Giáo dục giá trị đạo đức truyền thống với việc hình thành và phát triển nhân cách cho sinh viên khu vực Tây Nguyên trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH

PHẠM HUY THÀNH

giáo dục giá trị đạo đức truyền thống với việc hình thành và phát triển nhân cách

cho sinh viên khu vực tây nguyên trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay

Chuyên ngành : CNDVBC&CNDVLS

Mã số : 62 22 80 05

Có thể bạn quan tâm!

Giáo dục giá trị đạo đức truyền thống với việc hình thành và phát triển nhân cách cho sinh viên khu vực Tây Nguyên trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay - 2
Những Công Trình Nghiên Cứu Liên Quan Đến Toàn Cầu Hóa, Tác Động Của Toàn Cầu Hoá Đối Với Nhân Cách, Lối Sống, Đạo Đức Của Con Người Việt Nam
Những Công Trình Nghiên Cứu Về Tác Động Của Toàn Cầu Hoá Đến Đời Sống Của Đồng Bào Dân Tộc Tây Nguyên Nói Chung Và Thanh Niên - Sinh Viên Tây Nguyên

Xem toàn bộ 182 trang tài liệu này.

LUẬN ÁN TIẾN SĨ TRIẾT HỌC

Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS.TS TRẦN SỸ PHÁN

2. PGS.TS LÊ THỊ THỦY

HÀ NỘI - 2014

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu sử dụng trong luận án là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng. Những kết luận khoa học của luận án chưa từng được ai công bố trong bất cứ công trình khoa học nào.

Tác giả luận án

Phạm Huy Thành

MỤC LỤC

Trang

MỞ ĐẦU1

Chương 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN ĐẾN ĐỀ TÀI7

1.1. Những nghiên cứu xung quanh vấn đề giá trị truyền thống, giáo dục giá

trị đạo đức truyền thống, nhân cách, nhân cách sinh viên 7

1.2. Những công trình nghiên cứu liên quan đến toàn cầu hóa, tác động của toàn cầu hóa đối với nhân cách, lối sống, đạo đức của con người Việt

Nam nói chung và sinh viên Việt Nam nói riêng 15

1.3. Những công trình nghiên cứu tác động của toàn cầu hóa đến đời sống

của đồng bào dân tộc Tây Nguyên nói chung và thanh niên - sinh viên

Tây Nguyên nói riêng 22

Chương 2: NHÂN CÁCH, NHÂN CÁCH SINH VIÊN, TẦM QUAN TRỌNG VÀ NỘI DUNG GIÁO DỤC GIÁ TRỊ ĐẠO ĐỨC TRUYỀN THỐNG NHẰM HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN NHÂN CÁCH SINH VIÊN

VIỆT NAM TRONG BỐI CẢNH TOÀN CẦU HÓA HIỆN NAY 29

2.1. Nhân cách, nhân cách sinh viên Việt Nam 29

2.2. Toàn cầu hóa và tầm quan trọng của giáo dục giá trị đạo đức truyền

thống nhằm hình thành và phát triển nhân cách sinh viên Việt Nam

trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay 44

2.3. Giá trị đạo đức truyền thống và một số giá trị đạo đức truyền thống dân

tộc cần phải giáo dục cho sinh viên Việt Nam hiện nay 56

Chương 3: GIÁO DỤC GIÁ TRỊ ĐẠO ĐỨC TRUYỀN THỐNG NHẰM HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN NHÂN CÁCH CHO SINH VIÊN KHU VỰC TÂY NGUYÊN TRONG BỐI CẢNH TOÀN CẦU HÓA HIỆN

