Hoạt động quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Cẩm Phả

kiểm tra đột xuất để có thể kịp thời phát hiện các khách hàng, khoản nợ có vấn đề và có biện pháp ứng xử kịp thời, thay vì kiểm tra đều đặn định kỳ hàng quý, 6 tháng như hiện nay, khách hàng có thể có những hành vi che dấu thông tin do việc kiểm tra là đã được kế hoạch từ trước.

3.2.4. Nâng cao mức độ an toàn tín dụng từ tài sản bảo đảm

Đối với nhóm khách hàng doanh nghiệp lớn, hiện tại BIDV chi nhánh Cẩm Phả và các NHTM khác đều áp dụng cấp tín dụng tín chấp đối với các khoản vay ngắn hạn bổ sung vốn lưu động, điều này là rất rủi ro trong trường hợp xảy ra rủi ro, khi đó nguồn thu nợ thứ hai từ tài sản bảo đảm là không có. Do vậy BIDV chi nhánh Cẩm Phả cần từng bước yêu cầu các khách hàng có lộ trình bổ sung tài sản bảo đảm, từng bước nâng cao tỷ lệ dư nợ có tài sản bảo đảm đối với nhóm khách hàng này. Ngoài ra, yêu cầu doanh nghiệp thế chấp hàng tồn kho, hàng luân chuyển trong quá trình sản xuất kinh doanh, các khoản phải thu tại BIDV chi nhánh Cẩm Phả làm tài sản bổ sung (không phải là tài sản làm căn cứ phán quyết tín dụng), điều này sẽ nâng cao hơn trách nhiệm của khách hàng đối với khoản nợ tại BIDV

Với việc định giá tài sản bảo đảm, ngoài việc tuân thủ các quy định của BIDV, BIDV chi nhánh Cẩm Phả cần ban hành quy định riêng trong nội bộ chi nhánh theo hướng chặt chẽ hơn, trong đó quy định bắt buộc qua thẩm định rủi ro của phòng Quản lý rủi ro đối với định giá tài sản bảo đảm trong các trường hợp cần tăng cường mức độ quản lý như: Tài sản nằm ngoài địa bàn thành phố Cẩm Phả và các địa bàn lân cận như Hạ Long, Vân Đồn; Tài sản của bên thứ ba nhưng không có quan hệ ruột thịt với khách hàng vay, thành viên góp vốn hay quản lý đối với khách hàng tổ chức.

3.2.5. Cải thiện năng lực cán bộ quản lý khách hàng

Con người là yếu tố quyết định đến sự thành bại của hoạt động kinh doanh ngân hàng nói chung và hoạt động tín dụng nói riêng. Một ngân hàng muốn thành công, trước hết phải có đội ngũ lãnh đạo có năng lực quản lý, điều hành giỏi, cần có đội ngũ cán bộ có trình độ nghiệp vụ cao, trung thực và tâm huyết với nghề nghiệp

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 120 trang tài liệu này.

mới có thể hoàn thành nhiệm vụ, đạt kết quả cao trong kinh doanh. Công tác xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý khách hàng của BIDV chi nhánh Cẩm Phả cần thực hiện theo hướng sau:

Yêu cầu đối với cán bộ quản lý khách hàng phải có tinh thần trách nhiệm, đạo đức nghề nghiệp, có tác phong giao dịch tốt, phải có kiến thức chuyên môn vững chắc, giỏi về nghiệp vụ, có kỹ năng tìm hiểu, phân tích, kỹ năng đàm phán với khách hàng, phải hiểu biết sâu rộng trong các lĩnh vực kinh tế - xã hội có liên quan, hiểu biết kiến thức về thị trường và pháp luật, có khả năng tư vấn cho khách hàng để khách hàng có những phương án kinh doanh tối ưu nhất.

Việc nâng cao trình độ cán bộ phải thực hiện ngay ở khâu tuyển dụng, BIDV chi nhánh Cẩm Phả tiếp tục thực hiện công tác tuyển dụng minh bạch, ưu tiên người tài, không vì các mối quan hệ có tác động mà tuyển dụng các lao động không đáp ứng được yêu cầu công việc, không chỉ là rủi ro tiềm ẩn cho ngân hàng trong tương lai và còn tiềm ẩn những rủi ro đối với chính cán bộ khi thực hiện những nghiệp vụ ngân hàng mà bản thân thiếu hiểu biết về pháp luật và quy định của ngành.

