Quản lý nhà nước về xây dựng hạ tầng giao thông từ Ngân sách Nhà nước của tỉnh Nghệ An

lĩnh vực xây dựng HTGT từ NSNN đã cơ bản nắm bắt kịp thời và tổ chức thực hiện đúng các quy định của pháp luật có liên quan.

Thứ ba, công tác tổ chức bộ máy QLNN về xây dựng HTGT từ NSNN tại tỉnh Nghệ An đã được bố trí, sắp xếp theo hướng chuyên nghiệp, tinh gọn

Công tác QLNN có sự phối hợp giữa các cơ quan có thẩm quyền, nhất là giữa Sở Kế hoạch và Đầu tư với Sở Tài chính, Sở Xây dựng, Sở GTVT và các Chủ đầu tư, Ban quản lý các dự án xây dựng công trình giao thông trong quá trình quản lý hoạt động xây dựng HTGT từ NSNN trên địa bàn tỉnh. Các khâu của quá trình Xây dựng HTGT từ NSNN đều được phân công, phân cấp cụ thể cho các cơ quan, đơn vị theo thẩm quyền và chức năng nhiệm vụ cụ thể. Các dự án xây dựng HTGT từ NSNN được giao cho Ban QLDA chuyên ngành xây dựng công trình giao thông làm Chủ đầu tư và thực hiện nhiệm vụ QLDA. Các thủ tục hành chính liên quan đến lĩnh vực xây dựng HTGT từ NSNN được cắt giảm cả về số lượng, thời gian và thực hiện theo cơ chế mọt cửa và một cửa liên thông. Cán bộ làm công tác QLNN về xây dựng HTGT từ NSNN được tuyển dụng chặt chẽ thông qua thi tuyển công chức và được đào tạo bài bản về các kỹ năng, kiến thức QLNN và kiến thức chuyên ngành về xây dựng HTGT.

Thứ tư là, hoạt động giám sát, kiểm tra, thanh tra quá trình xây dựng HTGT từ NSNN tại tỉnh Nghệ An đã được quan tâm triển khai thực hiện thường xuyên, nâng cao vai trò của các cơ quan QLNN, góp phần hạn chế hiện tượng tham những, thất thoát lãng phí

Hoạt động giám sát của cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất ở địa phương là Hội đồng nhân dân tỉnh được tăng cường, thể hiện ý chí quyết tâm của cơ quan QLNN địa phương và nhân dân làm lành mạnh hóa hoạt động xây dựng HTGT từ NSNN, góp phần quan trọng làm hạn chế và đẩy lùi các hành vi tham nhũng, thất thoát, lãng phí, đầu tư dàn trải… trong hoạt động xây dựng HTGT từ NSNN.

Hoạt động kiểm tra, thanh tra từ trung ương đến địa phương ngày càng được quan tâm thực hiện, tăng cường cả về số lượng cuộc thanh tra, quy trình, phương pháp thanh tra, chất lượng thanh tra… góp phần quan trọng vào công cuộc đấu tranh phòng

và chống tham nhũng, thất thoát, lãng phí, tiêu cực… trong hoạt động xây dựng HTGT từ NSNN. Kiểm toán nhà nước trong nhũng năm qua đã thể hiện được vai trò của mình, góp phần quan trọng trong việc phòng, chống tham nhũng, thất thoát, lãng phí trong hoạt động xây dựng HTGT từ NSNN. Thông qua hoạt động kiểm toán đã phát hiện ra các sai phạm, chỉ rõ các yếu kém trong hoạt động QLNN về ĐTXD từ NSNN, đồng thời cũng đã kiến nghị cơ chế, chính sách cho phù hợp hơn, góp phần đáng kể vào việc hoàn thiện QLNN đối với xây dựng HTGT từ NSNN trong thời gian tới.

2.3.2. Những hạn chế

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 114 trang tài liệu này.

