Định Hướng Về Hoàn Thiện Pháp Luật Giải Quyết Khiếu Nại Về

kết tương trợ trong cộng đồng dân cư, giữ gìn và phát huy truyền thống, đạo lý của người Việt Nam.

c) Về phương diện kinh tế

Khiếu nại về đất đai được giải quyết sẽ đáp ứng lợi ích kinh tế của các bên, đảm bảo cho các bên yên tâm sản xuất, kinh doanh, giảm chi phí tốn kém trong việc khiếu kiện. Ngược lại nếu khiếu nại về đất đai không được giải quyết thì các bên không những không thực hiện được quyền của mình, mà thiệt hại về kinh tế của cá nhân và ngân sách Nhà nước cũng sẽ tổn thất khi phục vụ cho công tác giải quyết khiếu nại..

d) Về phương diện nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước

Giải quyết khiếu nại về đất đai là một nội dung quan trọng trong nội dung quản lý nhà nước về đất đai. Vì vậy, thế giải quyết tốt khiếu nại về đất đai tạo điều kiện cho hoạt động quản lý nhà nước về đất đai đạt hiệu quả cao và tạo điều kiện thực hiện tốt các nội dung quản lý khác, cũng như chính sách, pháp luật về đất đai nói chung.

đất đai

3.1.2. Định hướng về hoàn thiện pháp luật giải quyết khiếu nại về

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 137 trang tài liệu này.

Trên cơ sở các phân tích, đánh giá trên đây, chúng tôi cho rằng, pháp

luật giải quyết về đất đai trong điều kiện kinh tế thị trường, cần được sửa đổi, bổ sung hoàn thiện theo hướng:

- Khuyến khích việc đối thoại trong quá trình giải quyết khiếu nại về đất đai giữa cơ quan hành chính với người khiếu nại, đề cao vai trò của chính quyền và các đoàn thể quần chúng ở cơ sở trong việc vận động, thuyết phục người khiếu nại trong quá trình giải quyết khiếu nại. Pháp luật cần có những quy định xử lý các bên không thực hiện nghĩa vụ theo các nội dung thống nhất khi tổ chức đối thoại nhằm buộc các bên phải tôn trọng các cam kết đã thống nhất qua đối thoại.

- Mở rộng thẩm quyền và nâng cao vai trò của Tòa án nhân dân trong việc thụ lý, xét xử các vụ việc khiếu nại về đất đai, vì các lý do sau:

Thứ nhất, như chúng ta đã biết Tòa án là một cơ quan xét xử với một cơ cấu tổ chức chặt chẽ từ Tòa án nhân dân tối cao xuống đến các tòa án cấp quận, huyện. Các cán bộ Tòa án phần lớn được đào tạo về pháp luật một cách cơ bản, có nghiệp vụ xét xử, giải quyết các vụ án hành chính. Mặt khác, pháp luật về tố tụng hành chính cũng đã giao cho Tòa án những thẩm quyền nhất định để họ thực hiện nhiệm vụ của mình. Vì vậy có thể nói, đây là một cơ quan có đủ khả năng, điều kiện nhất để giải quyết tốt các khiếu nại hành chính nói chung và các khiếu nại về đất đai nói riêng, tạo được sự độc lập, khách quan khi giải quyết các mối quan hệ hành chính phức tạp.

Thứ hai, thực trạng hiện nay, năng lực của cán bộ làm công tác giải quyết khiếu nại về đất đai thuộc hệ thống Ủy ban nhân dân còn hạn chế, trong khi đó vụ việc khiếu nại về đất đai thường rất phức tạp. Chính vì vậy, công tác giải quyết khiếu nại về đất đai do Ủy ban nhân dân các cấp giải quyết đạt hiệu quả chưa cao, dẫn đến tình trạng khiếu nại kéo dài, giải quyết nhiều lần vẫn chưa dứt điểm. Nhằm nâng cao hiệu quả của công tác giải quyết khiếu nại về đất đai, cần chú trọng đến việc bồi dưỡng thường xuyên cho đội ngũ cán bộ tham gia giải quyết các khiếu nại về đất đai, đồng thời cải thiện cơ sở vật chất, điều kiện làm việc của đội ngũ cán bộ làm công tác này.

a) Quan điểm của Đảng, Nhà nước về hoàn thiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai

Ngày 12/3/2003, Hội nghị Trung ương VII khóa IX của Ban chấp hành Trung ương đã có Nghị quyết số 26 NQ/TW về "Tiếp tục đổi mới chính sách, pháp luật về đất đai trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước" đã thể hiện quan điểm của Đảng, Nhà nước ta về hoàn thiện quy định pháp luật về giải quyết khiếu nại về đất đai như sau:

Việc tranh chấp đất đai trước hết cần tiến hành hòa giải, nếu hòa giải không thành thì đưa ra tòa án giải quyết. Nhà nước quy định thời hiệu và thời hạn giải quyết các khiếu nại, không để kéo dài, Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương là cấp giải quyết cuối cùng các khiếu nại về đất đai trong phạm vi, thẩm quyền của các cấp ở địa phương; trường hợp các đương sự không nhất trí với quyết định của Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thì đưa ra tòa án giải quyết. Việc giải quyết tố cáo về đất đai thực hiện theo pháp luật về tố cáo.

