Nghiên cứu văn bản Quốc sử di biên - 34

Cho phường đúc đồng Tráng Liệt làm Giáo phường, các đồ gia là thuộc viên,

cùng nhau chia kim loại rồi thử lửa để đoán định tuổi của đồng.

Không chép

162b

Ngày mồng 7, giờ Mùi, tháng 8, khí trắng

kéo ngang trời từ hướng Cấn sang hướng Khôn trông như dòng sông.

Không chép

162b

Tháng 9, Phạm Quý, Phạm Thiều cùng bị giáng cấp.

(Sự kiện này được chép vào tháng 7 năm 1837)

Chép khác

thời gian

163a

Bắc kỳ đói to (một gánh thóc giá 4 quan).

Không chép

163a

Chuyển Ngự sử Bùi Cung Tiên giữ chức Án sát.

Không chép

163b

Mùa đông, tháng 10, Bắc kỳ được mùa (giá thóc 1 gánh 1 quan).

Không chép

163b

Tổng đốc Ninh Thái là Hoàng Văn Trạm mất, lấy Tôn Thất Bật thay.

(chép Hoàng Văn Trạm ốm nặng, chưa mất)

Chép khác nội

dung

163b

háng 11, lấy Trần Đình Ái làm Tri huyện

Gia Bình (dời trị sở sang Khoái Khê).

Không chép

163b-

164a

Ngày 27, làm lễ Đại khánh.

Ngày 28, hạ chiếu rằng: “Người có đức lớn ắt được thọ, mệnh trời giúp đỡ đức thuần, tích phúc cho dân, phép vua phô bày lời dạy, phàm việc tôn kính cha mẹ mới gọi là có hiếu, giúp kéo dài tuổi thọ thực ở lòng nhân. Kính nghĩ Thánh mẫu ta Tuyên từ khánh Hoàng thái hậu, sử sách lưu tiếng thơm, nết tốt tựa ngọc quý, giúp xây dựng lại hồng đồ, đức trinh rộng tỏ nữ nghi, nối theo nếp xưa, phúc lành mưu để cho con cháu, nhân từ ban cho muôn dân,

ơn trạch thấm khắp đất nước...

Có chép thêm một đoạn nữa

Chép giản lược nội dung

164b

Giờ Ngọ, ngày 12, Ất Mão, tháng 12, sấm đánh ầm ầm. Giờ Sửu, ngày 24, Đinh Mão, động đất lớn ở Bắc Ninh (núi Lãm

Sơn lở, tiếng vang như sấm).

Không chép

164b

Tri phủ Từ Sơn là Đỗ Công Hiền bị giáng cấp làm Tiễu bổ quân vụ.

Không chép

Tháng Giêng, mùa xuân, Lang trung tên là Trụ bị cách chức.

Không chép

166a

Đô sát Hoàng Dũ Quang miễn chức (vì có tang cha mẹ).

Không chép

166

Đô sát Hoàng Dũ Quang miễn chức (vì có tang cha mẹ).

Không chép

166a

Sai đinh phu đi tu sửa đê Văn Giang.

Ngoài đê nước sâu, nước vọt lên, lệnh cho trồng cọc tre, trồng liễu trên mặt đê.

Không chép

166a

Khôi phục chức Thư lại cho Trần Thế Nho, hàm Bát phẩm.

Ghi Trần Thế Nho hàm cửu phẩm (sự kiện này được chép vào tháng 7 năm 1838)

Chép khác nội dung và

thời gian

166a

Sai nho thần soạn cuốn Chính yếu mục lục.

Không chép

166b

Ngày 20, đưa lưu dân vào Bình Thuận.

Không chép

167a

Phùng Đắc Ninh làm Bố chánh Hà Tĩnh (xem năm Tân Mão).

(tháng 10 năm 1837 làm Án sát Nghệ An)

Chép khác thời

gian

167a

Trước đây Văn hàn người Khắc Niệm, do là hàng thần nên được làm Tri huyện Thanh Oai, vì dung túng cho bọn phỉ chạy trốn, chúng thiêu [167b] chết người ăn mày cho nên mắc thêm tội án, bèn bỏ chức quan chạy trốn, lại làm ngụy giặc xấu xa. Khi chưa bị bắt, sống ở Đông Loan, sau tự trầm mình chết, [xác] trôi đến Võ Dương. Khoa thi năm ấy, con trai tên là Tử Thành ra đầu thú, tham gia kỳ thi Hương, thi đỗ Cử nhân. Tham gia kỳ thi Hội lại đỗ Tiến sĩ. Các quan ở Bộ phát giác ra chuyện [người cha] từng mắc tội trốn theo nguỵ mà con trai lại không khai hết mọi tội lỗi ra. Lệnh chỉ sai đưa cho đình thần xét xử. Thông tư cho tỉnh Bắc Ninh bắt giải tên Hương cùng những

người trong dòng tộc tra hỏi. Tử Thành rốt

Không chép

cuộc bị đánh trượt, làm tội đồ ở Hà Tĩnh.

