Nội Dung Quản Lí Giáo Dục Quyền Và Bổn Phận Thông Qua Hoạt Động Trải

chức các hoạt động giáo dục cho học sinh để đạt đến mục tiêu của quá trình giáo dục quyền và bổn phận cho học sinh của nhà trường.

- Về hành vi: Từ nhận thức đúng về vai trò của hoạt động giáo dục quyền và bổn phận cho học sinh cùng với những ưu thế của hoạt động trải nghiệm trong tổ chức giáo dục nội dung này. Các lực lượng tham gia giáo dục quyền và bổn phận thông qua hoạt động trải nghiệm đặc biệt là đội ngũ CBQL, GV, HS tích cực tham gia quản lý và tổ chức các hoạt động trải nghiệm để giáo dục quyền và bổn phận cho học sinh, qua đó giúp học hiểu hiểu được các quyền của bản thân đồng thời biết thực hiện những bổn phận phù hợp với độ tuổi và điều kiện của mình.

1.4.2. Nội dung quản lí giáo dục quyền và bổn phận thông qua hoạt động trải nghiệm trong nhà trường

1.4.2.1. Lập kế hoạch giáo dục quyền và bổn phận thông qua hoạt động trải nghiệm trong nhà trường

Lập kế hoạch là bước đầu tiên trong chức năng quản lý của Hiệu trưởng nhà trường. Trên cơ sở xây dựng kế hoạch, Hiệu trưởng xác định được mục tiêu sẽ đạt đến, các biện pháp thực hiện, thời gian tiến hành và hoàn thành, bố trí nhân sự và tổ chức, sắp xếp các lực lượng sao cho phù hợp để thực hiện được các công việc theo mục tiêu đã định.

Để việc xây dựng kế hoạch giáo dục được tốt, Hiệu trưởng phải dựa trên cơ sở tình hình cụ thể của nhà trường, của học sinh, của đội ngũ giáo viên nhà trường trong năm học, của địa phương nơi trường đóng để định ra nội dung, yêu cầu, biện pháp cho thích hợp. Việc nắm tình hình thực tế đội ngũ giáo viên và học sinh phải mang tính chất thường xuyên, lâu dài, phổ biến và có tính chất thời sự, tính cá biệt, có thể ảnh hưởng tiêu cực ít nhiều đối với tập thể học sinh nhà trường.

Việc lập kế hoạch giáo dục quyền và bổn phận cho học sinh phải cần xác định rõ mục đích, nội dung các quyền và bổn phận cần giáo dục, cách thức triển

khai các hoạt động giáo dục quyền và bổn phận thông qua hoạt động trải nghiệm sao cho phù hợp, đạt hiệu quả tốt nhất. Cụ thể, người Hiệu trưởng cần dựa trên căn cứ sau để lập kế hoạch giáo dục quyền và bổn phận cho học sinh của nhà trường:

- Phân tích thực trạng các hoạt động giáo dục các quyền và bổn thông qua các hoạt động giáo dục trong nhà trường. Thực trạng này được thể hiện rõ trong báo cáo năm học hoặc kế hoạch hoạt động giáo dục đầu năm của nhà trường. Kế hoạch giáo dục quyền và bổn phận trẻ em có thể được sắp xếp cùng với kế hoạch tổ chức các hoạt động giáo dục khác của nhà trường hoặc có thể là những kế hoạch cụ thể riêng cho nội dung này. Qua phân tích thực trạng, Hiệu trưởng chỉ ra những ưu - nhược điểm, những vấn đề cần khắc phục trong tổ chức các hoạt động giáo dục quyền và bổn phận trẻ em. Sắp xếp các công việc theo thứ tự ưu tiên về khả năng thực hiện có hiệu quả đối với thực tiễn của nhà trường ở thời điểm lập kế hoạch. Trong quá trình thiết lập kế hoạch giáo dục quyền và bổn phận cho học sinh thông qua các hoạt động trải nghiệm, Hiệu trưởng cũng cần quan tâm đến các nhóm quyền phù hợp với học sinh Trung học cơ sở, lựa chọn các quyền trong số 4 nhóm: quyền được bảo vệ, quyền được sống còn, quyền được tham gia và quyền được phát triển, chỉ ra những quyền phù hợp với đặc điểm học sinh, điều kiện sống hiện tại ở địa phương. Đồng thời cũng tích hợp giáo dục các bổn phận phù hợp với học sinh trung học cơ sở trong các hoạt động trải nghiệm được tổ chức, coi hoạt động trải nghiệm là một con đường để hình thành tri thức về các quyền và bổn phận trẻ em từ đó mà có hành vi phù hợp.

