Quản Lý Cách Thức Tổ Chức Thực Hiện Nội Dung, Chương Trình Dạy Học Tự

Nắm chắc phân phối chương trình, các nguồn lực giáo viên, năng lực học sinh, cơ sở vật chất trang thiết bị dạy học, nguồn kinh phí...

Sử dụng cán bộ, giáo viên đúng khả năng và yêu cầu công việc; quan tâm đúng mức nhu cầu, nguyện vọng của cá nhân...

Hướng dẫn GV lập kế hoạch dạy học tự chọn: kế hoạch phải phản ánh được những hoạt động của GV đối với HS có học lực giỏi, khá và HS có học lực TB, Yếu...

* Tổ chức thực hiện

Tạo điều kiện và yêu cầu giáo viên nắm vững chuẩn kiến thức, kĩ năng và yêu cầu về thái độ của người học ở chương trình giáo dục phổ thông lớp đó, môn đó để từ đó GV có tinh thần trách nhiệm trong việc xây dựng kế hoạch giảng dạy cá nhân có tính đến từng loại đối tượng HS.

Hướng dẫn, động viên khuyến khích GV xác định mục tiêu, lựa chọn nội dung từng tiết giảng, từng bài, từng chương phù hợp với nhu cầu nhận thức của HS.

Thiết lập các quy định của nhà trường về việc thực hiện mục tiêu, nội dung, chương trình dạy học tự chọn và tổ chức thực hiện hiệu quả các quy định đó.

* Chỉ đạo thực hiện.

Chỉ đạo các tổ bộ môn cụ thể hóa phân phối chương trình, xây dựng kế hoạch dạy học tự chọn chi tiết cho từng môn học theo tiến độ từng tuần, từng học kì và cho cả năm học phù hợp với các đối tượng giỏi, khá, trung bình, yếu, kém, đáp ứng năng lực, nhu cầu của người học.

Chỉ đạo giáo viên soạn giáo án, phân phối thời lượng dạy học sao cho phù hợpvới từng đối tượng HS, chú ý đến năng lực nhận thức, sức khỏe, nhu cầu của HS (sử dụng sự khác nhau của HS như là cơ sở của việc lập kế hoạch).

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 114 trang tài liệu này.

* Kiểm tra, đánh giá

Thông qua việc QL thời khóa biểu, QL kế hoạch cá nhân, dự giờ thăm lớp, kiểm tra khảo sát… để điều khiển, kiểm soát tiến độ thực hiện chương trình dạy học mà GV đã đề ra theo kế hoạch.

Trong quản lý nội dung chương trình dạy học tự chọn, Hiệu trưởng cần tổ chức phân công lao động một cách khoa học và xây dựng phong cách quản lý dân chủ, coi trọng tính sáng tạo và tinh thần hợp tác của GV, giao quyền tự chủ…

1.4.3. Quản lý cách thức tổ chức thực hiện nội dung, chương trình dạy học tự chọn

- Nội dung chương trình dạy học tự chọn là quy định mang tính pháp lí mà nhà trường, các giáo viên phải tuyệt đối tuân thủ.

- Quản lý việc chuẩn bị bài lên lớp bằng cách cùng tổ chuyên môn kiểm trađịnh kỳ, đột xuất việc soạn bài và chuẩn bị phương tiện cho bài lên lớp của giáoviên, xây dựng kế hoạch tự kiểm tra, tránh đối phó, hình thức… Kiểm tra để đánh giá xem giáo viên có chuẩn bị bài theo đúng nội dung, chương trình quy định không, có tuân thủ đúng lôgic chương trình không...

- Tiếp theo là phải kiểm tra việc thực hiện nội dung, chương trình trên lớp của giáo viên. Đánh giá xem tổ chuyên môn, nhà trường đã tổ chức cho giáo viên thực hiện nội dung, chương trình dạy tự chọn như thế nào, có đúng quy định không...

