Đánh giá hiệu quả của hoạt động tín dụng đối với hộ sản xuất tại chi nhánh ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn huyện tuyên hóa, tỉnh Quảng Bình - 1

PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ

1.1. Tính cấp thiết của đề tài

Việt Nam đang tập trung vào sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa (CNH- HĐH) đất nước, trước hết là CNH-HĐH nông nghiệp nông thôn. Trong lộ trình Việt Nam trở thành nước công nghiệp vào năm 2020, thì quan trọng nhất là hàm lượng làm nên nước công nghiệp từ nông thôn phải chiếm một tỷ trọng lớn nhất. Đó là chiến lược toàn diện và lâu dài trên con đường xây dựng một quốc gia: “dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”. Để đạt được điều đó thì đòi hỏi sự phối hợp, nổ lực phấn đấu của tất cả các cấp, các ngành, các thành phần kinh tế. Trong đó, dịch vụ ngân hàng cũng không phải là một trường hợp ngoại lệ, đặc biệt là ở khu vực nông thôn cũng phải phát triển mạnh cả về số lượng và chất lượng theo hướng đầu tư hợp lý và có hiệu quả trên tất cả các lĩnh vực nhất là đối với các hộ sản xuất ở nông thôn.

Nền nông nghiệp nước ta liên tiếp thu được những thành tựu to lớn. Từ chỗ là nước thiếu lương thực đến nay chúng ta đã trở thành một trong những nước đứng hàng đầu thế giới về xuất khẩu lương thực. Có được kết quả đó là có sự đóng góp đáng kể của kinh tế hộ gia đình. Thể hiện đường lối đúng đắn của Đảng và Nhà nước trong việc phát triển kinh tế hộ sản xuất. Từ định hướng và chính sách về phát triển kinh tế hộ sản xuất đã giúp cho ngành ngân hàng nói chung, ngân hàng nông nghiệp nói riêng thí điểm, mở rộng và từng bước hoàn thiện cơ chế cho vay kinh tế hộ sản xuất. Hộ sản xuất có nhiều cơ hội tiếp cận nguồn vốn tín dụng của ngân hàng. Trong quá trình đầu tư vốn đã khẳng định được hiệu quả của đồng vốn cho vay và khả năng quản lý, sử dụng vốn của các hộ gia đình cho sản xuất kinh doanh, mở rộng thêm ngành nghề, tăng sản phẩm cho xã hội, tăng thu nhập cho gia đình và hoàn trả được vốn cho Nhà nước.

Tuy nhiên, hoạt động tín dụng nói chung ở khu vực nông thôn Việt Nam mới chỉ chú ý độc canh tín dụng đối với sản xuất nông nghiệp là chính, còn hai đối tượng rất lớn và quan trọng khác là nông dân và nông thôn thì dường như còn bỏ ngỏ. Nông dân đang đứng trong tình thế tách dần mảnh ruộng của mình nhường đất cho công nghiệp và trang trại sản xuất hàng hoá tập trung để tự biến mình thành “công nhân nông nghiệp không nghề đi làm thuê”. Tuy đạt được một số kết quả, song trên thực tế, tại nhiều vùng quê, hiệu quả của tín dụng nông thôn còn thấp. Nguyên nhân là do người dân thiếu thông tin về hệ thống tín dụng, dẫn đến khó khăn trong tiếp cận vốn.

Bên cạnh đó, cơ chế, thủ tục vay rườm rà cũng khiến bà con ngại đến ngân hàng, các tổ chức tín dụng. Những bất cập này đang là rào cản lớn trong quá trình phát triển thị trường tín dụng nông thôn đầy tiềm năng.

Chính lẽ đó cùng với việc đổi mới tư duy về “tam nông”, thị trường dịch vụ tín dụng, ngân hàng cũng phải đổi mới cơ cấu thị phần và cả cơ cấu các sản phẩm tiện ích ngân hàng để không chỉ hướng vào nông nghiệp, mà cần hướng mạnh cả vào chất lượng sống của bản thân người nông dân và bộ mặt nông thôn.

Cùng với công cuộc đổi mới kinh tế xã hội của đất nước, Ngân hàng NN&PTNT tỉnh Quảng Bình nói chung và chi nhánh huyện Tuyên Hoá nói riêng đã có những bước thay đổi căn bản và đã đạt được những thành tựu đáng kể, góp phần vào việc thực hiện quá trình CNH-HĐH đất nước. Trong những năm qua, Ngân hàng NN&PTNT Quảng Bình đã từng bước phát triển cả về quy mô và chất lượng tín dụng, đóng góp vào sự phát triển kinh tế xã hội của địa phương, đặc biệt là đối với lĩnh vực nông, lâm, ngư nghiệp cũng như khu vực nông thôn. Đồng thời, đi đầu trong việc thực hiện chính sách cho vay hỗ trợ lãi suất của Chính phủ, với 78,9% số khách hàng và 52,7% dư nợ cho vay của toàn tỉnh, góp phần quan trọng thúc đẩy sản xuất kinh doanh, cải thiện đời sống nhân dân.

