Tiếp Tục Đẩy Mạnh Quá Trình Tái Cơ Cấu Hệ Thống Nhtm

việc xử lý các NH hay việc cho phá sản NH mới tiệm cận được gần hơn với quy luật thị trường, hoạt động M&A NHTM mới có thể thực sự phát triển, là một trong những công cụ quan trọng để các NHTM nâng cao tiềm lực tài chính, cải thiện năng lực hoạt động, góp phần tạo điều kiện thuận lợi hơn cho quá trình tái cấu trúc.

3.3.2. Kiến nghị với Ngân hàng nhà nước

3.3.2.1. Tiếp tục đẩy mạnh quá trình tái cơ cấu hệ thống NHTM

Tái cơ cấu NH là một trong ba nhiệm vụ trọng tâm của tái cơ cấu kinh tế - một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước ta hiện nay. Bộ Chính trị đã có kết luận về mục tiêu, giải pháp phát triển ngành NH đến năm 2020 với một số định hướng chủ yếu là: “Hoàn thiện hệ thống pháp luật về tiền tệ và hoạt động NH với trọng tâm là xây dựng lại hai Luật NH; đẩy nhanh quá trình cơ cấu lại hệ thống NHTM và cổ phần hóa các NHTM nhà nước nhằm nâng cao năng lực tài chính, hiệu quả kinh doanh, mở rộng qui mô và năng lực cạnh tranh, đồng thời đảm bảo đạt mức độ an toàn và lành mạnh theo chuẩn mực quốc tế; thực hiện chiến lược phát triển nguồn nhân lực, đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng và thu hút nhân tài, gắn liền với việc hình thành các thể chế quản trị tiên tiến; tích cực chủ động hội nhập kinh tế quốc tế trong lĩnh vực NH theo các cam kết đa phương và song phương, đặc biệt là các qui định, trong khuôn khổ thoả thuận của WTO” [1] Đứng trước mục tiêu đến năm 2020 Việt Nam cơ bản trở thành nước công nghiệp hiện đại, hệ thống NHTM Việt Nam phải phát triển tương xứng, đáp ứng những nhu cầu trên. Trên thực tế, quá trình tự do hóa tài chính, hội nhập kinh tế quốc tế đang diễn ra mạnh mẽ, các NHTM Việt Nam chịu tác động đa chiều của kinh tế, tài chính khu vực và thế giới. Do vậy, mục tiêu đặt ra đối với phát triển hệ thống các NHTM Việt Nam là phải củng cố, chấn chỉnh, thúc đẩy hoạt động của hệ thống NH với quy mô lớn hơn, an toàn, hoạt động, quản lý hiệu quả hơn đáp ứng tốt hơn nhu cầu dịch vụ NH ngày càng tăng của xã hội; huy động, đầu tư vốn một cách hiệu quả cho nền kinh tế và nâng cao năng lực.

Tái cơ cấu hệ thống NH ngoài việc đảm bảo hệ thống an toàn, lành mạnh, phòng ngừa nguy cơ đổ vỡ, còn giúp các NHTM nâng cao năng lực tài chính, đổi mới mô thức quản lý, đổi mới phương thức hoạt động và quản trị, cải thiện các chỉ số an toàn hoạt động và chỉ số sinh lời…từ đó góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của các NHTM. Đến nay, quá trình cơ cấu lại hệ thống NH đã đạt nhiều kết quả tích

cực. Sự ổn định, an toàn hệ thống các TCTD được giữ vững và cải thiện; Nguy cơ đổ vỡ hệ thống NH được đẩy lùi; Sở hữu chéo trong hệ thống NH giảm, giúp các NHTM tăng sức cạnh tranh... Tuy nhiên, còn nhiều vấn đề tồn tại trong quá trình tái cơ cấu hệ thống NH, đòi hỏi sự nỗ lực và chung tay của toàn hệ thống chính trị với một lộ trình mạnh mẽ và kiên quyết hơn.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 230 trang tài liệu này.

