Thực Chất Phát Huy Nhân Tố Chủ Quan Của Đội Ngũ Giảng Viên Trong Đào Tạo Sĩ

Năng lực sư phạm của đội ngũ giảng viên ở các Học viện QĐNDL là khả năng vận dụng, huy động tiềm lực sư phạm của họ trong quá trình đào tạo sĩ quan, là tổng hợp những thuộc tính tâm lý, sinh lý của họ được kích thích, huy động và vận dụng cho phù hợp với mục đích, yêu cầu của hoạt động truyền thụ và lĩnh hội tri thức cho học viên ở các Học viện QĐNDL. Năng lực sư phạm biểu hiện trực tiếp nhân tố chủ quan của đội ngũ giảng viên trong đào tạo sĩ quan. Nó tồn tại dưới dạng tiềm năng và dạng hiện thực, nhưng dạng hiện thực là chủ yếu, dạng tiềm năng là thứ yếu. Khi điều kiện, thời cơ thuần lợi thì dạng tiềm năng sẽ được giải phóng và phát triển thành dạng hiện thực, thành sức mạnh nhân tố chủ quan của đội ngũ giảng viên. Song song với điều này, nó còn biểu hiện ở khả năng tư duy nhạy bén, linh hoạt, sáng tạo trong xử lý các tình huống sư phạm; trong nghệ thuật tổ chức đào tạo; trong kỹ năng, kỹ xảo của tay nghề sư phạm và phương pháp sư phạm…của họ. Điều đó thể hiện ở tinh thần tích cực, chủ động, sáng tạo từ khâu lựa chọn nội dung, chuẩn bị bài giảng, lựa chọn phương pháp, phương tiện giảng dạy tới việc tổ chức thực hiện bài giảng. Năng lực sư phạm của đội ngũ giảng viên ở các Học viện QĐNDL còn thể hiện ở nghệ thuật dẫn dắt, lôi cuốn học viên vào quá trình lĩnh hội, tiếp thu một cách say mê, hứng thú, gây tính tò mò khám phá, chinh phục, chiếm lĩnh tri thức mới; khả năng xử lý mềm dẻo, linh hoạt các tình huống sư phạm trong quá trình giảng dạy; khả năng kết hợp giữa các truyền thụ tri thức, kinh nghiệm với tuyên truyền, giáo dục quan điểm, đường lối của Đảng Nhân dân cách mạng Lào (ĐNDCML), Pháp luật của Nhà nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào (CHDCNDL), định hướng phát triển đạo đức, nhân cách cho học viên ở các Học viện QĐNDL.

Thứ ba, phẩm chất chính trị, phẩm chất đạo đức sư phạm của đội ngũ giảng viên

Phẩm chất chính trị là một yếu tố cơ bản cấu thành nhân tố chủ quan của

đội ngũ giảng viên, là cái đích đặt ra để hướng tới, đạt tới của họ. Phẩm chất

chính trị góp phần tạo động cơ, thái độ, ý chí quyết tâm, quy định phương hướng, con đường đi của họ. Nếu họ xác định mục đích, lý tưởng đúng đắn thì họ sẽ có động cơ, thái độ đúng đắn, có ý chí quyết tâm cao, có tính tích cực chủ động, vượt khó, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao và ngược lại. Cho nên phẩm chất chính trị là một yếu tố cơ bản trong nhân tố chủ quan của đội ngũ giảng viên các Học viện QĐNDL. Phẩm chất chính trị giúp đội ngũ giảng viên xác định lập trường chính trị, mục đích, lý tưởng chính trị, tạo động cơ, ý chí quyết tâm và thái độ đúng đắn cho họ.

Cùng với phẩm chất chính là phẩm chất đạo đức sư phạm của đội ngũ giảng viên các Học viện Quân đội nhân dân Lào.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 176 trang tài liệu này.