Có thể bạn quan tâm!

• Đánh giá hiệu quả của hoạt động tín dụng đối với hộ sản xuất tại chi nhánh ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn huyện tuyên hóa, tỉnh Quảng Bình - 2
• Tình Hình Huy Động Vốn Tại Chi Nhánh Giai Đoạn 2007 – 2009
• Tỷ Lệ Nợ Xấu Của Hộ Sản Xuất Tại Chi Nhánh Nh Nn&ptnt Huyện

Xem toàn bộ 66 trang tài liệu này.

Tuyên Hoá nằm trong vùng có địa lý phức tạp là vùng trung du miền núi, đồng bằng nhỏ hẹp xen lẫn với những ngọn núi đá vôi, thuộc tỉnh Quảng Bình. Điều kiện tự nhiên và kinh tế xã hội còn gặp nhiều khó khăn, tỷ lệ nghèo đói còn ở mức cao là 23,92% (năm 2009), trình độ dân trí còn thấp, sản xuất còn mang tính nhỏ lẻ, manh mún, phụ thuộc nhiều vào tự nhiên, lao động chủ yếu còn mang tính thô sơ, thị trường tiêu thụ chưa phát triển, thu nhập bình quân đầu người còn khá thấp (khoảng 6,67 triệu đồng/người/năm, năm 2009), nên khả năng tích tụ và tập trung vốn cho yêu cầu mở rộng sản xuất gặp nhiều khó khăn, vấn đề vốn và sử dụng vốn có hiệu quả cho sản xuất là một nhu cầu bức xúc. Vì vậy, việc mở rộng cho vay vốn đối với hộ sản xuất của chi nhánh còn gặp nhiều khó khăn và khả năng rủi ro luôn tiềm ẩn trong hoạt động tín dụng.

Nhận thức được những vấn đề trên và xuất phát từ thực tiễn hoạt động tín dụng cho vay vốn đến hộ sản xuất tại Ngân hàng NN&PTNT huyện Tuyên Hoá. Tôi đã lựa chọn đề tài nghiên cứu: “Đánh giá hiệu quả của hoạt động tín dụng đối với hộ sản xuất tại chi nhánh Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn huyện Tuyên Hoá, tỉnh Quảng Bình”.

1.2. Mục đích nghiên cứu

- Hệ thống hóa một số lý luận chung về tín dụng ngân hàng, vai trò của tín dụng

đối với phát triển kinh tế ở nông thôn.

- Đánh giá tình hình cho vay và phân tích hiệu quả của hoạt động tín dụng hộ sản xuất tại chi nhánh đối với sự phát triển kinh tế nông nghiệp nông thôn trên địa bàn; hiệu quả sử dụng vốn của hộ sản xuất.

- Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến kết quả và hiệu quả của hoạt động tín dụng hộ sản xuất tại chi nhánh.

- Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng của ngân hàng NN&PTNT huyện Tuyên Hóa đối với việc phát triển kinh tế hộ sản xuất trên địa bàn.

1.3. Đối tượng nghiên cứu

Đề tài tập trung nghiên cứu về hoạt động tín dụng tại ngân hàng NN&PTNT

Tuyên Hóa đối với hộ sản xuất qua 3 năm từ 2007 đến 2009.

1.4. Phạm vi nghiên cứu

- Về nội dung:

Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu các vấn đề về lý luận và thực tiễn có liên quan đến hoạt động tín dụng ngân hàng đối với kinh tế hộ sản xuất: về hiệu quả kinh tế của việc cho vay, sử dụng vốn tại chi nhánh qua 3 năm 2007-2009. Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến kết quả và hiệu quả của hoạt động tín dụng đối với hộ hộ sản xuất tại chi nhánh.

- Về không gian nghiên cứu: Tín dụng đối với hộ sản xuất tại ngân hàng NN&PTNT huyện Tuyên Hóa, Quảng Bình; Điều tra tại 2 xã Hương Hóa, Thanh Hóa mỗi xã chọn 30 hộ để điều tra.

- Về thời gian nghiên cứu: trong 3 năm 2007 – 2008 - 2009.

