Hệ Thống Quản Lý Thu Ngân Sách Nhà Nước Của Thành Phố

Hội đồng nhân dân (thành phố)

Ủy ban nhân dân (thành phố)

Phòng tài chính kế hoạch thành phố

Kho bạc nhà nước Tỉnh Tuyên Quang

Cơ cấu tổ chức và cán bộ quản lý thực hiện nhiệm vụ quản lý thu ngân sách của thành phố:

Hình 1.1. Hệ thống quản lý thu ngân sách nhà nước của thành phố

(Nguồn: Phòng tài chính - Kế hoạch) Theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước và các văn bản hướng dẫn thi hành Luật Ngân sách nhà nước; bộ máy quản lý ngân sách nhà nước của thành phố

bao gồm:

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 106 trang tài liệu này.

- Hội đồng Nhân dân thành phố: thực hiện quyết định dự toán, quyết định phân bổ dự toán ngân sách cấp thành phố; phê chuẩn quyết toán ngân sách cấp thành phố; quyết định các chủ trương, biện pháp để thực hiện ngân sách thành phố; quyết định điều chỉnh bổ sung ngân sách cấp thành phố trong các trường hợp cần thiết; giám sát việc thực hiện ngân sách đã được Hội đồng nhân dân quyết định.

- Ủy ban Nhân dân thành phố: UBND thành phố tổ chức quản lý thống nhất ngân sách thành phố và các hoạt động tài chính khác của thành phố gồm: Lập dự toán ngân sách cấp thành phố, phương án phân bổ ngân sách của thành phố.

- Phòng Tài chính - Kế hoạch là cơ quan tham mưu giúp UBND thành phố trong việc tổng hợp dự toán ngân sách thành phố và phương án phân bổ dự toán ngân sách cấp mình.

- Kho bạc nhà nước là cơ quan kiểm soát các hoạt động thu chi NSNN theo quy định luật NSNN.

1.2.2. Công tác lập dự toán thu ngân sách nhà nước của thành phố

a. Công tác hướng dẫn lập dự toán ngân sách nhà nước và thông báo số kiểm

tra dự toán ngân sách nhà nước

Căn cứ vào Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ về việc xây dựng kế hoạch phát triển KT-XH và dự toán NSNN năm sau, Bộ Tài chính ban hành Thông tư hướng dẫn về yêu cầu, nội dung, thời hạn lập dự toán ngân sách nhà nước và thông báo số kiểm tra về dự toán NSNN cho các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, cơ quan khác ở Trung ương và Uỷ ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, cơ quan khác ở Trung ương căn cứ vào Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ, Thông tư hướng dẫn, số kiểm tra về dự toán ngân sách của Bộ Tài chính và căn cứ yêu cầu nhiệm vụ cụ thể của bộ, cơ quan, thông báo số kiểm tra về dự toán ngân sách cho các đơn vị trực thuộc.

Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh căn cứ vào Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ, Thông tư hướng dẫn, số kiểm tra về dự toán ngân sách của Bộ Tài chính, căn cứ vào định hướng phát triển KT-XH, yêu cầu và nhiệm vụ cụ thể của địa phương, căn cứ khả năng cân đối ngân sách địa phương, hướng dẫn và thông báo số kiểm tra về dự toán ngân sách cho các đơn vị trực thuộc và Uỷ ban nhân dân cấp dưới.

b. Yêu cầu và căn cứ lập dự toán và phương pháp lập dự toán thu ngân sách Nhà nước của thành phố

+ Yêu cầu của lập dự toán:

Dự toán thu NSNN phải được tổng hợp theo từng khoản thu, từng lĩnh vực thu và được tổng hợp theo đúng nội dung, mẫu biểu, thời hạn quy định.

Dự toán thu NSNN vừa phải đảm bảo tính hiện thực vừa phải có tính tiên tiến đây là một yêu cầu không thể thiếu trong quá trình xây dựng dự toán thu.

Dự toán phải có k m theo báo cáo giải trình, thuyết minh về cơ sở, căn cứ tính toán các nội dung trong dự toán.

