Nội Dung Của Công Tác Phát Triển Du Lịch Bền Vững

yếu, các mặt lợi thế hay hạn chế, từ đó, đưa ra những giải pháp tối ưu nhất, bền vững nhất cho sự phát triển của điểm đến.

1.3.4. Nội dung của công tác phát triển du lịch bền vững

Như đã phân tích về nội dung phát triển bền vững ở trên, công tác phát triển du lịch bền vững bao hàm 3 nội dung chính, bao gồm:

- Tăng trưởng kinh tế bền vững của ngành du lịch;

- Tăng trưởng kinh tế bền vững đồng thời thúc đẩy tiến bộ, công bằng xã hội ngày càng cao và gắn liền với bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa địa phương;

- Tăng trưởng kinh tế bền vững gắn liền với bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, phát triển các tài nguyên có khả năng tái sinh, bảo vệ môi trường sinh thái.

Tăng trưởng kinh tế bền vững cho

ngành Du lịch

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 121 trang tài liệu này.

Bền vững các vấn đề văn hóa

– xã hội của

địa phương

Bảo vệ tài nguyên, môi

trường

Hình 1.2. Các nội dung phát triển du lịch bền vững

(Nguồn: Jenni Stauffer-Korte (2014) [19, tr44].

1.3.4.1. Tăng trưởng kinh tế bền vững của ngành du lịch

Tăng trưởng kinh tế bền vững của ngành du lịch là sự tăng lên về giá trị tăng thêm của ngành du lịch một cách hợp lý, ổn định dài hạn và có chất lượng trên cơ sở khai thác hiệu quả, hợp lý tài nguyên du lịch và các nguồn lực khác của địa phương nhằm thỏa mãn các nhu cầu đa dạng của khách du lịch (Phạm Trung Lương, 2005) [8, tr14].

Việc tăng trưởng kinh tế bền vững của ngành du lịch được thể hiện qua những nội dung sau:

- Một là sự tăng lên về giá trị của ngành du lịch ở địa phương một cách hợp lý và ổn định trong dài hạn.

Tốc độ tăng trưởng là mục tiêu quan trọng hàng đầu đối với mỗi địa phương và quốc gia. Đây cũng là điều kiện cơ bản để thực hiện các mục tiêu khác của phát triển bền vững. Tuy nhiên, đối với mỗi ngành kinh tế ở mỗi địa phương và ở những giai đoạn phát triển khác nhau, mức tăng trưởng để được xác định là hợp lý không giống nhau. Với ngành du lịch, các địa phương cần căn cứ vào các điều kiện cụ thể về nguồn lực phát triển đặc biệt là nguồn tài nguyên du lịch để xác định mục tiêu về tốc độ tăng trưởng của ngành du lịch cho phù hợp. Mục tiêu này cũng cần được duy trì ổn định lâu dài, phù hợp với chu kỳ trung và dài hạn của nền kinh tế.

- Hai là, tăng trưởng kinh tế ngành du lịch có chất lượng ngày càng cao trên cơ sở khai thác, sử dụng có hiệu quả các nguồn lực phát triển. Các nguồn lực cơ bản cho phát triển ngành du lịch bao gồm tài nguyên du lịch, vốn đầu tư, lao động du lịch và khoa học kỹ thuật phục vụ du lịch.

Các tài nguyên du lịch là nguồn lực quan trọng nhất để phát triển ngành du lịch. Khai thác, sử dụng hiệu quả nguồn lực tài nguyên chính là việc phát huy được tối đa lợi thế và những điều kiện riêng có về tài nguyên du lịch để xây dựng và phát triển bền vững các sản phẩm du lịch đặc trưng của địa phương.

Nguồn lực vốn đầu tư được khai thác hiệu quả cho phát triển du lịch ở địa phương thể hiện qua: Lượng vốn huy động đáp ứng yêu cầu phát triển du lịch bền vững trong từng thời kỳ, cơ cấu nguồn vốn được xã hội hóa ngày càng cao, cơ cấu đầu tư từ các nguồn vốn phù hợp với chiến lược phát triển sản phẩm du lịch bền vững của địa phương; hiệu quả sử dụng các cơ sở vật chất ngành du lịch cao và giảm thiểu chênh lệch về hiệu suất sử dụng giữa các khoảng thời gian trong năm.