- Hoạt động dạy học ở nhà trường phổ thông hiện nay được thực hiện chủ yếu bằng hình thức lên lớp, mỗi giờ dạy là cơ sở tạo nên chất lượng dạy học.Vì vậy, Hiệu trưởng cần giáo viên phải tập trung mọi cố gắng nâng cao chất lượng toàn diện giờ lên lớp. Hiệu trưởng cần xây dựng thời khoá biểu một cách khoa học hợp lý, dự giờ, trao đổi về kết quả học tập của học sinh để đánh giá đúng thực trạng và đề xuất biện pháp quản lý tối ưu.

1.4.4. Quản lý giáo viên và học sinh trong dạy học tự chọn

1.4.4.1. Quản lý công tác đổi mới nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh về dạy học tự chọn ở trường trung học phổ thông

Trong xã hội hiện đại, vai trò, vị trí và chức năng của nhà trường nói chung và của người thầy giáo nói riêng đã có những thay đổi to lớn và căn bản. Vị trí trung tâm trong quá trình dạy học đang chuyển dần từ người GV sang người học-

HS với yêu cầu GD&ĐT những thế hệ kế tiếp để trở thành những con người năng động và sáng tạo, thích ứng với những biến đổi nhanh chóng trên tất cả các lĩnh vực của đời sống hiện đại.

Người GV không chỉ có nhiệm vụ truyền thụ kiến thức đơn thuần, mà còn có nhiệm vụ dạy cho HS cách học, cách thu nhận và xử lý kiến thức, các tình huống trong thực tiễn đời sống đa dạng… Nói cách khác, người GV trong nền giáo dục hiện đại không chỉ được coi là người truyền thụ, người cung cấp những thông tin được soạn thảo trên cơ sở những điều có sẵn, mà phải là người đề xướng, thiết kế nội dung và phương pháp dạy nhằm làm thay đổi thị hiếu, hứng thú người học, là người giúp cho HS biết cách học, cách tự rèn luyện.

Trong nền giáo dục hiện đại, vai trò của người GV đã có thay đổi theo các phương hướng lớn sau đây:

- Đảm nhận nhiều chức năng khác hơn so với trước, có trách nhiệm nặng hơn trong việc lựa chọn nội dung dạy học và giáo dục.

- Chuyển mạnh từ chỗ truyền thụ kiến thức sang tổ chức việc học của HS, sử dụng đến mức tối đa những nguồn tri thức trong xã hội.

- Coi trọng hơn việc cá biệt hóa trong học tập, thay đổi tính chất quan hệ thầy trò.

- Yêu cầu sử dụng rộng rãi và chặt chẽ hơn những phương tiện dạy học hiện đại do đó có yêu cầu trang bị thêm các kiến thức, kĩ năng cần thiết.

- Yêu cầu hợp tác chặt chẽ hơn mối quan hệ với cha mẹ HS và cộng đồng, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống.

- Yêu cầu GV tham gia các hoạt động rộng rãi trong và ngoài nhà trường.

- Giảm bớt và thay đổi kiểu uy tín truyền thống trong quan hệ với HS, nhất là đối với HS lớn và với cha mẹ HS.

Mục đích của DH theo quan điểm phân hóa là phát triển tối đa phát triển của mọi học sinh bằng cách đáp ứng nhu cầu của các em và giúp các em tiến bộ. Trong thực tế, nó gồm cả việc cung cấp cho học sinh một số kinh nghiệm học để đáp lại yêu cầu đa dạng của học sinh.

Như vậy, để làm chuyển biến nhận thức về bản chất dạy học tự chọn trong CBQL, GV... người Hiệu trưởng phải có kế hoạch tổ chức để CBQL, GV được nghe, được bàn, được thảo luận trên cơ sở được trang bị những tri thức cập nhật về những thành tựu của khoa học và nhận thức được việc thay đổi quan niệm về dạy học là tất yếu khách quan.