NAY: THỰC TRẠNG VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA 78

3.1. Những nhân tố ảnh hưởng đến giáo dục giá trị đạo đức truyền thống

nhằm hình thành và phát triển nhân cách sinh viên ở khu vực Tây

Nguyên trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay 78

3.2. Thực trạng giáo dục giá trị đạo đức truyền thống nhằm hình thành và phát triển nhân cách sinh viên ở khu vực Tây Nguyên trong bối cảnh

toàn cầu hóa hiện nay 89

3.3. Những vấn đề đặt ra đối với việc giáo dục giá trị đạo đức truyền thống

nhằm hình thành và phát triển nhân cách sinh viên ở khu vực Tây

Nguyên trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay 116

Chương 4: QUAN ĐIỂM ĐỊNH HƯỚNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP CƠ BẢN ĐỂ NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIÁO DỤC GIÁ TRỊ ĐẠO ĐỨC TRUYỀN THỐNG NHẰM HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN NHÂN CÁCH CHO SINH VIÊN KHU VỰC TÂY NGUYÊN TRONG BỐI

CẢNH TOÀN CẦU HÓA HIỆN NAY 122

4.1. Quan điểm định hướng để nâng cao hiệu quả giáo dục giá trị đạo đức

truyền thống nhằm hình thành và phát triển nhân cách sinh viên khu vực

Tây Nguyên trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay 122

4.2. Một số giải pháp chủ yếu để nâng cao hiệu quả giáo dục giá trị đạo đức

truyền thống nhằm hình thành và phát triển nhân cách sinh viên khu vực

Tây Nguyên trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay 127

KẾT LUẬN 148

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ150

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO152

PHỤ LỤC164

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Sinh viên là tầng lớp xã hội đặc thù, nguồn lực quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói: "Một năm khởi đầu từ mùa xuân. Một đời người khởi đầu từ tuổi trẻ. Tuổi trẻ là mùa xuân của xã hội". Nếu không có thế hệ trẻ, sẽ không có sự phát triển nối tiếp lịch sử của mỗi quốc gia, dân tộc, cũng như không có sự phát triển của nhân loại.

Sau gần 30 năm tiến hành công cuộc đổi mới toàn diện đất nước, Đảng ta, nhân dân ta đã và đang đạt được những thành tựu to lớn và rất quan trọng, “có ý nghĩa lịch sử”, “đất nước đã ra khỏi tình trạng kém phát triển, bước vào nhóm nước đang phát triển có thu nhập trung bình” [35, tr.91]. Diện mạo của đất nước có nhiều thay đổi, đời sống nhân dân được nâng lên. Thế và lực của nước ta ngày càng vững mạnh, vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế được nâng lên, đã tạo ra những tiền đề quan trọng để đẩy nhanh quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

Bên cạnh những thành tựu to lớn và quan trọng đó, chúng ta cũng phải đối mặt với không ít những khó khăn, thách thức. Kinh tế phát triển chưa bền vững; năng suất, hiệu quả, sức cạnh tranh của nền kinh tế còn thấp; công tác quy hoạch, kế hoạch và việc huy động, sử dụng các nguồn lực còn hạn chế, kém hiệu quả. Đặc biệt là trong các lĩnh vực văn hóa, xã hội có một số mặt yếu kém chậm khắc phục, nhất là về giáo dục, đào tạo và y tế; đạo đức, lối sống trong một bộ phận xã hội xuống cấp. Chúng ta đang chứng kiến sự xuống cấp đạo đức từ mối quan hệ trong gia đình, nhà trường và xã hội. Trong gia đình hiện tượng con cái ngược đãi cha mẹ, anh chị em vì mâu thuẩn lợi ích đã không nhìn mặt nhau. Trong trường học, học sinh, sinh viên đánh nhau được tung lên mạng internet làm phản cảm xã hội, thầy cô giáo bị coi thường. Ngoài xã hội là hiện tượng xuống cấp về đạo đức như tham nhũng, lừa đảo,

lợi ích nhóm đang làm cho dư luận xã hội bức xúc. “Môi trường văn hóa bị xâm hại, lai căng, thiếu lành mạnh, trái với thuần phong mỹ tục, các tệ nạn xã hội, tội phạm và sự xâm nhập của các sản phẩm và dịch vụ độc hại làm suy đồi đạo đức, nhất là trong thanh, thiếu niên, rất đáng lo ngại” [35, tr.169].

