Các Quy Định Về Chào Bán Chứng Khoán Ra Công Chúng

Một trong những nguyên tắc hoạt động của thị trường chứng khoán là nguyên tắc công khai, trong đó công khai thông tin là vấn đề hết sức quan trọng. Quy định về việc công bố thông tin là để thực hiện nguyên tắc hoạt động này của thị trường chứng khoán. Mặt khác còn có mục đích bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư. Quy định về việc công bố thông tin còn để khẳng định mọi nhà đầu tư đều có quyền bình đẳng trong việc được cung cấp các thông tin về thị trường. Ngoài ra, việc công bố thông tin còn nhằm đáp ứng yêu cầu khác nhau của các chủ thể tham gia thị trường chứng khoán. Đối với nhà đầu tư cá nhân thông tin về tài chính doanh nghiệp là quan trọng nhất, quyết định việc có nên mua cổ phiếu của doanh nghiệp đó không, mua bao nhiêu và nắm giữ trong bao lâu…

Đối với các tổ chức kinh doanh, như công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ… thông tin sẽ là cơ sở để xây dựng kế hoạch kinh doanh, kế hoạch phát triển của công ty. Đối với cơ quan quản lý thông tin là cơ sở để quản lý, điều hành và hoàn thiện các quy định về quản lý thị trường chứng khoán.

Hiện nay vấn đề công bố thông tin đã được quy định đầy đủ trong các văn bản pháp luật về chứng khoán và thị trường chứng khoán. Luật Chứng khoán năm 2006 đã có một chương quy định về công bố thông tin. Thông tư số 38/2007/TT-BTC ngày 18/4/2007 của Bộ Tài chính hướng dẫn việc công bố thông tin trên thị trường chứng khoán, trong đó quy định rõ đối tượng công bố thông tin bao gồm, công ty đại chúng, tổ chức phát hành thực hiện chào bán trái phiếu ra công chúng, tổ chức niêm yết, công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ, công ty đầu tư chứng khoán, sở giao dịch chứng khoán… các cá nhân liên quan và các loại thông tin được công bố của các đối tượng nói trên.

Các thông tin được công bố gồm hai loại cơ bản là thông tin định kỳ và thông tin bất thường. Thông tin định kỳ giúp nhà đầu tư cá nhân nắm bắt được diễn biến của thị trường trong điều kiện bình thường, giúp cho nhà đầu tư cá nhân có sự lựa chọn phù hợp nhất. Thông tin bất thường có thể gây ra

những đột biến về giá rất lớn, và đối nghịch nhau tùy theo thông tin đó là tốt hay xấu. Ví dụ, vào thời điểm quý I năm 2007, thông tin về phát hành thêm cổ phiếu của nhiều doanh nghiệp đã đẩy giá cổ phiếu tăng lên rất nhiều. Còn khi thị trường chứng khoán suy giảm thông tin về nhiều doanh nghiệp mở rộng kinh doanh các nhóm ngành không phải thế mạnh của công ty đã làm giá cổ phiếu của những công ty này bị suy giảm.

Theo quy định của pháp luật hiện hành, việc công bố thông tin phải đảm bảo các yêu cầu sau:

- Đầy đủ chính xác và kịp thời theo quy định của pháp luật.

- Do Giám đốc hoặc Tổng giám đốc hoặc người được ủy quyền công bố thông tin thực hiện. Giám đốc hoặc Tổng giám đốc phải chịu trách nhiệm về nội dung thông tin do người được ủy quyền công bố thông tin công bố.

Trường hợp có bất kỳ người nào công bố thông tin làm ảnh hưởng đến giá chứng khoán thì người được ủy quyền công bố thông tin phải xác nhận hoặc đính chính thông tin đó trong thời hạn hai mươi bốn (24) giờ, kể từ khi thông tin trên được công bố.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 106 trang tài liệu này.

- Việc công bố thông tin phải được thực hiện đồng thời với việc báo cáo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, Sở giao dịch chứng khoán hoặc Trung tâm giao dịch chứng khoán về nội dung thông tin công bố, cụ thể là: Công ty đại chúng, tổ chức phát hành thực hiện chào bán trái phiếu ra công chúng, công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ, Sở giao dịch chứng khoán, Trung tâm giao dịch chứng khoán khi thực hiện công bố thông tin phải đồng thời báo cáo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước; tổ chức niêm yết, công ty chứng khoán thành viên, công ty đầu tư chứng khoán đại chúng, công ty quản lý quỹ có quản lý quỹ đại chúng/ công ty đầu tư chứng khoán đại chúng khi thực hiện công bố thông tin phải đồng thời báo cáo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, Sở giao dịch chứng khoán hoặc Trung tâm giao dịch chứng khoán.

