tưởng như con ng ười đã cất giấu từ vạn kỷ . “Thơ là tiếng sé t á i tình của môṭ đôi tình nhân đã đuổi bắt nhau từ kiếp trướ c”[61,tr517]. Và trên con đường
vô điṇ h mải mê đi tìm thơ cả cuôc
đời , Nguyên
Tron
g Tao
và thơ giống như
môt
căp
tình nhân chung thủy bền vững như môt
Có thể bạn quan tâm!
-
Vài Nét Về Cuộc Đời Và Sự Nghiệp -
Thơ Là Sự Chắt Lọc Từ Những Trải Nghiệm Của Cuộc Sống. -
Thơ Ca Là Ngôn Từ Rung Lên Bằng Âm Nhac̣ -
Các Dạng Biểu Hiện Của Cái Tôi Trữ Tình Trong Thơ Nguyễn Trọng Tạo -
Cái Tôi “Ham Chơi” Thích Phiêu Bạt -
Cái Tôi Trữ Tình Đời Tư Thế Sự Chất Vấn Cuộc Đời
Xem toàn bộ 158 trang tài liệu này.
đăc
tính truyền thống trong
tâm hồn con người.
Đoc
cả tâp
Nương thân của Nguyễn Trọng Tạo, đôc
giả sẽ nhận ra đó
không đơn giản là tình cảm yêu mến giữa những con người mà ẩn sau mối tâm tình ấy là tình yêu của Nguyễn Trọng Tạo dành cho thơ. Cả tập thơ giống
như môt
cuốn nhâṭ ký ghi chép laị hành trình đuổi bắt và khá m phá tình yêu
của Nguyễn Trọng Tạo với thơ . Tình yêu thơ ấy với ông luôn mới mẻ trẻ trung tràn đầy sứ c sống, mãnh liệt tha thiết
Thế mà sau lớ p bui mơ
cứ tin có một câu thơ đợi mình
cứ tin có môt đắng cay vâỵ
mối tình
đó mà mình vân
yêu
Mọi ý tứ của Nguyễn Trọng Tạo đều gửi vào thơ, thi si ̃ ôm ấp moi
niềm
vui, nỗi cô đơn và mươn
ngôn ngữ để bôc
lô ̣tình yêu ấy . Nguyên
Thuy
Kha
gọi Nguyễn Trọng Tạo là ngườ i tân
lưc
cho thơ, suốt đờ i chỉ mải mê tìm kiếm
và khát khao say đắm với thơ . Vớ i tình yêu ấy , ông đã có nhiều đóng góp lớ n thúc đẩy sự phát triển của văn học đương đại Việt Nam .[61,tr532]. Có thể
khẳng điṇ h rằng : quan niêm
xem thơ giống như môt
tiếng sé t á i tình của
Nguyễn Trọng Tạo đã thúc đẩy nhận thức phải đổi mới thơ ca trong đội ngũ sáng tạo thơ trẻ Việt.
2.2.3.5. Thơ chưa hay vì thơ nói thât lòng
Với Nguyên
Tron
g Tao
làm thơ k hông phải lúc nào cũng chau chuốt,
gọt rũa, chọn lựa những từ ngữ bóng bẩy , hình ảnh để bộc lộ ý thơ . Trong
nhiều trường hơp những lớp ngôn từ bóng bẩy ấy laị làm mất đi cái hay , giản
dị mộc mạc của thơ . Cảm xúc của thơ không phải diễn tả bằng lời mà phả i
diên
tả bằng ý , bằng tình , Nguyên
Tron
g Tao
không những hiểu nghê ̣thuât
ngôn từ mà còn hiểu về quá trình đời sống . Đoc
tâp
thơ Ký ức mắt đen sẽ làm
bạn sửng sốt ngạc nhiên bởi cái hay , cái đẹp , sự hấp dân thanh tao mà Nguyễn Trọng Tạo gửi vào thơ.