+ Căn cứ lập dự toán:

Một là căn cứ vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm năm và nhiệm vụ hàng năm của thành phố và bảo đảm quốc phòng - an ninh của năm kế hoạch. Kế hoạch phát triển kinh tế xã hội của từng địa phương đạt kết quả tốt phụ thuộc chủ yếu từ nguồn thu ngân sách đồng thời nó cũng tạo điều kiện cho việc phân tích dự

báo mức độ và cơ cấu nguồn thu sẽ phát sinh khi triển khai thực hiện.

Hai là căn cứ vào hệ thống chính sách chế độ và các văn bản pháp luật về thu ngân sách nhà nước như các luật, pháp lệnh thuế, các văn bản về thuế mới sửa đổi bổ sung và các lộ trình cắt giảm thuế, cơ chế phân cấp nguồn thu, tỷ lệ phần trăm (%) phân chia các khoản thu do HĐND tỉnh quy định.

Ba là căn cứ vào thông tư hướng dẫn của Bộ Tài chính về việc lập dự toán ngân sách, và văn bản hướng dẫn của Sở Tài Chính về việc xây dựng dự toán NSNN hàng năm trong đó đã hướng dẫn chi tiết về lập dự toán thu ngân sách địa phương cụ thể tới từng chỉ tiêu thu.

Bốn là căn cứ vào số kiểm tra về dự toán thu ngân sách do Sở Tài chính thông báo.

Năm là căn cứ vào tình hình thực hiện dự toán thu năm hiện hành của thành phố và kết quả phân tích, đánh giá tình hình thực hiện thu ngân sách các năm trước đồng thời căn cứ vào dự toán các xã, phường và các đơn vị báo cáo.

+ Phương pháp và trình tự lập dự toán thu NSNN của thành phố

Lập dự toán thu NSNN được thực hiện theo phương pháp phân bổ từ trên xuống và tổng hợp từ dưới lên. Với việc sử dụng phương pháp này trong lập dự toán thu NSNN tạo được sự kết hợp hài hòa giữa yêu cầu quản lý vĩ mô và yêu cầu quản lý vi mô trong việc điều hành các khoản thu NSNN. Với phương pháp phân bổ từ trên xuống và tổng hợp từ dưới lên quá trình lập dự toán thu NSNN phải tuân thủ theo trình tự sau:

Bước 1: Hướng dẫn và giao số kiểm tra

UBND tỉnh giao Sở Tài chính hướng dẫn các huyện, thành phố, cục Thuế tỉnh lập dự toán thu NSNN hàng năm và giao số kiểm tra thu cho các đơn vị làm cơ sở để xây dựng dự toán gửi Sở Tài chính thẩm định.

Bước 2: Lập và tổng hợp dự toán thu ngân sách

UBND các xã, phường và Chi cục Thuế thành phố căn cứ vào số thu NSNN dự kiến do các tổ chức sản xuất kinh doanh thực hiện nghĩa vụ đối với NSNN c ng lập và báo cáo, hướng dẫn và số kiểm tra của thành phố thông báo, kế hoạch phát triển kinh tế xã hội trên địa bàn quản lý, kết quả phân tích tình hình dự toán thu của

năm trước thực hiện tính toán số thu phải nộp NSNN trên địa bàn trong năm kế hoạch và giải pháp thực hiện k m theo bản thuyết minh chi tiết gửi phòng Tài chính kế hoạch thành phố.

Phòng Tài chính - kế hoạch thành phố căn cứ vào dự toán thu NSNN của Chi cục Thuế và các xã, phường báo cáo sẽ tiến hành thảo luận với các đơn vị. Trên cơ sở đó và số ước thực hiện thu năm hiện hành và số thực hiện các năm trước của thành phố và số kiểm tra của Sở Tài chính thông báo và kế hoạch phát triển kinh tế xã hội của thành phố tiến hành phân tích tính toán để thực hiện tổng hợp và lập dự toán thu NSNN của thành phố.

Bước 3: Quyết định và giao dự toán thu NSNN.

Dự toán thu NSNN của thành phố do Phòng Tài chính tổng hợp gửi Sở Tài chính kiểm tra xem xét và tiến hành tổ chức thảo luận với từng huyện, thành phố sau đó trình HĐND tỉnh quyết định, UBND tỉnh sẽ phân bổ và giao dự toán thu NSNN cho các huyện, thành phố và các đơn vị dự toán của tỉnh.