- Phân tích kế hoạch chung của ngành, của trường từ đó xây dựng kế hoạch giáo dục quyền và bổn phận. Đây là kế hoạch cụ thể về một mặt giáo dục quan trọng của nhà trường trong đó thể hiện sự thống nhất giáo dục quyền và bổn phận với các mặt giáo dục khác trong nhà trường.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 125 trang tài liệu này.

- Tìm hiểu đặc điểm kinh tế, văn hóa xã hội của địa phương vì quá trình giáo dục quyền và bổn phận trẻ em thống nhất biện chứng với quá trình xã hội và gắn bó với môi trường sống xung quanh của học sinh vì vậy kế hoạch phải đảm bảo sự phù hợp.

- Xác định các điều kiện giáo dục như: cơ sở vật chất, ngân sách, thời gian, huy động sự phối hợp các lực lượng giáo dục ở trong và ngoài nhà trường.

Kế hoạch giáo dục quyền và bổn phận thông qua hoạt động trải nghiệm phải đảm bảo một số yêu cầu như:

- Tính khả thi về mặt thời gian, hợp lý về mặt nguồn lực thực hiện, phù hợp về điều kiện hoàn cảnh của đơn vị, đảm bảo tính vừa sức, tính logic khoa học, phải được tập thể đơn vị ủng hộ, thống nhất, đoàn kết cùng nhau giải quyết được triệt để các mục tiêu đã đặt ra.

- Đồng thời kế hoạch phải đảm bảo tính khoa học, kế thừa, toàn diện và trọng tâm ở những thời điểm khác nhau để có thể linh hoạt trong tổ chức hoạt động nhằm đạt được mục tiêu của kế hoạch.

- Kế hoạch phải phản ánh được mối liên hệ giữa các thành tố cấu trúc của quá trình giáo dục như: mục đích, nội dung, phương pháp, hình thức và các phương tiện giáo dục phù hợp để giáo dục quyền và bổn phận trẻ em. Đặc biệt khai thác thế mạnh của hoạt động trải nghiệm để thực hiện nội dung giáo dục các quyền và bổn phận.

- Kế hoạch phải thể hiện được sự phân cấp của Hiệu trưởng, bảo đảm tính đồng bộ và thống nhất, phát huy vai trò của các chủ thể tham gia vào quá trình giáo dục các quyền và bổn phận của học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm.

1.4.2.2. Tổ chức giáo dục quyền và bổn phận cho học sinh Trung học cơ sở thông qua hoạt động trải nghiệm

Tổ chức hoạt động giáo dục quyền và bổn phận cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm là việc thực hiện các hoạt động giáo dục song song với

việc tổ chức dạy học trong nhà trường. Do đó bên cạnh việc tổ chức hoạt động giáo dục trải nghiệm để giáo dục các quyền và bổn phận cho học sinh, Hiệu trưởng nhà trường còn cần tổ chức các hoạt động giáo dục khác cũng như tổ chức hoạt động dạy học. Việc tổ chức hoạt động giáo dục quyền và bổn phận cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm cần thực hiện như sau:

- Phổ biến các yêu cầu và mục tiêu của kế hoạch giáo dục đến các thành phần trong nhà trường để tạo ra tâm thế chuẩn bị cho các lực lượng có liên quan.

