Các Mô Hình Về Chất Lượng Đào Tạo Nguồn Nhân Lực

trình đào tạo, người học, đội ngũ quản lý và chính sách quản lý, nguồn lực tài chính của nhà trường, v. . v . .

Cơ sở vật chất:

Bao gồm phòng học, xưởng thực hành cơ bản và thực tập sản xuất, thư viện, trang thiết bị phục vụ cho giảng dạy và học tập. Đây là yếu tố hết sức quan trọng, không thể thiếu và tác đông trực tiếp đến chất lượng đào tạo. Trong đào tạo nếu điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy nghề càng tốt, càng hiện đại, theo sát với công nghệ sản xuất thực tế bao nhiêu thì người học càng có thể thích ứng, vận dụng nhanh chóng vào trong công việc bấy nhiêu. Do đó, cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học đóng vai trò tích cực trong việc nâng cao chất lượng dạy và học, đảm bảo chất lượng đào tạo của một trường.

Đội ngũ giáo viên:

Qua các nghiên cứu cho thấy đội ngũ giáo viên chính là nhân tố được đề cập nhiều nhất trong các nhân tố ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng đào tạo. Theo Luật giáo dục (2005): Giáo viên dạy nghề phải có các tiêu chuẩn về phẩm chất đạo đức, đủ sức khỏe, đạt trình độ chuẩn về chuyên môn nghiệp vụ. Hay Luật dạy nghề (2006): Giáo viên dạy nghề là người dạy lý thuyết, dạy thực hành hoặc song song cả hai hình thức trên trong các cơ sở dạy nghề.

Trên thực tế cho thấy giáo viên đóng vai trò quyết định trong việc đảm bảo chất lượng đào tạo. Thầy là người gợi mở, khuyến khích sự đam mê sáng tạo nghề nghiệp, là người luôn tích cực hỗ trợ cho người học trong quá trình hình thành nhân cách, tác phong công nghiệp. Trong các buổi thực hành, thầy là người huấn luyện viên tận tụy, mẫu mực và bao dung. Vai trò của giáo viên là trang bị kiến thức, hướng dẫn kỹ năng, tạo lập nhân cách cho người học. Người giáo viên trước hết phải yêu nghề, có trình độ chuyên môn, tay nghề giỏi, có tài năng sư phạm và sử dụng thành thạo các phương tiện hỗ trợ dạy học.

Người học:

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 124 trang tài liệu này.

Trong đào tạo nói chung và đào tạo nhân lực du lịch nói riêng, nếu cơ sở vật chất kém, đội ngũ giáo viên trình độ thấp, môi trường học tập không thân thiện, các loại hình dịch vụ hỗ trợ không đa dạng thì hoạt động đào tạo vẫn có thể diễn ra cho dù kết quả đạt được không cao. Tuy nhiên, nếu thiếu nhân tố người học thì mọi hoạt động liên quan đến công tác đào tạo đều không thể thực hiện. Thống nhất với quan điểm này:

Cao Văn Sâm (2010) cho rằng: Người học là nhân tố quan trọng nhất, có tính chất quyết định đối với công tác đào tạo nguồn nhân lực. Trình độ văn hóa, sự hiểu biết, tâm lý cá tính, khả năng tài chính, quỹ thời gian, khả năng tự học… của bản thân người học đều ảnh hưởng sâu sắc tới quy mô và chất lượng đào tạo. Li Qiang (2009): Người học nghề là nhân tố ảnh hưởng toàn diện tới công tác đào tạo, trình độ văn hóa cũng như khả năng tư duy của người học càng cao thì khả năng tiếp thu các kiến thức trong quá trình học càng tốt, dẫn đến chất lượng trong công tác đào tạo càng cao và việc đáp ứng nhu cầu nhân lực thị trường ngày càng hiệu quả.

Vậy nhân tố người học cũng phải đạt được những tiêu chuẩn nhất định. Quan trọng nhất là ý thức của người học phải cao, điều này đồng nghĩa với việc người học phải có sự quyết tâm trong quá trình học, đặt ra mục tiêu “học để làm gì”. Bên cạnh đó là sự quan tâm tìm hiểu của trung tâm đào tạo đối với người học. Nếu kết hợp được cả hai yếu tố trên thì chất lượng dạy và học mới đạt kết quả mong đợi.