Đạo đức sư phạm là một yếu tố cơ bản, cấu thành nhân tố chủ quan của đội ngũ giảng viên ở các Học viện QĐNDL. Đạo đức sư phạm là tập hợp những nguyên tắc, quy tắc, chuẩn mực xã hội nhằm điều chỉnh và đánh giá cách ứng xử của đội ngũ giảng viên trong quan hệ với đội ngũ học viên, với các lực lượng tham gia váo quá trình đào tạo sĩ quan, với xã hội. Người giảng viên không chỉ có trình độ tri thức, năng lực thực tiễn sư phạm… mà còn phải có đạo đức sư phạm mới hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình. Trước hết, người giảng viên khi hành nghề phải đặt lợi ích của học viên, lợi ích Nhà nước lên trên lợi ích của bản thân, thậm chí có lúc phải hy sinh chính bản thân mình vì học viên, vì Tổ quốc, dù vào bất kỳ hội trường, thao trường, bãi tập nào cũng chỉ vì lợi ích của học viên, vì lợi ích chung của dân tộc, tránh mọi hành vi xấu xa, cố ý và đồi bài nhất. Đạo đức sư phạm của đội ngũ giảng viên góp phần điều chỉnh hành vi hoạt động sư phạm của họ, giúp họ phát huy những thành phần khác trong kết cấu nhân tố chủ quan. Mặc dù đạo đức sư phạm không nằm trong nghĩa vụ pháp lý, nhưng người giảng viên ở các Học viện QĐNDL phải lấy cái đó làm kim chỉ nam cho việc hành nghề của mình. Đạo đức sư phạm của đội ngũ giảng viên phải nằm trên nền tảng đạo đức cách mạng. Mỗi người giảng viên ở các Học viện QĐNDL phải coi đạo đức sư phạm như luật

luận lý để điều chỉnh hành vi của mình, liên quan đến những điều được xem là đúng và tốt, so với những gì được xem là sai và xấu. Đạo đức sư phạm của đội ngũ giảng viên thể hiện sự trung thành, yêu nghề nghiệp, yêu thương học viên, tiên tiến mẫu mực, tự phát triển…

Thứ tư, ý chí của đội ngũ giảng viên.

Ý chí của đội ngũ giảng viên ở các Học viện QĐNDL là một yếu tố cơ bản của nhân tố chủ quan, là một quá trình tâm lý của đội ngũ giảng viên, phản ánh hiện thực khách quan, phản ánh hệ thống các nhu cầu, mục đích, sức mạnh, lòng quyết tâm của họ trước sự tác động mạnh mẽ của điều kiện khách quan, trước quá trình nhận thức và cải tạo điều kiện khách quan. Nó là điều kiện, phương tiện điều chỉnh hành vi để đưa họ đạt tới mục đích, tiến tới thành công nhất định mà tiêu biểu là sản xuất ra những người sĩ quan chất lượng cao. Hồ Chí Minh viết: “Không có việc gì khó chỉ sợ lòng không bền, đào núi và lấp biển quyết chí ắt làm nên” [56, tr.95]. Đối với đội ngũ giảng viên ở các Học viện QĐNDL, đây là một yếu tố cơ bản cấu thành nhân tố chủ quan của họ. Nó là kết quả của mối quan hệ biện chứng giữa mục tiêu, yêu cầu đào tạo, nội dung, chương trình, phương pháp, phương tiện, cơ sở vật chất, môi trường sư phạm với tri thức khoa học, niềm tin, tình cảm, động cơ, thái độ, năng lực thực tiễn sư phạm tạo thành mục đích, sức mạnh, lòng quyết tâm của đội ngũ giảng viên trong đào tạo sĩ quan. Ý chí giúp đội ngũ giảng viên chủ động, tích cực, thường xuyên phấn đấu vươn lên, khắc phục mọi khó khăn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.

Thứ năm, tình cảm, sự say mê nghề nghiệp đội ngũ giảng viên.

Tình cảm là một yếu tố cơ bản cấu thành nhân tố chủ quan của đội ngũ giảng viên, là một hình thức phản ánh hiện thực khách quan vào đầu óc của họ. Từ đó nảy sinh những trạng thái tâm lý như: yêu, ghét, giận, vui, buồn, tiếc, thương, hứng thú say mê, chán nản, sợ hãi, hoang mang, dao động…đối với điều kiện khách quan trong quá trình đào tạo đã và đang tác động trực tiếp