Sinh viên ở các trường đại học, cao đẳng là một bộ phận thanh niên ưu tú, giàu tâm huyết, nhiệt tình và say mê với lý tưởng cách mạng. Họ là những người rất nhạy cảm với cái mới, thích nghi nhanh chóng với sự thay đổi của điều kiện và hoàn cảnh sống. Tuy nhiên, do tuổi đời còn trẻ, kinh nghiệm sống chưa nhiều, làm cho sinh viên rất dễ bị tác động bởi những yếu tố tiêu cực từ mặt trái của quá trình toàn cầu hoá. Sự tác động đó đang ảnh hưởng tới mọi mặt đời sống của sinh viên, đến sự hình thành và phát triển nhân cách sinh viên, đặt sinh viên trước những thách thức mới, trong đó có sinh viên ở khu vực Tây Nguyên. Trên thực tế, vẫn còn một bộ phận không nhỏ sinh viên có lối sống thực dụng, xa hoa lãng phí, xa rời truyền thống đạo lý của dân tộc, thậm chí thoái hoá, biến chất, mất niềm tin vào sự lãnh đạo của Đảng và hoài nghi về con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam.

Thực trạng nhân cách của thanh niên - sinh viên khu vực Tây Nguyên nêu trên có nhiều nguyên nhân, một trong số đó là do chúng ta chưa chú trọng đúng mức việc giáo dục giá trị đạo đức truyền thống cho những trí thức tương lai của vùng đất Tây Nguyên. Tại Hội nghị lần thứ tám, Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XI, Đảng ta ra Nghị quyết số 29 - NQ/TW ngày 4 tháng 11 năm 2013 Về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, Nghị quyết đã khẳng định: Lĩnh vực giáo dục và đào tạo nước ta đã đạt được những thành tựu quan trọng, góp phần to lớn vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc…Tuy nhiên, chất lượng, hiệu quả giáo dục và đào tạo còn thấp so với yêu cầu, nhất là giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp…“chưa chú trọng đúng mức việc giáo dục đạo đức, lối sống và kỹ năng làm việc…” cho học sinh, sinh viên.

Để củng cố và tiếp tục xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, phong phú, đa dạng; làm cho các giá trị văn hóa thấm sâu vào mọi mặt của đời sống trở thành nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu vừa là động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế. Một trong những nhiệm vụ cấp thiết trước mắt là tiếp tục đẩy mạnh việc giáo dục, bồi dưỡng đạo đức, lối sống có văn hóa, giữ gìn và phát triển những giá trị truyền thống (nhất là những giá trị đạo đức truyền thống); kiên quyết đấu tranh ngăn chặn mọi sự xâm hại, lai căng, thiếu lành mạnh đang có nguy cơ làm băng hoại các giá trị văn hóa, làm suy thoái đạo đức lối sống trong một bộ phận nhân dân nói chung, sinh viên nói riêng. Đại hội lần thứ XI của Đảng khẳng định: “Chú trọng xây dựng nhân cách con người Việt Nam về lý tưởng, trí tuệ, đạo đức, lối sống, thể chất, lòng tự tôn dân tộc, trách nhiệm xã hội, ý thức chấp hành pháp luật, nhất là trong thế hệ trẻ” [35, tr.126], trong đó công tác giáo dục giá trị đạo đức truyền thống để hình thành nên nhân cách mới - nhân cách xã hội chủ nghĩa cho sinh viên ở khu vực Tây Nguyên có tầm quan trọng đặc biệt. Với ý nghĩa đó, tác giả chọn vấn đề: “Giáo dục giá trị đạo đức truyền thống với việc hình thành và phát triển nhân cách cho sinh viên khu vực Tây Nguyên trong bối cảnh toàn cầu hoá hiện nay” để nghiên cứu và làm luận án tiến sỹ chuyên ngành triết học.

2. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu của luận án

2.1. Mục tiêu

Phân tích một số khái niệm công cụ của luận án: nhân cách, nhân cách sinh viên, giá trị, giá trị truyền thống, giá trị đạo đức truyền thống, toàn cầu hóa, tầm quan trọng của việc giáo dục giá trị đạo đức truyền thống nhằm hình thành và phát triển nhân cách sinh viên. Làm rõ thực trạng giáo dục giá trị đạo đức truyền thống đối với việc xây dựng nhân cách sinh viên khu vực Tây Nguyên, từ đó luận án đề xuất quan điểm định hướng và một số giải pháp chủ yếu để nâng cao hiệu quả công tác giáo dục giá trị đạo đức truyền thống nhằm hình thành và phát triển nhân cách sinh viên khu vực Tây Nguyên trong bối cảnh toàn cầu hoá hiện nay.