Bên cạnh những kết quả đạt được nêu trên, công tác QLNN về xây dựng HTGT từ NSNN tại tỉnh Nghệ An vẫn còn những hạn chế như sau:

Thứ nhất, công tác quy hoạch và kế hoạch xây dựng HTGT từ NSNN

Một là công tác quy hoạch phát triển hệ thống HTGT tại tỉnh Nghệ An vẫn còn hạn chế, bất cập, thiếu tính thực tiễn: Chất lượng các đồ án quy hoạch chưa cao, quy hoạch chưa thực sự đi trước một bước dẫn đến một số dự án xây dựng HTGT lớn, quan trọng trên địa bàn tỉnh Nghệ An khi quyết định chủ trương đầu tư không theo quy hoạch. Do đó, không ít dự án khi triển khai thực hiện ĐTXD chưa có quy hoạch tổng thể được duyệt dẫn đến phải điều chỉnh nhiều lần gây lãng phí, hiệu quả đầu tư không cao. Chiến lượng quy hoạch tổng thể chưa phù hợp với quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội, hậu quả là một số tuyến đường ĐTXD xong rất ít người và phương tiện giao thông lưu thông trên tuyến đường này, gây lãng phí nguồn lực. Công tác quản lý quy hoạch chưa được quan tâm đúng mức. Các quy hoạch phát triển GTVT của tỉnh và của Trung ương không thống nhất.

Hai là, công tác lập kế hoạch xây dựng HTGT chưa đảm bảo tiến độ, tính khả thi và hiệu quả còn hạn chế: Trong giai đoạn vừa qua, việc bố trí kế hoạch đầu tư hàng năm cho các dự án xây dựng HTGT không theo sát các mục tiêu định hướng của chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của kế hoạch 5 năm, hoặc không theo sát tiến độ đầu tư các dự án đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt. Đây là nguyên nhân chính gây nên hậu quả nặng nề và gián tiếp làm thất thoát, lãng phí vốn đầu tư sau này, do khi dự án xây

dựng HTGT hoàn thành đưa vào khai thác, sử dụng sẽ không đồng bộ với các kết cấu hạ tầng kinh tế, xã hội khác của tỉnh.

Thứ hai, việc ban hành và tổ thực thi các chính sách pháp luật còn nhiều bất cập, có lúc chưa kịp thời

Việc ban hành và thực thi các văn bản quy định về ĐTXD vẫn còn một số bất cập, cần phải điều chỉnh, bổ sung cho phù hợp với các quy định hiện hành. Ví dụ như Luật Xây dựng và các Nghị định hướng dẫn đã quy định phân cấp, giao quyền thẩm định, phê duyệt thiết kế bản vẽ thi công và dự toán, thẩm định hồ sơ mời thầu, kết quả đấu thầu các dự án ĐTXD cho chủ đầu tư, tuy nhiên UBND tỉnh ban hành quyết định 661/2010/QĐ-UBND ngày 30/6/2010 “Về việc phân cấp thẩm định dự án, thiết kế xây dựng và dự toán xây dựng công trình đầu tư trên địa bàn tỉnh Nghệ An” vẫn chưa phân cấp cho chủ đầu tư mà giao cho các Sở chuyên ngành thực hiện. Văn bản số 901/SXD-GĐ ngày 05/8/2013 của Sở Xây dựng về việc điều chỉnh tổng mức đầu tư, dự toán xây dựng công trình theo mức lương tối thiểu vùng trên địa bàn tỉnh Nghệ An có những nội dung không rõ ràng, không đúng theo quyđịnh của Luật Đấu thầu 2005; Nghị định số 99/2007/NĐ-CP ngày 13/6/2007 của Chính phủ về quản lý chi phí đầu tư xây dựng; Nghị định số 48/2010/NĐ- CP ngày 07/5/2010 của Chính phủ về hợp đồng trong hoạt động ĐTXD; Thông tư số 08/2010/TT-BXD ngày 29/7/2010 của Bộ Xây dựng hướng dẫn phương pháp điều chỉnh giá hợp đồng xây dựng... dẫn đến quá trình thực hiện các dự án ĐTXD chủ đầu tư đã trình UBND tỉnh phê duyệt nhiều gói thầu ký kết theo hình thức hợp đồng trọn gói nhưng lại được điều chỉnh đơn giá đối với các khối lượng công việc trong hợp đồng đã ký làm tăng chi phí xây dựng công trình, gây thất thoát NSNN.

