Tổng Quan Các Nghiên Cứu Thực Nghiệm Về Tác Động Của Đa Dạng Hóa Và Cạnh Tranh Đến Ổn Định Ngân Hàng

		- Dữ liệu thu thập từ 5 quốc gia Đông Nam Á từ năm 1998 - 2008
Soedarmono và Tarazi (2016)	Mô hình hồi quy với dữ liệu bảng động chưa cân bằng	Mối quan hệ giữa cạnh tranh, ổn định và rủi ro ngân hàng	- Kết quả nghiên cứu chỉ ra những ngân hàng ít cạnh tranh sẽ có sự sụt giảm trong tăng trưởng tín dụng, dẫn đến ổn định giảm đi, kéo theo đó là sự suy giảm tiền gửi. - Dữ liệu từ 686 ngân hàng của 12 quốc gia Châu Á Thái Bình Dương giai đoạn 1994 – 2009.
Võ Xuân Vinh và Đặng Bửu Kiếm (2016)	Mô hình hồi quy với dữ liệu bảng động chưa cân bằng	Mối quan hệ giữa cạnh tranh, lợi nhuận và ổn định ngân hàng	- Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng việc nâng cao năng lực cạnh tranh giúp các ngân hàng tạo ra lợi nhuận (được điều chỉnh bởi rủi ro) càng cao và ổn định hơn - Dữ liệu thu thập từ các NHTM Việt Nam giai đoạn 2006 - 2014

Có thể bạn quan tâm!

• Cơ Sở Lý Thuyết Về Tác Động Của Đa Dạng Hóa Và Cạnh Tranh Đến Ổn Định Ngân Hàng
• Bảng Tóm Tắt Các Nghiên Cứu Về Tác Động Của Đdh Đến Ổn Định Ngân Hàng:
• Bảng Tóm Tắt Các Nghiên Cứu Về Tác Động Của Cạnh Tranh Đến Ổn Định Ngân Hàng:
• Mô Tả Các Biến Phụ Thuộc Và Các Biến Độc Lập Trong Các Mô Hình Nghiên Cứu
• Tóm Tắt Các Biến Nghiên Cứu Sử Dụng Và Kỳ Vọng Về Mối Tương Quan:
• Bảng Tổng Hợp Kết Quả Nhân Tử Phóng Đại Phương Sai Vif

Xem toàn bộ 221 trang tài liệu này.

Nguồn: Tác giả tổng hợp

2.6.3 Tổng quan các nghiên cứu thực nghiệm về tác động của đa dạng hóa và cạnh tranh đến ổn định ngân hàng

Có nhiều nghiên cứu về ảnh hưởng của cạnh tranh hay ĐDH đến ổn định ngân hàng. Tuy nhiên, khi ngân hàng đồng thời thực hiện chiến lược cạnh tranh và ĐDH thì ổn định ngân hàng có thật sự gia tăng? Trong xu thế phát triển hoạt động kinh doanh đa dạng như hiện nay, các ngân hàng cần thiết nên thực hiện nhiều chiến lược nhằm giúp gia tăng hơn nữa hoạt động của mình, đồng thời cũng đảm bảo ổn định bền vững. Thực tế, không có nhiều các nghiên cứu thực nghiệm về mối quan hệ đồng thời của ba yếu tố trên trong hoạt động ngân hàng. Tuy nhiên, trong hầu hết các nghiên cứu đã thực hiện cũng làm nổi bật được ảnh hưởng đồng thời của cạnh tranh và ĐDH đến ổn định. Đây là minh chứng vững chắc cho lập luận các ngân hàng nên kết hợp hai chiến lược này để mang lại kết quả tối ưu trong quá trình kinh doanh của mình.

