Nhóm Giải Pháp Phát Triển Bền Vững Hệ Thống Ngân Hàng Thông Qua Lành Mạnh Hoá

giải pháp mang tính hành chính của Chính phủ cũng chỉ mang tính tình thế với những kết quả đạt được rất hạn chế.

Thứ hai, các giải pháp điều hành CSTT làm tăng mức độ hấp dẫn của đồng nội tệ so với các ngoại tệ. Ví dụ, Ngân hàng nước CHDCND Lào điều tiết lãi suất tiền gửi nội tệ quy đổi cao hơn so với ngoại tệ, trong khi lãi suất vay lại thấp hơn, thậm chí thông qua việc sử dụng các quy định có tính hành chí như trần và sàn lãi suất. Khi đó, người dân sẽ quay sang sử dụng nhiều hơn đồng nội tệ thay vì ngoại tệ. Ngoài ra, cần nâng cao tiền gửi dự trữ bắt buộc đối với tiền gửi bằng ngoại tệ cũng như làm giảm hiện tượng đô la hoá trong dư nợ cho vay của các NHTM thông qua việc hạn chế những đối tượng và nhu cầu được phép vay vốn ngoại tệ. Đối với hệ thống ngân hàng, Ngân hàng nước CHDCND Lào xem xét quy định trạng thái ngoại tệ ròng đối với các nhóm ngân hàng khác nhau để khuyến khích các ngân hàng hạn chế việc nhận tiền gửi và cho vay ngoại tệ mà chuyển sang quan hệ mua bán ngoại tệ.

Thứ ba, Nhà nước cần có những biện pháp tập trung các nguồn ngoại tệ vào hệ thống ngân hàng, hạn chế tối đa sự tồn tại và hoạt động của thị trường phi chính thức, khuyến khích sử dụng nội tệ trong giao dịch trong nước đồng thời có những chế tài nhằm xử lý những vi phạm trong quy định về quản lý ngoại hối để đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật.

4.2.4. Nhóm giải pháp phát triển bền vững hệ thống ngân hàng thông qua lành mạnh hoá hệ thống ngân hàng và hoàn thiện công tác thanh tra, giám sát ngân hàng

4.2.4.1. Lành mạnh hoá hệ thống ngân hàng

Các NHTM yếu kém là các đơn vị chịu sự tác động mạnh nhất khi Ngân hàng nước CHDCND Lào thực hiện CSTT thắt chặt. Do phát triển quá nhanh và cạnh tranh ngày càng tăng dần nên các NHTM yếu kém thường tập trung vào hoạt động tín dụng trong khi chất lượng các khoản tín dụng thấp, tỷ lệ cho vay trên nguồn vốn huy động cao khiến tỷ trọng dự trữ trên tổng tài sản thấp. Khi CSTT được thắt chặt để phản ứng lại trước các cú sốc trong nền kinh tế như kiềm chế lạm phát thông qua việc tăng lãi suất điều hành, hút vốn qua nghiệp vụ thị trường mở thì các NHTM yếu kém thường đối mặt với vấn đề nghiêm trọng như thiếu hụt thanh khoản trầm trọng, chất lượng tài sản giảm… Hơn nữa, các NHTM yếu kém thường

có xu hướng đi ngược lại định hướng điều hành CSTT, ảnh hưởng tới hiệu quả điều hành chính sách của Ngân hàng CHDCND Lào.

Trong bối cảnh nền kinh tế hội nhập sâu rộng vào thị trường kinh tế - tài chính quốc tế thì mức độ rủi ro mà hệ thống NHTM gặp phải cũng ngày càng tăng lên. Do đó, Ngân hàng nước CHDCND Lào cần có biện pháp để đánh giá, phân loại các NHTM. Trên cơ sở kết quả thu được, Ngân hàng nước CHDCND Lào sẽ tiến hành các biện phá xử lý các NHTM yếu kém để lành mạnh hoá tình hình tài chính của cả hệ thống, bảo đảm ổn định hệ thống tài chính, cũng như để các NHTM trở thành kênh truyền dẫn hiệu quả của CSTT tới các mục tiêu cuối cùng của CSTT. Các biện pháp này bao gồm xây dựng lại chiến lược kinh doanh phù hợp, cơ cấu lại các hoạt động kinh doanh thiếu hiệu quả, xử lý nợ xấu, nâng cao chất lượng quản trị doanh nghiệp trong ngân hàng, hiện đại hoá công nghệ ngân hàng, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực…

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 193 trang tài liệu này.