Nguồn lao động là nguồn lực quan trọng cần được khai thác hiệu quả để tạo ra thu nhập và tăng trưởng bền vững cho ngành du lịch và đảm bảo thu nhập cho người lao động của địa phương. Lao động trong ngành du lịch phải đáp ứng được những yêu cầu về số lượng, chất lượng và có những phẩm chất đặc thù. Trong đó, sự phát

triển về số lượng, cơ cấu lao động du lịch phải phù hợp với quy hoạch phát triển du lịch; chất lượng lao động, kỹ năng, tính chuyên nghiệp, kỷ luật, kiến thức chuyên ngành về du lịch đáp ứng ngày càng cao yêu cầu phát triển du lịch bền vững.

Nguồn lực khoa học công nghệ được sử dụng hiệu quả và đóng góp ngày càng cao cho tăng trưởng du lịch, thể hiện qua việc chủ động, tích cực ứng dụng với mức độ ngày càng cao các công nghệ thân thiện với môi trường, công nghệ tiết kiệm năng lượng, nguyên liệu và tạo năng suất cao trong các dự án du lịch, đầu tư và sử dụng các cơ sở vật chất ngành du lịch; tích cực ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động kinh doanh du lịch.

- Ba là, tăng trưởng kinh tế gắn với chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành du lịch theo hướng hiệu quả và thúc đẩy cơ cấu kinh tế của địa phương theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

Cơ cấu của ngành du lịch chuyển dịch theo hướng hiệu quả khi doanh thu của ngành du lịch ngày càng dựa chủ yếu vào các sản phẩm du lịch đặc trưng bền vững của địa phương và các dịch vụ có giá trị gia tăng cao. Doanh thu của ngành du lịch tăng nhanh, tỷ trọng giá trị tăng thêm ngành du lịch ngày càng chiếm cao trong GRDP của địa phương. Khía cạnh khác thể hiện sự tăng trưởng kinh tế ngành du lịch bền vững là tăng trưởng đó thúc đẩy sự phát triển của nông nghiệp, công nghiệp và các ngành, lĩnh vực liên quan ở địa phương theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

- Bốn là, tăng trưởng kinh tế gắn với chất lượng đáp ứng nhu cầu của khách du lịch ngày càng cao.

Tăng trưởng kinh tế ngành du lịch gắn với chất lượng đáp ứng nhu cầu của khách du lịch ngày càng cao thể hiện qua tăng trưởng lượng khách du lịch hợp lý, ổn định nhưng không vượt quá sức chứa của tài nguyên, cơ sở vật chất ngành du lịch và sức chứa xã hội ở địa phương; sản phẩm du lịch thỏa mãn và làm hài lòng du khách. Tăng trưởng kinh tế đạt được trên cơ sở chiến lược thu hút và đáp ứng nhu cầu của khách du lịch được xây dựng và thực hiện theo hướng giành ưu tiên cho việc nâng chất lượng nguồn khách hơn là theo đuổi thuần túy số lượng khách du lịch để có được tăng trưởng.

1.3.4.2. Tăng trưởng kinh tế bền vững đồng thời thúc đẩy tiến bộ, công bằng xã hội ngày càng cao và gắn liền với bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa địa phương

Đây là nội dung thứ 2 của phát triển du lịch bền vững ở địa phương và được thể hiện qua những khía cạnh cơ bản sau:

- Một là, tăng trưởng kinh tế của ngành du lịch phải đồng thời tạo cơ hội việc làm, tăng thu nhập cho người lao động và người dân, góp phần tích cực xóa đói giảm nghèo ở địa phương.

Phát triển du lịch bền vững thu hút và ưu tiên tạo việc làm cho lao động địa phương trong các dự án kinh doanh du lịch, tăng thu nhập cho các chủ thể tham gia trực tiếp vào các hoạt động du lịch. Không những vậy nó còn tạo tác động lan tỏa, thúc đẩy các ngành, lĩnh vực kinh tế khác phát triển, tạo ra nhiều cơ hội việc làm và đòi hỏi chất lượng của nhiều sản phẩm tăng theo. Nhờ đó thu nhập bình quân của người lao động và người dân địa phương cũng tăng lên đồng thời với xu hướng tăng doanh thu và giá trị tăng thêm của ngành du lịch. Bên cạnh đó, các nguồn thu từ du lịch góp phần quan trọng thực hiện các chương trình, dự án xóa đói giảm nghèo ở địa phương. Như vậy, thành quả tăng trưởng kinh tế của ngành du lịch tạo điều kiện nâng cao đời sống vật chất cho mọi thành viên trong cộng đồng địa phương.

