Quản lý cơ sở vật chất ở các trường trung học cơ sở thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Viết tắt

Viết đầy đủ
BGH	Ban Giám hiệu
CBQL	Cán bộ quản lý
CNH-HĐH	Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa
CSVC	Cơ sở vật chất
CSVC - KT	Cơ sở vật chất - kỹ thuật
DH	Dạy học
GD - ĐT	Giáo dục và đào tạo
GV	Giáo viên
GV	Giáo viên
HĐGD	Hoạt động
HS	Học sinh
PTDH	Phương tiện dạy học
QL	Quản lý
TBDH	Thiết bị dạy học
THCS	Trung học cơ sở
THPT	Trung học phổ thông
UBND	Ủy ban nhân dân
XHCN	Xã hội chủ nghĩa
XHH	Xã hội hóa

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 106 trang tài liệu này.

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1: Tiêu chuẩn và điểm đánh giá cơ sở giáo dục của Thái Lan 7

Bảng 1.2: Các điều kiện bảo đảm chất lượng giáo dục của Malaysia 7

Bảng 2.1: Quy mô mạng lưới trường, lớp, HS cấp THCS. 33

Bảng 2.2: Kết quả 2 mặt giáo dục 5 năm qua 35

Bảng 2.3: Chất lượng học sinh giỏi THCS 5 năm qua 35

Bảng 2.4: Đội ngũ CBQL THCS 5 năm qua 36

Bảng 2.5: Đội ngũ GV THCS 5 năm qua 37

Bảng 2.6: Số người tham gia phỏng vấn của các trường 42

Bảng 2.7: Nhận thức về tầm quan trọng của CSVC trong việc đổi mới phương pháp dạy học 43

Bảng 2.8: Số lượng thiết bị dạy học năm học 2014-2015 46

Bảng 2.9: Thống kê CSVC năm học 2014-2015 46

Bảng 2.10: Biện pháp huy động các lực lượng đầu tư CSVC, trang bị TBDH 49

Bảng 2.11: Mức độ thực hiện chức năng quản lí của Hiệu trưởng trong

quản lí xây dựng CSVC và TBDH 51

Bảng 2.12: Thực trạng đổi mới quản lý bảo quản CSVC, TBDH 54

Bảng 2.13: Thực trạng công tác kiểm tra, đánh giá, khen thưởng và kỷ

luật việc quản lí sử dụng CSVC, TBDH của các nhà trường 56

Bảng 3.1: Tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp 81

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ

Sơ đồ 3.1: Tổ chức bộ máy quản lý CSVC trường THCS 73

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Việt Nam đang thực hiện công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước để hội nhập với các nước trên thế giới, vì vậy để phát triển mọi lĩnh vực KT-XH đều phải chú ý đến cơ sở hạ tầng. Trong ngành giáo dục và đào tạo thì cơ sở hạ tầng đó chính là cơ sở vật chất (CSVC) của các trường học, chủ yếu bao gồm các cấp khối công trình của trường sở (phòng học, phòng thí nghiệm, khu thể dục thể thao, khu hành chính, phòng thực hành, thư viện…) và các trang thiết bị phục vụ cho các hoạt động dạy - học từ các loại bàn ghế, bảng, dụng cụ dạy học đơn giản đến các thiết bị giáo dục hiện đại như đèn chiếu, máy vi tính, máy projector.

Đó là những điều kiện quan trọng góp phần bảo đảm chất lượng giáo dục của nhà trường bên cạnh các điều kiện khác như đội ngũ giáo viên (GV), chương trình và nội dung tài liệu học tập.