Một trong những nhiệm vụ đầu tiên đối với hệ thống NHTM và Ngân hàng nước CHDCND Lào phải thực hiện là đánh giá chính xác và xử lý nợ quá hạn, nợ xấu trong hệ thống. Hiện nay, các số liệu công bố về tỷ lệ nợ xấu của các NHTM là thấp hơn so với chuẩn mực phân loại nợ quốc tế cũng như bị đánh giá thấp do tốc độ tăng trưởng tín dụng liên tục đạt mức cao trong thời gian qua nên đã không phản ánh chính xác chất lượng các khoản tín dụng. Thu thập được thông tin cụ thể, chính xác về nợ xấu sẽ tạo điều kiện để đưa ra các giải pháp nhằm xử lý nợ xấu cũng như khắc phục và hạn chế tình trạng nợ quá hạn, nợ xấu phát sinh. Cần thiết phải có một chuẩn mực mới về phân loại nợ và trích lập dự phòng rủi ro phù hợp với tiêu chuẩn, thông lệ quốc tế cũng như điều kiện của các NHTM tại Lào.

4.2.4.2. Hoàn thiện công tác thanh tra, giám sát hệ thống ngân hàng

Ngân hàng nước CHDCND Lào cần xây dựng hệ thống thanh tra, giám sát ngân hàng hiện đại và hiệu quả trên cơ sở đáp ứng đầy đủ những thực tiễn phát triển nhanh chóng của hệ thống NHTM Lào, dần áp dụng và tiến tới thực hiện đầy đủ các nguyên tắc, chuẩn mực quốc tế về thanh tra, giám sát hoạt động ngân hàng. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh hệ thống NHTM Lào phát triển nhanh chóng, thị trường tài chính mở rộng về quy mô cũng như nâng cao về chất lượng, và nền kinh tế Lào hội nhập sâu hơn vào kinh tế quốc tế nên nhóm đối tượng chịu cú sốc đầu tiên thường là các NHTM.

Xuất phát từ tính cấp thiết đó, Ngân hàng nước CHDCND Lào cần tăng cường công tác thanh tra, giám sát hoạt động của các NHTM đảm bảo hoạt động an toàn, đúng quy định của pháp luật về tiền tệ và hoạt động ngân hàng, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm các quy định liên quan đến CSTT: vi phạm về biên độ tỷ giá, về trần lãi suất, trong cho vay hỗ trợ lãi suất, vi phạm của các đại lý thu đổi ngoại tệ,… nhằm củng cố và chấn chỉnh lại kỷ cương thị trường.

Đối với các yếu tố bên trong:

 Hoàn thiện các điều kiện tiên quyết cho hệ thống thanh tra, giám sát ngân hàng hiệu quả.

 Xây dựng Luật thanh tra, giám sát ngân hàng để tạo cơ sở vững chắc và rõ ràng cho hoạt động thanh tra, giám sát ngân hàng.

 Đổi mới mô hình tổ chức bộ máy thanh tra theo chiều dọc từ NHTW tới các chi nhánh, tạo mức độ độc lập cho hoạt động thanh tra thông qua việc thành lập Cơ quan thanh tra giám sát để thực hiện đầy đủ các chức năng cấp phép, ban hành quy chế an toàn hoạt động ngân hàng; giám sát từ xa (off-site); thanh tra tại chỗ (on- site); và xử lý vi phạm.

 Bảo đảm Cơ quan thanh tra giám sát có đầy đủ quyền trong quá trình thực hiện nhiệm vụ bao gồm: yêu cầu báo cáo thông tin, thực hiện các nghiệp vụ thanh tra, kiến nghị xử lý, và thực hiện xử lý một cách độc lập và khách quan.

