Phát triển năng lực thực hành cho học sinh lớp 11 chuyên môn Sinh

HS; 2) HS nghiên cứu xây dựng kế hoạch thực hiện chủ đề TH; 3) Tổ chức cho HS thực hiện các bài TH theo từng chủ đề; 4) Đánh giá mức độ đạt được về các kĩ năng TH để điều chỉnh kế hoạch dạy học ở chủ đề tiếp theo. Bên cạnh đó, chúng tôi đã hoàn thiện các bước dạy bài TH phù hợp với quy trình dạy học TH để hình thành và phát triển các kĩ năng TH cho HS chuyên Sinh cùng với các phương pháp dạy học tương ứng.

1.5. Trên cơ sở logic phát triển NLTH Sinh học, chúng tôi đã đề xuất các mức độ phát triển của các kĩ năng TH Sinh học để làm cơ sở so sánh, đánh giá sự phát triển NLTH Sinh học của HS; Đưa ra các công cụ và minh chứng đánh giá các kĩ năng TH Sinh học cho HS, đó là: Bài tập TH, phiếu đánh giá kĩ năng của GV và báo cáo TH của HS.

1.6. Kết quả TN sư phạm bước đầu cho thấy hệ thống các bài TH Sinh học 11 được xây dựng và sử dụng theo các quy trình dạy học đề xuất đã phát triển được các kĩ năng TH trong NLTH Sinh học cho HS trong quá trình DH ở trường THPT chuyên. Đồng thời, trong quá trình rèn luyện các kĩ năng TH Sinh học qua các bài TH thì cũng góp phần nâng cao khả năng nhận thức các tri thức khoa học Sinh học của HS chuyên. Kết quả này đã khẳng định giả thuyết khoa học mà đề tài luận án đặt ra ban đầu là đúng.

2. Kiến nghị

Sau thời gian nghiên cứu đề tài luận án và từ các kết quả thu được chúng tôi đưa ra một số kiến nghị sau:

2.1. Tiếp tục nghiên cứu và vận dụng quy trình dạy học rèn luyện và phát triển NLTH Sinh học; Quy trình xây dựng và sử dụng bài TH vào hoạt động dạy học ở các chuyên đề khác trong chương trình chuyên Sinh và dạy học TH Sinh học nói chung.

2.2. Tiếp tục vận dụng quy trình dạy học bài TH để xây dựng bộ giáo án dạy TH và triển khai TN các bài TH đã được xây dựng vào chương trình dạy học chuyên Sinh ở trường THPT chuyên.

2.3. Tiếp tục nghiên cứu và xây dựng đường phát triển NLTH Sinh học trong dạy học SH nói riêng và dạy học các môn khoa học tự nhiên nói chung làm cơ sở

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 227 trang tài liệu này.

khoa học cho việc rèn luyện và đánh giá NLTH cho HS.

2.4. Trên cơ sở hệ thống các chủ đề dạy học TH đã thực hiện trong luận án, cần tiếp tục bổ sung và hoàn thiện các chủ đề dạy học TH nhằm tổ chức các hoạt động dạy học TH định hướng hướng nghiệp cho HS chuyên Sinh theo mục tiêu chương trình giáo dục phổ thông sau năm 2018.

2.5. Trên cơ sở những vấn đề lý luận về việc dạy học phát triển NLTH Sinh học cho HS chuyên Sinh, giáo viên ở các trường phổ thông có thể tham khảo để vận dụng xây dựng quy trình dạy học TH các môn khoa học tự nhiên nói chung và trong dạy học môn Sinh học nói riêng nhằm góp phần cụ thể hóa mục tiêu hình thành và phát triển NL người học đáp ứng yêu cầu thực hiện chương trình GDPT 2018.

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI‌

1. Nguyễn Thị Linh (2016), Đổi mới kiểm tra, đánh giá trong quá trình dạy học thực hành, thí nghiệm phần Giải phẫu và Sinh lí thực vật đối với học sinh chuyên Sinh, Tạp chí Khoa học ĐH Hải Phòng (Khoa học Giáo dục, Xã hội – Nhân văn), ISSN: 1859-2368 Tập 4, số 17, trang 83 – 92 .

