Quản Lí Hoạt Động Vận Dụng Các Phương Pháp Dạy Học Tích Cực Ở Tiểu Học

bài học theo hướng dạy học tích cực.

Tổ chuyên môn có trách nhiệm hỗ trợ kịp thời đến GV trong hoạt động vận dụng các PPDH tích cực trong xây dựng kế hoạch dạy học, chia sẻ, góp ý để thúc đẩy hoạt động vận dụng các PPDH tích cực đạt hiệu quả.

Hoạt động vận dụng các PPDH tích cực còn phụ thuộc vào cơ sở vật chất – thiết bị dạy học bao gồm trường sở, thiết bị dạy học, các phương tiện khác phục vụ dạy học. Cơ sở vật chất - thiết bị dạy học phải phù hợp với mục tiêu hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực. Việc xây dựng kế hoạch, tổ chức sử dụng, tổ chức bảo quản cơ sở vật chất - thiết bị dạy học một cách tối ưu nhằm đảm bảo mục tiêu dạy học.

Ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) trong dạy học là một trong những phương tiện dạy học nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện đáp ứng kịp xu thế Cách mạng công nghệ 4.0. Ứng dụng CNTT là vận dụng các thiết bị công nghệ, công cụ kĩ thuật hiện đại vào hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực nhằm đạt hiệu quả trong dạy học.

Như vậy, điều kiện hoạt động vận dụng các PPDH tích cực ở tiểu học gồm các điều kiện cụ thể sau:

Tài liệu bồi dưỡng các PPDH tích cực được cập nhật. Được sự hỗ trợ kịp thời từ tổ chuyên môn.

Được hỗ trợ kịp thời CSVC, thiết bị dạy học hiện đại, UDCNTT trong dạy

học.

1.4. Quản lí hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực ở tiểu học‌

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 126 trang tài liệu này.

1.4.1. Mục tiêu quản lí‌

Theo chủ trương của Đảng, nhà nước tại Hội nghị Trung Ương 8 khóa XI xác định về đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo. Một trong những đổi mới là phương pháp dạy học. Để đạt hiệu quả dạy và học phải chú trọng công tác quản lí hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học.

Trong quá trình quản lí Hiệu trưởng cần nâng cao nhận thức các bộ quản lí về tầm quan trọng hoạt động day – học của CBQL, giáo viên, học sinh trong công tác vận dụng các phương pháp dạy học tích cực. Cần nêu rõ tầm quan trọng của việc

vận dụng các PPDH tích cực trong công cuộc đổi mới. Cần khơi gợi lòng yêu nghề, yêu trẻ, nhiệt huyết của giáo viên để thúc đẩy giáo viên, học sinh tham gia các hoạt động tích cực trong việc vận dụng PPDH tích cực. Việc quản lí nhằm điều chỉnh, định hướng hoạt động dạy và học để đạt đến mục tiêu giúp học sinh nắm vững tri thức, kỹ năng, hình thành năng lực, phẩm chất cá nhân và nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường. Mục tiêu quản lí hoạt động vận dụng gồm các mục tiêu sau:

Góp phần đổi mới căn bản toàn diện giáo dục. Nâng cao chất lượng dạy và học trong trường. Nâng cao năng lực chuyên môn của GV.

Phát triển học tập một cách tự giác, tích cực, độc lập, sáng tạo của HS.

Thúc đẩy vận dụng phối hợp phát huy tính tích cực của PPDH truyền thống với một số PPDH tích cực.

Phát triển hình thức, PPDH đa dạng.

Phát triển ứng dụng CNTT và thiết bị dạy học hiện đại trong dạy và học.

1.4.2. Chức năng quản lí hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực‌

a) Lập kế hoạch vận dụng phương pháp dạy học tích cực

Theo tác giả Trần Kiểm (2012) việc lập kế hoạch của nhà quản lí gồm các bước sau:

Bước 1: Xác định mục tiêu. Nhận thức đầy đủ về mục đích, tâm nhìn và sứ mệnh của đơn vị. Để làm tốt bước này Hiệu trưởng phải nghiên cứu các văn bản, chỉ thị, luật giáo dục… của Đảng, Nhà nước và các cấp.