và nét quyến rũ
Đen và long lanh hiền diu
dai
khơ
đen lú ng liếng dân ca đen ngân nga lễ hôị hóa đá anh mắt em 18 tuổi
18 ngàn năm hay 18 vạn năm
( Ký ức mắt đen )
Thơ Nguyễn Trọng Tạo nói về tình yêu thì tha thiết , nói về tình đời thì
thấu đáo, nói về truyền thống văn học thì tôn kính . Nguyên
Tron
g Tao
giống
như môt
trang anh hùng hảo hán trong thời tiền sử “doc
ngang không biết co
ai trên đầu” ông cứ mải miết nhắc nhở chúng ta về sự tiếp nối của những vòng
quay thời gian , với giong thơ ngông pha chút nghic̣ h ngơm . Thơ ông thản
nhiên nhe ̣nhàng đi đến tận cùng cả những điều người khác không dám viết
ra, nên người ta thấy thơ ông thật, thâṭ đến từ ng hơi thở , ông quan niêm
: "Thơ
chưa hay vì thơ nói thật lòng", nghĩa là làm sao nói ra được sự thật trong lòng mình dù có thế nào chăng nữa. Câu thơ khao khát sự thật đó làm nhiều người phải ngẫm ngợi, còn nữ nhà thơ Mỹ Mary E. Croy thì thán phục: "Đó là một câu thơ lỗi lạc của Nguyễn Trọng Tạo. Câu thơ ấy đã trải tôi phẳng lì khi tôi đọc nó, bởi sự thông thái của một nhà thơ - người không những hiểu nghệ thuật của ngôn từ, mà còn hiểu về quá trình đời sống"[61,tr540]. Đúng vậy, ông đã đẩy tận cùng đời sống vào thơ:
Tôi yêu em, tôi tìm điều dễ ghé t
ở trong em. Em đừ ng vôi
giân
hờ n
em yêu tôi, em tìm điều đá ng ghé t
ở trong tôi. Và em hiểu tôi hơn
Viết về tình yêu , mọi cung bâc
cảm xúc đươc
nhà thơ bôc
lô ̣chân thâṭ ,
dù hạnh phúc hay đau khổ thì ông vẫn luôn sống hết mình cho tình yêu , tân
lưc
cả đời cho thơ . Chính cái sự chân thật trong thơ đã tạo ra sức hút kỳ diệu
cho đoc
giả , đó không phải cái man
h liêt
, gấp gáp như trong thơ Xuân Di ệu,
nhưng tiếng thơ Nguyễn Trọng Tạo cũng không kém phần tha thiết , nồng nàn
đắm say . Nguyên
Tron
g Tao
sáng tác thơ trên nền của thơ ca truyền thống ,
nhưng chúng ta tuyêṭ nhiên không tìm thấy ở thơ ông bút pháp thơ cổ theo lối ước lệ tượng trưng . Mà chỉ thấy trong thơ ông cái chân thật , sự gần gũi với
cuôc
sống của con người . Đoc
thơ Nguyên
Tron
g Tao
, mỗi người như đang
đươc
sống với chính cuôc
đời thưc
của mình trong dòng cháy của xã hôi
hiê ̣ n
đaị. Sự gần gũi ấy đã tao ra mối đồng cảm , kêt́ nối tâm hồn thi si ̃ và trái tim
đôc
giả, tôi tin rằng với khả năng sáng tao
man
h liêṭ dồi dào , cùng niềm cảm
hứ ng nghê ̣thuâṭ không bao giờ vơi can
, Nguyên
Tron
g Tao
sẽ c òn cống hiến
cho đôc
giả nhiều những bài thơ hay, có giá trị về mặt nghệ thuật và có vai trò
đi tiên phong trong sự nghiêp
đổi mới thơ ca của dân tôc̣ .
