ dạy mẫu, CBQL dự giờ, rút kinh nghiệm. Quản lý đổi mới phương pháp như vậy có hạn chế cơ bản là đẩy giáo viên những người thực hiện đổi mới phương pháp về thế thụ động thực hiện các mệnh lệnh quản lý. Do đó, việc đổi mới phương pháp đã được đặt ra từ nhiều năm nay nhưng hiệu quả không cao như số liệu đã khảo sát đã chứng minh. Các đánh giá đều chỉ ra rằng đổi mới phương pháp chưa đạt đến học sinh là trung tâm của quá trình dạy học.

Dạy học phù hợp với cá nhân:

Mỗi học sinh khác nhau có những năng lực khác nhau nên cần phải có những cách dạy khác nhau sao cho đạt hiệu quả cao nhất. Một giờ dạy đạt hiệu quả cao đòi hỏi chiến lược dạy của giáo viên phải phù hợp với chiến lược học của học sinh, đồng thời việc dạy phải đảm bảo cho mọi học sinh đều học được, đều có sự gia tăng về tri thức và năng lực sau giờ học. Điều này đòi hỏi giáo viên phải hiểu được cách học của mỗi học sinh để tổ chức các hoạt động phù hợp với từng nhóm và với từng cá nhân học sinh, nói cách khác giáo viên cần phải có năng lực phân hóa học sinh.

Cách thức thực hiện:

Biện pháp quản lý hoạt động đổi mới phương pháp cần tuân thủ yêu cầu sau:

Thứ nhất: quản lý nâng cao nhận thức của đội ngũ GV về đổi mới phương pháp dạy - học môn toán

Có một logic rất rõ ràng là các GV sẽ rất khó thay đổi cách dạy - học đã trở thành truyền thống và thói quen của họ nếu họ không thực sự hiểu vấn đề tại sao lại phải đổi mới phương pháp.

Do vậy, khâu đầu tiên của quy trình quản lý hoạt động là trang bị đầy đủ kiến thức cho GV về đổi mới phương pháp. Cần giúp cho GV hiểu cụ thể nhu cầu thiết yếu phải đổi mới phương pháp, sự khác biệt giữa phương pháp dạy - học mới, quy trình thực hiện một số phương pháp đặc trưng của dạy - học toán và một số phương pháp dạy - học mới. Cụ thể là:

Cần phải đổi mới phương pháp vì: Nội dung chương trình thay đổi, xu thế dạy học của thế giới, đặc điểm tâm lý của học sinh không giống như trước.

Cốt lõi của quá trình dạy - học toán theo phương pháp mới với tất cả những biểu hiện như trên mới thực sự là chuyển từ sự thụ động sang chủ động tích cực của học sinh dưới sự hướng dẫn của GV.

Quy trình thực hiện một số phương pháp đặc trưng của dạy - hoc toán và một số phương pháp dạy - học mới là như thế nào?

Như đã nêu ở phần thực trạng đổi mới phương pháp dạy - học, chúng ta có thể thấy khá nhiều phương pháp mới đã và đang sử dụng trong các giờ dạy toán: phương pháp vấn đáp, phương pháp luyện tập và thực hành, dạy học hợp tác trong nhóm nhỏ,…

Quy trình thực hiện phương pháp vấn đáp

Trước giờ học:

Bước 1: Xác định mục tiêu bài học và đối tượng dạy học. Xác định các đơn vị kiến thức kĩ năng cơ bản trong bài học và tìm cách diễn đạt các nội dung này dưới dạng câu hỏi gợi ý, dẫn dắt học sinh.

Bước 2: Dự kiến nội dung các câu hỏi, hình thức hỏi thời điểm đặt câu hỏi (đặt câu hỏi ở chỗ nào), trình tự của các câu hỏi (câu hỏi trước phải làm nền cho các câu hỏi tiếp theo hoặc định hướng suy nghĩ để học sinh giải quyết vấn đề).

Dự kiến nội dung các câu trả lời của học sinh, trong đó dự kiến những “lỗ hổng” về mặt kiến thức cũng như các khó khăn, sai lầm phổ biến mà học sinh thường mắc phải. Dự kiến các câu nhận xét hoặc trả lời của giáo viên đối với học sinh.

Dự kiến những câu hỏi phụ để tùy tình hình từng đối tượng cụ thể mà tiếp tục gợi ý, dẫn dắt học sinh trong giờ học.