Nghị quyết Hội nghị lần 2 Ban chấp hành Trung ương Khóa VIII của Đảng đã xác định nhiệm vụ: “Nâng cao chất lượng giáo dục, phấn đấu sớm có một số trường học đạt tiêu chuẩn quốc tế trên cơ sở xây dựng đội ngũ giáo viên mạnh, tiêu chuẩn hóa và hiện đại hóa các điều kiện dạy và học”.[8]

Nghị quyết Trung ương 2 Khoá VIII của Đảng cũng đã đề ra những giải pháp chủ yếu quan trọng nhất, có tính khả thi cao, để phát triển giáo dục: “Tiếp tục đổi mới nội dung, phương pháp giáo dục, tăng cường CSVC các trường học. Từng bước áp dụng các phương pháp giáo dục tiên tiến và sử dụng phương tiện hiện đại. Tăng cường CSVC là một yếu tố rất quan trọng để nâng cao chất lượng giáo dục”.[8]

Nghị quyết Hội nghị lần thứ sáu của Ban chấp hành Trung ương Đảng Khóa IX bàn về công tác giáo dục - đào tạo và khoa học công nghệ đã nêu: “CSVC (trường, lớp, thiết bị thí nghiệm và đồ dùng dạy học) ở nhiều địa

phương vẫn còn rất thiếu thốn. Trang thiết bị, phòng thí nghiệm phục vụ giảng dạy và học tập mới đáp ứng khoảng 20% yêu cầu. Tình trạng dạy chay còn phổ biến. Việc kết nối mạng internet trong các trường học còn chưa đáng kể, nếu không muốn nói là một mong muốn xa vời. Yêu cầu chuẩn hóa, hiện đại hóa CSVC vẫn đang là một thách thức lớn”.[9]

Đề án đổi mới chương trình giáo dục phổ thông của Bộ GD&ĐT cũng đã đánh giá: “CSVC của nhiều trường học chưa đáp ứng được yêu cầu giáo dục toàn diện. Các trường có phòng thí nghiệm, thư viện, nhà tập thể dục thể thao chiếm tỉ lệ rất nhỏ. Thiết bị giáo dục vừa thiếu vừa lạc hậu. Hiệu quả sử dụng thiết bị giáo dục rất thấp. Công tác quản lý thiết bị trường học còn yếu, số lượng cán bộ chuyên trách về thiết bị ít và thường là GV kiêm nhiệm nên không phát huy được hiệu quả sử dụng thiết bị ở các cơ sở trường học”.[4]

Nguyên tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam Nông Đức Mạnh, trong phát biểu tại Bộ GD&ĐT ngày 26/04/2002 đã nêu: Để giáo dục có chất lượng và có chất lượng cao, phải bảo đảm đồng bộ các điều kiện về chương trình sách giáo khoa, giáo trình; về GV; về CSVC, trường lớp, thiết bị, thư viện, phòng thí nghiệm.

Nguyên thủ tướng Chính phủ Phan Văn Khải, tại Hội nghị triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới ngày 17/4/2002 đã phát biểu: Chúng ta phải đặc biệt quan tâm là xây dựng CSVC. Nếu tất cả những vấn đề khác chúng ta lo được nhưng CSVC quá yếu kém thì giáo dục cũng không thể nào đạt trình độ cao, chất lượng cao được.

Trong những năm gần đây được Đảng, Nhà nước quan tâm, Chính quyền các cấp và cộng đồng dân cư trợ giúp, các cơ sở giáo dục đã đạt được những kết quả đáng kể trong việc xây dựng CSVC để phát triển giáo dục. Tuy đã có nhiều cố gắng và đã tạo ra sự chuyển biến, nhưng nhìn chung chưa thoát khỏi tình trạng nghèo nàn, lạc hậu về CSVC. Dạy và học ở các trường còn gặp

rất nhiều khó khăn, vì chưa đủ điều kiện tối thiểu để đảm bảo chất lượng giáo dục, đơn kể như số phòng học và các công trình xây dựng tạm thời vẫn còn chiếm khá cao (trên 30%)… Trang thiết bị phục vụ dạy - học và sinh hoạt trong nhà trường còn thiếu thốn, nhiều thiết bị đã quá lạc hậu và không đủ để tổ chức thực hành thí nghiệm.