- Việc công bố thông tin phải được thực hiện đồng thời trên các phương tiện thông tin đại chúng.

- Sở giao dịch chứng khoán, Trung tâm giao dịch chứng khoán cung cấp thông tin về tổ chức niêm yết, công ty quản lý quỹ, công ty đầu tư chứng khoán đại chúng... Các công ty chứng khoán thành viên có trách nhiệm cung cấp ngay các thông tin trên một cách đầy đủ cho nhà đầu tư.

Ngoài những nội dung chủ yếu nói trên, Thông tư số 38/2007/ TT-BTC còn quy định các đối tượng công bố thông tin phải lập trang thông tin điện tử của mình và phải thường xuyên cập nhật việc công bố thông tin theo quy định trên trang thông tin điện tử đó, đồng thời phải thông báo với Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, Sở giao dịch chứng khoán, Trung tâm giao dịch chứng khoán và công khai về địa chỉ trang thông tin điện tử và mọi thay đổi liên quan đến địa chỉ này.

Về xử lý vi phạm về công bố thông tin, Thông tư số 38/2007/TT-BTC quy định: "Tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm quy định của pháp luật về công bố thông tin thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật, xử phạt hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự; nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường theo quy định của pháp luật".

Như vậy có thể nói rằng, các quy định của pháp luật về công bố thông tin là khá đầy đủ; bảo đảm được lợi ích của nhà đầu tư cá nhân trên thị trường chứng khoán và giúp cho các nhà đầu tư cá nhân có được quyết định chính xác khi tham gia thị trường.

Tuy nhiên, trên thị trường chứng khoán vẫn có tình trạng thông tin công bố từ các công ty đại chúng chưa công khai và minh bạch. Điều này bắt nguồn từ các nguyên nhân sau:

- Doanh nghiệp cố tình đưa thông tin không đầy đủ và rõ ràng nhằm che giấu sự thật hoạt động kém hiệu quả và tình trạng tài chính không lành mạnh của doanh nghiệp, nhằm định hướng dư luận đánh giá chứng khoán cao

hơn thực tế chất lượng chứng khoán mà doanh nghiệp phát hành. Từ đó, tiếp tục giữ ổn định giá chứng khoán hoặc thậm chí gây "sốt" giá mới cho chứng khoán của doanh nghiệp.

- Những quy định về công bố thông tin và kiểm soát, thẩm định, cũng như tư vấn thông tin chứng khoán của các cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức chứng khoán có liên quan còn hạn chế, khiến chất lượng thông tin chứng khoán thiếu minh bạch, không kịp thời, thiếu chính xác gây bất lợi cho nhà đầu tư cá nhân.

- Khả năng phân tích tài chính, cũng như khả năng kiểm soát và thẩm định thông tin của bản thân nhà đầu tư cá nhân còn hạn chế, trong khi các dịch vụ tư vấn đầu tư chứng khoán và dịch vụ thông tin hỗ trợ cho nhà đầu tư vừa thiếu, vừa yếu, nhiều khi không vì lợi ích của nhà đầu tư cá nhân.

2.1.3. Các quy định về chào bán chứng khoán ra công chúng

Theo quy định của Luật Chứng khoán, chào bán chứng khoán ra công chúng là việc chào bán chứng khoán theo một trong các phương thức sau đây:

- Thông qua phương tiện thông tin đại chúng, kể cả Internet.

- Chào bán chứng khoán cho từ một trăm nhà đầu tư trở lên, không kể nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp.

- Chào bán cho một số lượng nhà đầu tư không xác định.

Hiện nay, ngoài các công ty cổ phần được thành lập theo quy định của Luật Doanh nghiệp còn có rất nhiều công ty nhà nước được chuyển đổi thành công ty cổ phần. Trong số các công ty cổ phần này có không ít công ty có quy mô vốn nhỏ (dưới 10 tỷ đồng), hoạt động kinh doanh không có lãi. Với việc quy định điều kiện chào bán chứng khoán ra công chúng, các công ty nói trên sẽ không thể cung cấp hàng hóa cho thị trường chứng khoán. Để có thể cung cấp hàng hóa ra thị trường chứng khoán, các công ty chưa có đủ điều kiện bắt buộc phải nâng cao hơn nữa hiệu quả sản xuất kinh doanh. Ngoài ra, để bảo vệ quyền