Đối với các NHTM Việt Nam hiện nay vẫn còn tồn tại nhiều vấn đề như môi trường kinh doanh tiềm ẩn nhiều rủi ro, hệ thống thông tin tài chính trên thị trường còn chưa thực sự minh bạch, năng lực quản trị và năng lực tài chính còn tồn tại nhiều hạn chế thì việc tiếp tục thực hiện cải tổ hệ thống NH, đẩy mạnh quá trình tái cơ cấu là điều vô cùng cần thiết. Nhìn chung, quy mô vốn của các NHTM Việt Nam hiện nay vẫn còn tương đối thấp so với các NH trong khu vực và trên thế giới. Những NH đóng vai trò trụ cột có quy mô vốn lớn nhất toàn hệ thống như Agribank, Vietcombank, Vietinbank hay BIDV cũng chỉ vào khoảng trên 800 triệu USD, thấp xa so với những NH lớn của một số quốc gia trong khu vực (như NH Bangkok Thái Lan hơn 3 tỷ USD, NH Mandiri của Indonesia hơn 2 tỷ USD, NH Maybank của Malaysia hơn 4 tỷ USD). Cùng với đó, tỷ lệ an toàn vốn CAR của các NH Việt Nam mặc dù đã đáp ứng đủ yêu cầu về an toàn vốn tối thiểu theo yêu cầu của NHNN (9%), nhưng vẫn thấp hơn nhiều nếu so sánh với mức bình quân 13,1% của các NH khu vực Châu Á Thái Bình Dương (gồm 52 NH thuộc 10 nước) và tỷ lệ 12,3% của các NH các nước trong khu vực.[34] Mặt khác, hiện nay Việt Nam đang từng bước áp dụng Basel II. Sau giai đoạn thí điểm, Basel II sẽ được áp dụng rộng rãi tại các NHTM. Việc triển khai Basel II giúp chuẩn hóa, cải thiện và lành mạnh hóa lĩnh vực NH thông qua việc áp dụng các chuẩn mực toàn cầu hướng tới sự phát triển bền vững hệ thống các NHTM chính vì vậy đòi hỏi hệ thống NHTM Việt Nam cần có sự chuyển biến mạnh mẽ hơn nữa.

Trong bối cảnh hội nhập nền kinh tế thế giới, ngành NH Việt Nam thực sự cần những tập đoàn tài chính mạnh để trở thành những trụ cột đủ sức cạnh tranh với các NH trong khu vực và trên thế giới. Thực hiện cải tổ hệ thống NH trong đó lấy những NH lớn làm trụ cột, coi trọng sự tham gia của các đối tác nước ngoài. M&A NH không chỉ tập trung ở khối các NH nhỏ mà còn ở các NHTM lớn nhằm tăng cường sức mạnh cạnh tranh trước xu thế hội nhập thực sự cần thiết trong bối cảnh

hệ thống NHTM Việt Nam phải đối diện với nhiều nguy cơ rủi ro từ thị trường cũng như từ nội tại các NH. Có thể nói, một trong những thách thức lớn trong quá trình cải tổ hệ thống NH là tạo được lợi thế cạnh tranh cũng như động lực phát triển cho mỗi NH, chính vì vậy, nhiệm vụ cấp thiết đặt ra cho công tác tái cấu trúc hệ thống NH Việt Nam cần tiếp tục thực hiện trong thời gian tới cùng với việc xử lý nợ xấu, cải thiện lòng tin của dân chúng, xây dựng các tiêu chuẩn tăng cường giám sát để đảm bảo hoạt động của các NHTM Việt Nam lành mạnh hơn, đáp ứng các chuẩn mực toàn cầu, hướng tới sự phát triển bền vững.