Trong khi đó, việc quản lý CSVC của ngành chưa được quan tâm đúng mức. Các công trình, thiết bị dạy học đã hư hỏng, xuống cấp không được sửa chữa kịp thời, công tác bảo vệ vẫn còn bị coi nhẹ, dẫn đến tình trạng CSVC xuống cấp nhanh chóng. Ở nhiều nơi việc sử dụng CSVC chưa hợp lý, hiệu quả sử dụng thấp, gây lãng phí lớn.

Tại thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh, ngoài những khó khăn, thiếu thốn như đã trình bày ở trên còn rất nhiều những bất cập về CSVC của các trường học đặc biệt là cấp học THCS như: phòng lớp chưa đủ tiêu chuẩn về diện tích, thiếu ánh sáng, tiếng ồn cao, bàn ghế có kích thước không phù hợp với độ tuổi, thiết bị dạy học còn thiếu và cũ… và tình trạng này đã tồn tại suốt nhiều năm qua.

Thực trạng CSVC như vậy không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng học tập của học sinh, mà còn ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe của các em (số HS bị cận thị, cong vẹo cột sống, bệnh học đường ngày càng gia tăng).

Trước thực trạng quản lý CSVC hiện nay ở các trường THCS, đặc biệt là ở các trường THCS thị xã Quảng Yên tỉnh Quảng Ninh, việc nghiên cứu cơ sở khoa học và các biện pháp quản lý CSVC phục vụ cho việc dạy và học trong các trường THCS là một vấn đề quan trọng và cấp bách, góp phần thực hiện thắng lợi định hướng chiến lược phát triển GD&ĐT nước ta trong thời kỳ CNH&HĐH như Nghị quyết TW2 (khóa VIII) đã chỉ rõ. Với ý nghĩa đó, chúng tôi đã lựa chọn vấn đề: "Quản lý cơ sở vật chất ở các trường THCS thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh" làm đề tài nghiên cứu.

2. Mục đích nghiên cứu của đề tài

Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý CSVC ở một số trường THCS thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh, tiến hành đề xuất các biện pháp quản lý của hiệu trưởng đối với việc quản lý và sử dụng CSVC ở trường THCS nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả các hoạt động giáo dục trong nhà trường.

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu

3.1. Khách thể nghiên cứu

Công tác quản lý của hiệu trưởng ở trường THCS thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh.

3.2. Đối tượng nghiên cứu

Các biện pháp quản lý CSVC của hiệu trưởng ở các trường THCS thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh.

4. Giả thuyết khoa học

Trong những năm qua, được sự quan tâm của các cấp chính quyền và nhân dân địa phương, CSVC ở các trường THCS thị xã Quảng Yên đã từng bước được cải thiện. Tuy nhiên, công tác quản lý, sử dụng những CSVC này chưa được quan tâm đúng mức. Do vậy, nếu đề xuất được những biện pháp quản lý CSVC một cách khoa học và đồng bộ thì chất lượng giáo dục và hiệu quả dạy và học của các nhà trường THCS thị xã Quảng Yên sẽ được nâng cao.

5. Nhiệm vụ nghiên cứu

Nhằm đạt được mục đích nghiên cứu trên, đề tài cần tập trung giải quyết các nhiệm vụ cơ bản sau:

5.1. Xác định các vấn đề lý luận về công tác quản lý CSVC của hiệu trưởng trường THCS.

5.2. Khảo sát và phân tích thực trạng quản lý CSVC ở một số trường THCS thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh.

5.3. Đề xuất các biện pháp quản lý của hiệu trưởng nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng CSVC ở trường THCS thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh.

6. Giới hạn nghiên cứu của đề tài

- Đề tài chỉ nghiên cứu ở 5 trường THCS ở thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh.

- Nghiên cứu thực trạng quản lý CSVC ở một số trường THCS thị xã Quảng Yên trong những năm gần đây, đặc biệt là năm học 2014 - 2015.