đến họ và từ đó mà nảy sinh thái độ, ý chí, động cơ bên trong thúc đẩy hay kìm hãm tự hành động của họ. Tình cảm góp phần chi phối hoạt động thực tiễn của đội ngũ giảng viên trong thực hiện nhiệm vụ giảng dạy của họ. Tình cảm có hai xu hướng, nếu đội ngũ giảng viên có tình cảm tích cực thì sẽ góp phần thúc đẩy tính tích cực hoạt động thực tiễn của họ, khi đó nhân tố chủ quan của họ sẽ được phát huy tối đa, kết quả đào tạo sĩ quan sẽ đạt hiệu quả cao. Ngược lại, nếu đội ngũ giảng viên có tình cảm tiêu cực thì sẽ kìm hãm hoạt động thực tiễn của họ, khi đó nhân tố chủ quan sẽ không được phát huy, kết quả đào tạo sĩ quan sẽ không đạt yêu cầu. V.I.Lênin viết: “Không có sự “xúc cảm của con người” thì xưa nay không có và không thể có sự tìm tòi chân lý” [95, tr.131]. Đây là trạng thái tâm lý nảy sinh từ sự phản ánh hiện thực khách quan vào đầu óc của họ mà cụ thể là đối tượng và khách thể đào tạo, từ đó làm rung động nội tâm, nảy sinh các nhu cầu, thái độ, động cơ, niềm tin, ý chí, sự yêu thích, hưng thú, say mê…đối với sự nghiệp đào tạo ở các Học viện QĐNDL. Tình cảm của đội ngũ giảng viên đối với đào tạo sĩ quan vừa là động lực thúc đẩy vừa là lực kìm hãm tính năng động chủ quan trong quá trình lĩnh hội và quá trình truyền thụ tri thức, kinh nghiệm, kỹ xảo, kỹ năng cho đội ngũ học viên, từ đó mà điều chỉnh thái độ, hành vi của họ trong đào tạo sĩ quan. Khi đội ngũ giảng viên ở các Học viện QĐNDL có tình cảm nghề nghiệp sâu sắc sẽ thúc đẩy họ đi tìm chân lý, tìm ra con đường hiệu quả nhất trong thực hiện nhiệm vụ của mình. Tình cảm của đội ngũ giảng viên chỉ trở nên sâu sắc, bền vững khi được củng cố trên nền tảng thế giới quan khoa học Mác - Lênin, lập trưởng chính trị và chuẩn mực đạo đức của người quân nhân cách mạng.

Thứ sáu, sức khỏe của đội ngũ giảng viên

Thể trạng của con người không phải là nhân tố chủ quan, nhưng thể trạng đó được huy động vào hoạt động nó tạo nên cơ sở cho sức mạnh, cho sự hoạt động của con người, nó trở thành sức khỏe. Khi đó nó trở thành nhân tố chủ quan.

Đây là một yếu tố cơ bản, nền tảng, chủ yếu và cần thiết của nhân tố chủ quan. Đối với đội ngũ giảng viên, sức khỏe càng trở nên quan trọng, vì họ phải có sức khỏe tốt mới có thể giảng dạy được, có sức khỏe mới có sức mạnh để hoàn thành nhiệm vụ, để chiến đấu, để công tác. Trước hết, đội ngũ giảng viên muốn hoàn thành tốt nhiệm vụ đào tạo sĩ quan của mình phải có sức khỏe dẻo dai mới có cơ sở, điều kiện phát huy những nhân tố khác trong kết cấu nhân tố chủ quan của họ. Ngược lại, nếu họ không có sức khỏe dồi dào thì không thể phát huy nhân tố chủ quan của mình. Cho nên việc chăm sóc sức khỏe cho đội ngũ giảng viên là nhiệm vụ quan trọng đảm bảo cho phát huy nhân tố chủ quan của đội ngũ giảng viên ở các Học viện QĐNDL. Họ muốn phát huy tối đa nhân tố chủ quan của mình trước hết phải luôn luôn giữ gìn sức khỏe.

2.2. THỰC CHẤT PHÁT HUY NHÂN TỐ CHỦ QUAN CỦA ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN TRONG ĐÀO TẠO SĨ QUAN Ở CÁC HỌC VIỆN QUÂN ĐỘI NHÂN DÂN LÀO

2.2.1. Khái niệm phát huy nhân tố chủ quan

“Phát huy” theo đại từ điển Tiếng Việt là làm cho cái hay, cái tốt nhân thêm tác dụng, thúc đẩy tiếp tục nảy nở, phát huy theo nghĩa thông thường là sự nâng lên, hơn lên… phát huy là quá trình làm biến đổi, phát triển những phẩm chất, năng lực hiện có của con người cao hơn, nhiều hơn, tốt hơn. Phát huy phẩm chất và năng lực con người là quá trình khơi dậy và khai thác những tiềm năng con người thành hiện thực để nâng cao chất lượng hoạt động thực tiễn của họ.