1.4.4.2. Quản lý hoạt động dạy tự chọn của giáo viên ở trường trung học phổ thông

Để quản lý hoạt động dạy tự chọn của GV theo định hướng phát triển năng lực, phẩm chất người học, Hiệu trưởng cần tập trung vào các nội dung đổi mới chủ yếu sau đây:

i) Quản lý việc phân công giảng dạy cho giáo viên

QL việc phân công giảng dạy là đầu mối quan trọng trong mọi hoạt động của nhà trường. Phân công giảng dạy cho GV có liên quan chặt chẽ đến công tác tổ chức nhân sự. Chất lượng dạy học phụ thuộc vào quyết định phân công, phân nhiệm của Hiệu trưởng. Vì vậy, để QL được việc phân công giảng dạy cho GV, trước tiên Hiệu trưởng phải nhận thức được GV tuy có trình độ ngang nhau nhưng năng lực, sở trường, điều kiện, hoàn cảnh, sức khỏe khác nhau. Việc phân công đúng người đúng việc sẽ phát huy vai trò cá nhân trong tập thể, tạo điều kiện để họ tự khẳng định mình. Ngoài ra còn giúp họ tự tin, tăng thêm lòng yêu nghề.

Để quản lý phân công giảng dạy cho GV một cách hiệu quả, người Hiệu trưởng cần nắm thật chắc chất lượng đội ngũ, hiểu rõ đặc điểm, sàng lọc thông tin, đánh giá chính xác, thận trọng. Bên cạnh đó, cần xem xét quyền lợi của HS, tham khảo yêu cầu của phụ huynh HS, nguyện vọng của GV để phân công phù hợp, đáp ứng các yêu cầu trên.Việc phân công các GV bộ môn dạy cùng khối lớp nên có cùng những GV đã có thâm niên về giảng dạy với những GV mới giảng dạy để họ có thể cùng nhau chia sẻ chuyên môn, học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau.

ii) Quản lý lập kế hoạch và thực hiện kế hoạch của tổ chuyên môn và giáo

viên

Kế hoạch của tổ chuyên môn và GV chính là hiện thực hóa kế hoạch năm

học của nhà trường.Việc xây dựng kế hoạch của tổ chuyên môn và GV phải dựa vào chương trình dạy học quy định phần cứng và phần mềm, dựa vào trình độ,

kỹ năng sư phạm của GV, khả năng HS, kết quả học tập của những năm trước và điều kiện cụ thểcủa nhà trường.

Lập kế hoạch và thực hiện kế hoạch dạy học tự chọn trong cả năm học, đây thực chất là thiết kế chương trình dạy học tự chọn chi tiết cần phải dựa trên kết quả đánh giá đầu vào về khả năng/năng lực, nhu cầu, cách học và điều kiện học tập của HS. Các em HS giỏi phải được học ngang tầm với khả năng để có thể phát triển tối đa những tiềm năng sẵn có và nhu cầu/ ham muốn của mình, ngược lại những HS yếu/kém được học phù hợp với khả năng sao cho có thể nâng cao trình độ, không có cảm giác sợ hoặc chán nản với việc học tập.

Như vậy, để QL lập kế hoạch và thực hiện kế hoạch dạy học tự chọn, Hiệu trưởng hướng dẫn các tổ chuyên môn và GV xây dựng kế hoạch chi tiết dựa trên các căn cứ hướng dẫn, đặc biệt chú ý đến quy định của giờ dạy phân hóa mà nhà trường đã đề ra, giúp họ xác định mục tiêu và tìm ra các biện pháp để thực hiện được mục tiêu đó. Đồng thời, Hiệu trưởng phải tạo các điều kiện tốt nhất để các tổ chuyên môn và GV thực hiện được mục tiêu kế hoạch đề ra.

iii)Quản lý việc soạn bài, chuẩn bị bài lên lớp của giáo viên

Việc chuẩn bị bài lên lớp là khâu rất quan trọng góp phần quyết định chất lượng dạy học, gồm các khâu: chuẩn bị từng chương, từng học kì; chuẩn bị từng tiết dạy/bài soạn; chuẩn bị các phương tiện, đồ dùng dạy học; các hồ sơ dạy học của GV. QL tốt việc soạn bài, chuẩn bị bài lên lớp theo quan điểm phân hóa, người Hiệu trưởng đặc biệt lưu tâm đến những công việc sau đây:

- Chỉ đạo tổ chuyên môn thống nhất kế hoạch chuẩn bị bài lên lớp từ khâu điều tra, phân tích nhu cầu và hứng thú của người học với môn học, việc điều tra này giúp GV nắm được động cơ học tập môn học, những nguyên nhân dẫn tới việc thích hoặc không thích học môn học để có chiến lược dạy học phù hợp.