2. Nguyễn Thị Linh (2018), Xây dựng hệ thống bài thực hành dùng cho học sinh chuyên Sinh trong dạy học phần Sinh học cơ thể thực vật, Kỷ yếu Hội thảo khoa học toàn quốc về nghiên cứu và giảng dạy Sinh học ở Việt Nam lần 3, Nxb Giáo dục Việt Nam, trang 1428- 1435.

3. Lê Đình Trung, Nguyễn Thị Linh (2018), Cấu trúc NL thực hành Sinh học của học sinh chuyên Sinh, Tạp chí Khoa học ĐH Sư phạm Hà Nội, ISSN: 2354 - 1075, số 63, trang 153-158.

4. Nguyễn Thị Linh (2019), Quy trình xây dựng hệ thống bài thực hành theo định hướng phát triển NL thực hành Sinh học cho học sinh chuyên Sinh lớp 11, Tạp chí Khoa học ĐH Sư phạm Hà Nội, ISSN: 2354-1075, số 64, trang 89-97

5. Nguyễn Thị Linh (2019), Quy trình dạy học phát triển NL thực hành Sinh học cho học sinh chuyên, Tạp chí Khoa học ĐH Sư phạm Hà Nội, ISSN: 2354 - 1075, số 64, trang 98-105.

6. Nguyễn Thị Linh (2019), Thực trạng dạy học phát triển NL thực hành Sinh học cho học sinh chuyên Sinh ở các trường THPT, Tạp chí Giáo dục, Bộ Giáo dục và Đào tạo, ISSN: 23540753, số 465, trang 48-52.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tài liệu tiếng Việt

1. Alêcxêep M. (1976), Phát triển tư duy HS, Nxb Giáo dục, Hà Nội.

2. A.N.Leonchep, 1989. Hoạt động, ý thức, nhân cách, Nxb Giáo dục.

3. B.P.Exipop (chủ biên, 1971, Người dịch: Nguyễn Ngọc Quang), Cơ sở của lý luận dạy học, tập 1, Nxb Giáo dục.

4. Phạm Thị Bình, Đỗ Thị Quỳnh Mai, Hà Thị Thoan (2016), “Xây dựng bài tập hóa học nhằm phát triển năng lực thực hành Hóa học cho học sinh ở trường phổ thông” Tạp chí Khoa học Trường Đại học sư phạm Hà Nội, Số 61(6A) tr. 72-78.

5. Ban Chấp hành Trung Ương Đảng Cộng sản Việt Nam (2013), Nghị quyết Số 29/NQ-TW, http://dangcongsan.vn/cpv/.

6. Vũ Bảo (1986), “Kinh nghiệm xây dựng quy trình dạy học để nâng cao chất lượng TH môn Vật lí”, Tạp chí Nghiên cứu Giáo dục, Số 1, tr 9-10.

7. Đinh Quang Báo (2012), “Những vấn đề chung về chương trình giáo dục phổ thông sau năm 2015”, Tài liệu Hội thảo Đổi mới chương trình, sách giáo khoa phổ thông sau năm 2015, Bộ Giáo dục và Đào tạo.

8. Đinh Quang Báo, Nguyễn Đức Thành (2001), Lí luận dạy học Sinh học, Nxb Giáo dục.

9. Bộ GD-ĐT (2012). Dự án trắc nghiệm năng lực trí tuệ học sinh THPT.

10. Bộ GD-ĐT (2011). Tài liệu bồi dưỡng phát triển chuyên môn cho giáo viên Trường THPT chuyên năm 2011.

11. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2012), Dự án trắc nghiệm năng lực trí tuệ học sinh THPT.

12. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2012), Thông tư số 06/2012/TT-BGDĐT về Ban hành Quy chế tổ chức và hoạt động của trường trung học phổ thông chuyên.

13. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2018), Thông tư 32/TT-BGDĐT, Ban hành chương trình Giáo dục phổ thông.

14. Bernd Meier, Nguyễn Văn Cường (2005), Phát triển NL thông qua phương pháp và phương tiện dạy học mới, Tài liệu tập huấn Dự án phát triển THPT.

