Đa Dạng Hóa Các Hình Thức Rèn Luyện Kỹ Năng Thiết Kế Bài Giảng Theo Hướng

- Nghiên cứu các vấn đề lý luận về DHTH ở trường phổ thông, các vấn đề lý luận về kỹ năng dạy học nói chung và KN thiết kế bài giảng theo hướng DHTH.

- Nghiên cứu quá trình giáo viên hướng dẫn học sinh thực hiện các bài học tích hợp để xác định những công việc cụ thể người giáo viên phải thực hiện và trình tự thực hiện những công việc đó. Từ đó xác định những KN cần thiết để tổ chức tốt DHTH.

- So sánh các KN đó với hệ thống các KN thiết kế bài giảng theo hướng DHTH mà sinh viên đã được rèn luyện để xác định những KN nào sinh viên đã có và những KN nào còn thiếu để đề xuất các KN thành phần trong KN thiết kế bài giảng theo hướng DHTH cần rèn luyện cho sinh viên.

- Khảo sát ý kiến đánh giá của giảng viên, sinh viên, giáo viên và các chuyên gia về DHTH để các đối tượng đánh giá về mức độ cần thiết của từng KN thành phần trong KN thiết kế bài giảng theo hướng DHTH của sinh viên trường CĐSP Thái Nguyên.

- Xây dựng nội dung RLKN thiết kế bài giảng theo hướng DHTH cho sinh viên trường CĐSP Thái Nguyên dựa trên hệ thống các KN thành phần đã xác định. Nội dung rèn luyện được xây dựng cụ thể như sau:

a. Nội dung và yêu cầu RLKN phân tích cấu trúc, nội dung chương trình các môn học:

Sinh viên cần có khả năng nghiên cứu về chương trình dạy học phổ thông hiện nay, về các nội dung và các mức độ tích hợp; nghiên cứu, phân tích để thấy rõ mối liên hệ chặt chẽ giữa các khoa học và các kiến thức trong nội bộ môn học từ đó xác định các chủ đề, nội dung và mức độ tích hợp trong các bài học, môn học cụ thể, trả lời các câu hỏi:

+ Tại sao phải tích hợp?

+ TH nội dung nào cho hợp lý? Các nội dung cụ thể đó là gì? Thuộc các môn học, bài học nào trong chương trình? Sau đó sinh viên hoàn thành vào bảng sau:

Tên bài

Nội dung tích hợp	Mức độ tích hơp
………………..	…………………………………….	……………………

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 140 trang tài liệu này.

b. Nội dung và yêu cầu RLKN xác định mục tiêu bài học TH:

Xác định mục tiêu bài học TH có tác dụng định hướng cho việc tổ chức DHTH. Xác định chính xác mục tiêu bài học tích hợp giúp sinh viên có cơ sở để xây dựng nội dung và lựa chọn phương pháp, hình thức tổ chức dạy học phù hợp, giúp sinh viên dự kiến trước kết quả hoạt động cần đạt được và có căn cứ để điều chỉnh hoạt động sao cho đúng hướng.

Đối với các bài học tích hợp, mục tiêu cần xác định bao gồm 3 thành phần: Mục tiêu kiến thức, mục tiêu kỹ năng và mục tiêu thái độ, trong đó cần thể hiện rõ mục tiêu tích hợp. Yêu cầu đặt ra là sinh viên cần vận dụng lý thuyết về mục tiêu bài học TH để xác định mục tiêu từng hoạt động dạy học cụ thể sẽ tổ chức cho học sinh trong quá trình lên lớp. Mục tiêu bài học TH cần được mô tả bằng các động từ; có thể đo và đánh giá được.

c. Nội dung và yêu cầu RLKN thiết kế các hoạt động dạy học:

Thiết kế các hoạt động dạy và học là công việc chủ yếu thể hiện được đầy đủ công việc. nhiệm vụ của giáo viên và học sinh trong quá trình lên lớp. Sinh viên cần bám sát vào mục tiêu bài học tích hợp để thiết kế các hoạt động dạy học.

Các hoạt động cần hướng vào mục tiêu chung của bài học, trong đó phản ánh được mục tiêu tích hợp, tên các hoạt động phải thể hiện được nội dung và hình thức của hoạt động. Thiết kế các hoạt động, sinh viên cần căn cứ vào nhu cầu, sở thích, trình độ nhận thức của học sinh; thu hút học sinh tham gia vào các hoạt động, phát huy tính chủ động, sáng tạo của học sinh.