1.5. Phương pháp nghiên cứu.

- Phương pháp thu thập số liệu: Sử dụng số liệu từ nguồn dữ liệu thứ cấp và sơ

cấp kết hợp với phương pháp chuyên gia, chuyên khảo:

+ Phương pháp chuyên gia, tham khảo ý kiến: Thông qua những người làm công tác tín dụng (cán bộ tín dụng, tổ nhóm vay vốn, những người sử dụng vốn của ngân hàng trong nhiều năm,…) có kinh nghiệm, có hiểu biết trong lĩnh vực cho vay và sử dụng vốn vay để tiến hành điều tra thu thập số liệu được chính xác và có hiệu quả hơn, giúp tiết kiệm được thời gian và giúp hiểu rõ hơn về đối tượng nghiên cứu.

+Phương pháp điều tra chọn mẫu: Sau khi tìm hiểu qua tình hình chung, cơ bản của đối tượng nghiên cứu, cuộc điều tra được tiến hành theo phương pháp chọn mẫu các hộ sản xuất trong 2 xã đại diện cho 20 xã, thị trấn trong toàn huyện có sử dụng vốn vay tại chi nhánh ngân hàng NN&PTNT huyện Tuyên Hoá, không giới hạn đến số tiền được vay, số lần vay, mục đích sử dụng món vay và thời hạn vay nhưng có giới hạn về thời gian vay là chỉ điều tra các hộ vay vốn trong thời gian nghiên cứu là từ năm 2007 đến năm 2009. Đồng thời trong các hộ điều tra tiến hành tìm hiểu qua tình hình của từng loại hộ theo ngành nghề sản xuất kinh doanh để có thể nắm rõ đặc điểm của hộ trước khi phỏng vấn, tiến hành phân tổ theo ngành nghề và chuẩn bị phiếu điều tra theo từng đặc điểm hoạt động kinh doanh của hộ, nhằm mục đích giúp nội dung phiếu tập trung theo từng nhóm đối tượng điều tra và để cuộc điều tra thu được kết quả cao và chính xác hơn.

- Phương pháp phân tích thống kê:

+ Tổng hợp thống kê.

+ Thống kê mô tả.

+ Phương pháp so sánh.

+ Phương pháp hạch toán kinh tế.

PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU

CHƯƠNG I

TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

1.1. CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 1.1.1.Cơ sở lý luận

1.1.1.1. Hộ sản xuất và vai trò của kinh tế hộ đối với nền kinh tế

a. Khái quát chung

- Khái niệm hộ sản xuất:

Theo ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn được hiểu như sau: "Hộ sản xuất là đơn vị kinh tế tự chủ, trực tiếp hoạt động kinh doanh, là chủ thể trong mọi quan hệ sản xuất kinh doanh và tự chịu trách nhiệm về kết quả hoạt động sản xuất của mình". Thành phần chủ yếu của hộ sản xuất bao gồm: hộ nông dân, hộ tư nhân, cá thể, hộ gia đình xã viên, hộ nông, lâm trường viên.

Như vậy, hộ sản xuất là một lực lượng sản xuất to lớn ở nông thôn. Các hộ này tiến hành sản xuất kinh doanh đa dạng kết hợp trồng trọt với chăn nuôi và kinh doanh ngành nghề phụ. Đặc điểm sản xuất kinh doanh nhiều ngành nghề nói trên đã góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của các hộ sản xuất ở nước ta.

- Đặc điểm của hộ sản xuất

+ Hộ sản xuất là một đơn vị kinh tế cơ sở, vừa là một đơn vị sản xuất vừa là một đơn

vị tiêu dùng.

+ Quan hệ giữa tiêu dùng và sản xuất biểu hiện ở trình độ phát triển của hộ từ tự cấp hoàn toàn đến sản xuất hàng hoá hoàn toàn. Trình độ này quyết định quan hệ giữa hộ nông dân và thị trường.

+ Khả năng tài chính của hộ sản xuất chỉ có thể thoả mãn các nhu cầu tái sản xuất giản đơn thông qua việc kiểm soát các nguồn lực như đất đai, lao động, vốn,… Cho nên nông dân bị hạn chế bởi thiếu vốn nghiêm trọng, các hộ sản xuất thường thiếu cả vốn lưu động để mua các yếu tố đầu vào cho sản xuất và vốn cố định để mua các phương tiện, công cụ sản xuất.

+ Các hộ nông dân ngoài hoạt động nông nghiệp còn tham gia vào hoạt động phi nông nghiệp với các mức độ khác nhau.

+ Sản xuất kinh doanh (SXKD) của hộ nông dân phần lớn là gắn liền với tự nhiên, cho nên trong SXKD thì hộ sản xuất thường chịu ảnh hưởng của nhiều rủi ro mà khả năng khắc phục lại hạn chế. Mặt khác trình độ SXKD và công nghệ lại yếu kém và lạc hậu, thiếu vốn sản xuất, thị trường nông thôn chưa phát triển nên không kích thích được sản xuất, hộ nghèo và hộ trung bình còn chiếm tỷ trọng cao.