Ngoài ra NHNN cũng cần xây dựng định hướng cho hoạt động mua bán và sáp nhập NHTM trong dài hạn. Trong tiến trình tái cấu trúc hệ thống NH, việc sáp nhập các NH với nhau để hình thành hệ thống mới vững mạnh sẽ gặp vô vàn khó khăn, thách thức. Trong thời gian qua, mua bán và sáp nhập NHTM được xem như một biện pháp quan trọng để thực hiện tái cấu trúc các TCTD. Trong thời gian tới để hoạt động M&A NHTM diễn ra một cách sôi động, đảm bảo hiệu quả hơn nữa NHNN cần xây dựng định hướng cho hoạt động này một cách dài hạn. Kế hoạch phát triển sẽ giúp các đối tượng muốn thành lập NH mới, muốn sáp nhập hay mua lại NH có định hướng cho mình trước khi lập các kế hoạch cụ thể để thực hiện ý tưởng và giúp các cơ quan lập pháp đưa ra các quy định pháp lý phù hợp nhằm điều chỉnh và quản lý các hoạt động của NH trong nước đi theo đúng mục tiêu vĩ mô đã đặt ra. Bên cạnh đó, NHNN cũng cần thiết xây dựng các chính sách cụ thể để hỗ trợ các NHTM sau M&A như vấn đề quản trị rủi ro, quản trị nhân lực, xử lý nợ xấu…cũng như cảnh báo những cơ hội và thách thức đối với các NHTM khi thực hiện mua bán và sáp nhập.

3.3.2.2. Tăng cường công tác thanh tra giám sát ngân hàng

Hoạt động giám sát của NH nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc giữ ổn định và bảo đảm an toàn hoạt động cho toàn hệ thống. Đây là công cụ quan trọng của NHNN trong việc tăng cường kỷ cương, kỷ luật, hiệu lực và hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực tiền tệ, NH, kịp thời xử lý các hành vi gây mất an toàn hệ thống, đe dọa an ninh tiền tệ quốc gia. Muốn thúc đẩy hoạt động M&A NHTM tại Việt Nam phát triển mạnh mẽ nhằm giúp các NHTM Việt Nam tăng cường năng lực cạnh tranh đồng thời có thể duy trì sự phát triển bền vững và ổn định của ngành

NH thì vai trò của NHNN rất quan trọng. NHNN cần nâng cao vai trò kiểm soát, quản lý các hoạt động NH nói chung và M&A trong lĩnh vực NH nói riêng. NHNN đã ban hành các văn bản quy phạm pháp luật về an toàn trong hoạt động NH và tiếp tục hoàn thiện các văn bản hướng dẫn phục vụ cho việc thanh tra trên cơ sở rủi ro. Tuy nhiên, để nắm bắt được thường xuyên thực trạng hoạt động của các TCTD, đặc biệt là tình hình tài chính, các yếu tố dẫn đến rủi ro gây mất an toàn hệ thống; xử lý kịp thời những vấn đề nghiêm trọng xảy ra, tránh lây lan dây chuyền, gây rối loạn cho nền kinh tế, NHNN cần xây dựng một bộ máy tổ chức thanh tra giám sát tối ưu, quy trình giám sát hiệu quả, phương pháp giám sát, công cụ giám sát phù hợp và hạ tầng hệ thống công nghệ thông tin hiện đại phục vụ hoạt động thanh tra, giám sát NH.

NHNN cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm soát khắt khe hơn nữa đối với NHTM và các TCTD khác nhằm sớm phát hiện và chấn chỉnh những sai sót, tạo ra sự cạnh tranh lành mạnh, phòng ngừa những tổn thất, phát huy vai trò cảnh báo sớm và kịp thời can thiệp trước khi hệ thống NHTM xảy ra các vấn đề căng thẳng, có nguy cơ dẫn đến khủng hoảng để đưa ra những định hướng phù hợp… NHNN cũng cần tăng mức phạt hành chính đối với TCTD áp dụng các hình thức huy động vốn sai quy định, ấn định LS huy động, LS vay vốn không phù hợp với quy định của pháp luật để tăng tính răn đe trong hoạt động NH. Mặt khác, NHNN cũng tăng cường công tác kiểm soát hoạt động M&A trong lĩnh vực NH được chặt chẽ trên cơ sở định hướng phù hợp nhằm đảm bảo cho hệ thống NH Việt Nam phát triển lành mạnh, an toàn, đúng định hướng.