Khi thiết kế các hoạt động, sinh viên cần thể hiện đầy đủ tên, mục tiêu của hoạt động, các bước tiến hành hoạt động. Các hoạt động cần logic và có sự chuyển tiếp một cách tự nhiên, tránh sự rời rạc.

d. Nội dung và yêu cầu RLKN lựa chọn các phương pháp, phương tiện và hình thức tổ chức DHTH:

Để tổ chức DHTH thành công, một trong những yêu cầu vô cùng quan trọng đó là năng lực của giáo viên đặc biệt là năng lực tổ chức thực hiện các phương pháp, phương tiện, hình thức tổ chức. Muốn vậy, giáo viên cần phải có chuyên môn, nắm vững lí luận về phương pháp, phương tiện và hình thức tổ chức DHTH. Do đó, trong

giáo án TH, sinh viên khi thiết kế cũng cần thể hiện rõ phương pháp, phương tiện và hình thức tổ chức DHTH lựa chọn trong bài học đó. Khi lựa chọn phương pháp, phương tiện và hình thức tổ chức DHTH, sinh viên cần căn cứ vào mục tiêu, nội dung TH. Các phương pháp, phương tiện và hình thức tổ chức thường được vận dụng trong DHTH là dự án, tình huống, thảo luận…SV cần thể hiện được cụ thể quy trình tổ chức các phương pháp, phương tiện và hình thức tổ chức trong bài học TH.

Khi lựa chọn phương pháp, phương tiện và hình thức tổ chức DHTH cần xác định các điều kiện cụ thể của nhà trường, phát huy được tính tích cực, sáng tạo của học sinh, phù hợp với năng lực của bản thân.

e. Nội dung và yêu cầu RLKN phân phối thời gian cho bài học TH:

Việc phân phối thời gian có ảnh hưởng rất lớn đến toàn bộ tiến trình DHTH. Vì vậy, trong quá trình thiết kế bài giảng TH, SV cần dự kiến sự phân bố thời gian cho từng phần, từng nội dung hoạt động của bài học TH. Sự phân phối thời gian cần được cụ thể hóa trong giáo án. Khi phân phối thời gian, SV cần căn cứ vào mục tiêu bài học TH, căn cứ vào các hoạt động đã thiết kế. Hoạt động nào là hoạt động chính, hoạt động nào là hoạt động chuyển tiếp để có sự căn chỉnh thời gian hợp lý cho các hoạt động, đảm bảo tiến trình lên lớp.

f. Nội dung và yêu cầu RLKN dự kiến các tình huống sư phạm xảy ra trong DHTH:

Trong quá trình tổ chức DHTH, tiết dạy có thể diễn ra rất nhiều tình huống đòi hỏi giáo viên cần có cách xử lý kịp thời, hiệu quả. Để có thể chủ động ngay trong quá trình thiết kế bài giảng TH , SV cần dự kiến trước những tình huống có thể xảy ra với bài học TH, nguyên nhân nảy sinh tình huống. SV cần đề xuất được một số giải pháp cho tình huống có thể xảy ra và đánh giá các giải pháp đó. Khi đánh giá từng giải pháp phải chú ý trả lời các câu hỏi: Giải pháp có khả thi không? Có phù hợp với đối tượng không? Có đảm bảo các nguyên tắc dạy học không? Trên cơ sở đánh giá, SV cần lựa chọn giải pháp tối ưu nhất cho tình huống có thể xảy ra.

g. Nội dung và yêu cầu RLKN trình bày bài giảng TH

Trên cơ sở thực hiện các thao tác để hình thành các kĩ năng trên, sinh viên cần hoàn thiện sản phẩm của mình chính là giáo án (bản thiết kế bài giảng TH). Sinh

viên cần trình bày giáo án một cách khoa học, hợp lí, đảm bảo đúng cấu trúc. Các nội dung trong giáo án cần trình bày một cách tường minh, rõ ràng, cụ thể đảm bảo các yêu cầu văn phong ngôn ngữ, tránh trình bày những nội dung lan man hoặc trình bày lộn xộn các nội dung.

h. Nội dung và yêu cầu RLKN rút kinh nghiệm sau khi thiết kế giáo án TH

Rút kinh nghiệm là kĩ năng cần thiết đối với mỗi cá nhân khi tiến hành hoạt động. Biết tự đánh giá, rút kinh nghiệm cho bản thân chính là biểu hiện của năng lực tự hoàn thiện, ý thức phấn đấu vươn lên trong cuộc sống. Vì vậy, KN rút kinh nghiệm sau khi thực hiện giáo án tích hợp là rất cần thiết.