1.1.1.2. Một số vấn đề chung về tín dụng ngân hàng đối với kinh tế HSX

a. Khái niệm

- Tín dụng ngân hàng

Tín dụng là quan hệ vay mượn, gồm cả cho vay và đi vay. Tuy nhiên khi gắn tín dụng với chủ thể nhất định như ngân hàng thì chỉ bao hàm nghĩa là ngân hàng cho vay.Tín dụng là loại tài sản chiếm tỷ trọng lớn nhất ở phần lớn các ngân hàng thương mại (NHTM), phản ánh hoạt động đặc trưng của ngân hàng.

Như vậy,tín dụng ngân hàng là quan hệ chuyển nhượng quyền sử dụng vốn từ ngân hàng cho khách hàng trong một thời hạn nhất định với một khoản chi phí nhất định. Cũng như quan hệ tín dụng khác, tín dụng ngân hàng chứa đựng ba nội dung:

+) Có sự chuyển nhượng quyền sử dụng vốn từ người sở hữu sang cho người sử dụng.

+) Sự chuyển nhượng này mang tính tạm thời hay có thời hạn.

+) Sự chuyển nhượng này có kèm theo chi phí.

b. Phân loại

Tín dụng ngân hàng có thể phân chia thành nhiều loại khác nhau tuỳ theo những loại tiêu thức phân loại khác nhau.

- Tín dụng chia theo thời gian

Phân chia theo thời gian có ý nghĩa quan trọng đối với ngân hàng, vì thời gian liên quan mật thiết đến tính an toàn và sinh lợi của tín dụng cũng như khả năng hoàn trả của khách hàng. Theo thời gian tín dụng được phân thành:

+ TD ngắn hạn: Từ 12 tháng trở xuống (tài trợ cho tài sản lưu động).

+ TD trung hạn: Từ trên 1 năm đến 5 năm, tái trợ cho các tài sản cố định như phương tiện vận tải, một số cây trồng vật nuôi, trang thiết bị chóng hao mòn.

+ TD dài hạn: Trên 5 năm tài trợ cho công trình xây dựng, máy móc thiết bị có giá trị lớn, thường có thời gian sử dụng lâu.

Việc xác định thời hạn trên chỉ có tính chất tương đối vì nhiều khoản cho vay

không xác định trước được chính xác thời hạn.

- Tín dụng chia theo hình thức tài trợ.

Tín dụng được chia thành cho vay, bảo lãnh, cho thuê tài chính, chiết khấu thương phiếu…

Cho vay là việc ngân hàng đưa tiền cho khách hàng với cam kết khách hàng phải hoàn trả cả gốc và lãi trong khoảng thời gian xác định. Cho vay được định lượng theo 2 chỉ tiêu: Doanh số cho vay trong kỳ và dư nợ cuối kỳ.

+ Doanh số cho vay trong kỳ là tổng số tiền mà ngân hàng đã cho vay ra trong kỳ.

+ Dư nợ cuối kỳ là số tiền mà ngân hàng hiện đang còn cho vay vào thời điểm cuối kỳ.

Chiết khấu thương phiếu là việc NH ứng trước tiền cho khách hàng tương ứng với giá trị của thương phiếu, trừ đi phần thu nhập của NH để sử dụng một thương phiếu chưa đến hạn (hoặc một giấy nợ).

Cho thuê tài chính là việc NH bỏ tiền mua tài sản để cho khách hàng thuê theo những thoả thuận nhất định. Sau một thời gian nhất định, khách hàng phải trả cả gốc lẫn lãi cho NH.

Bảo lãnh là việc ngân hàng cam kết thực hiện các nghĩa vụ tài chính hộ khách hàng của mình.

- Tín dụng được chia theo hình thức đảm bảo

Cam kết đảm bảo là cam kết của người nhận TD về việc dùng tài sản mà mình đang

sở hữu hoặc sử dụng, hoặc khả năng trả nợ của người thứ ba để trả nợ cho NH, bao gồm:

+ Cho vay không có bảo đảm là loại cho vay không có tài sản thế chấp, cầm cố hoặc bảo lãnh của người khác mà chỉ dựa vào uy tín của bản thân khách hàng vay vốn để quyết định cho vay.

+ Cho vay có đảm bảo là loại cho vay dựa trên cơ sở các đảm bảo cho tiền vay như thế chấp, cầm cố hoặc bảo lãnh của một bên thứ ba nào khác. TD dựa trên cam kết đảm bảo yêu cầu NH và khách hàng phải ký hợp đồng đảm bảo.

- Tín dụng chia theo mục đích của tín dụng, bao gồm:

+ Cho vay phục vụ SXKD công thương nghiệp.