Bước 3: Giáo viên sử dụng hệ thống câu hỏi dự kiến (phù hợp với trình độ nhận thức của từng loại đối tượng học sinh) trong tiến trình bài dạy và chú ý thu nhập thông tin phản hồi từ phía học sinh.

Quy trình đặt câu hỏi trên lớp thường bao gồm các bước sau đây: Đặt câu hỏi.

Dừng lại để học sinh có thời gian xem xét câu hỏi và suy nghĩ câu trả lời. Có thể tạo điều kiện để học sinh khác nhận xét, đánh giá câu trả lời của học sinh. Trên cơ sở những câu trả lời và ý kiến của học sinh khác, giáo viên có thể đặt ra những câu hỏi, vấn đề nhằm làm cho học sinh hiểu sâu sắc kiến thức hơn hoặc dẫn dắt sang kiến thức mới.

Quy trình thực hiện phương pháp luyện tập và thực hành:

Bước 1: Xác định tài liệu cho luyện tập và thực hành.

Bước 2: Giới thiệu mô hình luyện tập và thực hành (khuôn mẫu để học sinh bắt chước hoặc làm theo, có thể thông qua ví dụ cụ thể).

Bước 3: Thực hành hoặc luyện tập sơ bộ.

Bước 4: Thực hành đa dạng (GV đưa ra các bài tập đòi hỏi học sinh phải sử dụng nhiều định lí, công thức... Các bài tập càng đa dạng thì học sinh càng có cơ hội rèn luyện kĩ năng, vận dụng các kiến thức khác nhau để giải toán).

Bước 5: Bài tập cá nhân

Quy trình thực hiện phương pháp dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề:

Bước 1: Pháp hiện và thâm nhập vấn đề.

Bước 2: Tìm giải pháp. Bước này thường được thực hiện theo các bước sau: Phân tích vấn đề

Hướng dẫn học sinh tìm chiến lược giải quyết vấn đề thông qua đề xuất và thực hiện hướng giải quyết vấn đề.

Kiểm tra tính đúng đắn của giải pháp Bước 3: Trình bày giải pháp:

Bước 4: Nghiên cứu sâu giải pháp

Quy trình thực hiện phương pháp dạy học hợp tác trong nhóm nhỏ

Bước 1: Làm việc chung cả lớp Bước 2: Làm việc theo nhóm

Bước 3: Thảo luận, tổng kết trước toàn lớp

Quy trình thực hiện dạy học theo dự án:

Bước 1: GV/HS đề xuất chủ đề, xây dựng mục tiêu dự án Bước 2: Học sinh lập kế hoạch làm việc, phân công công việc

Bước 3: Học sinh làm việc theo nhóm và cá nhân để tạo ra sản phẩm. Bước 4: Học sinh thu thập sản phẩm, giới thiệu công bố sản phẩm ước 5: GV và HS đánh giá kết quả và rút kinh nghiệm

Thứ 2: Quản lý giáo viên thực hiện đổi mới phương pháp

+ Tích cực chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy - học toán.

Các nhà quản lý cần có những biện pháp sát thực, hữu hiệu để đổi mới phương pháp có hiệu quả. Cụ thể là tổ chức chuyên đề bồi dưỡng GV, đẩy mạnh các hoạt động dự giờ, rút kinh nghiệm, trong đó chú trọng triển khai phương pháp làm mẫu, nhân rộng điển hình. Phương pháp này rất có hiệu quả vì nó trực quan sinh động với GV. Thay vì nghe thuyết giảng lý thuyết một cách chung chung, các nhà quản lý nên lựa chọn những GV có năng lực, có phương pháp đổi mới để dạy mẫu, GV khác dự giờ, trên cơ sở đó học tập, rút kinh nghiệm. Biện pháp này hiện nay đang triển khai tích cực và cần được phát huy vì nó có hiệu quả.

Hướng dẫn GV thực hiện đổi mới phương pháp bằng những biện pháp cụ thể, trực tiếp. Thông thường, GV có thể nắm được nội dung, quy trình đổi mới phương pháp, dự giờ đồng nghiệp để thấy được đổi mới phương pháp là như thế nào nhưng khi chính họ áp dụng vẫn sẽ có những vướng mắc do đặc thù của dạy học còn phụ thuộc vào từng đối tượng lớp cụ thể. Do vậy, hướng dẫn GV thực hiện đổi mới phương pháp, nhà quản lý còn cần trực tiếp dự giờ, rút kinh nghiệm