3.3.2.3. Nâng cao chất lượng hoạt động của Trung tâm thông tin tín dụng của ngân hàng nhà nước

Thông tin là vấn đề quan trọng hàng đầu trong lĩnh vực kinh doanh NH. Hiện đại hóa công nghệ thông tin, nâng cao chất lượng hoạt động của Trung tâm thông tin tín dụng (CIC) của NHNN là một nhu cầu thiết yếu để nâng cao hiệu quả hoạt động của các NHTM nói chung và hoạt động M&A NHTM nói riêng. CIC là một trong những cơ quan quan trọng trong hệ thống hoạt động của NHNN, giúp NHNN nắm bắt thông tin và hoạt động được hiệu quả, hạn chế tình trạng nợ xấu - một trong những vấn đề tài chính đáng lo ngại của quốc gia và liên quan trực tiếp tới các vấn đề cần giải quyết trước, trong và sau mỗi thương vụ M&A NHTM. CIC hoạt động

khi có các thông tin về khoản vay, tên người vay, tổ chức cho vay, giá trị khoản vay, quá trình thanh toán được cung cấp từ các NH, tổ chức tín dụng… Khi nhận được thông tin, CIC sẽ liên tục tổng hợp, cập nhật các cơ sở dữ liệu mới nhất và trình báo lên để người sử dụng hệ thống có thể nắm bắt lịch sử tín dụng của từng cá nhân, doanh nghiệp một cách rõ ràng, từ đó các NHTM, TCTD có thể xem xét và đưa ra quyết định đồng ý cho vay hoặc không. Trong bối cảnh hội nhập kinh tế ngày càng sâu rộng, các NHTM và TCTD cần nâng cao năng lực quản trị, đảm bảo an toàn và hiệu quả hoạt động đáp ứng yêu cầu phát triển và hội nhập, nâng cao khả năng tiếp cận tín dụng cho khách hàng; nâng cao văn hóa tín dụng…Điều này lại càng khiến thông tin về KH vay có vai trò quan trọng hơn đối với họ trong công tác quản trị rủi ro. Trong thời gian tới, NHNN cần đầu tư hoàn thiện, hiện đại hóa công nghệ thông tin, nâng cao chất lượng của CIC hơn nữa để cung cấp thông tin một cách đầy đủ kịp thời cho các NH và cơ quan quản lý nhà nước, chú trọng độ chính xác của thông tin trong thu thập và xử lý; tăng tính kiểm soát và đẩy mạnh hợp tác toàn diện tạo cơ sở tin cậy cho các tổ chức có thể quyết định cấp tín dụng và đầu tư cũng như tạo điều kiện lựa chọn đối tác phù hợp khi thực hiện các thương vụ M&A NHTM.

Bên cạnh hệ thống thông tin tín dụng, NHNN cũng cần xây dựng hệ thống thông tin ngành NH một cách minh bạch, hiệu quả bởi lẽ thông tin là một trong những yếu tố rất quan trọng ảnh hưởng lớn đến sự thành công của các thương vụ M&A NHTM. Hiện nay việc cung cấp thông tin về ngành NH của Việt Nam vẫn chưa được cung cấp đầy đủ, toàn diện và cập nhật, do vậy các nhà đầu tư muốn tìm hiểu về các NHTM để tìm kiếm cơ hội đầu tư cũng phải là dễ dàng, thông tin, chỉ số ngành càng đầy đủ, chi tiết và chính xác thì càng thuận lợi cho quá trình M&A. Việc xây dựng được hệ thống thông tin chính xác, đầy đủ, cập nhật là cơ sở quan trọng để công tác quản lý, kiểm soát của NHNN được thực hiện dễ dàng và hiệu quả hơn.