+ Cho vay tiêu dùng cá nhân.

+ Cho vay bất động sản.

+ Cho vay nông nghiệp.

+ Cho vay kinh doanh xuất nhập khẩu.

- Tín dụng phân loại theo rủi ro

Tín dụng bao gồm các khoản có độ an toàn cao, khá, trung bình, thấp:

+ Tín dụng lành mạnh: Các khoản TD có khả năng thu hồi cao.

+ Tín dụng có vấn đề: Các khoản TD có dấu hiệu không lành mạnh như khách hàng chậm tiêu thụ, tiến độ thực hiện kế hoạch bị chậm, khách hàng gặp thiên tai, khách hàng trì hoãn nộp báo cáo tài chính,…

+ Nợ quá hạn có khả năng thu hồi: Các khoản nợ đã quá hạn với thời hạn ngắn và khách hàng có kế hoạch khắc phục tốt, tài sản đảm bảo có giá trị lớn…

+ Nợ quá hạn khó đòi: Nợ quá hạn quá lâu, khả năng trả nợ rất kém, tài sản thế chất nhỏ hoặc bị giảm giá, khách hàng chây ì…

- Dựa vào phương thức cho vay, TD được chia thành các loại:

+ Cho vay theo món vay.

+ Cho vay theo hạn mức tín dụng.

Ngoài ra còn có một số cách phân loại khác như phân theo ngành kinh tế (công, nông nghiệp…); theo đối tượng TD (tài sản lưu động, tài sản cố định)…

c. Vai trò của hoạt động tín dụng ngân hàng đối với hộ sản xuất.

Tín dụng ngân hàng được các nhà kinh tế công nhận là có vai trò quan trọng trong sản xuất nông nghiệp và phát triển nông thôn. Tín dụng chỉ được coi là một trong rất nhiều điều kiện cần thiết và là trung gian phân bổ nguồn lực cho phát triển.

Do đó TD có vai trò quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế nông thôn và được thể hiện qua các vai trò cụ thể như:

+ Tín dụng ngân hàng có tầm quan trọng sống còn đối với chương trình phát triển nông thôn của đất nước. Trong nhiều cơ chế, chính sách Chính phủ đã ban hành nhằm tăng cường đầu tư vốn phát triển nông nghiệp, nông thôn, chính sách TDNH có vai trò hết sức quan trọng.

Thường những người muốn thành lập hoặc mở rộng các doanh nghiệp hoặc dịch vụ trong nông nghiệp và kinh tế nông thôn rất cần TD. Do đó, việc cung cấp TD, với các điều kiện mà cá nhân và các tổ chức có thể quản lý được đóng vai trò rất quan trọng trong phát triển nông thôn.

+ Tín dụng ngân hàng góp phần thúc đẩy hình thành thị trường tài chính nông thôn. Thị trường tài chính ở nông thôn là nơi giải quyết quan hệ cung cầu về vốn,

nhằm thoả mãn nhu cầu phát triển kinh tế nông thôn. Thị trường tài chính nông thôn bao gồm thị trường vốn và thị trường tiền tệ. Trong thị trường này, NH nông nghiệp có vai trò vô cùng quan trọng, vì nó có hệ thống chân rết đến tận huyện. Mặt khác, ở từng xã, khu vực còn có quỹ TDND cơ sở. Chính hoạt động TDNH đã hình thành và đẩy nhanh sự phát triển của thị trường tài chính, TD ở nông thôn.

+ Hoạt động TDNH đã góp phần đẩy nhanh quá trình tích tụ và tập trung vốn, tư liệu sản xuất, khoa học công nghệ để phát triển kinh tế nông thôn.

Trong nông thôn hiện nay, số hộ dân khá đang giàu lên chiếm tỷ lệ ngày càng cao do họ có trình độ SXKD, tiếp thu được khoa học kỹ thuật, họ có vốn là điều thiết yếu ban đầu cho quá trình sản xuất và nắm bắt nhanh nhạy thị trường, họ quyết định được sản xuất cái gì? sản xuất cho ai? và sản xuất như thế nào? để mang lại hiệu quả kinh tế cao nhất. Ngược lại, có những hộ không có kinh nghiệm, kinh doanh không có hiệu quả dẫn đến lỗ, hoặc có ruộng đất quá ít so với nhu cầu của họ hoặc thiếu vốn cho quá trình sản xuất. Trong mọi trường hợp đồng vốn TD của NH, đã giúp hộ có khả năng giải quyết được khó khăn trong SXKD và góp phần tăng thu nhập cho hộ. Trên cơ sở đó, họ có khả năng dễ dàng trong việc tích tụ và tập trung vốn.

+ Tín dụng đã góp phần tận dụng khai thác mọi tiềm năng về đất đai, lao động

và tài nguyên thiên nhiên.