 Đổi mới và nâng cao hiệu quả phương pháp thanh tra giám sát ngân hàng

 Phương thức thanh tra, giám sát phải có giám sát từ xa và thanh tra tại chỗ; mặc dù đã được triển khai nhưng cần phải được cải tiến và hoàn thiện hơn nữa cho phù hợp với sự phát triển của hệ thống ngân hàng và thị trường tài chính.

 Nhanh chóng đổi mới cho phù hợp với thông lệ quốc tế, nghiên cứu để áp dụng chuẩn mực Thanh tra ngân hàng thế giới Basel II vào Lào. Bảo đảm an toàn và tính toàn vẹn của hệ thống ngân hàng trên cơ sở tạo lập môi trường kinh doanh lành mạnh thông qua xây dựng cơ chế quản lý đi đôi với cơ chế giám sát ngân hàng hữu hiệu và phù hợp với thông lệ, chuẩn mực quốc tế.

 Hoàn thiện hệ thống quy chế quản lý và biện pháp thận trong lĩnh vực ngân hàng theo hướng phù hợp với nguyên tắc thị trường và cam kết mở cửa thị trường dịch vụ ngân hàng, thúc đẩy cạnh tranh lành mạnh trên cơ sở từng bước tạo

sân chơi bình đẳng, loại bỏ các rào cản gia nhập thị trường và tiếp cận dịch vụ ngân hàng trước đây.

 Xây dựng thể chế giám sát ngân hàng đi đôi với thực hiện cơ chế giám sát dựa trên cơ sở rủi ro và xây dựng Luật giám sát an toàn hoạt động ngân hàng trên nguyên tắc cài thiện tính độc lập gắn liền nâng cao với tính trách nhiệm và minh bạch của cơ quan thanh tra, giám sát ngân hàng.

 Không ngừng hoàn thiện cơ sở hạ tầng hỗ trợ giám sát hoạt động ngân hàng. Đổi mới hệ thống kế toàn ngân hàng phù hợp với các chuẩn mực kế toán quốc tế để tạo điều kiện cho các NHTM ứng dụng công nghệ quản trị ngân hàng hiện đại và tạo rào chắn chống lại sự lạm dụng và gian lận, trong đó đặc biệt lưu ý đến chuẩn mức kế toán Mỹ và kế toán quốc tế trong xu hướng hợp nhất giữa hai chuẩn mực này.

 Hiện đại hoá hạ tầng công nghệ thông tin, báo cáo phục vụ mục đích giám sát an toàn hoạt động ngân hàng. Tăng cường quy chế công bố thông tin, nâng cao chất lượng và mức độ tin cậy của thông tin thông qua cải thiện chất lượng và hiệu quả của kiểm toán độc lập.

 Xây dựng và vận hành có hiệu quả cơ chế thực thi đấu tranh chống tội phạm trong lĩnh vực ngân hàng, trong đó quan tâm hơn đến việc hoàn thiện tổ chức bộ máy và cơ chế vận hành Trung tâm Thông tin chống rửa tiền.

 Cơ quan thanh tra, giám sát ngân hàng cần tăng cường trao đổi thông tin và phối hợp với các quan giám sát tài chính trong nước và ngoài nước trong việc triển khai giám sát các ngân hàng hoạt động trên lãnh thổ Lào.

 Đổi mới Thanh tra Ngân hàng phải trên cơ sở chương trình, kế hoạch, có chiến lược phát triển rõ ràng.

 Đổi mới Thanh tra Ngân hàng cần đồng thời đổi mới nâng cao năng lực tự quản trị của các NHTM. Cơ chế tự chủ trong kinh doanh được tăng cường cũng đồng nghĩa với việc các NHTM phải tự quản trị, tự chịu trách nhiệm về hoạt động kinh doanh và đầu tư của mình. Về mặt lý thuyết là phải có sự cân bằng và tương xứng về quy mô, tốc độ phát triển kinh doanh với khả năng quản trị của các NHTM. Đồng thời khi khả năng tự quản trị của NHTM được tăng cường thì cơ chế thanh tra, giám sát của Thanh tra Ngân hàng cũng sẽ đổi mới; có như vậy, việc đổi mới về tổ chức và hoạt động của Thanh tra Ngân hàng mới phù hợp, mới thúc đẩy các NHTM phát triển tốt hơn.