Trên cơ sở dự toán thu đã được UBND tỉnh giao, UBND thành phố giao phòng Tài chính kế hoạch thành phố xây dựng dự toán thu chính thức tổng hợp trình UBND thành phố xem xét. UBND thành phố trình HĐND duyệt và quyết định. Căn cứ luật NSNN trên cơ sở xem xét báo cáo của UBND thành phố về phương án giao dự toán thu NS cấp thành phố, báo cáo thẩm tra của Ban Kinh tế HĐND thành phố, HĐND thành phố phê chuẩn dự toán thu NSNN của thành phố để giao cho các cho các xã, phường và các đơn vị. Dự toán thu NSNN thành phố không được thấp hơn dự toán tỉnh giao.

1.2.3. Công tác chấp hành dự toán thu ngân sách nhà nước của thành phố

Trong khâu chấp hành dự toán thu yêu cầu phải triển khai thực hiện các chỉ tiêu thu trong kế hoạch ngân sách năm từ khả năng, dự kiến thành hiện thực, từ đó góp phần thực hiện các chỉ tiêu của kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của nhà nước. Công tác chấp hành dự toán thu phải đảm bảo thu đúng, thu đủ và thu kịp thời vào NSNN đảm bảo phục vụ cho nhu cầu chi tiêu của Nhà nước. Trong tổ chức thu cần đảm bảo tính công bằng và tránh thất thu và phải đảm bảo hiệu quả công tác thu nộp về mặt xã hội, đó là đảm bảo việc chi phí cho mỗi đồng tiền thu vào ngân sách,

gồm chi phí của công tác tổ chức bộ máy thu nộp và cả chi phí của người nộp vào ngân sách là thấp nhất.

Kiểm tra việc thực hiện các chính sách, chế độ, tiêu chuẩn, định mức của Nhà nước trong quá trình chấp hành dự toán và thông qua đó có đánh giá sự ph hợp của chính sách với thực tiễn.

Việc kiểm tra lại các chính sách, chế độ, tiêu chuẩn định mức về thu ngân sách là một yêu cầu quan trọng để làm căn cứ có điều chỉnh cho ph hợp với điều kiện cụ thể trong từng giai đoạn và thời kỳ khác nhau.

1.2.4. Công tác quyết toán thu ngân sách nhà nước của thành phố

Quyết toán là khâu cuối c ng trong chu trình ngân sách nhằm xác định kết quả thực hiện các khoản thu trong dự toán ngân sách và chế độ chính sách và các văn bản pháp luật về thu, trách nhiệm pháp lý của các cơ quan quản lý thu NSNN khi thực hiện chính sách động viên của nhà nước. Từ đó đánh giá kết quả hoạt động của năm ngân sách đã qua, rút ra những ưu điểm, hạn chế và bài học kinh nghiệm trong quản lý thu ngân sách của thành phố.

- Yêu cầu của quyết toán thu ngân sách Nhà nước của thành phố

+ Số liệu trong báo cáo quyết toán phải chính xác, trung thực, đầy đủ. Số quyết toán là số thu đã thực nộp hoặc đã hạch toán thu NSNN qua KBNN.

+ Báo cáo quyết toán phải phản ánh rõ tính tuân thủ, tính chịu trách nhiệm về mặt pháp lý về thu NSNN.

+ Báo cáo quyết toán năm gửi cấp có thẩm quyền để thẩm định, phê duyệt phải có xác nhận của Kho bạc Nhà nước tỉnh Tuyên Quang về tổng số và chi tiết thu ngân sách nhà nước.

+ Báo cáo quyết toán thu ngân sách nhà nước phải bảo đảm về mặt thời gian và đúng quy trình trình duyệt.

- Trình tự lập, xét duyệt, thẩm định và phê chuẩn quyết toán thu ngân sách Nhà nước của thành phố.

Trước khi lập báo cáo quyết toán thu NSNN, cơ quan tài chính, KBNN và cơ quan thu c ng cấp đôn đốc các cơ quan liên quan xử lý số tạm thu, tạm giữ để nộp vào NSNN theo quy định; thực hiện đối chiếu số thu NSNN phát sinh trên địa bàn

và số thu đảm bảo khớp đúng cả về tổng số và chi tiết theo theo Chương, Loại, Khoản, Mục và Tiểu mục của Mục lục NSNN theo quy định của Thông tư số 108/2008/TT-BTC ngày18/11/2008.