và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư Luật Chứng khoán còn quy định cụ thể về hồ sơ đăng ký chào bán chứng khoán ra công chúng. Khoản 2 Điều 18 của Luật quy định: "Trong thời gian xem xét hồ sơ, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước có quyền yêu cầu tổ chức phát hành sửa đổi, bổ sung hồ sơ đăng ký chào bán chứng khoán ra công chúng để bảo đảm thông tin được công bố chính xác, trung thực, đầy đủ, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư". Cũng về vấn đề chào bán chứng khoán, luật còn quy định Ủy ban Chứng khoán Nhà nước có quyền đình chỉ chào bán chứng khoán ra công chúng tối đa 60 ngày "khi phát hiện hồ sơ đăng ký chào bán chứng khoán ra công chúng có những thông tin sai lệch, bỏ sót nội dung quan trọng có thể ảnh hưởng tới quyết định đầu tư", trường hợp đợt chào bán chứng khoán bị hủy bỏ nếu quá thời hạn theo quy định của pháp luật tổ chức phát hành phải bồi thường thiệt hại cho nhà đầu tư (khoản 2 Điều 23 Luật Chứng khoán).

Như vậy, quy định về chào bán chứng khoán ra công chúng ngoài việc đảm bảo cung cấp cho thị trường những hàng hóa có chất lượng còn góp phần thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp; góp phần bảo vệ được quyền lợi của nhà đầu tư cá nhân trong thị trường chứng khoán và điều quan trọng hơn là tạo được niềm tin cho nhà đầu tư cá nhân vào thị trường chứng khoán.

2.1.4. Các quy định về quản trị nội bộ của công ty niêm yết

Vai trò của công tác quản trị đối với sự phát triển của doanh nghiệp là vô cùng quan trọng. Để đánh giá khả năng phát triển của một doanh nghiệp bên cạnh các yếu tố như thị phần, thương hiệu, tốc độ tăng trưởng… không thể bỏ qua yếu tố quản trị doanh nghiệp. Đối với công ty cổ phần, Hội đồng quản trị và Ban giám đốc của công ty đóng vai trò quyết định trong việc xây dựng và vận hành hệ thống quản trị của doanh nghiệp. Một trong những nội dung chính của quản trị doanh nghiệp là bảo đảm sự thống nhất quyền lợi của người quản lý và của cổ đông. Vì vậy, nâng cao khả năng quản trị doanh

nghiệp là điều kiện cần thiết để đảm bảo các công ty cổ phần đặc biệt là công ty niêm yết hoạt động phù hợp với các chuẩn mực quản trị hiện đại. Để thực hiện mục tiêu này, Bộ Tài chính đã ban hành Quyết định số 15/2007/QĐ-BTC ngày 19/3/2007 về việc ban hành điều lệ mẫu áp dụng cho các công ty niêm yết trên Sở/ Trung tâm giao dịch chứng khoán. Như vậy, với việc ban hành các quy định về quản trị công ty niêm yết, vai trò của cơ quan quản lý, điều hành; Ban kiểm soát; Đại hội đồng cổ đông đã được khẳng định. Nhờ đó quyền lợi của các cổ đông đặc biệt là cổ đông nhỏ lẻ đã được bảo vệ tốt hơn.

2.1.5. Các quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực chứng khoán và thị trường chứng khoán

Theo quy định của pháp luật hiện hành thì tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm quy định của Luật Chứng khoán như vi phạm quy định về hoạt động chào bán chứng khoán ra công chúng; quy định về công ty đại chúng; quy định về niêm yết chứng khoán; quy định về giao dịch chứng khoán; quy định về công bố thông tin… thì tuy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật, xử phạt hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự; nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường theo quy định của pháp luật. Người nào lợi dụng chức vụ, quyền hạn cản trở hoạt động chứng khoán và thị trường chứng khoán; có hành vi sách nhiễu, gây phiền hà đối với tổ chức, cá nhân tham gia thị trường chứng khoán; không giải quyết kịp thời yêu cầu của tổ chức cá nhân theo quy định; không thực thi các công vụ khác do pháp luật quy định thì tùy theo tính chất mức độ, vi phạm mà bị xử lý kỷ luật hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Theo quy định tại Nghị định số 36/2007/NĐ-CP ngày 08/3/2007 của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực chứng khoán và thị trường chứng khoán, những hành vi vi phạm sau đây sẽ bị xử phạt.

2.1.5.1. Gian lận lừa đảo trong giao dịch chứng khoán

- Trực tiếp hay gián tiếp tham gia vào các hoạt động gian lận, lừa đảo, tạo dựng thông tin sai sự thật hoặc bỏ sót các thông tin cần thiết gây hiểu

nhầm nghiêm trọng làm ảnh hưởng đến hoạt động phát hành, niêm yết, giao dịch, kinh doanh, đầu tư chứng khoán và các dịch vụ chứng khoán.