Rút kinh nghiệm sau khi thực hiện giáo án bắt đầu từ những thuận lợi và khó khăn trong quá trình thiết kế bài giảng TH. Từ đó phân tích những nguyên nhân dẫn đến những thuận lợi và khó khăn đó. Từ việc phân tích đúng nguyên nhân khách quan và chủ quan sẽ giúp sinh viên đề xuất được các giải pháp nhằm nâng cao năng lực thiết kế bài giảng TH của bản thân.

3.2.1.4. Điều kiện thực hiện biện pháp

Nội dung rèn luyện nêu trên là những kỹ năng thành phần cơ bản trong kỹ năng thiết kế bài giảng theo hướng DHTH của sinh viên trường CĐSP Thái Nguyên. Khi sử dụng nội dung này, giảng viên và sinh viên cần vận dụng linh hoạt sao cho phù hợp với điều kiện thực tế như trình độ và khả năng của sinh viên, thời lượng của chương trình, điều kiện học tập của nhà trường... Giảng viên có thể bổ sung thêm các kỹ năng khác nếu sinh viên chưa đáp ứng được các yêu cầu trên hoặc giảm bớt một số kỹ năng nếu sinh viên đã được luyện tập thành thạo trong các nội dung rèn luyện nghiệp vụ sư phạm khác.

3.2.2. Đa dạng hóa các hình thức rèn luyện kỹ năng thiết kế bài giảng theo hướng DHTH cho sinh viên ở trường CĐSP Thái Nguyên

3.2.2.1. Mục đích, ý nghĩa

Xác định các hình thức RLKN thiết kế bài giảng theo hướng DHTH cho sinh viên ở trường CĐSP Thái Nguyên. Xác định rõ các hình thức, các bước thực hiện, phương tiện, bài tập và yêu cầu cụ thể để giảng viên hướng dẫn sinh viên rèn luyện từng kỹ năng thành phần trong kỹ năng thiết kế bài giảng theo hướng DHTH thông qua các hình thức hoạt động tại trường CĐSP Thái Nguyên.

3.2.2.2. Nội dung của biện pháp

- Xác định rõ các hình thức hoạt động tổ chức cho sinh viên tham gia nhằm RLKN thiết kế bài giảng theo hướng DHTH: Dạy học, tập giảng, thi NVSP, thi “Tìm hiểu kĩ năng thiết kế bài giảng theo hướng DHTH”, hội thảo chia sẻ với giáo viên phổ thông về KN thiết kế bài giảng theo hướng DHTH.

- Xác định các bước, các thao tác mà giảng viên cần tổ chức, hướng dẫn sinh viên rèn luyện từng kỹ năng thành phần trong kỹ năng thiết kế bài giảng theo hướng DHTH một cách khoa học, logic và phù hợp với trình độ sinh viên trường CĐSP Thái Nguyên thông quan các hình thức hoạt động.

- Xác định các phương tiện vật chất cần thiết, các tư liệu dùng làm mẫu để sử dụng trong quá trình tổ chức cho sinh viên RLKN thiết kế bài giảng theo hướng DHTH thông qua các hình thức hoạt động.

- Xây dựng các bài tập và hướng dẫn thực hiện bài tập để sinh viên luyện tập từng kỹ năng thành phần trong kỹ năng thiết kế bài giảng theo hướng DHTH và là cơ sở để giảng viên đánh giá mức độ đạt được của từng kỹ năng thành phần của sinh viên.

3.2.2.3. Tổ chức thực hiện biện pháp

a. RLKN thiết kế bài giảng theo hướng DHTH thông qua hoạt động dạy học

- Tổ chức thực hiện dạy học các học phần đặc biệt các học phần có ưu thế trong việc nâng cao nhận thức và RLKN thiết kế bài giảng theo hướng DHTH cho sinh viên trường CĐSP Thái Nguyên như học phần RLNVSPTX, Phương pháp giảng dạy bộ môn, Tâm lí giáo dục.