- Sắp xếp bố trí nhân sự, phân công trách nhiệm quản lí, huy động cơ sở vật chất, tài chính phục vụ việc tổ chức các hoạt động giáo dục quyền và bổn phận trẻ em thông qua hoạt động trải nghiệm, đặc biệt đối với các hoạt động trải nghiệm ngoài nhà trường để đảm bảo an toàn và hiệu quả giáo dục cho học sinh. Việc bố trí sắp xếp nhân sự cần dựa vào năng lực của đội ngũ ở những nội dung công việc khác nhau để đảm bảo sự đồng bộ và thống nhất.

- Thành lập ban tổ chức các hoạt động giáo dục quyền và bổn phận trẻ em thông qua hoạt động trải nghiệm do Hiệu trưởng làm trưởng ban. Ban tổ chức này cùng cần huy động các lực lượng giáo dục trong nhà trường và đại diện phụ huynh học sinh. Ban tổ chức này có nhiệm vụ thiết các hoạt động trải nghiệm phù hợp để giáo dục các quyền và bổn phận trẻ em cho học sinh. Nội dung giáo dục đề cập đầy đủ đến 4 nhóm quyền cơ bản và các bổn phận phù hợp với lứa tuổi học sinh THCS. Đồng thời phải lựa chọn các hoạt động trải nghiệm theo hướng phát huy hiệu quả giáo dục xong phải đảm bảo tiết kiệm và thuận tiện khi thực hiện.

- Định rõ tiến trình, thời gian thực hiện, thời gian bắt đầu và thời hạn kết thúc các hoạt động để các lực lượng tham gia có sự chủ động trong thực hiện nhiệm vụ.

- Bồi dưỡng năng lực giáo dục quyền và bổn phận cho học sinh bằng cách cung cấp các tài liệu để giáo viên tự học hoặc mời các chuyên gia tập huấn cho giáo viên cách tổ chức các hoạt động giáo dục trải nghiệm để giáo dục quyền và bổn phận cho học sinh.

- Huy động cha mẹ học sinh và các lực lượng xã hội trên địa bàn và những địa điểm phù hợp cho học sinh trải nghiệm nhằm hình thành hiểu biết về các quyền và bổn phận tương ứng, từ đó hình thành được các hành vi phù hợp ở học sinh.

1.4.2.3. Chỉ đạo thực hiện giáo dục quyền và bổn phận trẻ em thông qua hoạt động trải nghiệm

Chỉ đạo thực hiện kế hoạch giáo dục quyền và bổn phận cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm là tác động chỉ huy, điều khiển của Hiệu trưởng trong thực hiện những nhiệm vụ đảm bảo cho các hoạt động giáo dục quyền và bổn phận được diễn ra đúng hướng và theo kế hoạch, tập hợp và phối hợp các lực lượng sao cho đạt hiệu quả.

Cụ thể việc chỉ đạo giáo dục quyền và bổn phận trẻ em cho học sinh thông qua hoạt động trải nghiệm như sau:

i) Chỉ đạo việc thực hiện giáo dục quyền và bổn phận trẻ em cho học sinh thông qua các hoạt động thực tế, tham quan, cắm trại

Hiệu trưởng chỉ đạo giáo viên thiết kế cho học sinh đến thăm quan, đi thực tế để tìm hiểu các hoàn cảnh sống khác nhau của học sinh ở các địa phương từ đó giúp các em hiểu được bản thân có các quyền nào, đang được thụ hưởng các quyền đó ở mức độ nào từ đó phải thể hiện được bổn phận của bản thân trước những điều kiện sống hiện tại ra sao? Hoạt động cắm trại cho học sinh THCS cũng sẽ giúp các em hiểu rõ hơn các nhóm quyền như quyền được phát triển, quyền được tham gia đồng thời thể hiện được trách nhiệm của mình trong các hoạt động chung của tập thể. Trong quá trình chỉ đạo các hoạt động này, Hiệu trưởng lưu ý nhấn mạnh vào việc phải tổ chức an toàn cho học sinh trong quá trình trải nghiệm tại các khu vực ngoài trường. Đồng thời huy động phụ huynh tham gia giám sát và hỗ trợ các hoạt động.

ii) Chỉ đạo thực hiện giáo dục quyền và bổn phận trẻ em cho học sinh thông qua các trò chơi, diễn đàn, giao lưu