 Đầu tư và phát triển nguồn nhân lực cho hệ thống thanh tra, giám sát ngân hàng phải được đặc biệt coi trọng và xem như yếu tố quyết định để tạo ra chuyển biến có tính đột phá trong ngắn hạn và đảm bảo sự phát triển bền vững trong dài hạn của hệ thống thanh tra, giám sát ngân hàng. Để tiếp tục nâng cao chất lượng của hoạt động thanh tra, giám sát ngân hàng, thì cần phải chú trọng nội dung nâng cao trình độ nghiệp vụ của thanh tra viên, tập trung vào kỹ năng quản trị rủi ro, công nghệ ngân hàng và dịch vụ tài chính mới, quản trị ngân hàng hiện đại, các kỹ năng bổ trợ như phân tích tài chính, hoạt động NHTM. Xử lý nghiêm những vi phạm đạo đức nghề nghiệp cho dù là nhỏ đồng thời có chế độ đãi ngộ phù hợp đối với những thanh tra viên có năng lực, trình độ chuyên môn giỏi.

 Cần đổi mới mạnh mẽ khâu tổ chức thực hiện. Trong quá trình đổi mới, Thanh tra Ngân hàng phải quan tâm, tránh tình trạng có nhiều giải pháp, biện pháp, kế hoạch đổi mới nhưng không có kết quả cụ thể do khâu tổ chức thực hiện yếu. Các biện pháp, các điều kiện để tổ chức thực hiện phải được cụ thể hoá trong các kế hoạch đổi mới, trong từng nội dung đổi mới, tránh tình trạng chung chung. Các biện pháp thực hiện phải giải quyết được cơ bản và triệt để những vấn đề đặt ra trong các nội dung cần đổi mới; phải xác định rõ trách nhiệm cụ thể của từng đơn vị, từng cá nhân, kể cả trách nhiệm giám sát, theo dõi quá trình tổ chức thực hiện.

 Sử dụng hiệu quả việc công bố thông tin nhằm làm mạnh kỷ luật thị trường như là một sự bổ sung cho các nỗ lực giám sát. Yêu cầu các NHTM cần phải công khai thông tin một cách thích đáng, đầy đủ và minh bạch theo nguyên tắc thị trường bao gồm các tài liệu, thông tin, báo cáo về tình hình hoạt động, kinh doanh theo định kỳ hay đột xuất. Qua đó có cơ sở để thực hiện các biện pháp chấn chỉnh vi phạm các quy định về an toàn trong hoạt động ngân hàng và nguy cơ mất khả năng chi trả một cách kịp thời và hoàn thiện "Hệ thống cảnh báo sớm" nhằm dự báo sớm rủi ro hệ thống trong bối cảnh kinh tế thế giới vẫn còn có nhiều biến động phức tạp [34, tr.330].

Đối với các yếu tố bên ngoài:

Một hệ thống thanh tra ngân hàng hiệu quả cần dựa trên một số nhân tố bên ngoài hay còn gọi là một số điều kiện tiền đề. Mặc dù những điều kiện tiền đề này nằm ngoài khả năng tác động trực tiếp của thanh tra ngân hàng nhưng lại có tác động trực tiếp lên tính hiệu quả của việc thanh tra trong thực tế. Khi có những thiếu

sót tồn tại, thanh tra ngân hàng cần kiến nghị với Chính phủ và Ngân hàng nước CHDCND Lào về những thiếu sót đó và những tác động trở lại mang tính tiêu cực thực sự hay tiềm tàng của chúng đối với các hoạt động thanh tra ngân hàng. Đồng thời, đúng như với vai trò của mình, thanh tra ngân hàng cần phải làm giảm nhẹ những tác động của những hậu quả đó nhằm đảm bảo tính hiệu quả của hoạt động thanh tra, giám sát các ngân hàng. Các nhân tố bên ngoài tác động đến hoạt động thanh tra bao gồm:

 Chính sách kinh tế vĩ mô hợp lý: Chính sách kinh tế vĩ mô hợp lý là nền móng của một hệ thống tài chính ổn định. Mặc dù mức độ hợp lý của chính sách kinh tế vĩ mô không nằm trong khả năng tác động của thanh tra ngân hàng nhưng thanh tra ngân hàng cần phải hành động cần thiết nếu như nhận biết những chính sách hiện tại đang làm giảm đi sự hiệu quả và lành mạnh của hệ thống ngân hàng.