Bước 2: Xác định thực trạng. Hiệu trưởng cần phân tích điểm mạnh, yếu, cơ hội và thách thức tại đơn vị. Đây là căn cứ để quyết định xây dựng nội dung kế hoạch.

Bước 3: Xây dựng khung các việc cần thực hiện kế hoạch.

Bước 4: Xác định nguồn lực cần thiết cho kế hoạch. Đây là điều kiện cần thiết.

Nguồn lực gồm nguồn lực bên trong và bên ngoài nhà trường.

Như vậy, lập kế hoạch nhà quản lí gồm xây dựng mục tiêu, chương trình hành động, phương tiện, điều kiện cần thiết. Khi lập kế hoạch cần lưu ý đến các vấn đề về

việc hoạch định như hoạch định mục tiêu, các biện pháp, nguồn lực và xác định việc thực hiện. Việc xây dựng kế hoạch thể hiện khả năng dự báo của nhà quản lí.

Theo tác giả Trần Văn Quang (2015) việc lập kế hoạch phát triển giáo dục trong trường phổ thông thực hiện lập kế hoạch theo lập kế hoạch chiến lược và lập kế hoạch theo năm học. Lập kế hoạch chiến lược đưa ra những định hướng đạt được trong tương lai, xây dựng chiến lược và những biện pháp thực hiện trong thời gian tới. Lập kế hoạch theo năm học được xây dựng vào đầu mỗi năm học nhằm đưa ra những mong muốn đạt được trong năm học của nhà trường.

Như vậy, khi xây dựng kế hoạch cho hoạt động vận dụng các PPDH tích cực hiệu trưởng phải xác định được mục tiêu cụ thể. Dựa vào mục tiêu đề ra các hoạch định về chương trình hành động trong năm học như: Kế hoạch bồi dưỡng chuyên môn, kế hoạch thi đua, các quy định, các nguồn lực hỗ trợ, đầu tư cơ sở vật chất và có kế hoạch về UD CNTT trong hoạt động vận dụng các PPDH tích cực. Để hoạt động vận dụng các PPDH tích cực có hiệu thì kế hoạch phải đón đầu được các xu thế về vận dụng các PPDH tích cực.

Dựa vào những phân tích trên, tác giả đưa ra các nội dung lập kế hoạch vận dụng các PPDH tích cực như sau:

Xây dựng kế hoạch năm học, trong đó có yêu cầu vận dụng PPDH tích cực. Xây dựng kế hoạch vận dụng PPDH tích cực chung cho toàn trường.

Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng GV về các PPDH tích cực và sử dụng trang thiết bị hiện đại.

Xây dựng kế hoạch thi đua về các hoạt động vận dụng các PPDH tích cực. Xây dựng kế hoạch đầu tư cơ sở vật hiện đại và UD CNTT trong dạy học.

Xây dựng quy định về hoạt động dạy học vận dụng các PPDH tích cực tại trường.

Xây dựng quy định về hoạt động hỗ trợ giữa các bộ phận trong công tác thực

hiện.

b) Tổ chức hoạt động vận dụng các PPDH tích cực

Tổ chức hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực là phân bổ, sắp xếp nguồn lực trong công tác quản lí việc giảng dạy của giáo viên và hoạt động học

của học sinh nhằm đạt được mục tiêu đã đề ra.

Sàn lọc những nội dung cần làm và đưa ra các danh sách công viêc cần thực hiện trong vận dụng các phương pháp dạy học tích cực. Hiệu trưởng phân công phó hiệu trưởng chuyên môn và các tổ chuyên môn quản lí hoạt động vận dụng các PPDH tích cực theo kế hoạch đã đề ra.