Tiềm năng về phát triển ở nông thôn nước ta là rất lớn, nếu được Nhà nước quan tâm đúng mức với những chính sách vĩ mô thích hợp, đặc biệt là nếu có chính sách đầu tư TD hợp lý, thì chắc chắn những khả năng tiềm tàng mà lâu nay chưa được sử dụng sẽ được động viên khai thác triệt để và phát huy hiệu quả.

+ Tín dụng đã góp phần xây dựng kết cấu hạ tầng, tạo điều kiện cho nông dân

tiếp thu công nghệ mới vào sản xuất kinh doanh.

Trong điều kiện hiện nay, đời sống nông thôn còn gặp nhiều khó khăn, cơ sở vật chất kỹ thuật lạc hậu. Muốn cải thiện tình hình đó cần phải tăng cường đầu tư vốn phát triển nông thôn. Chính vì lẽ đó, vốn TD của NH không những tham gia vào quá trình sản xuất bằng hình thức bổ sung vốn lưu động, mà còn là vốn đầu tư trung hạn và dài hạn nhằm xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật tiên tiến cho quá trình sản xuất. Các công trình đầu tư nhằm phục vụ trực tiếp cho quá trình sản xuất, phân phối, trao đổi, tiêu dùng như: công nghiệp chế biến nông sản, dịch vụ, phát triển các ngành nghề mới, các hệ thống tưới tiêu, công trình thuỷ lợi, đường giao thông, mạng lưới điện... nhằm phục vụ phát triển nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới.

+ Tín dụng ngân hàng tạo điều kiện phát triển ngành nghề truyền thống, ngành nghề mới, góp phần giải quyết việc làm cho người lao động trong nông thôn.

Chính việc xây dựng cơ sở vật chất, xây dựng các xí nghiệp chế biến nông sản đã thu hút một số lượng lớn lao động dư thừa trong nông thôn, tạo việc làm cho họ. Hiện nay luật khuyến khích đầu tư trong nước được ban hành đã tạo luồng sinh khí

mới cho các doanh nghiệp trong nước mạnh dạn đầu tư vào tất cả các lĩnh vực SXKD, dịch vụ và tạo điều kiện cho các ngành nghề khác phát triển, trước hết là chăn nuôi và ngành nghề phục vụ nông nghiệp và công nghiệp chế biến.

Như vậy TDNH ảnh hưởng gián tiếp và trực tiếp đến sự phát triển của những ngành nghề truyền thống và ngành nghề mới. Thông qua tín dụng nông nghiệp, các TCTD góp phần thúc đẩy nông nghiệp phát triển từ đó tạo điều kiện cho các ngành nghề truyền thống và ngành nghề mới phát triển, đồng thời các TCTD trực tiếp bổ sung vốn kịp thời cho các ngành nghề này phát triển. Những ngành nghề dịch vụ mới phát triển đã thu hút lao động trong nông thôn, góp phần tăng thu nhập và cải thiện đời sống ở nông thôn.

+Tín dụng ngân hàng đã tạo cho người dân không ngừng nâng cao trình độ sản

xuất, tăng cường hạch toán kinh tế đồng thời tạo tâm lý tiết kiệm tiêu dùng.

Hộ gia đình là một đơn vị kinh tế tự chủ, sản xuất kinh doanh lời ăn lỗ chịu. Do vậy bắt buộc bản thân hộ gia đình muốn tồn tại và phát triển thì phải đáp ứng được những yêu cầu mới. Trong thời đại cách mạng khoa học kỹ thuật (KHKT) phát triển như vũ bão đòi hỏi người nông dân phải không ngừng nâng cao trình độ của mình. Kết quả cuối cùng đã ảnh hưởng trực tiếp đến bản thân và gia đình họ. Vì vậy ngoài việc hăng say lao động, họ phải áp dụng những quy trình kỹ thuật mới vào sản xuất để đem lại hiệu quả kinh tế cao nhất.

+ Tín dụng ngân hàng góp phần đảm bảo hiệu quả xã hội, nâng cao cuộc sống tinh thần vật chất cho người nông dân. TD nông nghiệp đã có những đóng góp rất lớn vào việc xóa đói giảm nghèo.

Hoạt động tín dụng ngân hàng thực hiện tốt sẽ góp phần hạn chế nạn cho vay nặng lãi trong nông thôn. Chính việc mở rộng cho các hộ nông dân vay vốn đã góp phần hạn chế tình trạng cho vay nặng lãi, người dân đỡ bị bóc lột hơn và kết quả là sau quá trình sản xuất người dân thực sự được hưởng thành quả lao động của họ. Việc cung ứng vốn TD của NH cho những HSX thiếu vốn, kể cả hộ giàu và hộ nghèo, đều đòi hỏi phải có tài sản thế chấp, đảm bảo sử dụng vốn vay đúng mục đích. Như vậy đồng vốn của NH đã đi sâu vào tận cùng thôn ấp, thúc đẩy nông thôn phát triển, làm cho hộ nghèo trở nên khá hơn, hộ khá trở nên giàu hơn, đời sống các tầng lớp dân cư trong nông thôn được nâng cao.