Đất trước đây các cơ quan nhà nước, các tổ chức thuộc hệ thống chính trị mượn, có đầy đủ giấy tờ hợp pháp thì trả lại, nhưng không nhất thiết là trả lại đất cũ, mà có thể trả bằng tiền hoặc đất nơi khác [7].

Trên cơ sở Nghị quyết số 26 NQ/TW, có thể thấy được định hướng quan điểm của Đảng như sau:

Thứ nhất, tăng cường hòa giải trong quá trình giải quyết tranh chấp về đất đai và đối thoại trong quá trình giải quyết khiếu nại về đất đai. Coi việc hòa giải, đối thoại đầy đủ là phương thức giải quyết tranh chấp, khiếu nại về đất đai; mọi tranh chấp về đất đai buộc phải qua thủ tục hòa giải giữa các bên tranh chấp và mọi khiếu nại về đất đai phải đối thoại giữa cơ quan hành chính giải quyết khiếu nại về đất đai với người khiếu nại.

Thứ hai, đổi mới cách giải quyết khiếu nại về đất đai theo hướng đưa hệ thống tòa án nhân dân nhập cuộc, giảm bớt áp lực của bộ máy hành chính nhà nước nói chung và lên Trung ương nói riêng. Nhà nước quy định các biện pháp bảo đảm thời hiệu và thời hạn giải quyết các khiếu nại, không để kéo dài. Tòa án hành chính là cấp giải quyết cuối cùng các khiếu nại về đất đai.

Thứ ba, việc giải quyết tố cáo về đất đai thực hiện theo pháp luật về

tố cáo.

b) Định hướng hoàn thiện pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai

Trên cơ sở lý luận về thực trạng giải quyết khiếu nại về đất đai hiện nay. Tiếp thu, vận dụng Nghị quyết số 26 NQ/TW ngày 12/3/2003 của hội nghị lần thứ VII Ban chấp hành trung ương khóa IX và nhu cầu hoàn thiện pháp luật về đất đai, pháp luật giải quyết khiếu nại về đất đai có thể được hoàn thiện theo những định hướng sau đây:

- Đối thoại trong quá trình giải quyết khiếu nại về đất đai là thủ tục bắt buộc:

Quy định đối thoại trong quá trình giải quyết khiếu nại về đất đai là thủ tục bắt buộc được hiểu là thủ tục mà cơ quan có thẩm quyền giải quyết khiếu nại phải tiến hành khi có xảy ra vụ việc khiếu nại. Quy định theo hướng này có ý nghĩa trong việc đề cao trách nhiệm của cơ quan giải quyết khiếu nại, coi đó là một phương thức giải quyết khiếu nại về đất đai.

Đối thoại là một nội dung quan trọng, ảnh hưởng đến chất lượng, hiệu quả của công tác giải quyết khiếu nại, đặc biệt là các vụ khiếu nại đông người. Tuy nhiên, cả về lý luận và thực tiễn của việc đối thoại trong các giải quyết các vụ việc khiếu nại vẫn còn nhiều vấn đề đặt ra, đòi hỏi phải có sự nghiên cứu, tổng kết, đánh giá và rút ra những bài học cho công tác này, từ đó cung cấp những luận cứ cho việc nâng cao hiệu quả của việc đối thoại, góp phần giải quyết có hiệu quả những vụ việc khiếu nại.

- Cơ quan giải quyết khiếu nại cuối cùng về đất đai là cơ quan tòa án:

Mọi khiếu nại về đất đai của bất kỳ các chủ thể (cá nhân, tổ chức) đều phải được giải quyết bằng cơ quan tòa án nếu như việc giải quyết khiếu nại của các cơ quan hành chính không đạt được. Như vậy, nếu quá trình giải quyết khiếu nại về đất đai do cơ quan hành chính thực hiện không đáp ứng được nguyện vọng của người khiếu nại, thì Tòa án nhân dân có nhiệm vụ thụ lý giải quyết vụ án theo quy định của pháp luật về tố tụng hành chính nếu người khiếu nại yêu cầu.

