Nội Dung Kiểm Toán Báo Cáo Tài Chính Ngân Hàng Thương Mại

Các tài khoản kế toán liên quan trong

hoạt động

Các thông tin trên BCTC có liên quan trong hoạt động

cần đưa ra ý kiến

1.

Hoạt động tín dụng

+ TK 20 – Cho vay các TCTD khác; TK 21 – Cho vay các tổ chức kinh tế, cá nhân trong nước; TK 22 – Chiết khấu thương phiếu và các giấy tờ có giá đối với các tổ chức kinh tế, cá nhân trong nước; TK 23 – Cho thuê tài chính; TK 24 – Bảo lãnh; TK 25 – Cho vay bằng vốn tài trợ, ủy thác đầu tư; TK 26 – Tín dụng đối với các tổ chức, cá nhân nước ngoài; TK 27 – Tín dụng khác đối với các tổ chức, cá nhân trong nước; TK 28 – Các khoản nợ chờ xử lý; TK 29 – Nợ cho vay được khoanh;

+ TK 394 – Lãi phải thu từ hoạt động tín dụng; TK 397 – Phí phải thu;

+ TK 702 – Thu lãi cho vay; TK 705 – Thu lãi cho thuê tài chính; TK 709 – Thu khác từ hoạt động tín dụng; TK 712 – Thu từ nghiệp vụ bảo lãnh; TK 714 – Thu từ nghiệp vụ ủy thác và đại lý; TK 717 – Thu phí nghiệp vụ chiết khấu;

+ TK 842 – Chi phí liên quan nghiệp vụ cho thuê tài chính;

+ Các tài khoản ngoại bảng liên quan như

TK 92, 94, 95, 98

- Bảng CĐKT: Chỉ tiêu Cho vay các TCTD khác và Dự phòng rủi ro thuộc chỉ tiêu Tiền gửi và cho vay các TCTD khác (V.03); Chỉ tiêu Cho vay khách hàng (V.06); Các chỉ tiêu ngoài bảng CĐKT như (Bảo lãnh vay vốn; Cam kết cho vay không hủy ngang…).

- Báo cáo KQHĐKD: Chỉ tiêu thu nhập lãi và các khoản thu nhập tương tự và các chỉ tiêu liên quan đến chi phí thuế thu nhập DN và lợi nhuận.

- Báo cáo LCTT: Chỉ tiêu Thu nhập lãi và các khoản thu nhập tương tự nhận được; Thu nhập từ hoạt động dịch vụ nhận được; Tăng giảm các khoản tiền gửi và cho vay các TCTD khác; Tăng giảm các khoản cho vay khách hàng; Tăng giảm vốn tài trợ, ủy thác đầu tư, cho vay mà TCTD chịu rủi ro…

- Thuyết minh BCTC: Các thông tin chi tiết liên quan đến hoạt động tín dụng như Cho vay các TCTD khác; Cho vay khách hàng; Sự thay đổi tăng giảm của dự phòng rủi ro tín dụng đối với dư nợ cho vay khách hàng; Thu nhập lãi và các khoản thu nhập tương tự…

2. Hoạt động huy động

vốn

+ TK 40 – Các khoản Nợ Chính phủ và NHNN; TK 41- Các khoản Nợ các TCTD khác; TK 42 – Tiền gửi của khách hàng; TK 43 – TCTD phat hành giấy tờ có giá; TK 44 Vốn tài trợ, ủy thác đầu tư, cho vay;

+ TK 80 – Chi phí hoạt động tín dụng (TK

- Bảng CĐKT: Chỉ tiêu Các khoản Nợ Chính phủ và NHNN (V.16); Tiền gửi và vay các TCTD khác (V.17); Tiền gửi của khách hàng (V.18); Vốn tài trợ, ủy thác đầu tư, cho vay TCTD chịu rủi ro (V.19); Phát hành giấy tờ có giá (V.20)

- Báo cáo KQHĐKD: Chỉ tiêu Chi phí lãi và các chi phí

tương tự (VI.25); Chi phí hoạt động (VI.32) và các chỉ tiêu

Các tài khoản kế toán liên quan trong

hoạt động

Các thông tin trên BCTC có liên quan trong hoạt động

cần đưa ra ý kiến

801 - Trả lãi tiền gửi, TK 802 - Trả lãi tiền vay, TK 803 - Trả lãi phát hành giấy tờ có giá); TK 883 – Chi nộp phí bảo hiểm, bảo toàn tiền gửi của khách hàng;

+ TK 96 – Các giấy tờ có giá của TCTD phát hành.

liên quan bị ảnh hưởng như chi phí thuế thu nhập DN và lợi nhuận.