*TIỂ U KẾ T CHƯƠNG 1:
Tìm hiểu về tư duy thơ nghệ thuật của Nguyễn Trọn g Tao
, người viết
đã có điều kiên
đi sâu, cắt nghia
từ ng tâp
thơ, từ ng bài thơ, qua đó giúp chúng
ta có cái nhìn sâu rôn
g hơn về tài năng và bản lin
h thơ ca của Người ham chơi
– Nguyên
Tron
g Tao
. Bên caṇ h những bài hát , ngọt ngào tình tứ , ăn sâu vào
tiềm thứ c người dân Viêṭ , ông vân gắn bó và sống chêt́ với thơ , trước sau ông
vân
chỉ nhân
thơ làm nghiêp
. Không chỉ làm thơ , ông còn là người làm nên
báo thơ, vẽ Cờ thơ, viết hàng trăm bài phê bình thơ, và từng ủy viên Hội đồng
thơ. Nguyên
Tron
g Tao
đã nguyên
suốt đời chọn thơ làm nghiệp , chọn thơ
làm người bạn để tri âm , tâm tình. Nhà thơ đã lưu lại một dư vị thơ rất riêng,
một trái tim thơ đầy nhạc. Người đọc dễ thấu cảm điệu hồn của nhà thơ và cũng tìm thấy trong những vần thơ quen mà lạ ấy sự khơi mở chính tâm hồn của mình.
Ở chương này , người viết giới thiê ̣u ngắn gon đôi net́ về tiêủ sử thân
thế và những yếu tố kết tinh tài năng và bản lin
h thơ văn của Nguyễn Trọng
Tạo. Đặc biệt, chúng tôi tập trung đi sâu vào nghiên cứu quá trình sáng tác và
quan niêm
thơ của ông , từ đó chúng tôi khẳng điṇ h thơ Nguyễn Trọng Tạo là
môt
lẽ sống, là một cơn gió lạ , là điệu tâm hồn mớ i mẻ tha thiết và luôn nồng
nàn với cuộc sống . Từ những quan niêm thơ trong sáng , tiêń bô ̣của mình , cả
đời thơ Nguyên
Tron
g Tao
, luôn sáng tác theo đúng quan niêm
và chuẩn mưc
mà thơ văn đặt ra , qua đó đôc
giả nhân
ra chiề u sâu trong tư duy thơ của ông .
Hành trình thơ ông là hành trình đi tìm tòi sáng tạo để đổi mới thơ ca . Với ông, sáng tác thơ chính là hành trình lượm nhặt cảm xúc , tìm đến những điều sâu lắng và cảm động nhất trong tâm hồn đa đoan của mình. Tôi cho rằng khi xâm nhập vào thế giới thơ văn đa hình, đa sắc của Nguyễn Trọng Tạo, chúng
ta sẽ nhân ra một bản lĩnh nghệ thuật mới, một hồn thơ đang tự tìm một điệu
hoà vang từ trái tim mình tới trái tim bạn đọc.
Hoà mình vào dòng chảy của văn học Việt Nam, thơ ca sau 1975 có những bước chuyển biến mạnh mẽ, bắt nhịp được đời sống văn học bằng việc nhận diện đầy đủ bản chất của cuộc sống. Thơ chú trọng đến con người cá nhân với cái tôi đời tư sâu thẳm, thơ cũng hướng đến những vấn đề bức thiết của cuộc sống, hướng đến những giá trị nhân đạo, nhân văn sâu sắc. Đây là một hành trình đi theo suốt những buồn vui của loài người. Bằng một tinh thần tự tin tiếp nhận những luồng tư tưởng mới của thời hiện đại và tự tin sáng tạo trên nền tảng văn hoá phương Đông truyền thống, Nguyễn Trọng Tạo đã đi vào cuộc hành trình văn học dân tộc đem theo khí cốt mới mẻ, tạo
nên một bản lĩnh nghệ thuật vững vàng, một vị thế riêng trên con đường hiện đại hoá thi ca.
Tuy nhiên khi đi sâu tìm hiểu quan niệm thơ của Nguyễn Trọng Tạo, ta thấy những quan niệm thơ của ông không được khái quát thành một chuyên luận cụ thể, có tính hệ thống. Quan niệm thơ chủ yếu được bộc lộ thông qua những phát ngôn, bày tỏ suy nghĩ về thơ của Nguyễn Trọng Tạo. Do vậy quan niệm thơ của ông không được bộc lộ rõ ràng, cụ thể mà thông qua những trang thơ, những phát ngôn về thơ mà chúng ta có thể hiểu và nhận ra quan niệm về thơ Nguyễn Trọng Tạo.