- Hai là, tăng trưởng của ngành du lịch có sự tham gia và tạo cơ hội cho cộng đồng hưởng lợi đồng thời không làm bất công xã hội và vấn đề xã hội gia tăng.

Quá trình phát triển du lịch gắn với việc khuyến khích, thu hút, hỗ trợ cộng đồng tham gia vào các hoạt động du lịch, gồm cả hoạt động đầu tư kinh doanh du lịch, huy động sự tham gia của người dân trong các sự kiện phục vụ du lịch có chủ đề về văn hóa hoặc di sản địa phương; xây dựng những chuỗi cung cấp các dịch vụ hàng hóa tại chỗ và tự chủ một phần sản phẩm, đặc biệt là sản phẩm truyền thống của địa phương để người dân cùng có cơ hội bình đẳng tham gia sản xuất, cung ứng sản phẩm, dịch vụ phục vụ du lịch và hưởng lợi từ du lịch; tạo điều kiện để người dân thực sự được tham gia đóng góp vào quy hoạch, có tiếng nói trong quá trình triển khai thực hiện và quản lý các dự án phát triển du lịch tại địa phương. Hoạt động du lịch cũng không gây tác động, ảnh hưởng bất thường đến cấu trúc xã hội truyền thống và văn hóa truyền thống của cộng đồng; không tác

động bất thường đến tình hình an ninh trật tự mà góp phần tích cực đảm bảo an toàn xã hội của địa phương.

- Ba là, tăng trưởng kinh tế bền vững của ngành du lịch gắn liền với bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa của địa phương.

Tăng trưởng kinh tế bền vững phải trên cơ sở khai thác, sử dụng hiệu quả và hợp lý các giá trị văn hóa bản địa - nguồn lực tài nguyên du lịch nhân văn của địa phương; tăng trưởng kinh tế bền vững đóng góp tích cực và hướng đến mục tiêu bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa bản địa.

Khai thác, sử dụng hiệu quả, hợp lý gắn với bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa bản địa cho phát triển du lịch bền vững đòi hỏi phải thực hiện những nội dung cơ bản sau: Rà soát, phân tích đánh giá đúng mức ý nghĩa của các giá trị văn hóa đối với ngành du lịch; xây dựng kế hoạch và cách thức sử dụng các giá trị đó để tạo nên sản phẩm du lịch đem lại hiệu quả cao nhất về mặt kinh tế, hài hoà các lợi ích văn hóa - xã hội, không làm tổn hại giá trị văn hóa; gắn kết giữa sử dụng với bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa trong mọi hoạt động, mọi giai đoạn phát triển du lịch.

1.3.4.3. Tăng trưởng kinh tế bền vững gắn liền với bảo vệ nguồn tài nguyên thiên nhiên, phát triển tài nguyên có khả năng tái sinh, bảo vệ môi trường sinh thái

- Một là, khai thác và sử dụng hợp lý nguồn tài nguyên du lịch tự nhiên của địa phương.

Khai thác và sử dụng hợp lý nguồn tài nguyên du lịch tự nhiên đặt ra yêu cầu điều tra, phân tích, đánh giá được đầy đủ, đúng mức tiềm năng, hiện trạng tài nguyên du lịch của địa phương. Trên cơ sở đó, xây dựng và tổ chức thực hiện quy hoạch sử dụng tài nguyên du lịch tự nhiên để hình thành các vùng, khu, điểm du lịch đồng thời xây dựng và phát triển sản phẩm du lịch phù hợp với điều kiện tài nguyên, nhu cầu thị trường. Xác định các giải pháp, kế hoạch sử dụng với phân kỳ hợp lý, tiết kiệm, cân đối giữa việc sử dụng hiện tại và gìn giữ cho tương lai.