Trình tự lập, gửi, thẩm định, phê chuẩn quyết toán thu ngân sách hàng năm của ngân sách các cấp được tiến hành như sau:

Ban Tài chính xã, phường lập quyết toán thu ngân sách cấp xã trình UBND xã, phường xem xét gửi Phòng Tài chính thành phố; sau khi nhận được báo cáo quyết toán của các đơn vị cấp dưới gửi lên Phòng Tài chính có trách nhiệm xét duyệt quyết toán và thông báo kết quả cho đơn vị cấp dưới.

Phòng Tài chính thành phố thẩm định quyết toán thu ngân sách xã, phường; phối hợp với Chi cục thuế và Kho bạc nhà nước tổng hợp đối chiếu số quyết toán thu năm trên địa bàn thành phố và tổng hợp, lập báo cáo quyết toán thu NSNN trên địa bàn thành phố và quyết toán thu ngân sách thành phố (bao gồm quyết toán thu ngân sách cấp thành phố và cấp xã, phường) trình UBND cấp thành phố xem xét gửi Sở Tài chính thẩm định; đồng thời UBND cấp thành phố trình HĐND cấp thành phố phê chuẩn. Sau khi được HĐND cấp thành phố phê chuẩn, UBND báo cáo bổ sung, quyết toán ngân sách gửi Sở Tài chính.

Kết quả của quản lý thu NSNN có thể nhìn nhận trên nhiều góc độ, có thể nhìn nhận từ số thu NSNN, từ việc tuân thủ các quy định pháp luật về thu NSNN của các tổ chức và cá nhân trong việc thực hiện nghĩa vụ đối với NSNN, từ việc so sánh giữa chi phí hành thu với số thu tập trung vào NSNN.

1.2.5. Công tác thanh tra, kiểm tra thu ngân sách của thành phố

Công tác kiểm tra, thanh tra trong quản lý NSNN là yếu tố không thể thiếu trong suốt chu trình ngân sách; trong đó thể hiện rõ trách nhiệm, nghĩa vụ của các cấp chính quyền trên từng lĩnh vực công tác. Việc kiểm tra thực hiện ngân sách thành phố của các ngành, các cấp phải được thực hiện thường xuyên và thường được tiến hành dưới hình thức kiểm tra nội bộ và kiểm tra hành chính.

Mục tiêu kiểm tra và giám sát là xem xét việc chấp hành luật pháp, chính sách của các chủ thể thực hiện nghĩa vụ đối với việc hình thành và sử dụng các nguồn thu; tính cân đối và hợp lý trong việc phân bổ các nguồn lực tài chính; xem xét mức

độ đạt được về hiệu quả kinh tế - xã hội của các khoản thu và chi ngân sách thành phố; hiệu quả quản lý và sử dụng tài sản công.

Trên cơ sở đó, các chủ thể kiểm tra là Hội đồng nhân dân, UBND, các cơ quan tài chính cấp trên, Kiểm toán Nhà nước, Thanh tra Nhà nước.

Nội dung kiểm tra tập trung vào các vấn đề như: phân bổ dự toán, chấp hành và quyết toán ngân sách; công tác quản lý ngân sách; việc chấp hành luật pháp, chính sách trong lĩnh vực tài chính; thu nhập và phân tích dữ liệu, thông tin tài chính để rút ra những nhận xét, đánh giá.

Thông qua kết quả kiểm tra, các chủ thể được kiểm tra có thể đề xuất các kiến nghị về mặt luật pháp, chính sách và các biện pháp cụ thể nhằm điều chỉnh quá trình phân phối, phân bổ và cũng như nâng cao hiệu quả sử dụng các nguồn lực tài chính, hoàn thiện việc hình thành và sử dụng các nguồn thu ngân sách nhà nước.