- Trực tiếp tham gia vào việc công bố những thông tin sai lệch nhằm lôi kéo, xúi giục việc mua, bán chứng khoán hoặc không công bố kịp thời, đầy đủ các thông tin về các sự kiện xảy ra có ảnh hưởng đến giá chứng khoán trên thị trường.

2.1.5.2. Vi phạm quy định về giao dịch nội bộ trong giao dịch chứng khoán

- Sử dụng thông tin nội bộ (thông tin liên quan đến công ty đại chúng hoặc quỹ đại chúng chưa được công bố mà nếu được công bố có thể gây ảnh hưởng lớn đến giá chứng khoán của công ty đại chúng hoặc quỹ đại chúng đó) để thực hiện mua, bán chứng khoán của công ty đại chúng, quỹ đại chúng cho chính mình hoặc bên thứ ba.

- Tiết lộ, cung cấp thông tin nội bộ hoặc tư vấn cho bên thứ ba mua, bán chứng khoán trên cơ sở thông tin nội bộ.

2.1.5.3. Thao túng thị trường chứng khoán

Hành vi thao túng thị trường là hành vi của nhà đầu tư thực hiện các giao dịch để làm cho mọi nhà đầu tư khác hiểu sai lệch về thị trường, tạo ra cung cầu giả tạo hay việc câu kết, lôi kéo người khác liên tục mua, bán để thao túng giá chứng khoán, cụ thể như sau:

- Tạo ra giao dịch vòng tròn, tức là người này bán cho người kia, sau một vòng giao dịch trở về người bán ban đầu, nhưng giữa người mua và người bán đều không thu được lợi nhuận, chỉ nhằm tạo ra cho loại chứng khoán đó thường xuyên có giao dịch mua bán trên thị trường.

- Giao dịch để tạo cho mức giá của loại chứng khoán đó được duy trì ổn định không tăng, không giảm trên thị trường. Giao dịch này được coi là giao dịch nhằm duy trì ổn định giá trên thị trường.

- Giao dịch để nhằm tạo ra mức giá đóng cửa hoặc giá mở cửa mới cho loại chứng khoán đó trên thị trường.

- Giao dịch chứng khoán bằng hình thức cấu kết, lôi kéo người khác liên tục mua, bán để thao túng giá chứng khoán.

Báo Thanh niên số 143 ngày 22/5/08, đã đưa tin ngày 21/5/2008, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã quyết định phạt 100 triệu đồng đối với một nhà đầu tư cá nhân vì thao túng giá chứng khoán, cụ thể là từ 28/1/2008 đến 22/2/2008, nhà đầu tư này đã liên tục đặt lệnh mua, bán cổ phiếu Ngân hàng thương mại cổ phần Sài Gòn Thương tín (STB) với tần suất và khối lượng lớn, chiếm tỷ trọng lớn trên khối lượng giao dịch toàn thị trường. Trong đó từ ngày 20/02 đến 22/02 nhà đầu tư này đã liên tiếp đặt bán cổ phiếu STB với tổng khối lượng là 1.252.100 cổ phần chiếm tỷ trọng 13,32% khối lượng đặt bán trên toàn thị trường. Tần suất đặt lệnh bán là 107 lượt với mức giá giảm dần từ 56.000 đồng/CP xuống 51.000 đồng/CP để chuyển từ giao dịch lô lớn, theo phương thức thỏa thuận sang phương thức giao dịch khớp lệnh tại Sở giao dịch chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh. Các giao dịch này đã tạo ra mức giá mở cửa và đóng cửa mới cho cổ phần STB trên thị trường, gây biến động giá của cổ phiếu STB và chỉ số VN-Index.

2.1.6. Các quy định về hành vị bị cấm trên thị trường chứng khoán

Thị trường chứng khoán có vai trò rất lớn trong việc huy động vốn đầu tư. Nhưng bên cạnh mặt tích cực cơ bản, thị trường chứng khoán cũng tồn tại những mặt tiêu cực làm hạn chế sự phát triển của thị trường chứng khoán. Cụ thể là:

2.1.6.1. Giao dịch nội gián

- Giao dịch nội gián là một cá nhân nào đó "lợi dụng việc nắm được thông tin nội bộ của một công ty phát hành" để mua hoặc bán cổ phiếu của công ty đó một cách không bình thường, nhằm thu lợi cho mình, làm ảnh hưởng đến giá của cổ phiếu đó trên thị trường.

- Giao dịch nội gián được xem là phi đạo đức vì người có được thông tin bên trong sẽ có lợi thế không hợp lý so với những nhà đầu tư khác để thu