- Hai là, khai thác, sử dụng gắn với bảo vệ tài nguyên du lịch tự nhiên và bảo vệ môi trường sinh thái.

Bảo vệ tài nguyên, môi trường trong phát triển du lịch bền vững bao gồm cả

việc giữ gìn, bảo vệ tài nguyên, môi trường sinh thái để tạo tiền đề, điều kiện cho du lịch có thể phát triển bền vững và thực hiện việc bảo vệ tài nguyên, môi trường sinh thái trong phát triển du lịch, xác định đây vừa là nội dung, vừa là mục tiêu của phát triển du lịch bền vững.

Bảo vệ tài nguyên, môi trường sinh thái trong phát triển du lịch đặt ra các nhiệm vụ kế hoạch hóa việc sử dụng gắn với bảo vệ nguồn tài nguyên du lịch; kiểm soát và giảm thiểu ô nhiễm trong quá trình tạo ra và tiêu dùng sản phẩm du lịch; giảm chất thải, xử lý chất thải tự nhiên phát sinh từ hoạt động du lịch, khắc phục và xử lý tình trạng ô nhiễm môi trường tự nhiên; thực hiện các biện pháp ngăn chặn xuống cấp, suy thoái và bảo vệ sự trong lành nguyên vẹn của môi trường sinh thái tự nhiên trong quá trình tổ chức mọi hoạt động du lịch. Bên cạnh bảo vệ tài nguyên và môi trường, phát triển du lịch bền vững cũng đặt ra nhiệm vụ tái tạo và phát triển một số tài nguyên quan trọng như rừng, các thảm thực vật và các hồ, sông... xung quanh các địa danh, điểm du lịch.

1.3.5. Các tiêu chí đánh giá phát triển du lịch bền vững

Đến thời điểm hiện nay, trên thế giới đã có nhiều công trình nghiên cứu đưa ra các bộ chỉ số đánh giá phát triển du lịch bền vững. Trong luận văn này, tác giả dựa vào Bộ tiêu chuẩn du lịch bền vững toàn cầu do Hội đồng du lịch toàn cầu xây dựng, bao gồm 4 nhóm chỉ số (Luigi Cabrini, 2011). Cụ thể các tiêu chí như sau:

1.3.5.1. Quản lý hiệu quả và bền vững

Các công ty du lịch cần thực thi một hệ thống quản lý bền vững, phù hợp với quy mô và thực lực của mình để bao quát các vấn đề về môi trường, văn hóa - xã hội, chất lượng, sức khỏe và an toàn.

Tuân thủ các điều luật và quy định có liên quan trong khu vực và quốc tế.

Tất cả nhân viên được đào tạo định kỳ về vai trò của họ trong quản lý môi trường, văn hóa xã hội, sức khỏe và các thói quen an toàn.

Cấn đánh giá sự hài lòng của khách hàng để có các biện pháp điều chỉnh phù hợp.

Quảng cáo đúng sự thật và không hứa hẹn những điều không có trong chương trình kinh doanh.

Thiết kế và thi công cơ sở hạ tầng: (i) Chấp hành những quy định về bảo tồn di sản tại địa phương; (ii) Tôn trọng những di sản thiên nhiên và văn hóa địa phương trong công tác thiết kế, đánh giá tác động, quyền sở hữu đất đai và lợi nhuận thu được; (iii) Áp dụng các phương pháp xây dựng bền vững thích hợp tại địa phương; (iv) Đáp ứng yêu cầu của các cá nhân có nhu cầu đặc biệt.

Cung cấp thông tin cho khách hàng về môi trường xung quanh, văn hóa địa phương và di sản văn hóa, đồng thời giải thích cho khách hàng về những hành vi thích hợp khi tham quan các khu vực tự nhiên, các nền văn hóa và các địa điểm di sản văn hóa.

1.3.5.2. Gia tăng lợi ích kinh tế xã hội và giảm thiểu tác động tiêu cực đến cộng đồng địa phương

Công ty du lịch tích cực ủng hộ các sáng kiến phát triển cơ sở hạ tầng xã hội và phát triển cộng đồng như xây dựng công trình giáo dục, y tế và hệ thống thoát nước.