Thiết lập trách nhiệm kỷ cương, tăng cường vai trò và trách nhiệm trong công tác vận dụng các phương pháp dạy học tích cực. Tổ chuyên môn lựa GV thực hiện tiết thao giảng khối sử dụng các PPDH tích cực trong tiết học. Bên cạnh đó việc tăng cường trách nhiệm của các GV trong tổ cũng cần được quan tâm. Qua việc phân công GV trong tổ hỗ trợ đồng nghiệp thực hiện nhiệm vụ. Việc xây dựng hỗ trợ đồng nghiệp được thực hiện bằng hình thức sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng bài học.

Tổ chức bồi dưỡng chuyên môn về các phương giảng dạy học tích cực nhằm nâng chất lượng hoạt động học tập của học sinh. Khi GV được học tập chuyên môn về PPDH tích cực và được học tập kinh nghiệm từ tiết dạy thực tế, CBQL tổ chức thực hành vận dụng các tiết dạy cho GV. Ngoài ra để tăng cường hiệu quả việc tổ chức, hiệu trưởng tổ chức cho GV tham quan, giao lưu, nghiên cứu học tập từ các trường khác. Bên cạnh đó xây dựng cơ sở vật chất đáp ứng cho công tác dạy và học.

Một cá nhân muốn thành công phải gắn liền với tổ chức. Để đạt mục tiêu ban đầu phải thực hiện các nhiệm vụ của tổ chức. Sự gắn kết đó quyết định thành công. Đồng thời thể hiện rõ tầm quan trọng của tổ chức.

Dựa và những phân tích trên, tác giả đưa ra các nội dung thực hiện kế hoạch vận dụng các PPDH tích như sau:

Phân công CBQL cấp dưới thực hiện các hoạt động theo kế hoạch.

Tuyển chọn giáo viên thực hiện các tiết học có vận dụng PPDH tích cực làm

mẫu.

Phân công giáo viên có kinh nghiệm hỗ trợ đồng nghiệp.

Tổ chức bồi dưỡng chuyên môn về vận dụng PPDH tích cực. Tổ chức thực hành vận dụng các PPDH tích cực.

Tổ chức cho giáo viên tham quan, giao lưu, nghiên cứu học tập tại các trường

khác.

Đầu tư CSVC đáp ứng nhu cầu vận dụng các PPDH tích cực.

c) Chỉ đạo thực hiện các hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực

Chỉ đạo là hoạt động định hướng mục tiêu và khuyến khích các bên thực hiện mục tiêu một cách hiệu quả. Hiệu trưởng trực tiếp chỉ đạo thực hiện hoặc giao quyền cho hiệu phó chuyên môn hay tổ chuyên môn thực hiện nhiệm vụ dưới sự giám sát, điều khiển, phối hợp và điều chỉnh kịp thời dựa trên kế hoạch đã đề ra nhằm đạt mục tiêu ban đầu. Theo Trần Kiểm (2012) thì hiệu trưởng phải là người có tri thức, có khả năng ra quyết định và tổ chức thực hiện quyết định. Như vậy, hiệu trưởng ra quyết định các nội dung chỉ đạo và tổ chức hoạt động vận dụng các PPDH tích cực của giáo viên và học sinh thông qua cách thức chỉ đạo sau:

Chỉ đạo tổ chuyên môn vận dụng các phương pháp dạy học tích cực.

Tổ chuyên môn gồm những giáo viên thực hiện các nhiệm vụ xây dựng kế hoạch hoạt động giáo dục, thực hiện bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ. Đặc biệt để nâng cao trình độ vận dụng các phương pháp dạy học tích cực, kiểm tra, đánh giá chất lượng dạy và học thông qua sinh chỉ đạo sinh hoạt chuyên môn theo hướng nhiên cứu bài học vận dụng các PPDH tích cưc. Thực các chỉ đạo cụ thể sau:

Hiệu trưởng chỉ đao tổ chuyên môn xây dựng các tiêu chí đánh giá giờ dạy vận dụng các PPDH tích cực

Hiệu trưởng chỉ đạo tổ chuyên môn và GV lựa chọn nội dung bài dạy, thiết kế kế hoạch bài dạy và vận dụng các PPDH tích cực phù hợp. Chỉ đạo tổ chuyên môn và giáo viên thực hiện thao giảng và góp ý tiết dạy về vận dụng các PPDH tích cực. Như vậy, hiệu trưởng chỉ đạo tổ chuyên môn sinh hoạt chuyên môn theo hướng nghiên cứu bài học vận dụng các PPDH tích cực.