15. Nguyễn Thanh Bình (2008), Giáo dục Việt Nam trong thời kì đổi mới, Nxb Đại học Sư phạm, Hà Nội.

16. Campell, Reece (2000), Sinh học, Nxb Giáo dục.

17. Trương Xuân Cảnh (2015), “Xây dựng và sử dụng bài tập thực nghiệm nhằm phát triển năng lực thực nghiệm cho học sinh phần Sinh học 11”, Luận án Tiến sĩ GDH, Đại học Sư phạm Hà Nội.

18. Nguyễn Minh Châu (2004), “Các giải pháp nâng cao kỹ năng thực hành cho sinh viên cao đẳng kỹ thuật nông nghiệp”, Luận án Tiến sĩ Giáo dục học, Trường ĐHSP Hà Nội.

19. Phạm Khắc Chương (1990). J.A. Cômenxki -Nhà sư phạm lỗi lạc. NXB Giáo dục.

20. Đỗ Mạnh Cường (2011), Năng lực thực hiện và dạy học tích hợp trong đào tạo nghề, Tài liệu Chuyên đề, Viện Nghiên cứu Phát triển Giáo dục chuyên nghiệp.

21. Phan Đức Duy (1999), “Sử dụng bài tập tình huống sư phạm để rèn luyện cho sinh viên kỹ năng dạy học Sinh học”, Luận án Tiến sĩ Giáo dục học, Trường ĐHSP Hà Nội.

22. Phan Đức Duy (2012), “Rèn kĩ năng tư duy cho HS thông qua bài tập TH thí nghiệm Sinh học”, Tạp chí Giáo dục, số 294, tr 47-49.

23. Vũ Cao Đàm (2003), Phương pháp luận nghiên cứu khoa học (Xuất bản lần thứ IX), Nxb Khoa học – Kĩ thuật Hà Nội.

24. Nguyễn Văn Đính, Hoàng Thị Kim Huyền (2016), “Một hướng tổ chức dạy học chương IV Sinh sản Sinh học 11 theo định hướng phát triển NL HS”, Kỷ yếu Hội thảo khoa học toàn quốc về nghiên cứu và giảng dạy Sinh học ở Việt Nam lần 3, Nxb Giáo dục Việt Nam, tr.1409- 1415.

25. H.V.Savin (1983), Giáo dục học, tập I, Nxb Giáo dục, Hà Nội.

26. Nguyễn Thu Hà (2014), “Giảng dạy theo năng lực và đánh giá theo năng lực trong giáo dục: Một số vấn đề lí luận cơ bản”, Tạp chí Khoa học ĐHQGHN: Nghiên cứu Giáo dục(30), Số 2, tr.56-64.

27. Nguyễn Vinh Hiển (2003), “Tích cực hóa hoạt động quan sát, thí nghiệm trong dạy HS học 6”, Luận án Tiến sĩ Giáo dục học, Viện Chiến lược và Chương trình Giáo dục.

28. Đào Hữu Hồ (1997), Xác suất thống kê, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội.

29. Trần Bá Hoành (2010), Đổi mới phương pháp dạy học, chương trình và sách giáo khoa, Nxb Đại học Sư phạm, Hà Nội.

30. Trần Thị Hương (2005), Xây dựng và sử dụng hệ thống bài tập thực hành rèn luyện kỹ năng hoạt động giáo dục trong dạy học giáo dục học ở Đại học sư phạm, Luận án Tiến sĩ Giáo dục học, Viện Chiến lược và Chương trình Giáo dục.

31. Nguyễn Minh Hải (2015), “Tính sáng tạo của học sinh chuyên trung học phổ thông”, Tạp chí Khoa học giáo dục, Số 113, tr. 14-17

32. Phan Thị Thanh Hội (2007), Testing levels of biological competencies in experimentation, Natural science disertation, Kiel University, Germany.

33. Phan Thị Thanh Hội, Trần Khánh Ngọc (2015), “Định hướng đánh giá năng lực người học trong dạy học Sinh học ở trường trung học cơ sở”, Kỉ yếu Hội thảo dạy học theo định hướng hình thành và phát triển năng lực cho người học trong trường phổ thông, Hà Nội.

34. Phan Thị Thanh Hội, Trần Trọng Thức (2015), Thiết kế câu hỏi, bài tập để đánh giá NL nghiên cứu khoa học trong dạy HS học 11 Trung học phổ thông,

35. Vũ Thị Minh Huệ (2012),“Thí nghiệm TH trong dạy học môn Sinh học THPT”, Kỉ yếu hội thảo quốc gia về giảng dạy Sinh học ở trường phổ thông Việt Nam, Nxb Giáo dục.