Sử dụng lao động địa phương, có thể tổ chức đào tạo nếu cần thiết, kể cả đối với vị trí quản lý.

Các dịch vụ và hàng hóa địa phương nên được doanh nghiệp bày bán rộng rãi ở bất kỳ nơi nào có thể.

Công ty du lịch cung cấp phương tiện cho các doanh nghiệp nhỏ tại địa phương để phát triển và kinh doanh các sản phẩm bền vững đựa trên đặc thù về thiên nhiên, lịch sử và văn hóa địa phương (bao gồm thức ăn, nước uống, sản phẩm thủ công, nghệ thuật biểu diễn và các mặt hàng nông sản).

Thiết lập một hệ thống quy định cho các hoạt động tại cộng đồng bản địa hay địa phương, với sự đồng ý và hợp tác của cộng đồng.

Công ty phải thi hành chính sách chống bóc lột thương mại, đặc biệt đối với trẻ em và thanh thiếu niên, bao gồm cả hành vi bóc lột tình dục.

Đối xử công bằng trong việc tiếp nhận các lao động phụ nữ và người dân tộc thiểu số, kể cả ở vị trí quản lý, đồng thời hạn chế lao động trẻ em.

Tuân thủ luật pháp quốc tế và quốc gia về bảo vệ nhân công và chi trả lương đầy đủ.

Các hoạt động của công ty không được gây nguy hiểm cho nguồn dự trữ cơ bản như nước, năng lượng hay hệ thống thoát nước của cộng đồng lân cận.

1.3.5.3. Gia tăng lợi ích đối với các di sản văn hóa và giảm nhẹ các tác động tiêu cực

Tuân thủ các hướng dẫn và quy định về hành vi ứng xử khi tham quan các điểm văn hóa hay lịch sử, nhằm giảm nhẹ các tác động từ du khách.

Đồ tạo tác khảo cổ hay lịch sử không được phép mua bán hay trưng bày, trừ khi được pháp luật cho phép.

Có trách nhiệm đóng góp cho công tác bảo tồn di tích lịch sử, văn hóa, khảo cổ và các tài sản có ý nghĩa quan trọng về tinh thần, tuyệt đối không cản trở việc tiếp xúc của cư dân địa phương.

Tôn trọng quyền sở hữu trí tuệ của cộng đồng địa phương khi sử dụng nghệ thuật, kiến trúc hay các di sản văn hóa của địa phương trong hoạt động kinh doanh, thiết kế, trang trí, ẩm thực.

1.3.5.4. Gia tăng lợi ích môi trường và giảm nhẹ tác động tiêu cực

Bảo vệ tài nguyên thiên nhiên: (i) Ưu tiên buôn bán những sản phẩm thân thiện môi trường như vật liệu xây dựng, thức ăn và hàng tiêu dùng; (ii) Cân nhắc khi buôn bán các sản phẩm tiêu dùng khó phân hủy và cần tìm cách hạn chế sử dụng các sản phẩm này; (iii) Tính toán mức tiêu thụ năng lượng cũng như các tài nguyên khác, cần cân nhắc giảm thiểu mức tiêu dùng cũng như khuyến khích sử dụng năng lượng tái sinh; (iv) Kiểm soát mức tiêu dùng nước sạch, nguồn nước và có biện pháp hạn chế lượng nước sử dụng.

Giảm ô nhiễm: (i) Kiểm soát lượng khí thải nhà kính và thay mới các dây chuyền sản xuất nhằm hạn chế hiệu ứng nhà kính, hướng đến cân bằng khí hậu; (ii) Nước thải, bao gồm nước thải sinh hoạt phải được xử lý triệt để và tái sử dụng; (iii) Thực thi kế hoạch xử lý chất thải rắn với mục tiêu hạn chế chất thải không thể tái sử dụng hay tái chế; (iv) Hạn chế sử dụng các hóa chất độc hại như thuốc trừ sâu, sơn, thuốc tẩy, thay thế bằng các sản phẩm không độc hại, quản lý chặt chẽ các hóa chất được sử dụng; (v) Áp dụng các quy định giảm thiểu ô nhiễm tiếng ồn, ánh sáng, nước thải, chất gây xói mòn, hợp chất gây suy giảm tầng ozon và chất làm ô nhiễm không khí, đất.