+ Tín dụng ngân hàng là nguồn cung vốn cơ bản, lâu dài và chất lượng cho quá trình phát triển kinh tế hộ gia đình. Góp phần điều hoà vốn từ nơi thừa sang nơi thiếu, đảm bảo cho sản xuất ổn định, có hiệu quả cao.

Khi HSX cần vốn thì NH là công cụ đắc lực cung cấp vốn cho nhu cầu SXKD của các hộ. Còn khi HSX có sản phẩm thu hoạch bán, tiền vốn và tiền lãi chưa được sử dụng thì NH là nơi gửi tiền tiết kiệm an toàn và có lãi cho hộ nông dân. Vậy tín dụng ngân hàng là thị trường chung chuyển nguồn tín dụng nông nghiệp – nông thôn.

+ Tín dụng ngân hàng góp phần thúc đẩy các quan hệ kinh tế của hộ sản xuất, tạo điều kiện để các hộ sản xuất tăng cường quan hệ hợp tác với nhau, với các doanh nghiệp, nhà cung ứng và tiêu thụ trong nước và nước ngoài.

+ Tín dụng ngân hàng đối với hộ nông dân thực sự là đòn bẩy thúc đẩy nông nghiệp Việt Nam phát triển toàn diện, mạnh mẽ và đang ngày càng trở thành ngành nông nghiệp hàng hoá, không chỉ đáp ứng nhu cầu trong nước mà doanh số xuất khẩu của nhiều ngành hàng có xuất xứ nguyên liệu, lao động từ nông nghiệp, nông thôn ngày càng lớn.

Vậy tín dụng ngân hàng có vai trò quan trọng trong mọi mặt của đời sống kinh tế xã hội nông thôn. Cho nên cần sử dụng tín dụng như một công cụ đắc lực để thúc đẩy quá trình phát triển kinh tế nông thôn.

1.1.1.3. Hệ thống các chỉ tiêu sử dụng nghiên cứu đề tài

a. Các chỉ tiêu phản ánh tình hình cho vay và chất lượng tín dụng đối với hộ sản xuất

- Doanh số cho vay (DSCV) là chỉ tiêu phản ánh dung lượng hoạt động cho vay trong kỳ, đó là tổng số tiền mà NH đã cho vay trong kỳ (tính cho tháng, quý, năm).Chỉ tiêu này phản ánh mối quan hệ giữa NH với khách hàng. DSCV đến HSX cho biết lượng tiền cho vay đến các HSX, nó phản ánh quy mô, mức độ hoạt động TD HSX.

DSCV trong kỳ = Dư nợ cuối kỳ - Dư nợ đầu kỳ + DSTN trong kỳ

- Doanh số thu nợ (DSTN) là tổng các khoản thu nợ phát sinh trong kỳ, tính cho tháng, quý, năm. Chỉ tiêu này phản ánh lượng tiền mà NH đã thu về từ các chủ thể vay vốn.

DSTN trong kỳ = Dư nợ đầu kỳ - Dư nợ cuối kỳ + DSCV trong kỳ

- Dư nợ là chỉ tiêu phản ánh số tiền mà NH hiện đang còn cho vay tính đến thời điểm cụ thể, dư nợ là chỉ tiêu tích luỹ qua các kỳ. Đây chính là khoản mà NH cần phải thu về. Tổng dư nợ cho vay HSX phản ánh quy mô, tốc độ tăng trưởng của TD HSX, nó cho biết mối quan hệ giữa NH với HSX.

Dư nợ cuối kỳ = Dư nợ đầu kỳ + DSCV trong kỳ - DSTN trong kỳ

- Tỷ lệ thu nợ (Hệ số thu nợ) = Doanh số thu nợ / Doanh số cho vay * 100%

Tỷ lệ thu nợ càng cao thể hiện công tác thu hồi nợ của NH càng tốt, tạo điều kiện để hoạt động cho vay của NH được tốt hơn.

- Nợ xấu là khoản cho vay đến hạn trả nhưng chưa trả. Khi hết kỳ hạn trả nợ hoặc kết thúc thời hạn cho vay, nếu khách hàng không có khả năng trả nợ đúng hạn và không được điều chỉnh kỳ hạn nợ hoặc không được gia hạn nợ thì số nợ đến hạn phải chuyển sang nợ quá hạn và khách hàng phải chịu lãi suất nợ quá hạn đối với số tiền chậm trả (áp dụng mức lãi suất bằng 130% so với lãi suất trong hợp đồng TD). Nợ xấu là kết quả của sản phẩm cho vay được thiết kế kém, nó phản ánh chất lượng của nghiệp vụ TD tại NH.