168a

Ngày mồng 6, tháng 5, khí trắng ở

phía tây nam dài như cái kích. Kéo dài đến giờ Thìn mới tan.

Không chép

168b

Ngày 13, tháng 6, phía đông bắc có hai dải khí màu trắng kéo ngang trời, rồi lại trông có dáng như cầu vồng.

Không chép

168b

Hạn hán lớn ở Nghệ An, Hà Tĩnh.

Không chép

168b

Đồ Sơn có bệnh dịch

Không chép

168b

Hạ chiếu cầu hoạn quan (từ 13 tuổi đến 65 tuổi).

Không chép

168b

Tháng 7, mùa thu, dân gian tàng trữ vàng bạc.

Không chép

169a

Tháng 8, gió bão lớn ở Thanh Hóa. Đồ Sơn, Tiền Hải sóng cuồn cuộn, làm đổ cây to, nhà lớn đều bay.

(sự kiện này được chép vào tháng 7 năm 1838)

Chép khác

thời gian

169a

Tháng 10, mùa đông, Bắc Ninh được

mùa.

Không chép

169b

Án sát Quảng Yên bị giáng cấp làm Tiễu bổ Quân vụ.

Không chép

169b

Hà Tông Quyền mất.

(sự kiện này được chép vào tháng 4 năm 1839)

Chép khác

thời gian

170b

Tháng 11, khôi phục Lê Văn Đức

làm Thượng thư bộ Binh kiêm Thượng thư bộ Lại.

Không chép

170b

Lấy Đốc học Nam Định là Nguyễn Phác làm Tư nghiệp Quốc tử giám (xem

năm Nhâm Thìn).

Không chép

170b

Lấy Hoàng giáp Đỗ Tông Quang làm Án sát (xem năm Nhâm Thìn)

(sự kiện này được chép vào tháng 6 năm 1840)

Chép khác thời

gian

170b

Lấy Trương Đăng Quế quản lý Khâm Thiên giám.

(sự kiện này được chép vào tháng 7 năm 1839)

Chép khác

thời gian

171a

Thượng thư bộ Hình là Bùi Bạc mất.

Không chép

171a

Tháng Giêng, mùa xuân, cách chức

Không chép

Lang trung Phạm Gia Lâm.

171b

Tháng 4, mùa hạ, sai 5 Ngự sử ở Đô sát viện đi tra xét quan lại 5 tỉnh.

Không chép

172a

Chuyển Trần Đình Ái làm Tri phủ Thuận An.

Không chép

172b

Hạ chiếu cho những quan viên nhân việc

công mà mặc lỗi thì cho phép khôi phục [chức cũ].

Không chép

172b

Những quan từ hàm Ngũ phẩm trở

lên đều sai đi thành Tây để dạy dân cày cấy (đi đường thủy từ trạm Gia Định).

Không chép

173a

Tháng 5, Tri phủ Thuận An là Nguyễn Hữu Tế và Tri huyện Gia Bình

đều bị thôi chức chờ tra xét.

Không chép

173a

Nguyễn Đăng Giai được thăng làm Tuần phủ.

(sự kiện này được chép vào tháng 4 năm 1839)

Chép khác thời

gian

173b

Tháng 6, Tổng đốc Hà Ninh là Vũ Xuân Cẩn xin thi hành chính sách quân điền ở Hà Nội.

(sự kiện này được chép vào tháng 3 năm 1839)

Chép khác

thời gian

173a

Hạ chiếu cho năm sau làm lễ Ngũ tuần đại khánh, mở ân khoa.

Không chép

174a

Nhà rạp gấm do tuần phủ Bắc Ninh là Nguyễn Đăng Giai dựng được trang hoàng đều bằng gấm vóc nên phí tổn lên đến

hàng trăm.

Không chép

174a

Đê Lạng Sơn vỡ, Tri phủ Bạch Đông Ôn bị giáng cấp.

Không chép

174a

Ngày 28, Quý Tỵ, tiết lập thu, mưa to, thành Bắc Ninh sụt.

Không chép

174b

Lấy Trần Thế Nho làm Huấn đạo Thuận An.

Không chép

174b

Ngày mồng 10, tháng 9, mùa thu, mưa to, nước ngập Yên Phong.

Không chép

174b

Mùa đông, tháng 10, ban hành tiền đồng ở hai kỳ.

(sự kiện này được chép vào tháng 9 năm 1839)

Chép khác

thời gian

175a

Phát lệnh chiêu mộ lính ở Bắc kỳ vào đi

Không chép

lính ở Trấn Tây.