- Báo cáo LCTT: Chi phí lãi và các chi phí tương tự đã trả; Tăng giảm các khoản nợ Chính phủ và NHNN; Tăng giảm các khoản tiền gửi, tiền vay các TCTD; Tăng giảm tiền gửi của khách hàng; Tăng giảm phát hành giấy tờ có giá;…

- Thuyết minh BCTC: thuyết minh về các chính sách kế toán áp dụng; Thông tin bổ sung cho các khoản mục có liên quan

của hoạt động trên Bảng CĐKT, Báo cáo KQKD…

3.

Hoạt động đầu tư

+ Tài khoản đầu 12 - Đầu tư tín phiếu Chính phủ và các giấy tờ có giá ngắn hạn khác đủ điều kiện để tái chiết khấu với NHNN;

+ TK đầu 14 – Chứng khoán kinh doanh;

+ TK đầu 15 – Chứng khoán đầu tư sẵn sàng để bán;

+ TK 16 – Chứng khoán đầu tư giữ đến ngày đáo hạn;

+ TK đầu 34 – Góp vốn, đầu tư dài hạn;

+ TK 392 – Lãi phải thu từ đầu tư chứng khoán;

+ TK 703 – Thu lãi từ đầu tư chứng khoán;

+ TK 741 – Thu về kinh doanh chứng khoán;

+ TK 841 – Chi về kinh doanh chứng khoán;

+ TK 8823 – Chi dự phòng giảm giá chứng khoán;

+ TK 8826 - Chi dự phòng giảm giá khoản đầu tư, mua cổ phần.

- Bảng CĐKT: Chứng khoán kinh doanh (V.04); Chứng khoán đầu tư (V.08); Góp vốn, đầu tư dài hạn (V.09); Tài sản Có khác (V.14) chi tiết Các khoản lãi, phí phải thu.

- Báo cáo KQHĐKD: Thu nhập lãi và các khoản thu nhập tương tự (VI.24); Lãi, lỗ thuần từ mua bán chứng khoán kinh doanh (VI.28); Lãi lỗ thuần từ mua bán chứng khoán đầu tư (VI.29).

- Báo cáo LCTT: Chênh lệch số tiền thực thu/thực chi từ hoạt động kinh doanh (ngoại tệ, vàng bạc, chứng khoán); Tăng giảm các khoản về kinh doanh chứng khoán; Tiền chi đầu tư, góp vốn vào các đơn vị khác (Chi đầu tư mua công ty con, góp vốn liên doanh, liên kết và các khoản đầu tư dài hạn khác); Tiền thu cổ tức và lợi nhuận được chia từ các khoản đầu tư, góp vốn dài hạn; Tăng vốn cổ phần từ góp vốn và/hoặc phát hành cổ phiếu.

- Thuyết minh BCTC: Chính sách kế toán đối với kế toán các nghiệp vụ kinh doanh và đầu tư chứng khoán; Thông tin bổ sung đối với Chứng khoán kinh doanh; Chứng khoán đầu tư; Góp vốn, đầu tư dài hạn; Thu nhập lãi và các khoản thu nhập tương tự (thu lãi từ kinh doanh, đầu tư chứng khoán Nợ); Lãi/lỗ thuần từ hoạt động kinh doanh (mua bán) chứng khoán; Lãi/lỗ thuần từ hoạt động kinh doanh (mua ban)

chứng khoán đầu tư; Thu nhập từ góp vốn, mua cổ phần…

4.

Hoạt động thanh toán

+ TK 50 - Thanh toán giữa các tổ chức tín dụng;

+ TK 51 – Thanh toán chuyển tiền;

+ TK 52 – Thanh toán liên ngân hàng;

+ TK 56 – Thanh toán với các Ngân hàng nước ngoài

+ Tài khoản 711- Thu từ dịch vụ thanh toán

+ Tài khoản 811- Chi về dịch vụ thanh toán

- Bảng CĐKT: Tài sản Có khác (V.14) phần Chênh lệch Dư nợ - Dư có của TK 51, 51,52,56 nếu Dư Nợ lớn hơn Dư Có hoặc Các khoản phải trả và công nợ khác (V.21) phần chênh lệch Dư Có – Dư Nợ của TK 51, 51,52,56 nếu Dư Có lớn hơn Dư Nợ.