Nghiên cứu gần đây nhất về mối quan hệ giữa cạnh tranh, ĐDH và ổn định ngân hàng là của Amidu và Wolfe (2014) thực hiện trên mẫu là 978 ngân hàng ở 55 quốc gia đang phát triển trong 8 năm (2000 – 2007). Kết quả nghiên cứu cho rằng cạnh tranh làm tăng tính ổn định trong mối tương quan với ĐDH thu nhập. Phân tích của hai tác giả xác định ĐDH thu nhập như là một kênh thông qua đó cạnh tranh ảnh hưởng mạnh đến ổn định ngân hàng.

Một nghiên cứu thực hiện tương tự như Amidu và Wolfe (2016) là của Mensi và Labidi (2015). Hai tác giả đưa ra mục tiêu xem xét ảnh hưởng của ĐDH sản phẩm trong mối quan hệ giữa cạnh tranh và ổn định tài chính trong hệ thống ngân hàng. Mẫu dữ liệu được lựa chọn là 157 ngân hàng thuộc 18 quốc gia trong khu vực Trung Đông – Bắc Phi suốt từ năm 2000 – 2013. Kết quả nghiên cứu cung cấp bằng chứng thực nghiệm một cách rõ ràng về việc các ngân hàng ở khu vực này không ổn định khi hoạt động kinh doanh kém đa dạng. Hơn nữa, bất ổn tài chính còn xuất phát từ sự cạnh tranh khốc liệt giữa các ngân hàng khi nỗ lực trong việc cung cấp các sản phẩm phi truyền thống khác nhưng lại thiếu kinh nghiệm trong việc kiểm soát rủi ro của mình.

2.7 Khe hở nghiên cứu

Thông qua nội dung tổng quan các nghiên cứu thực nghiệm được lược khảo, nổi bật một số vấn đề như sau:

- Có khá nhiều nghiên cứu được thực hiện trong nước và trên thế giới về ĐDH và ổn định ngân hàng. Kết quả của các nghiên cứu chỉ rõ ĐDH tác động cùng chiều và ngược chiều đến ổn định. Tùy theo điều kiện kinh tế, đặc điểm hệ thống ngân hàng của mỗi quốc gia, mỗi khu vực mà hoạt động ĐDH sẽ mang lại lợi ích cho ổn định của hệ thống ngân hàng ở quốc gia hay khu vực đó. Tuy nhiên ở một số giai đoạn kinh tế, hoạt động ĐDH đem lại bất ổn. Riêng ở Việt Nam, hầu như chưa có nghiên cứu nào thực hiện nhằm xem xét các NHTM Việt Nam thực hiện ĐDH trong thời gian qua ảnh hưởng như thế nào đến ổn định ngân hàng.

- Nghiên cứu về mối quan hệ giữa cạnh tranh và ổn định ngân hàng, nhiều nhà kinh tế học và chuyên gia trong nước cũng như trên thế giới đều xác định có mối quan hệ một chiều của cạnh tranh đến hoạt động kinh doanh ngân hàng. Các nghiên cứu này chủ yếu kiểm định tương quan cùng chiều và ngược chiều của cạnh tranh đến HQKD ngân hàng thông qua các chỉ tiêu như: khả năng sinh lợi, rủi ro, chi phí và lợi nhuận ngân hàng. Đối với hệ thống NHTM Việt Nam, thực tế chưa tìm thấy nghiên cứu một cách toàn diện tác động của cạnh tranh đến ổn định ngân hàng trong suốt giai đoạn vừa qua.

- Thực tiễn hoạt động ngân hàng trên thế giới cũng như tại Việt Nam cho thấy các nhà quản trị ngân hàng không ngừng tìm kiếm phương thức ĐDH trong hoạt động của mình nhằm tạo ra lợi thế cạnh tranh cho chính ngân hàng. Từ đó góp phần nâng cao HQKD ngân hàng, hướng đến sự phát triển ổn định và bền vững. Tuy nhiên tồn tại rất ít các nghiên cứu trên thế giới về tương quan giữa ĐDH với mối quan hệ của cạnh tranh và ổn định ngân hàng. Khi xác định sự khác nhau về mức độ tác động của cạnh tranh đến ổn định ngân hàng, hầu như chưa có nghiên cứu nào bàn về nguyên nhân từ ảnh hưởng của ĐDH đến mối quan hệ này một cách toàn diện với bối cảnh kinh tế đặc trưng.