36. International Biology Olympiad (2014), Tuyển tập đề thi Olympic Sinh học quốc tế (2009-2010), Hà Nội.

37. International Biology Olympiad (2014), Tuyển tập đề thi Olympic Sinh học quốc tế (2011-2012), Hà Nội.

38. International Biology Olympiad (2014), Tuyển tập đề thi Olympic Sinh học quốc tế (2013-2014), Hà Nội.

39. Nguyễn Trọng Khanh (2011), Phát triển NL và tư duy kĩ thuật, Nxb ĐHSP Hà Nội.

40. Trần Trung Kiên (2011), Xây dựng và sử dụng bài tập thực hành giáo dục học theo tiếp cận năng lực thực hiện ở trường ĐHSP kĩ thuật Nam Định, Luận văn thạc sĩ khoa học giáo dục, Trường ĐHSP Hà Nội.

41. Trần Kiều (2012), “Một số nhận xét về quá trình phát triển chương trình giáo dục phổ thông Việt Nam từ năm 1945 đến nay”, Kỉ yếu Hội thảo “Tổng kết nghiên cứu giáo dục phổ thông của Việt Nam và một số nước trên thế giới, đề xuất hướng nghiên cứu tiếp theo về đổi mới giáo dục phổ thông sau năm 2015 của Việt Nam”, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Hà Nội.

42. Nguyễn Thị Linh (2015), “Giải pháp nâng cao kĩ năng thực hành nghề cho sinh viên sư phạm kĩ thuật”, Tạp chí Khoa học Trường Đại học sư phạm Hà Nội, Số 60(8D), tr.186-191.

43. Phan Ngọc Liên (chủ biên) (1996), Đổi mới việc dạy học lấy HS làm trung tâm, Nxb Đại học Quốc gia, Hà Nội.

44. Đỗ Thị Loan (2018), Sử dụng thí nghiệm trong giảng dạy Sinh lí thực vật cho sinh viên ngành Sư phạm Sinh học ở các trường Cao đẳng sư phạm, Luận án Tiến sĩ GDH, Đại học Sư phạm Hà Nội.

45. M.H.Sacmaep, 1976. Các vấn đề lí luận dạy học của việc sử dụng phương tiện kĩ thuật dạy học ở trường trung học, Tài liệu dịch, Công ty thiết bị thí nghiệm.

46. Ngô Thị Ngọc Mai (2012), “Sử dụng thí nghiệm nhằm nâng cao hiệu quả dạy học hóa học ở trường trung học phổ thông”, Tạp chí Khoa học Giáo dục, Số 82, tr 23-24.

47. Nhà xuất bản khoa học và kỹ thuật Hà Nội (2002), Từ điển bách khoa Sinh học

48. Hà Thế Ngữ, Đặng Vũ Hoạt (1987), Giáo dục học, tập I, Nxb Giáo dục, Hà Nội.

49. Văn Thị Nhung - Vũ Thị Xuân Lộc (2016), “Phát triển năng lực sáng tạo cho HS thông qua dạy học Sinh học”, Tạp chí Giáo dục, số 340, tr.54-57,36.

50. Phan Thị Tố Oanh, Bạch Ngọc Linh (2015), Thực trạng bồi dưỡng học sinh giỏi ở các trường THPT chuyên vùng Đông Nam Bộ, Tạp chí Khoa học Giáo dục, Số 361, tr 1-4.

51. Trần Thị Tuyết Oanh (2011), "Xây dựng bài tập TH môn giáo dục học theo hướng tiếp cận phát triển NL", Tạp chí Khoa học giáo dục, (68), tr.27-29.

52. Hoàng Phê (chủ biên) (1992). Từ điển tiếng Việt, Viện Khoa học Xã hội Việt Nam, Trung tâm từ điển ngôn ngữ, Hà Nội.

53. Quốc hội (2014), Nghị quyết số 88/2014/QH13 ngày 28/11/2014 về Đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông.

54. Robart J. Sternberg (2000), Hỏi và đáp về bản chất và việc dạy các kĩ năng tư duy, Tài liệu Dạy kĩ năng tư duy, Dự án Việt – Bỉ.