+ Tỷ lệ nợ xấu = Nợ xấu / Tổng dư nợ * 100%

b. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả hoạt động tín dụng và hiệu quả sản xuất kinh doanh của hộ sản xuất

+) Chỉ tiêu phản ánh kết quả và hiệu quả sản xuất kinh doanh của các hộ sản xuất

- Giá trị sản xuất GO phản ánh toàn bộ giá trị của cải vật chất mà hộ đã tạo ra trong một khoảng thời gian nhất định (thường là 1 tháng, 1 quý hoặc 1 năm).

GO = ∑Qi*Pi (Qi: sản lượng sản phẩm i; Pi: Giá đơn vị sản phẩm i)

- Tổng chi phí sản xuất (TC) là toàn bộ chi phí bằng tiền hoặc vật chất của hộ, gồm:

* Chi phí trung gian (IC) là một bộ phận cấu thành của tổng chi phí sản xuất bao gồm toàn bộ chi phí thường xuyên về mặt vật chất và chi phí dịch vụ được sử dụng trong quá trình sản xuất trong một thời gian nhất định thường là 1 tháng, 1 quý hay 1 năm.

* Chi phí tự có (Tc) bao gồm công lao động gia đình, vật tư gia đình tự sản xuất.

* Khấu hao tài sản cố định

- Giá trị gia tăng (VA) phản ánh giá trị tăng thêm so với chi phí thuê mua ngoài dùng cho sản xuất.

VA = GO – IC

- Giá trị gia tăng thuần (NVA) hay còn gọi là thu nhập hỗn hợp (MI) là chỉ tiêu biểu hiện toàn bộ giá trị mới được sản xuất ra trong một thời kỳ nhất định tháng, quý hay năm (không kể phần khấu hao TSCĐ).

MI = VA - KH

- Lợi nhuận kinh tế ròng (NB) là phần còn lại của tổng giá trị sản xuất trừ đi

tổng chi phí sản xuất hay là phần còn lại của MI sau khi trừ đi chi phí tự có.

NB = MI – Tc

- Tỷ lệ GO/IC, VA/IC, MI/IC, NB/IC cho biết cứ 1 đồng chi phí trung gian đầu tư sản xuất tạo ra được bao nhiêu đồng giá trị sản xuất và tương ứng với bao nhiêu đồng giá trị gia tăng, bao nhiêu đồng thu nhập và bao nhiêu đồng lợi nhuận.

- Giá trị hiện tại thuần (NPV) của khoản đầu tư là tổng giá trị hiện tại của các khoản thu trừ đi giá trị hiện tại của các khoản chi phí đầu tư của dự án.

n Bt n Ct

NPV = ∑ - ∑

i=1 (1 + i)t i=1 (1 + i)

Trong đó: Bt là thu nhập của dự án ở năm t Ct là chi phí của dự án ở năm t t: số năm thực hiện dự án

i: lãi suất tính toán

- Hệ số hoàn vốn nội bộ (IRR) là mức lãi suất mà tại đó thu nhập vừa hoàn được chi phí bỏ ra. Hay hệ số hoàn vốn nội bộ là lãi suất tính toán mà ứng với nó giá trị hiện tại ròng (NPV) bằng 0.

n Bt n Ct

IRR = ∑ - ∑ = 0 i=1 (1 + i)t i=1 (1 + i)

Trong đó: Bt là thu nhập của dự án ở năm t Ct là chi phí của dự án ở năm t t: số năm thực hiện dự án

i: lãi suất tính toán

Chỉ tiêu IRR chính là suất thu hồi mà bản thân dự án có thể tạo ra. Chỉ tiêu IRR

trong đề tài được dùng so sánh với lãi suất tiền vay ngân hàng (i).

+ Nếu IRR < i thì hoạt động đầu tư bị lỗ do thu nhập không đủ trả nợ vay ngân hàng.

+ Nếu IRR = i thì hoạt động đầu tư không có lời vì thu nhập chỉ đủ trả nợ tiền vay.

+ Nếu IRR > i thì hoạt động đầu tư có lãi.

1.1.2. Cơ sở thực tiễn

1.1.2.1. Tình hình hoạt động tín dụng đối với hộ sản xuất của Việt Nam trong

thời gian qua

Hoạt động tín dụng đóng vai trò quan trọng trong phát triển sản xuất, tạo công ăn việc làm và chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn ở nước ta hiện nay.