- Lược khảo tìm thấy một vài nghiên cứu tác động của ĐDH đến mối quan hệ giữa cạnh tranh và ổn định ngân hàng. Tuy nhiên những nghiên cứu này thực hiện tại rất ít quốc gia, hầu như chỉ ở Mỹ mà không tìm thấy ở quốc gia nào khác. Các kết quả nghiên cứu trên không thể áp dụng cho các quốc gia mới nổi hay đang phát triển do sự khác biệt về đặc điểm kinh tế với các quốc gia phát triển. Trong khi đó, tại Việt Nam, vấn đề này thực sự cấp thiết vì ĐDH đã trở thành một quy luật khách quan trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế. Các NHTM Việt Nam ngày càng đối mặt với nhiều áp lực cạnh tranh từ các NHTM trong nước và sự gia nhập của các ngân hàng nước ngoài.

Từ các vấn đề còn tồn tại chưa được giải quyết trong nghiên cứu thực nghiệm trước kia về tác động của ĐDH đến ổn định ngân hàng, của cạnh tranh đến ổn định ngân hàng cũng như tác động của ĐDH đến mối quan hệ giữa cạnh tranh và ổn định ngân hàng, đặc biệt đối với hệ thống NHTM Việt Nam suốt giai đoạn hình thành và phát triển vừa qua, luận án tìm ra khe hở nghiên cứu như sau:

Thứ nhất: Luận án nghiên cứu về tác động của ĐDH, cạnh tranh đến ổn định ngân hàng nhằm cung cấp một bức tranh tổng quan, trong đó thể hiện rõ các mối tương quan cùng chiều hay ngược chiều của ĐDH và cạnh tranh với ổn định ngân hàng.

Thứ hai: Luận án thực hiện nghiên cứu tác động của ĐDH và cạnh tranh đến ổn định của hệ thống 28 NHTM Việt Nam từ năm 2006 đến năm 2017. Thực tế đối với Việt Nam, việc các ngân hàng làm sao để lựa chọn đúng đắn và phù hợp chiến lược ĐDH, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh trong xu thế hội nhập kinh tế quốc tế, đảm bảo cho hệ thống ngân hàng được ổn định và bền vững, đây thật sự là vấn đề nan giải. Luận án vì vậy tập trung nghiên cứu mối tương quan một chiều của ĐDH, cạnh tranh đến ổn định ngân hàng cho toàn bộ hệ thống NHTM Việt Nam để góp phần giải đáp vấn đề thực tiễn đó.

Thứ ba: Đặc biệt, luận án tập trung nghiên cứu về mức độ ảnh hưởng của ĐDH đến mối quan hệ giữa cạnh tranh và ổn định ngân hàng tại hệ thống NHTM Việt Nam. Liệu cạnh tranh thông qua ĐDH là chất xúc tác đặc biệt, có thúc đẩy ngân

hàng đạt đến mức độ ổn định bền vững hay không? Các NHTM Việt Nam liệu có thật sự khai thác triệt để những lợi ích từ việc ĐDH trong các chiến lược kinh doanh của mình và xem đó như là đòn bẩy thúc đẩy hơn nữa quá trình cạnh tranh, giúp ngân hàng ngày càng ổn định và phát triển?

Luận án tập trung giải quyết các vấn đề trên nhằm cung cấp bằng chứng thực nghiệm quan trọng có ý nghĩa cho các nhà quản trị ngân hàng cũng như các nhà hoạch định chính sách tại Việt Nam. Trên cơ sở đó gợi ý các giải pháp phù hợp cho hoạch định chiến lược phát triển hệ thống ngân hàng trong thời gian sắp tới, góp phần ổn định hoạt động kinh doanh ngân hàng nói riêng và HTTC Việt Nam nói chung.