- Trang bị cho sinh viên những kiến thức lí luận về dạy học tích hợp: Khái niệm, các mức độ tích hợp, quy trình dạy học tích hợp.

- Chú trọng nội dung hướng dẫn sinh viên RLKN thiết kế bài giảng theo hướng DHTH trong quá trình học tập các học phần trên. Giảng viên cần hướng dẫn sinh viên RL từng KN thành phần trong KN thiết kế bài giảng theo hướng DHTH. Cụ thể như sau:

* Hướng dẫn sinh viên RLKN phân tích kế hoạch, nội dung chương trình các môn học

+ Hướng dẫn sinh viên nhận thức đúng về mục đích, ý nghĩa của kỹ năng phân tích kế hoạch, nội dung chương trình các môn học. Yêu cầu sinh viên nhận thức đúng các yêu cầu cần đạt được của kỹ năng này.

+ Hướng dẫn sinh viên nghiên cứu chương trình của môn học hiện hành trong chương trình dạy học tiểu học hiện nay phù hợp với chuyên môn.

+ Tổ chức cho sinh viên nghiên cứu giáo án mẫu, yêu cầu sinh viên chỉ rõ nội dung và mức độ tích hợp của giáo án.

+ Hướng dẫn sinh viên lựa chọn nội dung, mức độ tích hợp trong bài học, môn học hoặc các môn học.

+ Giảng viên giao bài tập 1 cho các nhóm sinh viên: Lựa chọn nội dung và xác định mức độ tích hợp cho một bài học hoặc một môn học cụ thể.

+ Giảng viên tổ chức cho sinh viên trao đổi, thảo luận sản phẩm của bài tập 1.

+ Yêu cầu sinh viên chỉ rõ lí do vì sao lựa chọn nội dung và mức độ tích hợp đó.

+ Giao bài tập về nhà cho sinh viên: Lựa chọn nội dung và mức độ tích hợp cho môn học / bài học cụ thể. Giảng viên có kế hoạch kiểm tra, đánh giá bài tập của sinh viên kịp thời, hợp lí.

* Hướng dẫn sinh viên RL KN xác định mục tiêu bài học tích hợp

+ Hướng dẫn sinh viên nhận thức đúng về mục đích, ý nghĩa của kỹ năng xác định mục tiêu bài học TH. Yêu cầu sinh viên nhận thức đúng các yêu cầu cần đạt được của kỹ năng này.

+ Giảng viên tổ chức cho sinh viên nghiên cứu mục tiêu bài học của một giáo án thông thường và một giáo án tích hợp, yêu cầu sinh viên chỉ rõ những điểm giống và khác nhau của mục tiêu bài học của hai giáo án trên.

+ Yêu cầu sinh viên phân tích những đặc trưng của mục tiêu bài học tích hợp.

+ Tổ chức cho sinh viên nghiên cứu mục tiêu của một số giáo án; yêu cầu sinh viên chỉ rõ mục tiêu tích hợp của giáo án đó.

+ Giảng viên giao bài tập 2 cho các nhóm: Xác định mục tiêu của bài học tích hợp đã xây dựng ở bài tập số 1. Thảo luận sản phẩm của các nhóm, đánh giá mức độ đạt được kĩ năng này của các nhóm.

+ Giao bài tập cho các cá nhân: Xác định mục tiêu của 3 bài học tích hợp.Tổ chức, đánh giá sản phẩm của cá nhân.

* Hướng dẫn SV RLKN thiết kế các hoạt động dạy học

+ Hướng dẫn sinh viên nhận thức đúng về mục đích, ý nghĩa của kỹ năng thiết kế các hoạt động dạy học. Yêu cầu sinh viên nhận thức đúng các yêu cầu cần đạt được của kỹ năng này.

+ Tổ chức cho sinh viên nghiên cứu một giáo án tích hợp mẫu. Yêu cầu sinh viên phân tích, đánh giá để thấy được các hoạt động dạy học. Từ đó hướng dẫn sinh viên rút ra các kết luận cần thiết: Tên của hoạt động, mục tiêu, các bước tiến hành.