Phân công cán bộ quản lý khách hàng theo từng mảng công việc, từng nhóm đối tượng khách hàng, từng nhóm lĩnh vực để tạo ra sự chuyên môn hóa, cán bộ có cơ hội tìm hiểu sâu và nâng cao hiểu biết cá nhân về công việc được phân công, tránh dàn trải, từ đó các quyết định tín dụng được đưa ra phù hợp với thực tế, hạn chế được rủi ro. Tuy nhiên BIDV chi nhánh Cẩm Phả cũng cần thực hiện cơ chế luân chuyển theo một định kỳ nhất định để tránh sự trì trệ, đề phòng phát sinh các mối quan hệ không lành mạnh giữa cán bộ và khách hàng.

3.2.6. Nâng cao chất lượng công tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ

Thanh tra, kiểm tra, kiểm soát là một khâu quan trọng của quá trình quản lý, là nghiệp vụ rất quan trọng trong hoạt động ngân hàng để đảm bảo chất lượng tín dụng. Việc mở rộng quy mô tín dụng phải đi đôi với việc tăng cường và nâng cao chất lượng của nghiệp vụ kiểm tra, kiểm soát.

Để đảm bảo hoạt động kiểm tra, kiểm soát nội bộ một cách khách quan, kết quả kiểm tra chính xác, cảnh báo sai sót vi phạm, tham mưu đề xuất các biện pháp phòng ngừa rủi ro. Chi nhánh cần nâng cao hơn nữa chất lượng công tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ

Cần duy trì công tác tự kiểm tra tại Chi nhánh, trong đó có kiểm tra nghiệp vụ tín dụng. Tại mỗi đợt kiểm tra, ngoài cán bộ của phòng Quản lý rủi ro đóng vai trò đơn vị đầu mối hoạt động kiểm tra, Chi nhánh có thể triệu tập thêm cán bộ làm nghiệp vụ tại các đơn vị khác tham gia đoàn kiểm tra để đảm bảo tiến độ công việc, tuy nhiên cần quy định cán bộ không được kiểm tra các hồ sơ, khách hàng của chính đơn vị mình để đảm bảo yếu tố khách quan của kết quả kiểm tra.

Gắn liền kết quả hoàn thành nhiệm vụ của khối Quản lý rủi ro tại Chi nhánh với việc thực hiện nhiệm vụ kiểm tra nội bộ, xử lý nợ xấu, đảm bảo chất lượng tín dụng chung của toàn Chi nhánh để phát huy hiệu quả của công tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ

Ngoài các nội dung kiểm tra, kiểm toán theo chương trình của BIDV, Chi nhánh cần yêu cầu các phòng (khách hàng cá nhân, khách hàng doanh nghiệp, phòng giao dịch) xây dựng chương trình tự kiểm tra hoạt động tín dụng tại đơn vị mình, thực hiện kiểm tra chéo giữa các cán bộ tại từng đợn vị.

Coi trọng việc chấn chỉnh, khắc phục các tồn tại, thiếu sót được phát hiện trong quá trình kiểm tra, kiểm soát, bao gồm cả tự kiểm tra và kết quả thanh tra, kiểm tra, kiểm toán của các đơn vị bên ngoài. Quy định và gắn trách nhiệm của các đồng chí trong Ban giám đốc chi nhánh với kết quả khắc phục kiểm tra tại các mảng nghiệp vụ, đơn vị được giao phụ trách để nâng cao hiệu quả của công tác chỉ đạo điều hành.

3.2.7. Các giải pháp bù đắp, hạn chế tổn thất khi rủi ro xảy ra

Thực hiện các biện pháp phù hợp đối với từng khoản vay khách hàng để có thể bù đắp, hạn chế tổn thất khi rủi ro xảy ra.

BIDV chi nhánh Cẩm Phả đã áp dụng điều kiện bảo hiểm khoản vay để phòng ngừa rủi ro trong trường hợp xảy ra các sự kiện rủi ro đối với khách hàng cá nhân. Để tiếp tục có những công cụ hữu hiệu trong việc phòng ngừa và hạn chế rủi ro, BIDV chi nhánh Cẩm Phả cần thực hiện điều kiện bảo hiểm đối với các khách hàng tổ chức, các cá nhân lãnh đạo, quản lý, cổ đông lớn,.. của khách hàng. Trong quá trình thực hiện, cần ưu tiên thực hiện đối với các khách hàng có xếp hạng tín dụng thấp, khách hàng áp dụng biện pháp bảo đảm tiền vay tín chấp một phần hoặt toàn bộ vì đây là các khách hàng tiềm ẩn mức độ tổn thất, rủi ro lớn khi có những sự kiện bất thường xảy ra.