175a

Bắc Kì đói (2 quan 2 mạch một gánh

gạo. Vua xuống chỉ cho phép hoãn trưng thu vụ Đông)

Không chép

175a

Ngày 14 Bính Ngọ, ở mé tây sấm đánh đùng đùng.

Không chép

175a

Cấm dân gian không được mặc vải gấm hoa của phương Bắc. Không cấm Quan từ Ngũ phẩm trở lên. Cũng không cấm mặc khi có các lễ mừng như lễ đội

mũ, cưới xin [Quan, hôn cát lễ].

Không chép

175a

Lấy Võ Hồng Tộ làm Quyền thự Tổng đốc Hải An, Tôn Thất Bật làm

Quyền Thự Tổng đốc Hà Ninh.

Không chép

175b

Lấy Tri huyện Tiên Du là Hoàng Nho Nhã làm Quyền nhiếp phủ Thuận An. Lấy Ngũ lang người Mụ Đoàn là Nguyễn Huy Quan Quyền nhiếp Tiên Du. [Nguyễn

Huy Quan] là con của Huy Lý.

Không chép

175b

Ngày 10, tháng 12, phía tây bắc mây đùn lên như thành.

Không chép

175b

Bắc Kỳ có sản vật nhân sâm của Cao

Ly.

Không chép

175b

Tri huyện Để Định là Lê Đình Công

bị cách chức (do không thẩm xét được mệnh án. Mất năm Đinh Mùi).

Không chép

175b

Lấy Trương Đăng Quế làm Thái tử Thiếu bảo.

Không chép

176a

Tháng Giêng, mùa xuân, chiếu cho dân giàu có cho những hộ nghèo vay.

Không chép

176a

Tháng 3, cháy to ở Hoài Đức.

Không chép

176b

Ngày 23, tháng 4, mùa hạ, tổ chức lễ Vạn thọ khánh tiết (ban ân 18 điều).

(ghi 26 điều ân điển)

Chép khác

nội dung

176b

Cấm không được chặt gỗ rừng ở Đình Bảng.

Không chép

177a

Bắc Kỳ lúa chín rộ.

Không chép

177a

Hạn hán lớn ở Nghệ An (nước ngọt đều bị cạn kiệt).

Không chép

Khôi phục chức Bố chánh Khánh Hòa cho Vũ Xuân Vịnh (xem năm Đinh

Hợi).

Không chép

177b

Ngày mồng 5, tháng 6, khí trắng xuyên

suốt từ nam sang bắc như sông.

Không chép

177b

Tổng đốc Ninh Thái là Nguyễn Đăng Giai tu sửa thành Bắc Ninh (bỏ gạch đá cũ đi dùng gạch nung mới. Trước thì dùng binh lính của tỉnh xây dựng, sau đó thì thuê hòa giá cho dân phu làm, trong vòng

12 tháng thì hoàn thành).

Không chép

177b

Quan đã về trí sĩ là nguyễn Đăng Sở mất (năm Ất Dậu vợ ông là bà họ Lê mất,

thọ 87 tuổi. Đến ngày 17 tháng 12 thì an táng, xem năm Bính Tuất).

Không chép

177b

Gia phong cho Đốc học Bắc Ninh là Bùi Trần Đàn làm Hàn lâm Thị giảng.

Không chép

177b

Ban thần sắc cho các tỉnh Bắc Kỳ.

Không chép

178a

Lấy Ngô Huy Du làm Tư vụ (là Viên tử [con quan] của Tuần phủ Duệ).

Không chép

178a

Tháng 7, mùa thu, chở tiền ở kho

Bắc Ninh về Hưng Yên (chuyển vào kinh 20 vạn quan).

Không chép

178a

Tiền thóc vụ hạ năm đó và hai vụ năm trước đều trưng thu.

Không chép

178a

Ngày 27, tháng 8, Tổng đốc Ninh

Thái là nguyễn Đăng Giai tâu xin làm lễ cầu đảo trừ dịch

Không chép

178b

Tháng 9, Khảo quan Gia Định là Phạm Sĩ Ái mất (mất trong trường thi

Hương. Phạm Sĩ Ái đỗ Tiến sĩ năm Nhâm Thìn, người Trung Lập).

Không chép

178b

Hạ chiếu cho biền binh được nghỉ ngơi 3 tháng

Không chép

178b

Phát binh nhung 5 tỉnh [đi] Cao Bằng (mỗi tỉnh 30 người, cho [đi] 3 hoặc 6

tháng thì thay đổi. Xem năm Nhâm Thân).

Không chép

178b

Ngày mồng 9, Ất Sửu, tháng 10, mùa đông, sấm đánh ầm ầm, cầu vồng xuất

Không chép

hiện, từ đấy mây ùn lên như thành.