- Chỉ đạo tổ chuyên môn thống nhất quy định bài soạn thể hiện tinh thần phân hóa theo đối tượng HS. Mục tiêu dạy học theo quan điểm phân hóa phải thể hiện rõ về lĩnh vực nhận thức: căn cứ 6 bậc nhận thức (biết, hiểu, áp dụng, phân

tích, tổng hợp, đánh giá), trong giáo án phải được nêu chi tiết của mục tiêu dạy học tương ứng với bậc 1, bậc 2, bậc 3. Cần xác định rõ, cụ thể hệ thống kĩ năng được hình thành trong bài giảng. Cần làm rõ các yêu cầu, nội dung các chuẩn mực giá trị thái độ cần hình thành, củng cố, hoàn thiện trong quá trình đào tạo nói chung và ở phạm vi bài học nói riêng…

- Chỉ đạo tổ chuyên môn kiểm tra chéo hồ sơ chuyên môn trong đó có giáo án. Đưa tiêu chí đảm bảo tính phân hóa theo đối tượng HS vào đánh giá nội dung giáo án.

iv) Quản lý giờ lên lớp của giáo viên

GV là người trực tiếp quản lý, điều khiển, hướng dẫn HS học tập thông qua các hình thức tổ chức DH nên GV là nhân tố quan trọng quyết định chất lượng DH. Hiệu trưởng là người tác động gián tiếp đến hiệu quả giờ lên lớp, cho nên để QL tốt giờ lên lớp thể hiện theo quan điểm phân hóa cần phải trung vào các vấn đề sau:

Yêu cầu GV phải xây dựng kế hoạch cá nhân, kế hoạch giảng dạy từng tuần, học kì, năm học có thể hiện rõ việc quan tâm đến từng đối tượng HS…

Xây dựng tiêu chuẩn đánh giá giờ lên lớp theo hướng PH một cách linh hoạt, sáng tạo, tạo sự phấn đấu dạy học theo hướng tích cực, chú ý đến năng lực, hoàn cảnh, nhu cầu…của HS.

Tổ chức dự giờ thăm lớp định kì, đột xuất có rút kinh nghiệm, phân tích đánh giá giờ dạy.

Cùng với việc kiểm tra trực tiếp giờ dạy, Hiệu trưởng cũng cần chú ý đến công tác thu thập thông tin của HS, đồng nghiệp, phụ huynh HS về GV bộ môn.

v) Quản lý đổi mới phương pháp dạy học tự chọn

Dạy học theo định hướng phát triển năng lực, phẩm chất người học là tư tưởng dạy học hướng vào người học, lấy người học làm trung tâm, là tư tưởng dạy học tích cực, có ý nghĩa nhân văn cao cả. Để đảm bảo được những yêu cầu về đổi mới phương pháp dạy học theo tư tưởng dạy học hướng vào người học,

người Hiệu trưởng cần có những tác động thiết thực như:

- Đổi mới nhận thức của CBQL và GV, xác định đổi mới PPDH là phải ủng hộ và khuyến khích sự chủ động, năng động, sáng tạo của GV và HS, tránh áp đặt. Phải làm từng bước tùy theo điều kiện cụ thể của từng trường, từng lớp.