3.3. Một số kiến nghị

3.3.1. Kiến nghị đối với Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam Hoàn thiện chính sách, quy trình quản lý rủi ro tín dụng

Hiện nay BIDV đã xây dựng hệ thống các chính sách tín dụng tương đối đầy đủ và chặt chẽ. Tuy nhiên để đảm bảo hoạt động tín dụng của ngân hàng theo đúng định hướng, đạt được mục tiêu an toàn, hiệu quả, tăng trưởng bền vững và kiểm soát được rủi ro, BIDV cần thực hiện các nội dung sau:

* Hoàn thiện quy trình tín dụng

Hiện tại các cán bộ thực hiện chức năng thẩm định tín dụng và chức năng quản lý khách hàng (đề xuất tín dụng ban đầu) đều thuộc cùng một đơn vị trực thuộc Chi nhánh (phòng Khách hàng cá nhân, Khách hàng doanh nghiệp hoặc các phòng giao dịch), cùng chịu sự chỉ đạo chung của Lãnh đạo phòng, do vậy yếu tố độc lập ý kiến trong việc thực hiện chức năng còn hạn chế. Do vậy để nâng cao hiệu quả trong việc thực hiện chức năng của cán bộ thẩm định tín dụng (vai trò quản lý rủi ro tín dụng ngay từ đầu), kiến nghị BIDV hoàn thiện mô hình tổ chức theo hướng tách biệt cán bộ thẩm định tín dụng và cán bộ quản lý khách hàng thuộc các bộ phận khác nhau, chịu sự lãnh đạo chỉ đạo trực tiếp của các thành viên Ban giám đốc Chi nhánh khác nhau.

* Xây dựng, hoàn thiện các giới hạn an toàn trong hoạt động tín dụng tới từng Chi nhánh.

Hiện BIDV mới chỉ giao, đánh giá hoạt động tín dụng chung tại các Chi nhánh với chỉ tiêu Giới hạn tín dụng cuối kỳ (quản lý quy mô tín dụng), do vậy với áp lực tăng trưởng, lợi nhuân, tiền lương, nhiều Chi nhánh đã phát triển tín dụng ra ngoài địa bàn trú đóng, với các ngành nghề Chi nhánh không có kinh nghiệm trong thẩm định tín dụng và quản lý khách hàng, phát triển tín dụng đồng tài trợ, …dẫn đến nhiều rủi ro tín dụng, nợ xấu tăng mạnh. Do vậy BIDV cần căn cứ vào quy mô, năng lực, khả năng đánh giá và quản lý tín dụng của từng Chi nhánh, xây dựng và giao, quản lý hoạt động tín dụng của Chi nhánh chi tiết tới dư nợ cho vay theo từng thành phần kinh tế, từng loại đối tượng khách hàng, tỷ lệ dư nợ trung dài hạn, tỷ lệ tài sản bảo đảm chung của toàn Chi nhánh, từ đó mới có thể quản lý rủi ro hoạt động tín dụng theo đúng định hướng của toàn hệ thống. Tiếp tục kiểm soát chặt chẽ việc cho vay tại các địa bàn xa trụ sở trú đóng của Chi nhánh, đây là các khoản cấp tín dụng chưa đựng rủi ro cao do Ngân hàng không thường xuyên kiểm tra, giám sát được hoạt động kinh doanh, nguồn thu của khách hàng.