Chỉ đạo tổ chuyên môn và giáo viên đăng kí tiết áp dụng các PPDH tích cực.

Chỉ đạo tổ chuyên môn tổ chức sinh hoạt, trao đổi, viết sáng kiến và giải pháp về hoạt động vận dụng PPDH tích cực.

Như vậy, việc tăng cường chỉ đạo tổ chuyên môn đóng vai trò quan trọng trong công tác quản lí của hiệu trưởng nhằm góp phần nâng cao chất lượng giáo

dục.

Chỉ đạo giáo viên vận dụng các phương pháp dạy học tích cực.

Hiệu trưởng chỉ đạo trực tiếp quá trình công tác đến các thành viên trong nhà trường. Hiệu trưởng chỉ huy, điều chỉnh các hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực nhằm thực hiện tốt các kế hoạch đã được xây dựng trong tổ chức. Hiệu trưởng kiểm tra, sơ kết, tổng kết hàng tháng, từng học kì trong việc thực hiện chương trình dạy học, kế hoạch dạy học, chỉ đạo giờ dạy trên lớp của giáo viên và chỉ đạo kiểm tra đánh giá hiệu quả vận dụng các phương pháp dạy học tích cực của giáo viên.

Huy động các tổ chức xã hội trong nhà trường để quản lí hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực

Chi đoàn nhà trường là lực lượng tập thể sư phạm trẻ nồng cốt thực hiện nhiệm vụ chính trị trong nhà trường. Hiệu trưởng chỉ đạo với Chi đoàn thống nhất chỉ tiêu phấn đấu và phương hướng hành động trong năm học. Bên cạnh đó tạo đều kiện thuận lợi cho các hoạt động của Chi đoàn đặc biệt trong công tác vận dụng phương pháp dạy học tích cực của đoàn viên nói riêng.

Theo điều lệ Công đoàn Việt Nam (2013) thì chức năng của Công đoàn là nghiên cứu, quản lí các hoạt động giáo dục trong nhà trường; phối hợp kiểm tra, giám sát các hoạt động của ngành; phối hợp, tổ chức các phong trào thi đua trong nhà trường. Như vậy, hiệu trưởng cần phối hợp và chỉ đạo Công đoàn thống nhất mục tiêu hành động, chỉ tiêu thi đua, chỉ đạo tổ chức các phong trào thi đua, động viên giáo viên hoàn thành nhiệm vụ giảng dạy.

d) Kiểm tra hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực

Kiểm tra là chức năng quan trọng trong quản lí. Chức năng này xuyên suốt trong quá trình quản lí. Kiểm tra nhằm xem xét các hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực có phù hợp với mục tiêu và nhiệm vụ đề ra hay không . Đồng thời xem xét những ưu điểm, hạn chế, tìm ra nguyên nhân khắc phục, điều chỉnh quyết định và phát hiện những nhân tố sáng tạo của cấp dưới để bồi dưỡng nhân sự.

Trong công tác quản lí hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học thì kiểm tra bao gồm các nội dung sau:

Kiểm tra hoạt động của CBQL cấp dưới theo phân công đề ra.

Kiểm tra hoạt động vận dụng các PPDH tích cực theo kế hoạch, theo tiến độ kế hoạch đã đề ra.

Điều chỉnh những sai lệch trong quá trình thực hiện hoạt động vận dụng các PPDH tích cực.

Đánh giá việc thực hiện hoạt động vận dụng các PPDH tích cực theo mục tiêu. Tổng kết, rút kinh nghiệm hoạt động vận dụng các PPDH tích cực.