- Báo cáo KQHĐKD: Chỉ tiêu Thu nhập từ hoạt động dịch vụ; Chi phí hoạt động dịch vụ thuộc Lãi/ lỗ thuần từ hoạt động dịch vụ (VI.26);

- Báo cáo LCTT: Thu nhập từ hoạt động dịch vụ nhận được

- Thuyết minh BCTC: Thuyết minh chi tiết đối với Tài sản có/Các khoản phải trả và công nợ khác; Các khoản lãi/lỗ thuần từ HĐ dịch vụ…

…

…

…

Thực hiện các thủ tục phân tích sơ bộ BCTC NHTM

Đánh giá chung về hệ thống KSNB và rủi ro gian lận

ÁN

KẾT

Chuẩn bị lập báo cáo kiểm toán

Lập báo cáo kiểm toán và Thư quản lý

Nội dung

Đối với kiểm toán BCTC DN

Đối với cuộc kiểm toán BCTC NHTM

1

Xem xét chấp nhận khách hàng và đánh giá rủi ro hợp đồng

Các nội dung cần tìm hiểu và các thủ tục thông thường theo quy trình một cuộc kiểm toán BCTC.

+ KTV tìm hiểu về các yếu tố như: Đặc thù và tính chính trực của nhà quản lý, bản chất của hoạt động kinh doanh, các kết quả tài chính những năm gần đây, kiến thức và kinh nghiệm của KTV, rủi ro gian lận…

Để chấp nhận kiểm toán BCTC cho một NHTM, KTV cần đặc biệt xem xét các yếu tố sau:

+ Cân nhắc xem DNKT của mình có sẵn sàng chấp nhận cuộc kiểm toán trong ngành kinh doanh có rủi ro cao không, có sẵn sàng thực hiện cuộc kiểm toán với mức rủi ro kiểm toán có thể chấp nhận được thấp dưới ngưỡng mà hãng thường đặt ra không…

+ Cân nhắc xem có đảm bảo đủ đội ngũ nhân sự có kinh nghiệm, kiến thức và kỹ năng về lĩnh vực tài chính, ngân hàng cũng như đội ngũ chuyên gia CNTT và các chuyên gia khác không?

+ Xem xét tính chính trực của nhà quản lý và các rủi

ro gian lận.

2

Lập hợp đồng kiểm toán và lựa chọn nhóm kiểm toán

+ Nhân sự thực hiện cuộc kiểm toán thường không có yêu cầu đặc biệt nào.

+ Có thể không cần chuyên gia CNTT trong cuộc kiểm toán.

+ Có thể không cần các chuyên gia bên ngoài;

+ Có thể không cần sự tham

gia của các KTV khác

+ Nhân sự thực hiện cuộc kiểm toán phải đảm bảo các yêu cầu: Có kiến thức kinh nghiệm về ngành tài chính – ngân hàng;

+ Nhất thiết phải có nhân sự chuyên về CNTT trong nhóm kiểm toán hoặc thuê chuyên gia về CNTT tham gia cuộc kiểm toán;

+ Thường phải sử dụng ý kiến của các chuyên gia trong quá trình kiểm toán;

+ Có thể có sự tham gia của các KTV khác tại các địa

điểm hoạt động của ngân hàng.

3

Tìm hiểu về NHTM và môi trường hoạt động của NHTM, trong đó có KSNB

+ Các nội dung cần tìm hiểu gồm các yếu tố bên trong và bên ngoài của đơn vị được kiểm toán.

+ KTV tập trung chủ yếu vào việc tìm hiểu các yếu tố bên trong như ngành nghề kinh doanh, loại hình sở hữu, cơ cấu vốn, tổ chức bộ máy

quản trị, các bên liên quan…

+ Bắt buộc KTV phải tìm hiểu kỹ và chi tiết cũng như phân tích cụ thể tác động của các nhân tố bên ngoài ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh và rủi ro có sai sót trọng yếu trên BCTC NHTM;

+ Đối với các yếu tố bên trong NHTM, KTV cần tập trung tìm hiểu kỹ về cơ cấu bộ máy tổ chức; Các bên liên quan; Các mục tiêu, chiến lược kinh doanh, khẩu vị rủi ro và quản lý rủi ro của NHTM vì tất cả những yếu tố này ảnh hưởng đến rủi ro kinh doanh và rủi ro

có sai sót trọng yếu trên BCTC NHTM.

4

Tìm hiểu

quy trình lập BCTC,

+ Nhiều DN không có chi

nhánh, đơn vị trực thuộc nên số liệu để lập BCTC thường

+ Về quy trình lập BCTC NHTM: KTV cần phải

kiểm tra quá trình tổng hợp số liệu để đảm bảo tính toàn vẹn và đúng đắn của dữ liệu do số liệu để lập

Nội dung

Đối với kiểm toán BCTC DN

Đối với cuộc kiểm toán BCTC NHTM

các hoạt động kinh doanh của NHTM, môi trường CNTT

chỉ gồm số liệu duy nhất của trụ sở. Việc tổng hợp số liệu để lập BCTC sẽ dễ dàng hơn.