* Hoàn thiện chính sách khách hàng trong hoạt động tín dụng

Hiện nay căn cứ kết quả xếp hạng khách hàng theo hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ, BIDV đã xây dựng chính sách khách hàng doanh nghiệp về tỷ lệ vốn chủ sở hữu tham gia vào dự án, phương án sản xuất kinh doanh, tài sản bảo đảm. Tuy nhiên để từng bước tăng cường quan hệ với các khách hàng tốt, tín nhiệm, đồng thời sàng lọc, giảm dần vốn vay đối với các khách hàng có xếp hạng tín dụng thấp, hoạt động kinh doanh tiềm ẩn rủi ro, BIDV cần xây dựng chính sách lãi suất tiền vay, phí, chính sách đối với các dịch vụ hỗ trợ, tài trợ xuất nhập khẩu, hỗ trợ về ngoại tệ,...theo từng nhóm đối tượng khách hàng theo hướng nâng cao mức độ ưu đãi, có chính sách phí cạnh tranh, phù hợp với nhóm khách hàng tốt, nâng lãi suất cho vay, phí đối với các khách hàng tiềm ẩn rủi ro, đảm bảo nguyên tắc rủi ro cao, lãi suất cao.

Hoàn thiện hệ thống công cụ đo lường rủi ro tín dụng

Nâng cao chất lượng các công cụ lượng hoá rủi ro và tiếp tục áp dụng các công cụ đo lường mới, giúp lượng hoá mức độ rủi ro, phát hiện sớm các dấu hiệu rủi ro, nhận biết chính xác các nguyên nhân chủ yếu gây ra rủi ro để có giải pháp kịp thời và hữu hiệu.

* Hoàn thiện quy định, hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ

Để hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ áp dụng hiệu quả đối với tất các doanh nghiệp, BIDV cần hoàn thiện quy định, hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ theo các hướng sau đây:

- Đối với khách hàng tổ chức: Về cơ bản, hệ thống chỉ tiêu xếp hạng tín dụng nội bộ của BIDV hiện nay gồm chỉ tiêu tài chính theo Báo cáo tài chính, các chỉ tiêu phi tài chính như trình độ quản lý, kinh nghiệm điều hành của lãnh đạo doanh nghiệp, lịch sử quan hệ với BIDV và các tổ chức tín dụng khác, mức độ giao dịch,... là tương đối phù hợp, tỷ trọng các nhóm chỉ tiêu cũng theo từng nhóm khách hàng (doanh nghiệp lớn, doanh nghiệp nhỏ và vừa), từng nhóm ngành nghề lĩnh vực. Tuy nhiên với riêng nhóm khách hàng tổ chức là các doanh nghiệp nhỏ và vừa, do đặc thù đây là nhóm khách hàng có hoạt động kinh doanh mang tính chất gia đình, gắn với một hoặc một số thành viên góp vốn, người quản lý cụ thể, do vậy BIDV cần nghiên cứu bổ sung những chỉ tiêu đánh giá liên quan trực tiếp đến các cá nhân là chủ sở hữu, thành viên góp vốn, người đại diện theo pháp luật của Công ty để kết quả xếp hạng tín dụng của nhóm khách hàng này được chính xác, đầy đủ.

- Đối với khách hàng là cá nhân: Hiện kết quả xếp hạng khách hàng cá nhân mới được sử dụng để hỗ trợ việc quyết định cấp tín dụng, BIDV cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống xếp hạng đối với khách hàng cá nhân, tiến tới việc sử dụng kết quả xếp hạng làm cơ sở để ra các quyết định cấp tín dụng, thực hiện các chính sách khách hàng tương tự nhóm khách hàng tổ chức.

- Tham khảo hệ thống chỉ tiêu xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp của các tổ chức uy tín như Moody’s, Standard & Poor… để bổ sung các chỉ tiêu đánh giá tiến dần tới chuẩn mực quốc tế.

- Kiểm soát chặt chẽ thông tin đầu vào của hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ. Thông tin đầu vào phải là thông tin chuẩn, đáng tin cậy thì kết quả xếp hạng mới chính xác.

* Xây dựng các công cụ hỗ trợ đo lường mức độ rủi ro

BIDV xây dựng hệ thống tiêu chí chuẩn về thẩm định dự án, khoản vay theo từng loại hình doanh nghiệp, lĩnh vực, ngành nghề nhằm hỗ trợ công tác công tác thẩm định, xét duyệt cho vay tại các Chi nhánh

Tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát đối với các Chi nhánh và xây dựng mô hình kiểm tra nội bộ độc lập

BIDV cần tăng cường hơn nữa sự kiểm tra, kiểm soát nội bộ đối với từng chi nhánh. Việc kiểm tra, giám sát cần tiến hành thường xuyên, toàn diện để kịp thời xử lý rủi ro tiềm ẩn, đồng thời cần phải có sự chỉ đạo, hướng dẫn các chi nhánh phối hợp nhịp nhàng, tránh cạnh tranh không lành mạnh làm ảnh hưởng tới xu thế phát triển chung của toàn hệ thống.