CHƯƠNG II: CÁI TÔI TRỮ TÌNH TRONG THƠ
NGUYỄN TRON
G TAO
2.1. Cái tôi trữ tình là sự biểu hiện trực tiếp của cái tôi đang tư duy
2.1.1. Khái niệm cái tôi, cái tôi trữ tình trong thơ
Văn hoc
và đời sống là hai vòng tròn đồng tâm mà tâm điểm chính la
con người , nhưng phải là con người mang trong mình tình yêu cuôc
sống .
Tình yêu này của người nghệ sĩ vừa là niềm hân hoan say mê , vừ a là môt
nỗi
đau đớn khắc khoải, môt
mối quan hoài thường trưc
về số phân
, về haṇ h phúc
của những con người xung quanh mình , người nghê ̣si ̃ cầ n phải giữ tình yêu ấy trong lòng mới tạo ra niềm rung cảm mãnh liệt trong trái tim bạn đọc . Văn học vì cuộc sống mà ra, từ con người mà có , và nhờ con người mà văn học có
sứ c sống lâu bền, hơn nữa con người chính là đối tương trung tâm mà văn hoc
phản ánh và khám phá. Trên cơ sở nghiên cứ u khoa hoc về con người, Mác đã
đưa ra điṇ h nghia
hoàn chỉnh nhất về cái tôi như sau : “ Cái tôi là trung tâm
tình thần của con người , của cá tính người , có quan hệ tích cực đối với thế giớ i và vớ i chính bản thân mình , chỉ có con người độc lập kiểm soát những hành vi của mình và có khả năng thể hiện tính chủ động toàn diện mới có cái
tôi của mình”[24,tr66]. Như vây
, xem xét ở moi
phương diên
ta có thể khẳng
điṇ h: cái tôi vừa mang bản chất xã hội , lại vừa có mối quan hệ khăng khít với
hoàn cảnh , vừ a để laị những dấu ấn cá nhân đôc đáo . Đó chính là sự riêng
biêṭ, phản ánh rõ tính sáng tạo của mỗi chủ thể góp phần hình thành nên
phong cách đôc đáo của mỗi nghê ̣si.
Khác với các tác phẩm tự sự , tâp
trung phản ánh thế giới , bôc
lô ̣sư
nhìn nhận khách quan của người viết . Thì thơ trữ tình chính l à mảnh đất màu mỡ để cái tôi đơm hoa kết trái và cho ra những trái chín ngọt lành . Thơ là điểm khởi đầu , cũng là điểm kết thúc của mọi quá trình sáng tạo . Linh hồn làm nên sức sống của thơ trữ tình chính là cảm xúc tâm tư của cái tôi cá nhân
cảm hóa thế giới thực tại và biểu hiện mình thông qua những hình tượng nghệ
thuâṭ. Trong thế giới của thơ ta thấy rõ sự kết hơp hài hòa , thống nhất giữa cái
chung và cái riêng , giữa lý tính và cảm tính, giữa thế giới khách quan và cảm
nhân
chủ quan.
Thơ trữ tình “ là thuật ngữ chỉ chung các thể thơ thuộc loại trữ tình .
Trong đó cảm xú c và suy tư của nhà thơ hoăc
của cá c nhân vât
trữ tình trướ c
các hiện tượn g đờ i sống đươc
thưc
hiên
môt
cá ch trưc
tiếp . Tính chất cá thể
hóa của sự thể hiện là dấu hiệu tiêu biểu của thơ trữ tình . Là tiếng hát của
tâm hồn, thơ trữ tình có khả năng thể hiên
những biểu hiên
phứ c tap
của th ế
giớ i nôi
tâm từ cá c cung bâc
tình cảm cho tớ i những chính kiến , những tư
tưởng triết hoc
”.[ 11,tr31]
Hiên nay, khái niệm về cái tôi còn nhiều ý kiến khác nhau nhưng tựu
chung laị vân
trùng nhau ở nôi
hàm: tính trữ tình và tính chủ thể.