1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lí hoạt động vận dụng các‌

phương pháp dạy học tích cực

1.5.1. Các yếu tố chủ quan‌

Năng lực quản lí cuả Hiệu trưởng

Hiệu trưởng là chủ thể quản lí tác động trực tiếp đến các đối tượng bị quản lí trong nhà trường nhằm đạt mục tiêu giáo dục trong hoạt động vận dụng các PPDH tích cực. Hiệu trưởng phải có trình độ, năng lực triển khai, tổ chức, đánh giá kế hoạch thực hiện các hoạt động giảng dạy trong nhà trường. Khi thực hiện các chức năng quản lí Hiệu trưởng cần bao quát, sắp xếp công việc khoa học để đánh giá được hiệu quả công việc và kịp thời điều chỉnh hướng đến mục tiêu giáo dục chung. Hiệu quả hoạt động vận dụng PPDH ảnh hưởng trực tiếp đến năng lực quản lí của Hiệu trưởng.

Trình độ chuyên môn của Hiệu trưởng

Trình độ chuyên môn của Hiệu trưởng trong trường tiểu học ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực. Hiệu trưởng phải là người hiểu biết sâu sắc về chuyên môn, đặc biệt về các phương pháp dạy học tích cực. Bên cạnh đó Hiệu trưởng phải có sự tín nhiệm cao trong hội đồng sư phạm nhà trường qua đó việc quản lí hoạt dạy học mới được sự dồng thuận cao. Vì vậy, việc phát huy hiệu hoạt hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tùy thuộc vào trình độ của hiệu trưởng.

Nhận thức, tâm lí, năng lực đổi mới của đội ngũ giáo viên

Vận dụng các phương pháp dạy học tích không chỉ hiệu trưởng đóng vai trò then chốt mà GV cũng góp phần lớn trong sự thành công này. Giáo viên có trách

nhiệm thực hiện các nhiệm vụ của nhà trường, của tổ chuyên môn. Ngoài ra, GV còn tự trao dồi nâng cao trình độ chuyên môn vận dụng các phương pháp dạy học tích cực vào giảng dạy.

Năng lực GV góp phần vào sự thành công vào công tác giảng dạy, giúp học sinh tiến xa hơn việc chủ động, sáng tạo, tự học học tập một cách tích cực. Hiệu trưởng phải tạo điều kiện thuận lợi hỗ trợ, động viên, khuyến khích giáo viên bồi dưỡng chuyên môn đồng thời nâng cao tinh thần trách nhiệm, chia sẻ kinh nghiệm của giáo viên trong công tác vận dụng các phương pháp dạy học tích cực. Tất cả giáo viên đều nâng cao nhận thức, trình độ chuyên môn và tinh thần trách nhiêm trong tác vận dụng phương pháp dạy học tích cực thì kết quả thực hiện hoạt động sẽ đạt kết quả cao.

Nhận thức, tinh thần tự học, chủ động sáng tạo của học sinh

Mục đích hoạt động vận dụng các phương pháp dạy học tích cực là phát huy tính chủ động, sáng tạo, tích cực học tập của học sinh. Người GV dưới vai trò định hướng, hướng dẫn hoạt động học cho học sinh. Cần tạo điều kiện, cơ hội cho học sinh học nhận thức, tinh thần tự học, chủ động học tập đạt kết quả cao nhất vì học sinh là chủ thể quyết định chất lượng học tập.

Năng lực tự học của học sinh

Hoạt động vận dụng có thành công là phụ thuộc một phần vào năng lực tự học của HS. HS phải có những kĩ năng tự học và thích ứng với những thay đổi của các cách thức tiếp cận các nội dung mới.

Sự hỗ trợ của các nguồn lực khác trong nhà trường

Việc quản lí đạt hiệu quả khi có sự phối hợp, thống nhất thực hiện hoạt động vận dụng các PPDH tích cực giữa các bộ phận liên quan.

Hoạt động tuyên truyền, truyền thông

Để nâng cao hiệu quả công tác vận dụng các PPDH tích cực trong trường tiểu học thì không thế không nhắc đến việc tuyên truyền, truyền thông về tầm quan trọng, ý nghĩa của hoạt động đến CBQL, GV, HS và phụ huynh học sinh. Hoạt động tuyên truyền, truyền thông với mục đích tạo sự đồng thuận và sự thống nhất của các