 Kết cấu hạ tầng công cộng phát triển tốt: Một hệ thống kết cấu hạ tầng phát triển tốt cần bao gồm những nhân tố sau:

 Một hệ thống các luật doanh nghiệp, bao gồm luật hợp nhất, luật phá sản, luật bảo vệ người tiêu dùng và luật tài sản cá nhân… được thi hành nghiêm chỉnh và là cơ sở để giải quyết ổn thoả những tranh chấp;

 Những chuẩn mực kế toán toàn diện và rõ ràng được quốc tế chấp nhận;

 Một hệ thống kiểm toán độc lập cho các công ty tầm cỡ, nhằm đảm bảo người sử dụng báo cáo tài chính có sự đảm bảo độc lập rằng kế toán cung cấp thông tin trung thực và hợp lý về tình hình tài chính của công ty và những báo cáo đó được hình thành dựa trên những chuẩn mực kế toán đã được thiết lập; trong đó các kiểm toán viên phải chịu trách nhiệm đối với công việc của họ;

 Một bộ máy tư pháp hiệu quả và độc lập, hệ thống kế toán, kiểm toán được kiểm soát tốt và ngành luật phát triển;

 Có sự thanh tra, giám sát đầy đủ và hiệu quả các thị trường khác trong nền kinh tế;

 Một hệ thống thanh toán và thanh toán bù trừ an toàn, hiệu quả cho các giao dịch tài chính trong đó các rủi ro đối tác được kiểm soát.

Nếu các nhân tố trên còn khiếm khuyết thì chúng có thể gây ra tình trạng yếu kém cho hệ thống tài chính và các thị trường khác trong nền kinh tế, hoặc gây ra những cản trở cho sự phát triển của các thị trường đó.

- Thị trường hiệu quả: các chủ thể tham gia thị trường cần phải nắm được thông tin một cách tương đối đẩy đủ, hạn chế tới mức có thể những trường hợp thông tin mất cân xứng làm ảnh hưởng tới quyết định của chủ thể tham gia thị trường. Việc Chính phủ can thiệp quá sâu vào hoạt động kinh doanh của ngân hàng cũng cần phải được xem xét để hạn chế dần.

- Các cơ chế đáp ứng được việc cung cấp một mức độ hợp lý cho bảo vệ hệ thống (bảo vệ công chúng): Nhìn chung, quyết định mức độ hợp lý cho bảo vệ hệ thống là một câu hỏi chính sách cần được giải đáp bởi các cơ quan quyền lực. Thanh tra ngân hàng đóng góp một vai trò quan trọng vì sự hiểu biết sâu sắc của họ về hệ thống ngân hàng. Sẽ là rất cần thiết để chỉ ra sự khác biệt rõ ràng giữa vai trò bảo vệ hệ thống và vai trò thanh tra các ngân hàng. Khi giải quyết những vấn đề về hệ thống, một mặt cần phải đánh giá chính xác các rủi ro có ảnh hưởng xấu tới sự tự tin của hệ thống tài chính và sự lây lan từ những tổ chức tài chính đã và đang lâm vào tình trạng yếu kém đến các tổ chức tài chính lành mạnh; mặt khác cần tối thiểu hoá sự bóp méo những tín hiệu thị trường. Ở nhiều quốc gia, cơ cấu tổ chức của sự bảo vệ hệ thống bao gồm một hệ thống bảo hiểm tiền gửi. Những hệ thống như vậy nếu được thiết kế tốt nhằm hạn chế rủi ro đạo đức sẽ làm tăng sự tin tưởng của công chúng vào hệ thống tài chính và giảm thiểu sự lan truyền trong cuộc hoảng loạn ngân hàng. Thanh tra ngân hàng tại các quốc gia phát triển đã nghiên cứu và áp dụng nhiều hệ thống thanh tra ngân hàng tiên tiến nhằm nâng cao hiệu quả của thanh tra ngân hàng trong thời kỳ mới khi mà có những thay đổi lớn trên thị trường tài chính và quá trình toàn cầu hóa diễn ra mau chóng, sâu rộng [34, tr.331].