Hiệu trưởng chỉ đạo việc tổ chức các hoạt động như diễn đàn, giao lưu về chủ để quyền và bổn phận trẻ em để học sinh được trực tiếp tham gia, chủ động

bày tỏ ý kiến, đề xuất nhu cầu, hứng thú, nguyện vọng của mình với đông đảo, bạn bè, nhà trường, thầy cô, cha mẹ và những người lớn khác về những vấn đề mà các em quan tâm. Ngoài ra đây cũng là dịp để các em biết lắng nghe ý kiến, học tập lẫn nhau. Diễn đàn là một sân chơi rất linh hoạt, phong phú, đa dạng với các hình thức hoạt động cụ thể, phù hợp với tâm lý lứa tuổi học sinh THCS. Thông qua hoạt động này các em có điều kiện thể nghiệm các quyền như: quyền được học tập, quyền được tham gia, quyền được phát triển đồng thời giúp các em hiểu được các bổn phận phù hợp với từng chủ đề của diễn đàn, giao lưu. Trong quá trình tổ chức hoạt động này, Hiệu trưởng lưu ý trong quá trình tổ chức hoạt động diễn đàn, giao lưu cần đảm bảo kịch bản để tránh đi chệch hướng và mục tiêu giáo dục đề ra

iii) Chỉ đạo thực hiện giáo dục quyền và bổn phận trẻ em cho học sinh thông qua các hoạt động sân khấu hóa, trình diễn

Hiệu trưởng chỉ đạo việc thiết kế các hoạt động có nôi dung trực tiếp đề cập đến các quyền và bổn phận của trẻ em như thi tìm hiểu Luật bảo vệ, chăm sóc, giáo dục trẻ em; thi hiểu biết về quyền trẻ em... Hoặc thiết kế các nội dung hoạt động gián tiếp đề cập đến các quyền và bổn phận trẻ em như các tiết mục kịch, văn nghệ có bao hàm ý nghĩa giáo dục phổ biến đến học sinh những hiểu biết các nội dung trên. Hiệu trưởng cần lưu ý khi tổ chức các hoạt động này là phải khơi gợi được sự sáng tạo, hứng thú và tính tích cực của học sinh, tạo điều kiện cho học sinh được chủ động trong các khâu của quá trình tổ chức hoạt động. Chính trong quá trình đó, học sinh ý thức một cách rõ ràng hơn về các quyền và bổn phận của bản thân.

iv) Chỉ đạo thực hiện giáo dục quyền và bổn phận trẻ em cho học sinh thông qua các hoạt động tình nguyện, nhân đạo, thực hành lao động

Hiệu trưởng chỉ đạo tổ chức đa dạng các hoạt động trải nghiệm như: hoạt động quyên góp ủng hộ bạn nghèo, ủng hộ giáo dục miền núi, người khó khăn, gia đình chính sách, bà mẹ Việt nam anh hùng...trong phạm vi của nhà trường cũng như các hoạt động nhân đạo tại địa phương. Thông qua các hoạt động này

học sinh thấy được nghĩa vụ và trách nhiệm của mình trước cộng đồng và người xung quanh. Hiệu trưởng cần lưu ý khi chỉ đạo thực nhiện các hoạt động trải nghiệm này là yêu cầu GV lựa chọn các nội dung hoạt động phù hợp với đặc điểm lứa tuổi, điểu kiện sống của học sinh và có khả năng tác động vào tư tưởng tình cảm đạo đức của lứa tuổi học sinh THCS.

v) Chỉ đạo thực hiện giáo dục quyền và bổn phận trẻ em cho học sinh thông qua dự án, hoạt động sáng tạo

Hiệu trưởng chỉ đạo giáo viên tổ chức các hoạt động kích thích được sự nghiên cứu, tìm tòi sáng tạo của học sinh THCS. Những dự án phù hợp để giáo dục quyền và bổn phận cho học sinh THCS như: thành lập CLB quyền trẻ em để học sinh trợ giúp các thành viên đảm bảo được các quyền cơ bản của các em; dự án sáng tạo các sản phẩm tuyên truyền, cố động nâng cao hiểu biết về thực hiện quyền trẻ em... Hiệu trưởng cần lưu ý khi chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ này đó là các dự án được thực hiện cần thiết thực, có ý nghĩa trong thực tiễn, gần gũi với cuộc sống của học sinh.