- Giải quyết các mẫu thuẫn, chồng chéo về thẩm quyền giải quyết khiếu nại về đất đai:

Hệ thống pháp luật quy định về giải quyết khiếu nại thiếu đồng bộ. Luật Khiếu nại, tố cáo và Luật Đất đai có các quy định không thống nhất trong việc giải quyết khiếu nại của công dân. Cho đến nay, vẫn chưa có hướng dẫn cụ thể về mối quan hệ trong giải quyết khiếu nại, tranh chấp giữa cơ quan hành chính và tòa án nhân dân, giữa Bộ quản lý chuyên ngành và Thanh tra Chính phủ. Thẩm quyền giải quyết giữa cơ quan hành chính và cơ quan tòa án chưa cụ thể, rõ ràng nên nhiều trường hợp người dân phải đi lại nhiều lần giữa Tòa án nhân dân và Ủy ban nhân dân nhưng vẫn không được tiếp nhận để giải quyết.

Những quy định về trình tự, thủ tục giải quyết khiếu nại và khởi kiện đối với các quyết định hành chính, hành vi hành chính về quản lý đất đai trong Luật Đất đai cũng được coi là cần phải bỏ, để đảm bảo tính thống nhất giữa các văn bản pháp luật. Theo đó, trình tự, thủ tục giải quyết khiếu nại quyết định hành chính, hành vi hành chính về đất đai được thực hiện theo quy định của pháp luật về khiếu nại. Còn trình tự, thủ tục giải quyết khiếu kiện quyết định hành chính, hành vi hành chính về đất đai thực hiện theo quy định của Luật Tố tụng hành chính.

3.1.3. Định hướng về cơ chế tổ chức thực hiện những quy định của pháp luật khiếu nại về đất đai

a) Cần tăng cường công tác tuyên truyền phổ biến, giáo dục pháp luật về đất đai, pháp luật về khiếu nại cho nhân dân

Tăng cường, đổi mới công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật sao cho thiết thực, hiệu quả, có trọng tâm, trọng điểm. Đây là việc làm rất cần thiết vì ý thức pháp luật của người sử dụng đất có ảnh hưởng rất lớn đến việc thực hiện các quyền và nghĩa vụ của họ. Khi người dân nắm được các

quy định của pháp luật về đất đai, pháp luật về khiếu nại họ sẽ nhận thức được vấn đề trước khi khiếu nại. Thậm chí, ngay cả khi xảy ra khiếu nại nếu hiểu biết pháp luật thì họ sẽ dễ dàng chấp nhận quyết định giải quyết đúng đắn của cơ quan có thẩm quyền mà không tiếp tục khiếu nại.

b) Cần đẩy mạnh tiến độ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất

Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất là một chứng thư pháp lý xác lập quyền sử dụng đất hợp pháp của người sử dụng đất. Việc thực hiện tốt, đúng quy định của pháp luật về cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất sẽ làm giảm áp lực cho các cơ quan hành chính khi giải quyết khiếu nại về đất đai

c) Cần áp dụng một số tiêu chí thống nhất trong việc giải quyết khiếu nại về đất đai

Trong quá trình giải quyết các khiếu nại về đất đai các cơ quan hành chính gặp rất nhiều lúng túng trong việc áp dụng các căn cứ pháp luật, làm cho việc áp dụng không thống nhất, quá trình giải quyết kéo dài, gây ảnh hưởng không tốt về nhiều mặt. Bởi vậy, mỗi địa phương áp dụng các căn cứ pháp luật khác nhau trong những vụ việc tương tự nhau. Do đó cần xây dựng được một số tiêu chí cơ bản theo một số nội dung khiếu nại thường xuyên phát sinh, để các cơ quan hành chính có thể áp dụng, tạo sự công bằng khi giải quyết các vụ việc khiếu nại về đất đai.

3.2. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ VIỆC GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI VỀ ĐẤT ĐAI CỦA CƠ QUAN HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC

Thực tế trong những năm qua, tình hình khiếu nại về đất đai kéo dài thậm chí ở một số nơi đã nảy sinh các điểm nóng về khiếu nại. Để khắc phục và hạn chế những yếu kém trên cần phải có giải pháp mang tính tổng thể và toàn diện từ chính sách pháp luật về đất đai và pháp luật về khiếu nại, thiết chế về tổ chức bộ máy, cán bộ..., nhanh chóng lập lại kỷ cương trong công tác quản lý và sử dụng đất đai.