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2

Chương 2 luận án trình bày cơ sở lý luận cơ bản về ba nội dung: ĐDH, cạnh tranh và ổn định ngân hàng. Đồng thời cũng liệt kê chi tiết các nghiên cứu thực nghiệm về tác động của ĐDH và cạnh tranh đến ổn định ngân hàng trong suốt thời gian qua. Qua đó cho thấy chưa có nghiên cứu nào chỉ ra sự tác động của các yếu tố ĐDH, cạnh tranh đến ổn định ngân hàng một cách cụ thể và đầy đủ.

Về phương pháp tiếp cận vấn đề, cơ sở lý luận ở trên cho thấy các nghiên cứu tiến hành phân tích riêng lẻ tác động của từng yếu tố ĐDH đến ổn định ngân hàng hoặc cạnh tranh đến ổn định ngân hàng. Thông qua đó, thể hiện quan điểm đánh giá và xu hướng tác động của từng yếu tố (ĐDH hay cạnh trạnh) để giúp các nhà quản trị, các nhà hoạch định chính sách đưa ra các chiến lược kinh doanh và điều hành hoạt động ngân hàng phù hợp. Trong khi đó, thực tiễn các hệ thống ngân hàng luôn nảy sinh nhiều vấn đề cần quan tâm một cách toàn diện. Hoạt động kinh doanh của ngân hàng không phải chỉ tập trung vào một vài chiến lược như ĐDH hay cạnh tranh mà có thể kết hợp một cách linh hoạt nhiều chiến lược cùng với nhau để mang lại hiệu quả cao nhất. Ổn định ngân hàng cần được đo lường bằng nhiều chỉ tiêu hơn để đảm bảo HQKD là bền vững. Những nhận định trên một lần nữa cho thấy sự cần thiết quan

tâm tác động của ĐDH và cạnh tranh đến ổn định ngân hàng cũng như tác động của ĐDH đến mối quan hệ giữa cạnh tranh và ổn định ngân hàng.

Riêng đối với Việt Nam, thực tế cho thấy trong thời gian qua, các NHTM không ngừng ĐDH sản phẩm, dịch vụ, mở rộng thêm phạm vi hoạt động, gia tăng thị phần. Ngoài ra, trong chiến lược kinh doanh, các NHTM luôn nỗ lực tìm kiếm biện pháp để nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường. Tuy nhiên để đánh giá hiệu quả của các hoạt động này mang lại đến nay vẫn chưa có nghiên cứu thực nghiệm nào được thực hiện. Do đó, nội dung luận án hướng đến mục tiêu cấp thiết đánh giá tác động của ĐDH, cạnh tranh đến ổn định và tác động của ĐDH đến mối quan hệ giữa cạnh tranh và ổn định của các NHTM Việt Nam.

Từ nội dung của chương 2 trình bày các nghiên cứu thực nghiệm và các giả thuyết nghiên cứu đặt ra là cơ sở để luận án lựa chọn, xây dựng phương pháp nghiên cứu cũng như các kiểm định trên số liệu cho nội dung nghiên cứu tiếp theo.

CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Trên cơ sở chương 2 đã lược khảo các lý thuyết về vấn đề ổn định ngân hàng, cạnh tranh, ĐDH và tác động của ĐDH và cạnh tranh đến ổn định ngân hàng, chương 3 tiếp tục trình bày việc lựa chọn và sử dụng các phương pháp trong quá trình nghiên cứu xuất phát từ các mục tiêu nghiên cứu, phạm vi nghiên cứu và đối tượng nghiên cứu. Các phương pháp này được sử dụng cho bộ số liệu thu thập từ các NHTM Việt Nam trong giai đoạn 2006 – 2017.