Môi trường học tập:

Là nhân tố ảnh hưởng không nhỏ tới chất lượng dạy và học, tác động trực tiếp tới tinh thần, tâm lý người học. Theo Nguyễn Quang Việt (2010): Môi trường học tập tập trung phản ánh về tinh thần, trách nhiệm, bầu không khi rèn luyện học tập cũng như sự tìm hiểu đáp ứng tâm tư nguyện vọng đối với người học. Khi môi trường học tập tốt, thân thiện, cởi mở, nơi đào tạo thể hiện đúng trách nhiệm, người học có ý thức thì chất lượng đào tạo đạt hiệu quả và ngược lại, nếu không có sự liên kết giữa trung tâm đào tạo và người học, nhà trường không tạo điều kiện tốt sẽ khiến người học nản lòng, không khí nặng nề tạo ra áp lực tâm lý dẫn đến sự nhìn

nhận không khách quan về đào tạo và hiệu quả đào tạo thấp. Điều này càng trở nên quan trọng và thiết thực khi đó là môi trường giáo dục nghề.

Chương trình đào tạo:

Chương trình đào tạo có thể nói là một trong những điểm khởi đầu cho đào tạo, không có chương trình đào tạo thì hoạt động đào tạo không thể thực hiện. Từ tầm quan trọng của nó, có nhiều quan điểm đề cập tới lĩnh vực này dưới nhiều góc độ khác nhau, cụ thể:

Tracy Chao, Tami Saj, Felicity Tessier (2006): Việc thiết kế chương trình đào tạo liên quan đến việc xây dựng kết cấu và nội dung đào tạo sẽ định hướng cho kết quả đầu ra của một chương trình đào tạo. Ngược lại, kết quả đầu ra gắn kết chặt chẽ với các khóa học trong chương trình đào tạo. Sự gắn kết này chính là nền tảng của chất lượng đào tạo bởi nó hướng tới lợi ích và nhu cầu của người học.

Vũ Thị Phương Oanh (2008): Chương trình đào tạo là điều kiện không thể thiếu trong quản lý Nhà nước các cấp, các ngành đối với hoạt động của các cơ sở đào tạo. Chương trình đào tạo phù hợp được các cấp có thẩm quyền phê duyệt là một trong những yếu tố quan trọng quyết định chất lượng đào tạo. Không có chương trình đào tạo sẽ không có các căn cứ để xem xét, đánh giá bậc đào tạo của các đối tượng tham gia đào tạo và việc đào tạo sẽ diễn ra tự phát, không theo một tiêu chuẩn thống nhất. Chương trình đào tạo cần phải đúng, đủ, sát thực tế, đáp ứng nhu cầu về chất lượng của thị trường lao động là kiến thức và tay nghề, chứ không chỉ đơn thuần về số lượng các môn học cũng như số tiết cho từng môn học.

Công tác tổ chức, quản lý đào tạo:

Khi nhắc đến chất lượng đào tạo còn có sự đóng góp không nhỏ của đội ngũ cán bộ quản lý, nhân viên, giáo vụ,... trong việc đảm bảo chất lượng đào tạo nói chung và về công tác quản lý, hỗ trợ giảng dạy học tập nói riêng. Đội ngũ này phải được đảm bảo không những về số lượng mà cần thiết phải đáp ứng các yêu cầu về chất lượng. Đối với đội ngũ cán bộ quản lý đào tạo trong giai đoạn hiện nay, trước bối cảnh hội nhập quốc tế và cạnh tranh trong lĩnh vực đào tạo đòi hỏi họ phải là

những người thực sự có trình độ. Chất lượng cán bộ quản lý cũng ảnh hưởng lớn đến đào tạo, thể hiện qua khả năng tổ chức, quản lý, điều phối quá trình đào tạo, tìm kiếm cơ hội hợp tác, liên kết đào tạo,...

Chất lượng dịch vụ hỗ trợ:

Hoạt động đào tạo được xem là một loại hình dịch vụ, cùng với sự phát triển của khoa học kỹ thuật, đặc biệt là công nghệ thông tin, việc sử dụng các dịch vụ hỗ trợ một cách có hiệu quả sẽ đóng góp nhiều vào việc thỏa mãn nhu cầu của người học cũng như nâng cao hiệu quả của một chương trình đào tạo.