3.2.1. Phương pháp thẩm tra, xác minh vụ việc khiếu nại về đất đai

a) Nghiên cứu đơn thư và gặp gỡ người khiếu nại

Đơn khiếu nại của người khiếu nại là một loại tài liệu gốc làm cơ sở nghiên cứu, giải quyết (không có đơn thì phải hướng dẫn người khiếu nại viết thành đơn hoặc ghi chép đầy đủ nội dung khiếu nại của người khiếu nại). Nghiên cứu đơn phải phân tích, tổng hợp hệ thống sự việc và nắm chắc sự việc do người khiếu nại yêu cầu giải quyết. Đơn của người khiếu nại về đất đai có nhiều loại, mỗi loại có nhiều sự việc phức tạp, từ cách đặt vấn đề, yêu cầu giải quyết đến tâm tư thái độ của từng người diễn biến thế nào đều bộc lộ trong đơn. Do đó, khi nghiên cứu đơn phải có thái độ trung thực, kiên trì, khách quan và thực sự thông cảm với người khiếu nại. Hệ thống lại sự việc, phân tích các vấn đề do người khiếu nại yêu cầu giải quyết, tóm tắt sự việc, việc gì chưa rõ, vấn đề gì là then chốt, quan trọng cần ưu tiên giải quyết trước. Nghiên cứu đơn khiếu nại về đất đai phải tập trung vào những mâu thuẫn, phán đoán nguyên nhân, bản chất sự việc sai, đúng, vấn đề mập mờ, uẩn khúc để tìm ra sự thật. Cơ sở giải quyết vấn đề đó là căn cứ vào văn bản pháp luật nào.

Chuẩn bị ý kiến để làm việc với người khiếu nại. Gặp người khiếu nại về đất đai phải đạt được các yêu cầu sau: Người khiếu nại bổ sung hoặc viết đơn bổ sung những vấn đề trong đơn không rõ; Yêu cầu người khiếu nại cung cấp những tài liệu để làm chứng lý cho việc xét, giải quyết, đồng thời làm cho người khiếu nại thấy được chính sách về vấn đề họ khiếu nại; Tùy theo lứa tuổi, cương vị, trình độ hiểu biết, thái độ của người khiếu nại để có thái độ tiếp xúc cho thích hợp, trong quá trình làm việc cũng như sau buổi làm việc người khiếu nại thấy thoải mái, tin vào chế độ chính sách

b) Liên hệ, đối chiếu, vận dụng các chính sách chế độ

Giải quyết khiếu nại phải dựa vào tinh thần, lời văn, hiệu lực thi hành trong từng văn bản quy phạm pháp luật về đất đai và các tài liệu chứng lý có

liên quan đến nội dung khiếu nại. Nắm vững và vận dụng tốt chính sách, chế độ là một yêu cầu cơ bản đối với người làm công tác xét, giải quyết khiếu nại về đất đai, coi đó là chìa khóa để giải quyết khiếu nại. Khi gặp khó khăn hoặc gặp trường hợp phức tạp phải tranh thủ ý kiến bàn bạc trong tập thể lãnh đạo.

Quá trình liên hệ, đối chiếu, vận dụng các chính sách chế độ để giải quyết khiếu nại về đất đai cần phải thấm nhuần nguyên tắc: việc giải quyết các trường hợp khiếu nại về đất đai phải căn cứ vào pháp luật về đất đai tại thời điểm xảy ra các quan hệ đất đai dẫn đến khiếu nại (các văn bản cụ thể quy định tại khoản 2, Điều 4 Nghị định số 181/2004/NĐ-CP ngày 29/10/2004 về thi hành Luật Đất đai)

c) Thu thập thông tin và tiến hành thẩm tra, xác minh

Giải quyết khiếu nại về đất đai có đặc thù riêng, vì vậy tiêu chí về tư liệu, tài liệu cần thẩm tra, xác minh phục vụ việc giải quyết khiếu nại cần phải thống nhất theo 5 tiêu chí sau: Nguồn gốc thửa đất khiếu nại; quá trình sử dụng thửa đất khiếu nại; kết quả thực hiện nghĩa vụ của người sử dụng đất; quá trình giải quyết khiếu nại của chính quyền các cấp; hiện trạng sử dụng đất của người khiếu nại.

* Nguồn gốc thửa đất khiếu nại:

Tư liệu, tài liệu liên quan đến nguồn gốc lô đất cần sưu tầm theo danh mục các giấy tờ về quyền sử dụng đất quy định tại Điều 50 Luật Đất đai và khoản 2 Điều 3 Nghị định Số: 84/2007/NĐ-CP ngày 25 tháng 5 năm 2007 của Chính phủ.

Danh mục tư liệu, tài liệu trên được áp dụng để sưu tầm cho cả trường hợp đất đang giải quyết khiếu nại, đất đã giao cho người khác sử dụng do thực hiện các chính sách của Nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, Chính phủ cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam và Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; không những áp dụng đối với đất đô thị mà còn áp dụng cho tất cả các loại đất.