Thơ trữ tình đươc
sáng tao
theo dòng chảy của cảm xúc , và thực chất ở
đây là cảm xúc của nhân vâṭ trữ tình . Bài thơ có làm rung động lòng người
hay không là ở chỗ cái tôi của thi si ̃ có đươc
bôc
lô ̣ rõ nét, giàu cảm xúc và
giàu sức truyền cảm hay không ? Đặc điểm quan trong nhất của tư duy thơ là
sự thể hiên
của cái tôi trữ tình , cái tôi cảm xúc , cái tôi đang tư duy . Khi tìm
hiểu thơ mà không tìm hiểu cái tôi trữ tình thì có thể coi như chưa thấu hiểu
sâu sắc về thơ , chưa nắm đươc
thần thái của chính bài thơ . Thơ phát khởi tư
trong lòng người ta, không có cảm xúc tân đáy lòng mình , thì thi sĩ không thể
trào ra ngọn bút để lại cho đời những bông hoa thơ ngào ngaṭ hương sắc và tràn đầy sức sống . Cảm xúc của nhà thơ phải ở mức độ mãnh liệt , dồi dào nồng cháy, ám ảnh khôn nguôi , khi đó nhà thơ mới tìm đến ngôn ngữ để hóa giải nỗi chất chứa trong lòng.
Thơ là hình thứ c nghê ̣thuâṭ sử dun
g ngôn từ làm chất liêu
xây dưng
hình tượng . Hình tượng trong thơ phong phú , đa daṇ g với những biến hóa
ngâu
hứ ng phu ̣thuôc
vào cảm xúc và sự nhay
cảm của tâm hồn nhà thơ . Vì
vâỵ , hình tươn
g thơ ở môt
chừ ng mưc
nào đó không nhất thiết phải là hình hài
cụ thể, hiển hiện rõ nét có thể nhìn thấy hoặc sờ mó được giống như các môn nghệ thuật khác. Ngôn ngữ của thơ có khả năng diễn đạt tư tưởng, tình cảm của con người vô cùng sâu sắc và tinh vi mà các môn nghệ thuật khác chắc phải thèm muốn. Biêlinxki viết: “Hội họa có thể tả toàn bộ con người, thậm chí cả thế giới nội tại trong tinh thần con người, nhưng hội họa cũng chỉ hạn chế ở chỗ nắm lấy một khoảnh khắc của hiện tượng. Âm nhạc chủ yếu diễn tả thế giới nội tại của tâm hồn, song những điều mà nó diễn tả không thể tách rời với âm thanh; âm thanh lại nói nhiều với tâm hồn, nhưng lại không thể nói một cái gì rõ ràng với trí tuệ. Còn thơ ca thì diễn tả bằng ngôn ngữ tự do của con người, mà ngôn ngữ thì vừa là bản nhạc, vừa là bức tranh, vừa là một quan niệm rõ rệt. Cho nên thơ ca bao hàm mọi yếu tố của các nghệ thuật khác, nó tựa hồ như bao trùm tất cả mọi phương tiện cấp riêng cho mỗi môn nghệ thuật”[2,tr31]. Chính trong ý nghĩ ấy mà các nhà văn, nhà thơ quan niệm trong thơ có họa, trong thơ có nhạc. Đọc thơ Nguyễn Trọng Tạo, ta thấy xuất hiện nhiều hình tượng làm lay động trái tim người đọc như: cái tôi đa tình, đa mang, nhiều suy tư trăn trở với cuộc đời, cái tôi nặng lòng với thơ ca dân gian, là hình ảnh cảm động về đất nước, về người yêu, về những cô gái hi sinh ở ngã ba đồng lộc…
Nội dung tác phẩm trữ tình được thể hiện gắn liền với hình ảnh nhân vật trữ tình. Đó là hình tượng người trực tiếp bộc lộ cảm xúc, suy nghĩ tâm trạng trong tác phẩm. Thơ bắt đầu từ cái ngày con người ta cảm thấy cần tự bộc lộ mình. Khi buồn, khi vui thi sĩ thường tìm đến thơ như một cách giải tỏa cảm xúc cá nhân, với những phát hiện độc đáo, với những xúc cảm độc đáo, thi sĩ sẽ tặng cho cuộc sống những vần thơ trẻ mãi với thời gian. Cái tôi trữ tình trong thơ Nguyễn Trọng Tạo có khi cũng nồng nàn tha thiết đắm say