178b

Tháng 11, Nguyễn Đăng Giai dựng chùa Đại Giác.

Không chép

179a

Ngày mồng 8 Giáp Tý, tháng 12, phía tây bắc, mây dựng như thành.

Không chép

179a

Lấy Thống chế Nguyễn Tâm làm Tổng đốc Hà Ninh.

Không chép

179b

Lấy Đặng Đình Hòa làm Tổng đốc Bình Định.

Không chép

179b

Lấy Nguyễn [Công] Trứ làm Tổng đốc An Giang (chiếu ban cho cha mẹ

Nguyễn Công Trứ được ấm phong).

Không chép

179b

Mở phố Khánh Ninh ở đô thành (cho khách Minh Hương ở đấy).

Không chép

180a

Bỏ tục quan tỉnh cống bạc vào dịp tết

(vì quanh năm đã dâng hiến sản vật địa phương).

Không chép

180a

Hạ chiếu bàn luận về việc nên giữ hay bỏ Trấn Tây.

Không chép

180a

Lấy Trần Đình Ái đi Hiệu lực ở Trấn Tây. [Trần Đình] Ái có vẻ không bằng lòng. [Nguyễn Đăng] Giai nói: “Đây là lúc

để bậc đại trượng phu lập công”. Bèn cấp cho tiền bạc sai đi.

Không chép

180a

Bề tôi Nội các là Phan Huy Thực về nghỉ hưu.

Không chép

180a

Viên Ngoại lang bộ Hình là Đỗ Trọng Viêm mất (tháng 3 nhuận năm sau

thì đem về an táng ở quê nhà. Đỗ Trọng Viêm trước làm Thông phán ở Bình Định).

Không chép

180a

Tuyển Cử nhân để bổ vào các chức quan ngoài kinh.

Không chép

180b

Lấy Vũ Đĩnh người Xuân Quan làm

Án sát Lạng Sơn. Con trai là Cương Trị, em là Hoằng Sỉ.

180b

Chuyển Trần Lâm người Kinh Uyên làm Tuần phủ Khánh Hòa kiêm Bố chánh.

Không chép

180b

Lấy Đào Đình Hoa làm Án sát Hải Dương. Thầy của Hoa là Nho sinh người Ngâm Đình là Nguyễn Tương mất đã lâu.

Không chép

Khi [Đào Đình] Hoa được làm Án sát mới lội bùn lầy đến để bái đến bái ở từ đường. Bày tất cả mọi nghi thức hành lễ ở ngoài đồng, tự đun trà rót rượu, khóc lóc, lễ bái xong. Gia đồng đem xe võng đến rước về

thì khước từ không nhận. Người đời đều khen là có đức hạnh.

181a

Nguyễn Hưng làm Tuần phủ Hà Nội.

Không chép

181a

Chuyển Tri phủ Kiến An, Kiến Thụy làm Tri phủ Thuận An. Hoàng Nho Nhã về

Tiên Du. Nguyễn Huy Quan về Bảo Lộc.

Không chép

181a

Nguyễn Đôn làm Tri huyện Đại An,

sau vì ăn hối lộ 15 xâu tiền nên bị lại mục tố cáo, bị miễn chức.

Không chép

181a

Đỗ Đình Thư người Lỗ Xá làm Bố chánh Bắc Ninh. Cha mẹ là người nghèo hèn, đều còn sống.

Không chép

181a

Vương Hữu Quang làm Án sát Bắc Ninh, Tuyên Quang.

Không chép

181b

Trần Thế Nho được khôi phục làm Đốc học Quảng An (Trần Thế Nho) thường nói rằng: "Được ở nơi đắc ý, không muốn đi chỗ khác. Ta xưa làm quan

ở Bắc Ninh, ân nhiều mà oán cũng nhiều".

Không chép

181b

Trần Danh Huy làm Tri phủ Kiến Thụy.

Không chép

181b

Nguyễn Dương.

Bảo

làm Bố

chánh

Hải

Không chép

181b

Đặng Huy Thuật được khôi phục làm Tri phủ Khoái Châu.

Không chép

181b

Lưu Diệu, Lưu Nghi là người [xã] Đại Áng, Thanh Trì năm Tân Tỵ cùng thi đỗ [Cử nhân]. Lưu Diệu làm Tri huyện Yên Khánh, Lưu Nghi làm Tri huyện Yên Mô. Đến đây, Lưu Nghi bị cách chức, về ở Đại Bối, Sơn Minh dạy học trò. Quan ở bộ Lại người Nguyệt Áng là Lưu Quỹ chuyển sang làm Ngự sử, đã từng làm quan 3 triều vua, nhiều lần nói việc hình pháp thiên

lệch. Vua giận lắm nên tước bổng lộc.

Không chép

181b

Lê Hựu, Nguyễn Chiểu, Nguyễn

Không chép