Ngoài các yếu tố kể trên, các yếu tố bên ngoài ảnh hưởng tới chất lượng đào tạo bao gồm các điều kiện môi trường của hệ thống đào tạo, với một số yếu tố cơ bản: Hội nhập kinh tế và xu hướng toàn cầu hóa, sự phát triển của khoa học kỹ thuật, thể chế chính trị, sự phát triển kinh tế - xã hội, cơ chế - chính sách, quy mô – cơ cấu lao động, nhận thức xã hội về đào tạo.

2.3. Các mô hình về chất lượng đào tạo nguồn nhân lực

2.3.1. Mô hình các nhân tố ảnh hưởng chất lượng dạy và học nghề ở Đức và Thụy Điển- Lundahl & Sander (1998)

Chương trình giáo dục dạy nghề

Cơ sở vật chất

Chất lượng dạy và học

Đội ngũ giáo viên

Người học

Hình 2.1: Các nhân tố ảnh hưởng chất lượng dạy và học

Hoạt động dạy nghề tại Đức và Thụy Điển dựa trên những nhân tố cơ bản ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo. Sự thành công của quá trình đào tạo chịu sự ảnh hưởng của các nhân tố như cơ sở vật chất, chương trình giáo dục dạy nghề, đội ngũ giáo viên, người học. Ở đây, yếu tố nhân lực để thực hiện quá trình dạy và học là quan trong nhất. Sự tác động của chương trình và phương pháp giảng dạy giúp người học có động lực học tập và học cách học hỏi. Trường học mà không có giáo viên, người học, tài liệu học tập thì không thể thực hiện được công tác đào tạo.

Theo mô hình này, đội ngũ giáo viên dạy nghề được quan tâm hàng đầu bởi họ là nhân tố đóng vai trò quyết định trong việc đảm bảo chất lượng đào tạo. Giáo viên không những thể hiện vai trò là người hướng dẫn nội dung lý thuyết, kỹ năng thực hành mà còn góp phần giúp người học nhận thức được tầm quan trọng của nghề nghiệp, tạo ra động lực học tập và nhận thức đúng đắn về nghề nghiệp.

Cũng theo quan điểm này, đội ngũ giáo viên dạy nghề trước khi thực hiện công tác giảng dạy được bồi dưỡng, huấn luyện bởi một chương trình đào tạo giáo viên theo trình tự thống nhất, căn bản. Các tiêu chí đối với giáo viên được đặt ra: Kiến thức giáo viên đối với hoạt động giảng dạy; Phương pháp giảng dạy; Sử dụng thành thạo các phương tiện hỗ trợ dạy học; Kinh nghiệm thực tế của giáo viên,.... Bên cạnh đó thì mức độ trang bị phòng học, các loại máy móc thiết bị, phương tiện dạy học cũng góp phần không nhỏ trong việc nâng cao chất lượng đào tạo.

Đối với người học: Quan niệm này cho rằng sự đánh giá về chất lượng đầu ra đào tạo mà bỏ qua sự khác biệt ban đầu ở người học là sự sai lầm. Điều quan trọng là phải xác định sự khác nhau về trình độ, giới tính, chủng tộc, văn hóa, xã hội, tôn giáo của người học. Cần xem xét đến khả năng, kiến thức của họ trước khi đào tạo đồng thời nắm bắt được những khó khăn mà người học đối diện để từ đó đưa ra phương pháp đào tạo, giáo dục hợp lý. Mặt khác, phải đánh giá được mức kiến thức, kỹ năng mà người học đạt được sau quá trình đào tạo. Ở đây, người học được nhắc đến với các yếu tố: Chất lượng đầu vào của người học; Quyền và nghĩa vụ của người học;Ý thức của người học; Khả năng tự nghiên cứu của người học; Kiến

thức, kỹ năng, vốn kinh nghiệm sau khi được đào tạo để đáp ứng nhu cầu thị trường lao động,...