Để đo lường tác động của ĐDH và cạnh tranh đến ổn định ngân hàng, trước tiên tác giả kế thừa các nghiên cứu trước để xây dựng ba mô hình nghiên cứu cho các mục tiêu nghiên cứu cụ thể. Phần tiếp theo của chương 3 là mô tả chi tiết các biến nghiên cứu trong từng mô hình. Cuối cùng, dựa vào kết quả nghiên cứu thực nghiệm của các nhà kinh tế học, tác giả biện luận và xây dựng giải thuyết nghiên cứu phù hợp về ảnh hưởng của ĐDH, cạnh tranh đến ổn định ngân hàng của các NHTM Việt Nam.

3.1 Mô hình nghiên cứu

Đầu tiên luận án giới thiệu ba mô hình hồi quy tuyến tính với dữ liệu bảng để đo lường tác động của ĐDH và cạnh tranh đến ổn định ngân hàng ở các NHTM Việt Nam. Sau đó, luận án mô tả cụ thể các biến được sử dụng trong mô hình bao gồm: biến phụ thuộc, biến độc lập và các biến kiểm soát. Trong đó, biến phụ thuộc đại diện cho ổn định ngân hàng, biến độc lập đại diện cho ĐDH và cạnh tranh, các biến kiểm soát bao gồm các yếu tố khác tác động đến ổn định ngân hàng được tìm thấy trong các nghiên cứu thực nghiệm trước đó. Chi tiết mô hình và các biến nghiên cứu như sau:

Mô hình đo lường tác động đa dạng hóa đến ổn định ngân hàng:

Như khung lý thuyết được lược khảo ở chương 2, có rất nhiều phương pháp được dùng để đánh giá tác động của ĐDH thu nhập đến ổn định ngân hàng. Luận án tham khảo cách tiếp cận của Lee và cộng sự (2013), Võ Xuân Vinh và Trần Thị Phương Mai (2015) để xây dựng mô hình nghiên cứu định lượng.

Mô hình nghiên cứu đề xuất:

(1) Bankstabi,t = α0 + α1Bankstabi,t-1 + α2R-Divi,t + βj,Controli,t

+ βj,,Control’i,t + εi,t

Trong đó :

Bankstab : là biến phụ thuộc, đo lường độ ổn định ngân hàng, được xác định bằng chỉ số Z-score, ROA, ROE

R-Div : là biến độc lập, đo lường mức độ ĐDH thu nhập của ngân hàng.

Control : là tập hợp các biến kiểm soát mô tả theo đặc điểm riêng có của từng ngân hàng (bao gồm: Logarit tự nhiên của TTS, Tốc độ tăng của TTS, Tỷ lệ Cho vay/TTS, Tỷ lệ Vốn huy động/TTS)

Control’ : là tập hợp các biến kiểm soát mô tả đặc điểm nền KTVM có tác động đến ổn định ngân hàng (GDP, INF)

it : ngân hàng i vào năm t

α0 : hệ số chặn

αj ( j = 1,2) : hệ số hồi quy của biến độc lập

βj, (j, = 1-4) : hệ số hồi quy của biến kiểm soát mô tả đặc điểm riêng của ngân hàng

βj’, (j,, = 1,2) : hệ số hồi quy của biến kiểm soát mô tả đặc điểm nền KTVM ε : phần dư mô hình

Mô hình đo lường tác động của cạnh tranh đến ổn định ngân hàng:

Hầu hết các nghiên cứu đều sử dụng mô hình hồi quy tuyến tính với dữ liệu bảng: OLS, WLS, FEM,…cùng phương pháp ước lượng GMM, 2SLS, SUR…để đo lường tác động của cạnh tranh đến ổn định ngân hàng. Luận án cũng sử dụng mô hình hồi quy trên cơ sở tiếp cận phương pháp nghiên cứu được đề xuất bởi Goetz (2017), Fernandez và Garza - Garcia (2017), Berger và cộng sự (2009). Theo đó, các biến kiểm soát liên quan đến mô hình sẽ được điều chỉnh phù hợp.