4.2.5. Giải pháp nâng cao tính độc lập của Ngân hàng nước Cộng hoà dân chủ nhân dân Lào

Lý thuyết kinh tế cũng như các nghiên cứu thực nghiệm trên thế giới đã cho thấy mức độ độc lập của NHTW có quan hệ cùng chiều với mức độ hiệu quả trong điều hành CSTT. Vị thế độc lập tạo điều kiện cho NHTW chủ động trong việc lựa chọn mục tiêu, xây dựng và đưa ra quyết định các chính sách, thực hiện các biện pháp điều hành CSTT, can thiệp vào các thị trường tín dụng, ngoại hối mà không bị giới hạn hay phải phụ thuộc vào các mục tiêu khác. Kinh nghiệm của Việt Nam và

Trung Quốc cho thấy, việc NHTW không có sự độc lập, việc điều hành CSTT thường hay bị giật cục, liên tục đổi chiều các mục tiêu do chịu ảnh hưởng từ phía Chính phủ.

Việc nâng cao tính độc lập cho NHTW ở đây không nhất thiết phải là độc lập về mô hình tổ chức hoặc độc lập trong việc xác định mục tiêu CSTT mà còn là độc lập hoàn toàn (cả về mặt pháp lý và thực tế) trong việc sử dụng các công cụ để đạt được mục tiêu của CSTT. Khi đó Thống đốc được quyền chủ động lựa chọn và điều hành các công cụ CSTT, độc lập, tự chủ hơn trong việc đưa ra các quyết định chính sách.

Mức độ độc lập của một NHTW được chia thành độc lập hoạt động (operational independence) và độc lập mục tiêu (target independence); trong đó, độc lập mục tiêu bao gồm độc lập hoạt động. Hiện tại, phân loại mức độ độc lập của Ngân hàng nước CHDCND Lào là độc lập hoạt động chứ không phải là độc lập mục tiêu. Hàng năm, Ngân hàng nước CHDCND Lào xây dựng kế hoạch điều hành CSTT, trình Chính phủ xem xét, và thực hiện theo như phê chuẩn của Quốc hội.

Xuất phát từ thực tế hiệu quả hoạt động của NHTW tăng lên cùng với mức độ độc lập, Ngân hàng nước CHDCND Lào cần tăng cường hơn nữa mức độ độc lập như sau:

- Ngân hàng nước CHDCND Lào được trao quyền hơn nữa trong việc hoạch định các mục tiêu và điều hành CSTT, chỉ phải trình Quốc hội phê duyệt.

- Ngân hàng nước CHDCND Lào toàn quyền trong việc thực hiện các mục tiêu này, chịu trách nhiệm trước Quốc hội về các kết quả điều hành CSTT theo mục tiêu đề ra.

- Ngân hàng nước CHDCND Lào toàn quyền quyết định lượng tiền cung ứng bổ sung vào lưu thông hàng năm theo yêu cầu điều hành xuất phát từ mục tiêu được Quốc hội phê duyệt.

- Ngân hàng nước CHDCND Lào không bị các cơ quan khác của Chính phủ can thiệp vào quá trình thực thi CSTT như tuỳ ý sử dụng các công cụ của mình để đạt được mục tiêu đề ra.

Tuy nhiên, cũng cần nâng cao tính minh bạch và bảo đảm khả năng giải trình của Ngân hàng nước CHDCND Lào đối với các cơ quan giám sát cũng như đối với công chúng về hoạt động của mình. Ngân hàng nước CHDCND Lào cần phải chịu