+ Các chu trình kinh doanh thông thường của DN mà KTV cần tìm hiểu gồm: Chu trình Bán hàng – thu tiền; Chu trình Mua hàng – thanh toán; Chu trình Hàng tồn kho

– Chi phí – Giá thành; Chu trình Tiền lương nhân sự; Chu trình Mua sắm và quản lý tài sản cố định; …

+ Tại nhiều DN không áp dụng hoặc áp dụng không đáng kể hệ thống CNTT trong hoạt động do đó KTV không cần tìm hiểu và đánh giá về hệ thống CNTT của DN.

BCTC của toàn NHTM được tổng hợp từ các bảng cân đối tài khoản của tất cả các Chi nhánh và đơn vị phụ thuộc với số lượng Chi nhánh thường rất nhiều.

+ Các hoạt động kinh doanh của NHTM mà KTV cần tìm hiểu gồm: Hoạt động huy động vốn; hoạt động tín dụng; hoạt động thanh toán và ngân quỹ; hoạt động kinh doanh giao dịch; hoạt động đầu tư…

+ Trong mọi cuộc kiểm toán BCTC NHTM, KTV đều phải tìm hiểu về môi trường CNTT, độ phức tạp và tính chuyên nghiệp của hệ thống CNTT để xác định và đánh giá những rủi ro có sai sót trọng yếu trên BCTC NHTM do ảnh hưởng bởi hệ thống CNTT được áp dụng tại NHTM.

+ Khi NHTM có sử dụng dịch vụ bên ngoài mà các dịch vụ này liên quan đến việc lập và trình bày BCTC thì KTV phải áp dụng các thủ tục kiểm toán tuân thủ CMKit 402, Các yếu tố cần xem xét khi đơn vị có sử dụng dịch vụ bên ngoài để xác định và đánh giá rủi ro có sai sót trọng yếu cũng như thiết kế các

thủ tục kiểm toán để xử lý các rủi ro đó.

5

Thực hiện các thủ tục phân tích sơ bộ BCTC NHTM

+ Bao gồm các thủ tục phân tích sơ bộ thông thường để có hiểu biết tốt hơn về hoạt động kinh doanh của DN và để đánh giá rủi ro kinh doanh và rủi ro có sai sót trọng yếu trên BCTC của DN.

+ Nhiều cuộc kiểm toán BCTC DN, KTV không có số liệu bình quân ngành hoặc của đơn vị khác tương tự để so sánh hoặc không có số liệu kế hoạch của DN để so sánh nhằm phát hiện rủi ro.

+ Khi kiểm toán BCTC NHTM, ngoài việc so sánh các số liệu trên BCTC và các hệ số tương tự các DN, KTV thường phải phân tích thêm các thông tin về:

- Các chỉ số về chất lượng tài sản;

- Các chỉ số thanh khoản;

- Tỷ số thu nhập;

- Tỷ lệ an toàn vốn;

- Rủi ro huy động.

+ Thông thường KTV thu thập được các số liệu bình quân ngành hoặc số liệu của NHTM khác tương tự để so sánh vì các số liệu thống kê về ngành ngân hàng thường sẵn có;

+ Hầu hết các NHTM đều có các số liệu kế hoạch, dự toán nên KTV cũng có thể dễ dàng so sánh những số

liệu thực tế để có cơ sở xác định rủi ro.

6

Đánh giá chung về kiểm soát nội bộ và rủi ro gian lận

+ Tại nhiều cuộc kiểm toán (các DN nhỏ và vừa, DN có KSNB không hiệu quả) KTV chỉ tìm hiểu sơ lược để đánh giá ban đầu về hiệu lực KSNB và có thể không thực hiện thêm các thử nghiệm kiểm soát nữa mà thực hiện thử nghiệm

cơ bản ở phạm vi rộng.

+ Trong mọi cuộc kiểm toán BCTC NHTM, KTV đều phải tìm hiểu rất kỹ lưỡng và chi tiết về KSNB và đánh giá RRKS từ đó đánh giá rủi ro có sai sót trọng yếu ở cấp độ BCTC và cấp độ CSDL đối với các nhóm giao dịch, số dư tài khoản, thông tin thuyết minh trên BCTC NHTM.

+ Trong mọi cuộc kiểm toán BCTC NHTM, KTV đều phải tìm hiểu về môi trường CNTT có liên quan

đến BCTC NHTM.