1.3. Công cụ quản lý thu ngân sách nhà nước của thành phố

1.3.1. Công cụ quản lý thu ngân sách nhà nước của thành phố

Theo Phan Huy Đường, (2015) Công cụ quản lý của Nhà nước là tất cả các phương tiện mà Nhà nước sử dụng để tác động lên đối tượng quản lý nhằm đạt được mục tiêu quản lý. Như vậy, công cụ quản lý thu ngân sách nhà nước của thành phố là tất cả các phương tiện mà các cơ quan Nhà nước địa phương sử dụng để tác động lên hoạt động quản lý thu ngân sách nhà nước của địa phương nhằm thực hiện các mục tiêu đề ra.

Các công cụ quản lý thu ngân sách nhà nước của cấp thành phố bao gồm:

(+) Công cụ pháp luật: Đây là công cụ có sớm nhất và chung nhất để phục vụ cho quản lý Nhà nước ở mọi quốc gia. Pháp luật luôn giữ vị trí quan trọng hàng đầu trong số các công cụ mà Nhà nước phải sử dụng để quản lý nền kinh tế; bởi nó không chỉ điều chỉnh hành vi cho mọi tổ chức, cá nhân khi tham gia vào các hoạt động của xã hội, mà là thước đo chung mức độ chấp hành pháp luật của mọi chủ thể.

Những năm qua, Nhà nước đã ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật có liên quan đến thu NSNN như Luật NSNN và các văn bản hướng dẫn thực hiện, trong quá trình triển khai đã có văn bản bổ sung ph hợp với yêu cầu phát triển của

xã hội, vì vậy nó trở thành công cụ hữu hiệu nhất để Nhà nước quản lý và điều hành NSNN.

(+) Mục lục Ngân sách nhà nước: Là bảng phân loại thu, chi NSNN theo những tiêu thức khoa học giúp cho quá trình hạch toán kế toán NSNN được nhanh, chính xác. Mục lục NSNN đã trở thành công cụ rất quan trọng trong suốt quá trình quản lý NSNN. Thực tiễn quản lý NSNN ở tất cả các quốc gia trên thế giới, nước nào cũng phải thiết lập hệ thống Mục lục NSNN cho riêng mình.

- Trong khâu lập dự toán: Mục lục NSNN là công cụ giúp cho các cơ quan tài chính lập kế hoạch phân bổ nguồn lực tài chính cả trên phương diện tổng hợp và chi tiết, đồng thời nguồn lực tài chính của Nhà nước được bố trí theo một cơ cấu thu chi chặt chẽ và ph hợp với phát triển kinh tế xã hội từng thời kỳ.

- Trong khâu chấp hành NSNN: Cơ quan tài chính, Kho bạc Nhà nước hướng dẫn các đơn vị sử dụng ngân sách chấp hành đúng chế độ tài chính theo quy định và là cơ sở về mặt kỹ thuật để cơ quan tài chính điều hành, kiểm tra việc thực hiện nhiệm vụ thu NSNN.

- Khâu quyết toán NSNN: Mục lục NSNN giúp cơ quan tài chính, Kho bạc Nhà nước tổng hợp số liệu quyết toán thu NSNN thành phố một cách nhanh chóng.

Mặt khác, cũng thông qua các hình thức thu theo mục lục NSNN này mà giám sát trách nhiệm thực thi của những tổ chức, cá nhân có nhiệm vụ quản lý NSNN và cả trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân thực thi thu NSNN.

(+) Kế hoạch hóa: Kế hoạch hóa cũng là công cụ quan trọng mà Nhà nước phải sử dụng trong quản lý, điều hành nền kinh tế. Thực hiện quản lý NSNN khi sử dụng công cụ kế hoạch hóa, các cơ quan Nhà nước cần phải:

- Căn cứ vào các chỉ tiêu của kế hoạch phát triển kinh tế xã hội mà thẩm tra, đánh giá tính ph hợp của các chỉ tiêu thu, chi trong dự toán NSNN. Đồng thời cũng phải căn cứ vào mức độ của các chỉ tiêu thu đã được xác lập trong dự toán NSNN mà điều chỉnh lại mức độ các chỉ tiêu của kế hoạch phát triển kinh tế xã hội.

- Trong quá trình chấp hành thu NSNN phải luôn đối chiếu so sánh giữa mức độ chấp hành thu NSNN với mức độ thực hiện các chi tiêu của kế hoạch phát triển kinh tế xã hội.