Hiện tại, bộ phận phụ trách công tác kiểm tra tại các Chi nhánh trực thuộc phòng Quản lý rủi ro, do vậy trong việc thực hiện kiểm tra tại Chi nhánh dễ phát sinh việc nể nang, không phản ánh hết các sai phạm lên Hội sở chính BIDV. Vì vậy BIDV cần tổ chức lại hệ thống kiểm tra nội bộ theo mô hình hệ thống kiểm tra nội bộ trực thuộc Hội sở chính, độc lập hoàn toàn với các Chi nhánh nhằm đảm bảo tính khách quan trong kiểm tra, phát huy hiệu quả của hoạt động kiểm tra, giám sát nội bộ. Để thuận tiện cho hoạt động kiểm tra và theo dõi, có thể đặt văn phòng của hệ thống kiểm tra nội bộ tại các cụm, miền trong cả nước.

Hoàn thiện và không ngừng cải tiến hệ thống công nghệ thông tin

BIDV cần xây dựng một nền tảng công nghệ hiện đại, đảm bảo các yêu cầu về quản lý nội bộ của ngân hàng, thỏa mãn yêu cầu phát triển của các giao dịch kinh doanh ngày càng đa dạng, yêu cầu quản lý rủi ro, quản lý thanh khoản. Hệ thống công nghệ thông tin phải hỗ trợ Chi nhánh khai thác tốt dữ liệu trong quá trình tác

nghiệp, kịp thời phát hiện các sai sót trong dữ liệu tín dụng đầu vào để kịp thời đưa ra các biện pháp ứng xử phù hợp.

Hiện tại, ngoài hệ thống lõi corebanking BIDV còn nhiều chương trình ứng dụng khác phục vụ cho hoạt động ngân hàng, tuy nhiên chưa có sự liên kết với nhau, do vậy trong quá trình vận hành, cán bộ BIDV còn gặp nhiều khó khăn. Đối với hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ, hiện tại các thông tin phi tài chính của khách hàng như quan hệ với BIDV, lịch sử quan hệ, mức độ quan hệ, giao dịch dòng tiền,... đều do cán bộ quản lý khách hàng nhập liệu thủ công, mất nhiều thời gian mà lại không đảm bảo tính khách quan, chính xác. BIDV cần hoàn thiện hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ theo hướng tăng dần dữ liệu được liên kết tự động, đảm bảo tính khách quan của dữ liệu đầu vào. Đây là biện pháp quan trọng để nâng cao quản lý rủi ro tín dụng ngay từ những khâu đầu (xếp hạng tín dụng để ra quyết định tín dụng, áp dụng chính sách theo nhóm đối tượng) từ trụ sở chính đến các Chi nhánh

3.3.2. Kiến nghị đối với Ngân hàng nhà nước

Với vai trò quản lý nhà nước, NHNN cần cung cấp tới các NHTM những thông tin chính xác, kịp thời, đầy đủ về các khách hàng doanh nghiệp. Ngoài thông tin về dư nợ, lịch sử quan hệ tín dụng, thông tin về tài sản bảo đảm đã cung cấp qua Trung tâm thông tin tín dụng (CIC), NHNN cần có biện pháp quản lý thông tin chung về tài chính, hiệu quả kinh doanh, các thông tin chung về quản lý điều hành của doanh nghiệp,...để là căn cứ đáng tin cậy cho các NHTM sử dụng trong quá trình thẩm định khách hàng, tránh trường hợp một khách hàng có nhiều hơn một bộ hồ sơ tài chính, thông tin tại các ngân hàng khác nhau, do tự bản thân các NHTM không thể biết được thông tin khách hàng tại các NHTM khác.

NHNN cần cung cấp thường xuyên cho các NHTM những thông tin về phương hướng nhiệm vụ, mục tiêu quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế của đất nước, của từng vùng, từng khu vực trong từng thời kỳ. Đưa ra định hướng cho các NHTM về các lĩnh vực, nhóm ngành mũi nhọn cần tập trung đầu tư vốn tín dụng nhằm góp phần thực hiện những chủ trương đường lối phát triển chung, đồng thời phát huy hiệu quả đồng vốn, bảo đảm an toàn tín dụng cho các NHTM, cảnh bảo