+ Giảng viên tiếp tục giao bài tập số 3 cho các nhóm: “Thiết kế các hoạt động dạy học của một bài tích hợp” (Có thể chọn chính sản phẩm của bài tập 1,2 hoặc một bài mới). Yêu cầu các nhóm thiết kế trên A0, tổ chức thảo luận, đánh giá để các nhóm thấy được tính hợp lí, sáng tạo của các hoạt động đã thiết kế, phân tích tính sự phù hợp giữa tên và nội dung, các bước của từng hoạt động; những hạn chế cần điều chỉnh. Tiếp tục hoàn thiện trên cơ sở nhận xét của giảng viên.

+ Yêu cầu mỗi sinh viên chọn một bài tích hợp và thiết kế các hoạt động dạy học cho bài học đó. Tổ chức thi sản phẩm của cá nhân trước lớp để mỗi cá nhân thể hiện tính sáng tạo và bảo vệ quan điểm của cá nhân, những cơ sở để thiết kế các hoạt động dạy học trong bài học.

+ Thường xuyên củng cố kĩ năng này trong các bài học khi tổ chức cho sinh viên thực hành soạn giáo án tích hợp.

* Hướng dẫn sinh viên RLKN lựa chọn các phương pháp, phương tiện và hình thức tổ chức DHTH

+ Hướng dẫn sinh viên nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng của KN lựa chọn các phương pháp, phương tiện và hình thức tổ chức DHTH, nội dung của kỹ năng và cách thức rèn luyện kỹ năng này.

+ Giảng viên trang bị cho sinh viên những kiến thức về các phương pháp, hình thức tổ chức DHTH để sinh viên hiểu được quy trình tiến hành các phương pháp DHTH, thấy rõ sự khác biệt với các PPDH truyền thống, tác dụng của việc sử dụng các phương pháp DHTH đối với sự phát triển năng lực học sinh.

+ Tổ chức cho sinh viên nghiên cứu một giáo án mẫu, chỉ rõ các PPDH và quy trình thực hiện các PP đó mà giáo viên đã lựa chọn. So sánh PPDH trong giáo án đó với PPDH thông thường. Phân tích tính hiệu quả của các phương pháp đối với từng hoạt động của học sinh.

+ Giảng viên giao bài tập số 4 “Lựa chọn phương pháp, hình thức tổ chức của một bài học tích hợp cụ thể”. Yêu cầu nhóm sinh viên lí giải lí do lựa chọn các phương pháp, hình thức tổ chức dạy học đó.

+ Giảng viên làm việc trực tiếp với từng nhóm để điều chỉnh, rút kinh nghiệm và lựa chọn những đại diện suất sắc trong các nhóm trình bày trước tập thể. Giảng viên và các sinh viên nhóm khác nhận xét.

* Hướng dẫn SV RLKN phân phối thời gian cho bài dạy tích hợp

+ Hướng dẫn sinh viên nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng của việc phân phối thời gian, nội dung của kỹ năng và cách thức rèn luyện kỹ năng đó.

+ Giao cho sinh viên một số giáo án nhất định nhưng chưa có sự phân phối thời gian giữa các hoạt động, các nội dung và yêu cầu sinh viên phân phối thời gian cho giáo án đó.

+ Sử dụng sản phẩm của bài tập số 3 và thực hành phân phối thời gian.

+ Tổ chức cho sinh viên trải nghiệm: Tập giảng một phần nội dung của giáo án, đánh giá giữa thời gian dự kiến trong giáo án và thời gian thực giảng. Từ đó, giúp sinh viên nhận thức được khả năng phân phối thời gian cho bài giảng của bản thân.

* Hướng dẫn SV RLKN dự kiến tình huống sư phạm trong DHTH

+ Hướng dẫn sinh viên nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng của dự kiến tình huống sư phạm, nội dung của kỹ năng và cách thức rèn luyện kỹ năng này.

+ Giảng viên nêu một tình huống điển hình và yêu cầu cả lớp nêu ra tất cả các giải pháp có thể để giải quyết tình huống. Giảng viên hướng dẫn sinh viên phân tích từng giải pháp, đánh giá hiệu quả và tính khả thi để mỗi sinh viên tự lựa chọn một phương án giải quyết phù hợp với suy nghĩ của bản thân. Bước luyện tập này có thể lặp lại nhiều lần với các tình huống khác nhau tùy theo điều kiện thời gian cụ thể.