- Chỉ đạo đổi mới PPDH theo hướng khuyến khích sử dụng hợp lí các đồ dùng dạy học; động viên và tạo điều kiện cho GV tự làm đồ dùng dạy học; tăng dần việc sử dụng trang thiết bị dạy học, ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học; từng bước tổ chức các phòng học bộ môn…

- Tổ chức tập huấn, bồi dưỡng đội ngũ GV về phương pháp dạy học tích cực có liên quan nhiều đến kĩ thuật dạy học theo quan điểm phân hóa. Thực chất của việc đổi mới PPDH là sự phối hợp linh hoạt và ăn khớp các PPDH sao cho phù hợp với nội dung, đặc điểm của người học và điều kiện thực hiện…

- Chỉ đạo thực hiện các giờ thao giảng có lựa chọn và sử dụng hình thức tổ chức dạy học theo quan điểm phân hóa. Tổ chức rút kinh nghiệm các tiết học theo quan điểm phân hóa và nhân rộng hình thức thao giảng với việc lựa chọn đúng và vận dụng hiệu quả hình thức tổ chức dạy học theo quan điểm này trong toàn trường.

- Khuyến khích, tôn vinh những cá nhân thực hiện tốt việc DH theo quan điểm phân hóa, có các biện pháp hành chính, tâm lí và kinh tế để thúc đẩy GV thực hiện đổi mới phương pháp dạy học.

vi)Quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn

Để QL sinh hoạt tổ chuyên môn theo định hướng phát triển năng lực, phẩm chất người học, Hiệu trưởng cần chỉ đạo thống nhất các tổ chuyên môn thực hiện các nội dung sau:

- Có kế hoạch tổ chức cho GV học tập, nắm vững các mục tiêu, nội dung chương trình, sách giáo khoa, quy chế chuyên môn, các nguyên tắc về dạy học phân hóa...

- Yêu cầu tổ chuyên môn sinh hoạt định kỳ, xây dựng kế hoạch thực hiện

những mục tiêu chuyên môn mà nhà trường đã giao cho tổ.

- Yêu cầu đổi mới chất lượng sinh hoạt của tổ, nhóm chuyên môn như: tổ chức các hoạt động thảo luận nhóm, thảo luận tổ về nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức dạy học theo quan điểm phân hóa đối với từng môn học, từng chương, từng bài học.

- Yêu cầu tổ trưởng chuyên môn báo cáo thường xuyên nội dung kết quả hoạt động.

vii)Quản lý việc bồi dưỡng, nâng cao năng lực dạy học theođịnh hướng phát triển năng lực, phẩm chất người học cho giáo viên

Để tổ chức DH theo định hướng phát triển năng lực, phẩm chất người học một cách hiệu quả nhằm phát huy được những ưu điểm của DH theo định hướng phát triển năng lực, phẩm chất người học thì việc bồi dưỡng, nâng cao năng lực DH theo theo định hướng phát triển năng lực, phẩm chất người học cho GV là một việc làm hết sức cần thiết. Đối với hiệu trưởng trường THPT, công tác QL việc bồi dưỡng, nâng cao năng lực DH theo định hướng phát triển năng lực, phẩm chất người học cho GV cần tập trung một số vấn đề sau:

- Hiệu trưởng lập kế hoạch, chỉ đạo tổ chức các lớp bồi dưỡng nhằm nâng cao năng lực DH theo quan điểm phân hóa cho GV một cách hệ thống, bài bản và có kiểm tra, đánh giá việc áp dụng kiến thức được bồi dưỡng vào thực tế giảng dạy.

- Chỉ đạo thực hiện một số giờ dạy mẫu theo quan điểm phân hóa ở tất cả các bộ môn và thảo luận rút kinh nghiệm, bàn bạc, thống nhất, phổ biến kinh nghiệm và nhân rộng dạy học theo quan điểm này.

- Phân công GV có kinh nghiệm, năng lực vững vàng giúp đỡ GV mới, GV ít kinh nghiệm…

- Tạo điều kiện cả về thời gian và kinh phí để hỗ trợ, động viên GV dự các lớp bồi dưỡng theo chuyên đề, bồi dưỡng thường xuyên, tham quan học tập cũng như việc tự bồi dưỡng.

1.4.4.3. Quản lý hoạt động học tự chọn của học sinh ở trường trung học phổ thông