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3

Từ việc phân tích thực trạng hoạt động mua bán sáp nhập NH ở Việt Nam trong thời gian qua, trên cơ sở đánh giá những kết quả đạt được cũng như chỉ ra những tồn tại trong hoạt động mua bán sáp nhập NHTM ở Việt Nam, trong chương 3 tác giả đi xem xét những quan điểm định hướng của nhà nước về hoạt động mua bán sáp nhập NH. Trong điều kiện hiện nay M&A được xem là một trong những giải pháp quan trọng cần được tiếp tục thực hiện để thực hiện quá trình tái cơ cấu hệ thống NH. NCS đã đề xuất một số giải pháp bao gồm nhóm giải pháp vĩ mô và vi mô và đưa ra những kiến nghị đối với chính phủ và NH nhà nước nhằm hoàn thiện hoạt động mua bán sáp nhập NHTM ở Việt Nam thời gian tới.

KẾT LUẬN

Hoạt động mua bán và sáp nhập NH đóng vai trò hữu ích trong hoạt động của các NH thương mại nói chung và trong quá trình tái cơ cấu hệ thống NH ở Việt Nam nói riêng. Những thương vụ M&A được thực hiện một cách đúng đắn sẽ mang lại lợi ích cho các bên tham gia, có tác động tích cực đối với nền kinh tế.

Trong luận án tiến sỹ “Hoạt động mua bán và sáp nhập ngân hàng thương mại tại Việt Nam”, về mặt lý luận, đề tài tiếp cận, luận giải một cách hệ thống các vấn đề liên quan đến hoạt động mua bán sáp nhập nói chung và hoạt động mua bán sáp nhập NH nói riêng. NCS nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế về hoạt động mua bán sáp nhập NH tại một số quốc gia trên thế giới như Mỹ, Trung Quốc, Thái Lan đồng thời rút ra một số bài học kinh nghiệm có giá trị cho Việt Nam. Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng hoạt động mua bán sáp nhập NH tại Việt Nam trên các khía cạnh các thương vụ tiến hành, các phương thức mua bán, sáp nhập, hiệu quả các thương vụ trong lĩnh vực NH ở Việt Nam trong giai đoạn tái cấu trúc hệ thống NH từ 2011 đến nay. Trên cơ sở đánh giá đặc trưng hoạt động mua bán sáp nhập NH trong từng giai đoạn, xem xét những thương vụ điển hình, tác giả đã đánh giá những ưu điểm và những vấn đề còn tồn tại trong hoạt động mua bán sáp nhập NH tại Việt Nam, NCS rút ra những đặc điểm, những nhân tố tác động đến hoạt động mua bán và sáp nhập NH tại Việt Nam trong quá trình tái cơ cấu hệ thống NH, qua đó gợi ý một số giải pháp giúp phát triển hoạt động mua bán và sáp nhập trong lĩnh vực NH tại Việt Nam trong thời gian tới.

Qua luận án, NCS đã cung cấp cái nhìn bao quát về hoạt động mua bán sáp nhập NH tại Việt Nam. Trong điều kiện hội nhập diễn ra ngày càng sâu rộng hơn, mạnh mẽ hơn, ngành NH cũng đứng trước nhiều khó khăn và thách thức, việc nâng cao năng lực cạnh tranh, tăng cường hợp tác là xu hướng tất yếu trong thời gian tới. Hoạt động mua bán sáp nhập NHTM ở Việt Nam sẽ không còn chỉ là nhằm thực hiện mục tiêu tái cơ cấu mà còn là biện pháp hữu hiệu để nâng cao vị thể trên thị trường.

Trong quá trình nghiên cứu, tác giả đã nghiên cứu tài liệu, sách báo và tham khảo ý kiến của một số chuyên gia trong lĩnh vực mua bán sáp nhập nói chung và hoạt động mua bán sáp nhập NH nói riêng. Tuy nhiên do hoạt động mua bán sáp nhập NH là một hoạt động phức tạp, liên quan đến nhiều mảng hoạt động, nhiều chủ

thể khác nhau nên luận án không thể tránh khỏi những khiếm khuyết, tác giả rất mong nhận được sự góp ý của quý thầy cô để nghiên cứu của tác giả được hoàn thiện hơn.

Trân trọng cảm ơn!