Phát huy nhân tố chủ quan của đội ngũ giảng viên luôn gắn liền và chịu sự chi phối, tác động, quy định của điều kiện khách quan trong đào tạo sỹ quan. Những điều kiện khách quan này, xét rộng hơn bao gồm: điều kiện kinh tế, chính trị, văn hóa xã hội, khoa học công nghệ, địa lý, khí hậu thời tiết…trong nước và thời đại. Xét cho hẹp hơn bao gồm: điều kiện đường lối

chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, kỷ luật quân đội; điều kiện cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất, phương tiện, dụng cụ, mục tiêu yêu cầu đối tượng đào tạo, môi trường nội quy của các Học viện. Những điều kiện này luôn biến động, phát triển, tác động ảnh hưởng đến phát huy nhân tố chủ quan của đội ngũ giảng viên. Phát huy nhân tố chủ quan là quá trình giải quyết mối quan hệ giữa điều kiện khách quan và nhân tố chủ quan của đội ngũ giảng viên trong đào tạo sỹ quan ở các Học viện QĐNDL trên cơ sở điều kiện khách quan thường xuyên biến đổi theo sự phát triển của thời đại, của đất nước, quân đội và các học viện, nhà trường buộc nhân tố chủ quan của đội ngũ giảng viên phải thường xuyên thay đổi theo kịp điều kiện khách quan. Chủ thể phát huy nhân tố chủ quan bao gồm Đảng, Nhà nước, Đảng ủy, Ban giám đốc, viện, khoa, mà trực tiếp nhất là đội ngũ giảng viên ở các Học viện QĐNDL cùng với những tiềm năng to lớn về phẩm chất, năng lực của họ. Tiềm năng này thể hiện trong quá trình đào tạo và trong các hoạt động thực tiễn xây dựng các Học viện QĐNDL. Do vậy, để hoàn thành tốt nhiệm vụ đào tạo và xây dựng các Học viện QĐNDL theo hướng chính quy, mẫu mực, tiên tiến, hiện đại đòi hỏi đội ngũ giảng viên không ngừng phấn đấu vươn lên, biết khai thác và phát huy nhân tố chủ quan của mình để hoàn thành tốt chức trách, nhiệm vụ được giao. Nhân tố chủ quan của đội ngũ giảng viên ở các Học viện QĐNDL là năng lực tiềm ẩn dưới dạng nhiên liệu rất tốt, nếu biết khai thác, phát huy thì nó sẽ nâng lên gấp nhiều lần. cụ thể là: Phát huy nhân tố chủ quan của đội ngũ giảng viên ở các Học viện QĐNDL là nâng cao tinh thần vượt khó, ý chí quyết tâm của họ trước những khó khăn thách thức trong quá trình thực hiện nhiệm vụ đào tạo sĩ quan. Đây là quá trình tự biến đổi những khó khăn thách thức thành cơ hội để phát triển, hoàn thiện bản thân trong sự nghiệp giảng dạy của họ. Phát huy nhân tố chủ quan của đội ngũ giảng viên là quá trình thay đổi theo kịp những đòi hỏi mới, mục tiêu mới trong quá trình đào tạo sĩ quan mà trong khi đó cơ sở vật chất, phương tiện, dụng cụ vẫn còn thiếu thốn, lạc

hậu, thậm chí trình độ tri thức, năng lực của đội ngũ giảng viên vẫn còn hạn chế, bất cập, nhưng do sự kiên trì bền bỉ mà họ lại có thể hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao. Phát huy nhân tố chủ quan của đội ngũ giảng viên ở các Học viện QĐNDL là quá trình tăng cường tính tự giác sáng tạo của họ trong đào tạo sĩ quan. Mặc dù điều kiện cơ sở vật chất, phương tiện, dụng cụ, môi trường, hoàn cảnh chưa thực sự thuận lợi và chưa thật sự đáp ứng được những yêu cầu đào tạo sĩ quan, nhưng vì tự giác sáng tạo họ luôn tìm ra những con đường, phương pháp thích hợp để vượt quá giới hạn, hoàn thành tốt nhiệm vụ. Phát huy nhân tố chủ quan của đội ngũ giảng viên là quá trình rèn luyện, bồi dưỡng, nâng cao phẩm chất đạo đức của họ ngày càng cao hơn. Vì sự tôn kính, vì danh tiếng, vì tấm gương mẫu mực và là biểu tượng nhân cách quân nhân quân đội kiều mới của đội ngũ giảng viên đối với đội ngũ học viên và xã hội, cho nên đội ngũ giảng viên phải luôn luôn rèn luyện bồi dưỡng và nâng cao phẩm chất đạo đức của họ. Bên cạnh, rèn luyện, bồi dưỡng nâng cao phẩm chất đạo đức, phát huy nhân tố chủ quan của đội ngũ giảng viên còn phải nâng cao, phát triển năng lực chuyên môn, nghiệp vụ của họ. Do sự phát triển của khoa học công nghệ hiện đại, sự tăng lên của kiến thức nhân loại, mục tiêu yêu câu đào tạo sĩ quan theo hướng chuẩn hóa, tinh nhuệ, tiên tiến hiện đại cho nên đòi hỏi đội ngũ giảng viên luôn nâng cao năng lực chuyên môn của mình. Phát huy nhân tố chủ quan của đội ngũ giảng viên là nâng cao trách nhiệm của họ. Để thực hiện tốt sứ mệnh “trồng người” thiêng liêng, mỗi người giảng viên phải luôn nâng cao trách nhiệm của mình, cần ý thức rò vai trò và trọng trách vinh quang, ra sức thi đua hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, dù khó khăn đến đâu cũng phải tiếp tục thi đua dạy tốt và học tốt. Phát huy nhân tố chủ quan của đội ngũ giảng viên là phải luôn luôn chăm sóc, giữ gìn sức khỏe. Đội ngũ giảng viên khỏe mạnh mới có sức chịu đựng và có thể vượt qua những khó khăn gian khổ, mới có thể phát huy những thành phần khác trong kết cấu nhân tố chủ quan. Có thể khái quát: Phát huy nhân tố chủ quan của đội ngũ

giảng viên trong đào tạo sỹ quan ở các Học viện Quân đội nhân dân Lào là quá trình phát triển, biến đổi theo hướng tích cực các yếu tố tri thức, tình cảm, ý chí, động cơ, thái độ, đạo đức sư phạm, trách nhiệm, phẩm chất, năng lực sư phạm, sức khỏe của đội ngũ giảng viên trong đào tạo sỹ quan để nâng cao chất lượng đào tạo ở các Học viện Quân đội nhân dân Lào với chất lượng ngày càng cao.

2.2.2. Nội dung cơ bản của việc phát huy nhân tố chủ của đội ngũ giảng viên trong đào tạo sĩ quan ở các Học viện Quân đội nhân dân Lào

Phát huy nhân tố chủ quan của đội ngũ giảng viên ở các Học viện QĐNDL là quá trình giải quyết mối quan hệ giữa điều kiện khách quan và nhân tố chủ quan của đội ngũ giảng viên trong đào tạo sĩ quan ở các Học viện QĐNDL để thực hiện tốt những nhiệm vụ chính trị trong những giai đoạn nhất định.

Điều kiện khách quan và nhân tố chủ quan có mối quan hệ biện chứng, tác động qua lại lẫn nhau. Tuy điều kiện khách quan giữ vai trò quyết định đối với nhân tố chủ quan, song nhân tố chủ quan không phải cái hoàn toàn thụ động mà nó cũng có vai trò quan trọng, thể hiện trong nhận thức, vận dụng và cải biến điều kiện khách quan. Vì vậy, ý nghĩa biện chứng giữa điều kiện khách quan và nhân tố chủ quan chính là ở chỗ, nó đòi hỏi phải phát huy vai trò của nhân tố chủ quan - nghĩa là phát huy tính tích cực, chủ động, tự giác, sáng tạo của chủ thể trong việc nhận thức, vận dụng quy luật khách quan để cải biến hiện thực.

Theo đó, phát huy nhân tố chủ quan của đội ngũ giảng viên ở các Học viện QĐNDL gồm những nội dung sau:

Thứ nhất, phát huy nhân tố chủ của đội ngũ giảng viên trong đào tạo sĩ quan ở các Học viện Quân đội nhân dân Lào là phát huy tính tự giác, sáng tạo trong điều kiện khách quan khó khăn để hoàn thành tốt nhiệm vụ đào tạo sĩ quan chất lượng tốt.

Phát huy nhân tố chủ quan của đội ngũ giảng viên trong đào tạo sĩ quan

ở các Học viện Quân đội nhân dân Lào là quá trình phát triển những phẩm