2.2. Nhiệm vụ

Góp phần làm sáng tỏ một số khái niệm công cụ của luận án: nhân cách, nhân cách sinh viên, giá trị truyền thống, giá trị đạo đức truyền thống, toàn cầu hóa.

Làm rõ tầm quan trọng, nội dung giáo dục giá trị đạo đức truyền thống nhằm hình thành và phát triển nhân cách sinh viên nói chung, sinh viên khu vực Tây Nguyên nói riêng trong bối cảnh toàn cầu hóa.

Phân tích, đánh giá thực trạng công tác giáo dục giá trị đạo đức truyền thống nhằm hình thành và phát triển nhân cách sinh viên khu vực Tây Nguyên trong bối cảnh toàn cầu hoá hiện nay và chỉ ra nguyên nhân của thực trạng đó.

Đề xuất một số quan điểm định hướng, giải pháp chủ yếu để nâng cao hiệu quả công tác giáo dục giá trị đạo đức truyền thống nhằm hình thành và phát triển nhân cách sinh viên khu vực Tây Nguyên trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án

Đối tượng nghiên cứu: Luận án tập trung nghiên cứu vấn đề giáo dục giá trị đạo đức truyền thống nhằm hình thành và phát triển nhân cách sinh viên khu vực Tây Nguyên (nhất là sinh viên dân tộc thiểu số) trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay.

Phạm vi: Diện khảo sát sinh viên hệ chính quy ở các trường đại học,

cao đẳng khu vực Tây Nguyên.

4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu

4.1. Cơ sở lý luận

Luận án được thực hiện trên cơ sở các quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, những quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về giáo dục giá trị đạo đức truyền nhằm hình thành và phát triển nhân cách sinh viên Việt Nam nói chung và sinh viên khu vực Tây Nguyên nói riêng trong bối cảnh toàn cầu hoá hiện nay.

4.2. Phương pháp nghiên cứu

Luận án sử dụng phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử; phương pháp lịch sử-lôgíc, phân tích và tổng hợp, thống kê, so sánh, các phương pháp chuyên ngành và liên ngành khác.

Sử dụng phương pháp điều tra xã hội học: thời gian vào tháng 10 năm 2012, số phiếu phát ra 400 phiếu: trường Đại học Tây Nguyên 100 phiếu, đại học Đà Lạt 100, Cao đẳng Sư phạm Đắk Lăk là 100 phiếu, Cao đẳng Sư phạm Gia Lai 100 phiếu, kết quả thu về 376 phiếu.

5. Những đóng góp khoa học của luận án

Phân tích vai trò giáo dục giá trị đạo đức truyền thống đối với việc hình thành và phát triển nhân cách sinh viên khu vực Tây Nguyên trong bối cảnh toàn cầu hoá hiện nay.

Đề xuất một số quan điểm định hướng và giải pháp chủ yếu để nâng cao hiệu quả giáo dục giá trị đạo đức truyền thống nhằm xây dựng nhân cách cho sinh viên khu vực Tây Nguyên trong bối cảnh toàn cầu hoá hiện nay.

6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án

Về mặt lý luận: Luận án tập trung nghiên cứu các khái niệm: giá trị, giá trị đạo đức truyền thống, toàn cầu hoá, tính tất yếu của quá trình toàn cầu hoá.

Về mặt thực tiễn: Luận án làm rõ thực trạng nhân cách sinh viên và công tác giáo dục giá trị đạo đức truyền thống nhằm hình thành và phát triển nhân cách sinh viên khu vực Tây Nguyên hiện nay. Trên cơ sở đó, luận án đưa ra một số giải pháp để nâng cao hiệu quả công tác giáo dục giá trị đạo đức truyền thống nhằm hình thành và phát triển nhân cách sinh viên khu vực Tây Nguyên trong bối cảnh toàn cầu hoá hiện nay.