1.4.2.4. Kiểm tra đánh giá hoạt động giáo dục quyền và bổn phận thông qua hoạt động trải nghiệm

Quá trình kiểm tra, đánh giá kết quả giáo dục quyền và bổn phận thông qua hoạt động trải nghiệm không chỉ có ý nghĩa đối với nhà quản lí mà còn có ý nghĩa đối với bản thân học sinh. Chính trong quá trình giáo viên đánh giá, học sinh có cơ hội hiểu hơn về bản thân, hiểu hơn về các quyền của mình và các bổn phận cần thực hiện. Để thực hiện việc kiểm tra đạt được mục tiêu đề ra, cần tiến hành các thao tác như:

Thành lập Ban kiểm tra hoạt động giáo dục quyền và bổn phận thông qua hoạt động trải nghiệm trong nhà trường, tư vấn kịp thời trong chỉ đạo, tổ chức thực hiện đồng thời giúp Hiệu trưởng làm tốt công tác kiểm tra, đánh giá. Sau mỗi hoạt động đều phải tổ chức đánh giá rút kinh nghiệm cụ thể trong chỉ đạo quản lí và tổ chức thực hiện. Nếu việc tham mưu kịp thời cho Hiệu trưởng, theo

dõi sát sao việc tổ chức hoạt động của giáo viên và học sinh các lớp, kiểm tra đánh giá trung thực, đảm bảo sự công bằng và khách quan, thì sẽ kích thích được công tác thi đua trong nhà trường.

Kiểm tra có thể được thực hiện theo các phương pháp: Kiểm tra đột xuất và kiểm tra theo định kỳ, theo kế hoạch.

Khi tiến hành xây bộ tiêu chí đánh giá cần chú trọng đến một số nội dung quan trọng cần đánh giá, đó là:

- Đánh giá việc xây dựng kế hoạch tổng thể về giáo dục quyền và bổn phận thông qua hoạt động trải nghiệm của từng giáo viên, của Công đoàn, của Đoàn thanh niên, Đội thiếu niên và các tổ chức khác.

- Đánh giá việc xây dựng, thiết kế, tổ chức thực hiện từng hoạt động giáo dục quyền và bổn phận thông qua mỗi hoạt động trải nghiệm cụ thể mà kế hoạch nhà trường đã xây dựng. Xem nội dung có phong phú, có đảm bảo theo định hướng khoa học không, phương pháp triển khai các hoạt động trải nghiệm có phù hợp với điều kiện nhà trường, khả năng nhận thức của học sinh hay không?

- Đánh giá nguồn lực đảm bảo việc thực hiện các hoạt động giáo dục quyền và bổn phận thông qua hoạt động trải nghiệm đạt hiệu quả, sau mỗi hoạt động giáo dục quyền và bổn phận thông qua hoạt động trải nghiệm thì Hiệu trưởng phải đánh giá được nguồn nhân lực, xem xét lực lượng giáo viên tham gia có đủ kiến thức về quyền và bổn phận, có đủ năng lực tích hợp giáo dục quyền và bổn phận trong các hoạt động trải nghiệm hay không? Vấn đề kinh phí cần chi cho mỗi hoạt động giáo dục quyền và bổn phận thông qua hoạt động trải nghiệm là như thế nào?

Việc đánh giá sẽ đem lại thông tin rất hữu ích giúp người quản lý có kế hoạch điều chỉnh sao cho khoa học hơn, đảm bảo thực hiện tốt mục tiêu đề ra.

Để đánh giá được tốt các kết quả mà kế hoạch đã đề ra thì nhà quản lý phải xây dựng được bộ tiêu chí để thông qua đó, giáo viên và các em học sinh tự đánh giá được kết quả làm việc cũng như kết quả năng lực tiếp thu của mình.