7. Phương pháp nghiên cứu

7.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận

Phân tích, tổng hợp và hệ thống hóa những vấn đề lý luận có liên quan đến nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài qua sách, báo và tài liệu tham khảo.

7.2. Phương pháp khảo sát bằng phiếu hỏi

Tìm hiểu thực trạng về một số vấn đề có liên quan đến đề tài nghiên cứu. Hệ thống câu hỏi đề cập đến các vấn đề có liên quan đến nội dung quản lý CSVC một số trường THCS thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh.

7.3. Phương pháp đàm thoại

Để tìm hiểu thực trạng quản lý CSVC ở trường THCS thị xã Quảng Yên, chúng tôi tổ chức trao đổi với CBQL các nhà trường về công tác quản lý CSVC (mạnh - yếu; thuận lợi - khó khăn) tại đơn vị mà họ đang công tác.

7.4. Phương pháp thống kê toán học

Để xử lý các kết quả của các phiếu điều tra, chúng tôi sử dụng chương trình thống kê dùng trong các khoa học xã hội - Phần mềm SPSS - 2.10 (Statistics Package for Social Sciences).

7.5. Phương pháp chuyên gia

Toạ đàm, lấy ý kiến về tính cần thiết, tính khả thi, tổng kết kinh nghiệm về vấn đề quản lý CSVC của CBQL đang công tác tại các trường THCS thị xã Quảng Yên.

8. Cấu trúc luận văn

Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và khuyến nghị, Tài liệu tham khảo và Phụ lục, nội dung luận văn được cấu trúc trong ba chương:

Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý cơ sở vật chất trong trường THCS.

Chương 2: Thực trạng quản lý cơ sở vật chất trong các trường THCS thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh.

Chương 3: Các biện pháp quản lý cơ sở vật chất của hiệu trưởng trong các trường THCS thị xã Quảng Yên, tỉnh Quảng Ninh.

Chương 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CƠ SỞ VẬT CHẤT TRONG TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ‌

1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề

1.1.1. Ở nước ngoài

Quá trình phát triển của khoa học giáo dục, hoạt động giáo dục và dạy học đã được nghiên cứu có hệ thống từ thời Komenxky cho đến ngày nay. Nhưng hầu như các công trình nghiên cứu chỉ tập trung nhiều vào mục tiêu, nội dung và phương pháp của việc giáo dục và dạy học, còn phương tiện và điều kiện để thực hiện các thành tố trên dường như chưa được quan tâm một cách triệt để, đó là cơ sở vật chất (CSVC) của trường học (đất đai, môi trường tự nhiên, trường sở, các cấp khối công trình, phòng học, phòng thí nghiệm thực hành, bàn ghế GV và HS, bảng, thiết bị và các trang thiết bị khác…).

Mãi đến thời V.A Xukhomlinski, Nhà sư phạm nổi tiếng của nước Nga trong tác phẩm “Trường trung học Pavlưsh” (Tổng kết kinh nghiệm công tác giảng dạy - giáo dục trong nhà trường trung học) mới đề cập đến vị trí vai trò CSVC trường học.

+ Trong cuốn sách “Tổ chức lao động của hiệu trưởng”, tác giả Zakharốp đã trình bày về yêu cầu, điều kiện và tác dụng của CSVC của trường học [30, tr 268].

+ Trong cuốn sách “Những vấn đề quản lý trường học” của các tác giả

P.V. Zimin - M.I. Kônđkốp - N.I. Saxerđôtôp đã đề cập các phương tiện cơ sở vật chất của trường học (thiết bị của các phòng học, hệ thống các phòng học trong trường phổ thông…), đồng thời cũng nêu ra yêu cầu và cách thức quản lý các phương tiện nhưng mang tính chất khái quát [25, tr 231].

Trong những năm gần đây có một số nghiên cứu có đề cập đến CSVC:

+ Evaluation Rating criteria for the VTE Institution. ADB/ILO - Bangkok 1997, đưa ra 9 tiêu chuẩn và điểm đánh giá cơ sở giáo dục - đào tạo: