Nghiên cứu văn bản Quốc sử di biên - 35

Thành đều được ân xá cho về quê.

182a

Đặt sở đồn điền (có đầm trong, đầm ngoài).

Không chép

182a

Lấy Tả kiên Quản cơ Hoàng Lương Đạo làm Đề lãnh kho công ở Hải Dương.

Không chép

182b

Chuyển Vũ Ngọc Phủ người Thạch

Lỗi làm Thái bộc kiêm Thái y viện (xem năm Quý Tỵ).

Không chép

182b

Hoàng Tế Mỹ được khôi phục làm Bố chánh Hải Dương.

Không chép

183a

Tiến sĩ Nguyễn Vinh bị cách chức.

Không chép

Đại Nam thực lục

Trang

Nội dung

1a

Hiến Tổ Chương Hoàng đế. Húy là Miên Tông, tự là Tuyền

Húy là Miên Tông, lại húy là Tuyền, tên tự là..

Chép khác

nội dung

2a-2b

Chiếu lên ngôi

(có thêm một đoạn nữa)

Chép khác nội dung

2a

Ngày Giáp thìn dâng biểu tâu lên Hoàng thái hậu

(ĐNTL chép là Thái hoàng Thái hậu)

Chép khác nội

dung

4a

Các quan viên ngoài kinh

Các quan viên trong kinh, ngoài trấn

Chép khác nội

dung

4b

Viên lại ở các phủ

(không chép viên lại các phủ huyện)

Chép thêm

nội dung

5a

Các quan viên lớn nhỏ trong kinh

Trong kinh ngoài trấn

Chép

thiếu nội

dung

4b

Các Giám sinh, Tông sinh, Ấm sinh

(không chép Tông sinh)

Chép thêm nội

dung

5a

Các quan viên lớn nhỏ trong kinh người nào đã từng bị giáng chức, cách chức, hoặc lưu chức, không kể là phạm tội trong việc công hay việc tư, chuẩn cho khoan miễn hết.

Chép thành 2 mục 15 và 16, và việc khoan giảm theo thứ bậc, không phải cho khoan miễn hết.

Chép sơ lược nội dung

6a

Những phạm nhân phạm vào các tội danh từ vi phạm phép quân trở xuống, không kể đã kết án hay chưa đều được khoan giảm, phóng thích.

(chép thêm câu): Từ tờ mờ sáng ngày 20 tháng giêng năm đầu niên hiệu

Thiệu Trị (1840) như điều trên và dưới nó

Chép thiếu nội dung

6b

Tháng 2, ngày 10, mưa bão ở Bắc Ninh.

Tổng đốc Bắc Ninh là Giai cho rằng trong hạt nhiều lần bị nước lớn xâm hại vào đúng lúc giáp hạt (năm Đinh Dậu), lương thực trong dân vị tất đều đã đầy đủ nên cấm các lái buôn ở các tỉnh bên không được tự tiện [ra vào] mua rẻ bán đắt các

hạng như thóc, gạo v.v..

Không chép

6b-7a

Sai Thị lang Hoàng Tế Mỹ và Lang trung Lý Văn Phức sang nhà Thanh...

Không chép

7b

Tháng 3, tuyển các quan viên bổ dùng. Tri châu Đà Bắc là bọn Ngô Huy Dụ cũng được dự vào đó.

Không chép

7b- 11a

Chiếu thư nhân dịp dâng tôn thụy cho vua Minh Mạng

(chép nội dung tỉ mỉ hơn và thứ tự các điều luật có sự thay đổi)

Chép khác nội

dung

12a-

12b

Có 7 điều nhằm tỏ rõ ân huệ, kê rõ ở dưới (chép gộp 7 điều trong nguyên chiếu)

(chép 7 điều)

Chép tóm tắt nội

dung

12b

Mùa hạ, tháng 4 tổ chức thi Đình lấy đõ Tiến sĩ.

Đây không phải là kì thi Đình, kì thi Đình thường

tổ chức vào mùa thu và

Chép khác

nội

lấy người đỗ khác với các danh vị nêu ra ở đây. Đây là kì thi hội, kì thi này được tổ chức vào

tháng 3 nhuận chứ không phải là tháng 4

dung và thời gian

13a

Chiếu phong thụy hiệu cho Hoàng tỷ là Thuận đức Hoàng Thái hậu. Chiếu đại lược viết rằng: "Cung Trường Thu ngôi vẫn để không, nhưng việc tìm gươm cũ lòng đã định" v.v…

Đây là lời trích trong Dụ của Thái hoàng Thái hậu về việc các quan dâng biểu xin truy dâng thụy hiệu cho Hoàng tỷ, không phải chiếu do vua Thiệu Trị. Chiếu của vua

Thiệu Trị đến tháng 4 mới ban hành

Chép khác nội dung và thời gian

13b

Bắc Kỳ hạn hán. Từ mùa xuân đến mùa hè không có mưa, giá ngũ cốc tăng

lên gấp mấy lần, [vua] sai quan tỉnh cầu đảo bách thần.

Không chép

13a

Bùi Tuấn vốn tên là Thuyên, người Sơn Minh, Hà Nội. Năm Canh Tý tham

gia kỳ thi Hương, có tiên đồng giáng bút viết...

Không chép

13b

Ngày 10, tháng 6, triệu Tổng đốc Ninh Thái là Nguyễn Đăng Giai vào triều.

Lúc này Nguyễn Đăng Giai là thự tuần phủ Bắc Ninh

Chép khác nội dung

13b

Bắt đầu đặt Hương thân. Trước đây chức Tổng lý coi xét việc binh dân, hương hào khu xử các công việc kiện tụng khác. Đến đây chọn người thực thà làm chức Hương thân, sai giảng Thập điều quanh

năm, phân xử các án kiện tụng, còn các án cướp thì đưa lên phủ huyện.

Không chép

14a

Phó bảng Siêu viết sai sửa "giờ Hợi" thành "giờ Dậu" nên bị giáng cấp. Ngự sử tỉnh Thanh là Lê Văn Luyện (xem thời

gian làm quan) cũng liên can nên bị biếm ra huyện Thanh Trì

Không chép

14b

Ngày mồng 4, tháng 8, Tổng đốc Nguyễn Đăng Giai từ kinh trở về.

Không chép

14b-

Chỉ dụ cho Tổng đốc Hà Ninh là

Không chép

Nguyễn Tâm.

17a

Ngày mồng 10, tháng Giêng, mùa

xuân, lại ban lệnh cấm về quần áo ở Bắc Kỳ.

Không chép

17a

Ngày 17 Bính Dần, Bắc Kỳ gặp nạn nước (nước ao hồ toàn một màu đen).

Không chép

17a

Vụ hè năm đó, phân [thuế] làm 10 phần, hễ nơi nào bị tật dịch, dân phải lưu tán [mà bị nợ đọng tiền thuế] đều miễn cho 3

phần.

Không chép

17b

Ngày 19, dựng đàn lên nghe trống,

giống như lệ Thánh Tổ năm xưa Bắc tuần (năm Tân Tỵ).

Không chép

19b

Tháng 5, tổ chức thi Tiến sĩ khoa thi Đình, lấy đỗ bọn Phan Nhật Tỉnh 40 người và đỗ Cập đệ, Xuất thân theo thứ bậc.

Đây là kì thi Hội (chép tên đầy đủ những người thi đỗ)

Chép giản lược nội

dung

20a-

20b

Cử nhân người Xuân Lôi là Nguyễn Kim Hoán ứng thí kỳ thi Hội được Trúng cách, nhưng chưa đến kỳ thi Đình thì ốm chết (lúc đó được 32 tuổi). Vua hỏi đình thần, rồi theo lệ cũ ban cho 10 quan tiền. Quan viên mới cũ của hạt đó cùng với các quan ở kinh tổng cộng 27 người đều góp

tiền để chôn cất (Đình Tá trải qua hai kỳ Hương, Hội).

Chuẩn cho chiếu theo lệ cấp tuất đối với cử nhân (tiền 20 quan, vải 5 tấm), cấp thêm cho 10 quan tiền và 1 tấm vải.

Chép khác nội dung

20b

Tuần phủ Sơn Tây là Vũ Vĩnh bị cách chức.

Không chép

20b

Cho Tôn Thất Bật thống lĩnh các tỉnh Nghệ An.

Không chép

21a

Xiêm La lại xâm lấn Trấn Tây, [vua] sai Tổng đốc An Giang là Nguyễn Trứ

đánh dẹp.

Không chép

21a

Ngày 12, tháng 6, lúc mặt trời lặn có hai cầu vồng giao nhau.

Không chép

21a

Tháng 7, mùa thu, Bắc Ninh bị hạn hán. Bị sâu keo làm hại, thóc 3 quan 1

gánh. Cuối vụ tâu lên lúa đồng 10 phần mất 5.

Không chép

Ngày Nhâm Tý (mồng 7), tháng 9, mạn bắc mây nổi như thành. Nghệ An bị nước biển dâng lên phá hại, [21b] cuốn đi

hơn bốn nghìn ngôi nhà. Xuất tiền kho và vải bố trắng cấp cho

Không chép

21b

Ngày 25, tiết Đông chí, tháng 10, mùa đông, Hoài Đức cháy to (ngày hôm sau lại cháy lớn)

Không nói đến Hoài Đức

Chép khác nội

dung

21b

Ngày 21, Ất Sửu, tháng 11, tiết

Đông chí mây kết như thành bắt đầu từ đằng đông kéo suốt cho đến mé tây nam.

Không chép

22a

Tổng đốc là Giai

(đến tháng 11 cùng năm Đăng Giai vẫn là Thự Tổng đốc Ninh Thái)

Chép khác

nội dung

22b-

23a

Ngày 16, tháng 2, quan lại các Bộ, Viện, Nội các tâu xin bổ quan bị cách chức là Nguyễn Đăng Giai làm Tổng đốc Sơn Hưng Tuyên, tiễu bổ ngụy Bột.

[23a] Bột chứa chấp đồ ăn trộm ở Phù Ninh, Sơn Tây. Ban ngày thường chở gấm hoa ra buôn bán ở bến sông, dẫn dụ bọn phú thương đến để bắt rồi cướp đoạt tài sản

Thự Tổng đốc Nguyễn Đăng Giai tâu: "Những dân ở rừng rú, thung lũng

7 huyện thuộc 2 phủ Lâm Thao, Đoan Hùng tỉnh Sơn Tây lâu nay bị bọn tên Nhân, tên Thạch đe dọa, dụ dỗ, giúp của, chứa chấp đã thành những chỗ tổ giặc. Nhiều lần quan tỉnh đem vài nghìn quân, trải lâu 3

hạn, tìm nhiều cách dẹp bắt mà chưa nên công"

Chép khác nội dung

23a

Án sát là Vĩnh sai lính bao vây nhưng không bắt được. Có chỉ sai Giai đến Sơn Tây (nguyên văn là Tây Sơn). [Giai] sai chặt cây đặt bẫy các đường núi. Bọn đồ đảng của Bột tên là Thạch, là Sùng đầu thú, Bột chạy trốn sang Bắc Ninh. Tên Nhàn cũng trà trộn vào dân gian, dân bắt Nhàn đem nộp, liền bị giết. Giai liền sai quật mộ tổ tiên của Bột lên, lại mật dụ cho thầy của hắn là người Hà Nội, đưa con của Bột đến, Giai lấy lễ khoan hậu để thuyết phục Bột hàng, nhân đó, lấy con của Bột

làm con tin, Bột liền ra đầu thú. Giai dâng

Nguyễn Đăng Giai tấu xin từ từ việc tiễu bình để dân đỡ khổ. Chỉ nhắc tới Nguyễn Chiếm (tục gọi là Tiền Chiếm) dẫn đồ đảng ra hàng

Chép khác nội dung

tấu rằng Bột tuy tụ tập gian đảng nhưng chưa từng kháng cự quân triều đình, xin cho được sống. Có chỉ ban cho Bột làm Cai đội, quản lý bọn hàng binh, theo Giai

đi tiễu bắt phỉ. (Giai) Vì có công lớn nên cho coi Bắc Ninh

23a

Kinh thành bị nạn dịch

Năm nay, nhân dân phủ Thừa Thiên và các hạt Quảng Nam, Quảng Ngãi, Quảng Trị, Quảng

Bình, đôi khi gặp chứng lệ khí…

Chép sơ lược nội dung

23b

Đạo Gia Tô sai sứ sang thăm hỏi.

Không chép

23b

Ngày 24, sấm nổ chấn động cửa lầu thành Bắc Ninh

Không chép

24a

Ngày mồng 5 Đinh Mùi, tháng 5, phương đông xuất hiện khí đen, phương tây xuất hiện khí trắng, đều dài hơn 10

trượng kéo ngang trời (hồi lâu mới tan)

(chép sự kiện này vào tháng 2)

Chép khác thời gian

24b

Tổ chức thi Đình lấy đỗ Tiến sĩ (sự kiện này chép vào tháng 4)

(sự kiện này được chép vào tháng 5)

Chép khác thời

gian

25a

Chiếu cho các chợ làng ở Bắc kì và Nam kì đều phải kê khai giá hàng hóa.

Không chép

25a

Đốc học Hải Dương là Vũ Quyền về

trí sĩ (ngày Đinh Hợi, xin về để phụng dưỡng cha mẹ).

Không chép

25a

Cho Giáo thụ Thuận An là Nguyễn Danh Vọng làm chức Tri huyện ở Tứ kỳ

(Người Cổ Nhuế, trước quản Thạch Thất, sau quản Kinh Môn).

Không chép

25a

Đặt phép hòm kín để giúp việc phán xử kiện tụng. Mỗi tỉnh đặt 4 hòm. cho Đốc phủ Bố án cùng nhau kiểm soát, sai các

trạm dịch đưa về kinh. Vua đích thân mở hòm xem xét để biết sự tình.

Không chép

25b

Tổng đốc Hải Dương vì độc chiếm quyền mở và thay đổi bến đò, bị giáng

cấp.

Không chép

25b

Tháng 7, mùa thu, đưa kho thóc xay

Không chép

sang Văn Giang.

26a

Ngày 18, tháng nhuận ở Bắc Ninh có mưa cát vàng.

Không chép

26a

Quản phủ Kiến Xương là Ngô Điền

bị giáng cấp, bị đưa về kinh đợi tra xét. (bị án oan).

Không chép

26a

Ngày 25, giờ Dần, chớp đánh nhì nhằng.

Không chép

26a

Ngày mồng 9 Mậu Dần, tháng 10,

mùa đông, buổi sáng cầu vồng hiện lên ở đằng tây.

Không chép

26b

Khoa thi Hương năm ấy, tại trường thi tỉnh Thanh con trai của Đăng Giai tên là Diễn đỗ Cử nhân Đệ nhị danh. Vua ban

thơ cho Đăng Giai…

Không chép

27a

Ngày mồng 5, tháng 12, chức Quản cơ Tả kiên là Hoàng Lương Đạo mất.

Không chép

27a

Võ Hồng Tộ đi sứ nhà Thanh

Không chép

27b

Ngày 14 Tân Tỵ, tháng 3, mùa xuân,

tỉnh Bắc Ninh có động đất (tiếng vang như sấm).

Không chép

28a

Ngày 23, tỉnh Bắc Ninh cháy to (từ trại của vệ quân lan sang cả vùng Yên Xá).

Không chép

28a

Ngày mồng 4, tháng 5, mùa hạ, tỉnh Bắc Ninh có mưa cát vàng. Thóc lúa được

mùa

Không chép

28a

Tỉnh Nam tâu được mùa. Kỳ thi Hội lấy [đề tài được mùa] làm đề thi

Kì thi hội này diễn ra vào tháng 3. Lấy trúng cách

10 người, đỗ Phó bảng 15 người.

Chép khác thời

gian

28b

Lúc này Hà Tĩnh có thần đồng, quan địa phương hỏi, [trả lời]: "Chữ Tam vẽ thêm 1

nét thành chữ Vương, thêm hai nét thành chữ Ngọc"

Không chép

29a

Bấy giờ, nước mưa bị tích đã mấy tuần, gió giật đùng đùng, nước suối dâng đầy

chảy vào trong kinh thành, đất bằng ngập nước sâu đến 8 thước

10 thước

Chép khác chi tiết

29a

Ngày 27, tiết Lập đông, sấm đánh đùng đùng

Không chép

Đất Thuận An gà sống biến thành gà mái. Vốn là chuyện loài gà mái khi thôi nuôi

con, bỗng nhiên lại gáy như gà trống, còn có thể đạp mái.

Không chép

30a

Lai Châu có tin biên cảnh cáo cấp. Chánh cơ và Phó cơ Hưng Hóa giao chiến bị thua. Có chiếu sai Tổng đốc Ninh Thái

đem binh 2000 người để giữ gìn biên cương. Đến tháng 5 năm sau thì về.

Không chép

30a

Sao chổi hiện lên ở mé tây nam.

Không chép

30b

Thái bảo Trương Đăng Quế quản lĩnh việc ở Khâm Thiên giám. Hoàng Công Dương từ năm Canh thân cho tới

nay giỏi nghề Chiêm hậu, tặng kỷ lục 3 tư.

Không chép

30b

Ngày mồng 4, tháng Giêng, mùa xuân, Tri châu Đà Bắc là Ngô Huy Du

mất. Lấy người trong tông thất là Mai Văn Ngôn làm Tổng đốc Hà Ninh.

Không chép

30b

Tri huyện huyện Gia Bình bị giáng

cấp.

Không chép

31a

Ngày 17, tháng 2, Bắc Ninh có mưa

bão.

Không chép

31a

Ngày 26, tháng 3, Nội các tâu xin xuất đinh phu đắp lại đê Văn Giang.

Không chép

31b

Vua làm bài tựa cho Chỉ Thiện đường hội tập..

Chép là tập thơ Chỉ thiện đường thi văn hội tấp

Chép khác nội

dung

31b

Bố chánh Hà Tĩnh là Phùng Đắc Ninh được giữ nguyên hàm về nghỉ hưu.

Không chép

31b

Hạ chiếu cho tổ chức thi Hương, 5 trường đều dựng nhà ngói.

Không chép

32a

Lấy Tiến sĩ Nguyễn Hoằng Nghĩa làm Bố chánh Hà Tĩnh. Chỉ được khoảng

hơn 1 tháng đã mất. Bạch Đông Ôn - người đỗ cùng khoa tế ông có câu rằng...

Không chép

32a

Chủ sự Cao Bá Quát bị giáng cấp sung vào quân ngũ.

Không chép

32b

Tổng đốc Ninh Thái từ biên thùy trở

Không chép