55. Robert J. Marzano (2011), Nghệ thuật và khoa học dạy học, GS.TS Nguyễn Hữu Châu dịch, Nxb Giáo dục, Hà Nội.

56. Robert J. Marzano (2011), Debra J. Pikering-Jane E. Pollock, Các phương pháp dạy học hiệu quả, Nguyễn Hồng Vân dịch Nxb Giáo dục, Hà Nội.

57. Dương Tiến Sỹ (2019), “Nghiên cứu phương thức đưa hệ thống thí nghiệm vào chương trình SGK môn Sinh học”, Tạp chí Khoa học đại học Sư phạm Hà Nội, Số 64, tr.142-150.

58. Trần Thị Thắm – Phan Đức Duy (2015) “Đổi mới dạy học bài TH phần động vật trong chương trình Sinh học 7”, Tạp chí Giáo dục, (365), tr.50-52,11.

59. Lương Việt Thái (2011), “Phát triển chương trình theo định hướng phát triển NL”, Tạp chí Khoa học giáo dục, (69), tr.11-16.

60. Trần Sinh Thành (2004), “Dạy học TH kĩ thuật theo nhóm”, Tạp chí Giáo dục, (84), tr.36-39.

61. Hà Nhật Thăng, Đào Thanh Âm (1998), Lịch sử giáo dục thế giới, Nxb Giáo dục, Hà Nội.

62. Thủ tướng chính phủ (2010), Đề án Phát triển hệ thống trường trung học phổ thông chuyên giai đoạn 2010 – 2020.

63. Thủ tướng Chính phủ (2012), “Chiến lược phát triển giáo dục 2011 – 2020”,

Tạp chí Dạy và Học ngày nay, Số tháng 10/2012, tr. 5-11.

64. Lê Đình Trung, Phan Thị Thanh Hội, “Hình thành và phát triển năng lực chuyên biệt môn Sinh học cho HS ở trường THPT”, Tạp chí Giáo dục, Số 378, tr.53-56.

65. Lê Đình Trung, Phan Thị Thanh Hội (2016), Dạy học theo định hướng hình thành và phát triển năng lực người học ở trường phổ thông, Nxb Đại học Sư phạm.

66. Đỗ Thành Trung (2012). Hình thành năng lực thực hành sinh học trung học phổ thông cho sinh viên sư phạm Sinh trong các trường đại học. Tạp chí Giáo dục, số 294, tr 50-52.

67. Vũ Ánh Tuyết (2009), “Phát triển năng lực thực hành cho học sinh trung học phổ thông trong dạy học lịch sử”, Tạp chí Giáo dục, số 216, tr 33-36.

68. Thái Duy Tuyên (2001), Giáo dục học hiện đại (Những nội dung cơ bản), Nxb Đại học Quốc gia, Hà Nội.

69. Từ điển Anh - Việt (1994), Nxb thành phố Hồ Chí Minh

70. T.A.Ilina (1979), Giáo dục học, tập II, Nxb Giáo dục, Hà Nội.

71. Nguyễn Quang Uẩn (chủ biên) - Nguyễn Văn Lũy- Đinh Văn Vang (2010), Giáo trình tâm lí học đại cương, Nxb Đại học Sư phạm, Hà Nội.

72. Phạm Viết Vượng (2008), Giáo dục học, Nxb Đại học Sư phạm, Hà Nội.

73. Nguyễn Quang Vinh, Bùi Văn Sâm (1986), “Nâng cao hiệu quả sử dụng các thí nghiệm trong giảng dạy giải phẫu sinh lý ở trường phổ thông”, Thông tin Khoa học Giáo dục, Số 10, tr 48-52.

74. Vũ Văn Vụ, Mai Sỹ Tuấn, Lê Đình Tuấn, Ngô Văn Hưng, Nguyễn Thị Linh (2011), Tài liệu thí nghiệm thực hành trường THPT, môn Sinh học (tài liệu lưu hành nội bộ).

75. Nguyễn Quốc Vũ (2016), “Đề xuất một số biện pháp rèn luyện năng lực sáng tạo cho sinh viên thông qua bài tập Kĩ thuật số”, Tạp chí Khoa học Trường Đại học sư phạm Hà Nội, Số 61(8), tr.117-129.