2.3.2. Mô hình chất lượng đào tạo của Đặng Quốc Bảo

Theo GS.TSKH Đặng Quốc Bảo, chất lượng đào tạo là kết quả cuối cùng đạt được bởi sự tác động tích cực của các yếu tố cấu thành quá trình đào tạo. Quan niệm trên được khái quát bởi mô hình sau:

PP,PT

CSVC,TC

Hình 2.2 Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo (Đặng Quốc Bảo)

Trong đó:

Q- Chất lượng đào tạo, chịu sự tác động của các nhân tố: MT: Mục tiêu đào tạo

Là kiến thức, kỹ năng, mà người học đạt được sau khi tốt nghiệp, ảnh hưởng đến việc nâng cao hiệu quả đào tạo. Mục tiêu đào tạo giúp cho giáo viên xác định nội dung giảng dạy, mức độ kiến thức để lựa chọn phương pháp giảng dạy hợp lý.

PP, PT: Phương pháp đào tạo, phương tiện phục vụ đào tạo.

Thực tế quá trình đào tạo là sự kết hợp chủ yếu của hoạt động dạy và học, phương pháp đào tạo là sự lựa chọn về việc phối hợp giữa phương pháp dạy và phương pháp học; yếu tố này giữ vai trò quyết định đến chất lượng đào tạo. Bên cạnh đó, hoạt động đào tạo muốn thực hiện tốt thì đòi hỏi phải có sự liên kết giữa phương pháp đào tạo và phương tiện phục vụ đào tạo.

GV: Giáo viên.

Những tiêu chuẩn về phẩm chất đạo đức, sự tâm huyết với nghề, kiến thức chuyên môn, tác phong, lối sống của giáo viên là những yếu tố giữ vai trò quyết định trong việc đảm bảo chất lượng đào tạo. Các tiêu chuẩn trên càng tốt thì quá trình dạy và học càng hiệu quả, dẫn đến chất lượng đào tạo càng cao và ngược lại.

SV: Sinh viên, người học.

Là nhân tố trung tâm của hoạt động đào tạo; kiến thức trước khi đào tạo, nhận thức, khả năng, thái độ học tập của người học tác động mạnh mẽ đến chất lượng đào tạo. Nếu tất cả những yếu tố trên là tốt thì chất lượng đào tạo càng được nâng cao và ngược lại.

ND: Nội dung đào tạo.

Nội dung đào tạo trong toàn khóa học ở mỗi trình độ của từng ngành đào tạo được thể hiện thông qua chương trình đào tạo. Chương trình đào tạo gồm cơ cấu nội dung các môn học, thời gian đào tạo, tỷ lệ phân bổ thời gian giữa lý thuyết và thực hành,... Sự phù hợp và lôgic trong chương trình đào tạo sẽ giúp cho quá trình đào tạo được vận hành một cách thuần thục, tăng cường khả năng nhìn nhận vấn đề cho người dạy cũng như người học qua đó góp phần nâng cao chất lượng đào tạo

CSVC, TC: Cơ sở vật chất, tài chính phục vụ đào tạo.

Bao gồm phòng học lý thuyết, phòng thực hành, xưởng thực tập, thư viện và các phương tiện phục vụ hoạt động dạy và học,... các yêu tố này càng hiện đại thì chất lượng đào tạo càng tốt. Mặt khác, để có được hệ thống cơ sở vật chất phù hợp với từng ngành học, theo kịp với xu thế phát triển của nền kinh tế-xã hội thì sự lớn

mạnh về khả năng tài chính để trang bị vật chất cũng là yếu tố không thể thiếu trong đào tạo.

2.3.3. Mô hình nghiên cứu của đề tài

2.3.3.1. Mô hình nghiên cứu.

Từ một số mô hình được trình bày ở trên kết hợp với cơ sở lý thuyết, đề tài nghiên cứu nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực ngành Du lịch tại tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu được thực hiện bằng việc xây dựng mô hình nghiên cứu như sau:

Cơ sở vật

Công tác tổ chức,

Chươn g trình đào tạo

Chất lượng đào

tạo nguồn nhân

Đội ngũ giáo

lực du lịch

Dịch vụ hỗ trợ

Môi trường

Người học

Hình 2.3 Mô hình đề xuất các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo

Chương trình đào tạo.

 Nội dung, mục tiêu của chương trình được xác định rõ ràng

 Các môn học được sắp xếp trình tự và phân bổ hợp lý.

 Các môn học bổ sung kiến thức cho nhau.