Việc tuyên truyền, phổ biến, quán triệt và triển khai thực hiện các quy định về chính sách, pháp luật liên quan đến xây dựng HTGT từ NSNN chưa được quan tâm đúng mức, thường xuyên, liên tục.

Thứ ba, năng lực đội ngũ cán bộ quản lý về xây dựng HTGT từ NSNN chưa đáp ứng yêu cầu

Năng lực, trình độ của đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý ĐTXD và sử dụng vốn đầu tư từ NSNN còn hạn chế, chưa đáp ứng nhu cầu nhiệm vụ theo phân cấp. Việc phối hợp trong quá trình quản lý về xây dựng HTGT giữa các cơ quan chức năng chưa thường xuyên, liên tục, thiếu chặt chẽ dẫn đến hiệu quả đầu tư một số dự án chưa cao, còn xảy ra vi phạm trong quá trình quản lý ĐTXD, có dự án gây thất thoát, lãng phí nguồn lực đầu tư.

Năng lực đội ngũ lãnh đạo quản lý, công chức trong cơ quan QLNN về xây dựng HTGT từ NSNN ở một số cơ quan, vị trí... còn bất cập cả về số lượng và chất lượng, cơ cấu không đảm bảo dẫn đến những sai phạm trong quá trình thực thi nhiệm vụ theo chức năng. Bên cạnh đó phẩm chất đạo đức còn yếu kém, lợi dụng những sơ hở trong cơ chế chính sách, lợi dụng chức quyền, vị trí công tác để tham nhũng, làm thất thoát, lãng phí vốn xây dựng HTGT từ NSNN.

Ban QLDA đóng vai trò như là Chủ đầu tư hơn là một cơ quan quản lý điều hành dự án. Giám đốc điều hành dự án chưa thể hiện được vai trò là người quản lý, điều phối các bộ phận, hoạt động khác nhau của dự án đế đảm bảo dự án đạt được các mục tiêu và thỏa mãn các yêu cầu về thời gian, chi phí; chưa thường xuyên kiểm tra, kiểm soát việc thực hiện dự án về tiến độ, tài chính, chất lượng, quản lý sự thay đổi, giải quyết các xung đột, quản lý môi trường của dự án và quản lý rủi ro của dự án... mà chỉ thực hiện chức năng như một cơ quan kiểm tra, giám sát các Nhà thầu thực hiện dự án.

Thứ tư, công tác giám sát, kiểm tra, thanh tra hoạt động xây dựng HTGT từ NSNN chưa được quan tâm đúng mức

Chưa chú trọng công tác thanh tra công vụ để phát hiện, xử lý, chấn chỉnh các sai phạm của cán bộ, công chức trong thực thi nhiệm vụ QLNN về xây dựng HTGT từ NSNN. Công tác xử lý sau thanh tra còn hạn chế, kết quả chưa cụ thể, hiệu quả chưa cao, việc thực hiện các kiến nghị xử lý, khắc phục tồn tại của thanh tra chưa đáp ứng yêu cầu. Sự phối hợp giữa Kiểm toán nhà nước, Thanh tra Chính phủ, Thanh tra của các Bộ và thanh tra tỉnh, thanh tra tại các Sở chưa chặt chẽ dẫn đến hiện tượng trùng lắp giữa các lực lượng này.

Năng lực, trình độ của một số cán bộ làm công tác thanh tra, kiểm tra của các cơ quan thanh tra trong hoạt động xây dựng HTGT từ NSNN chưa tương xứng với nhiệm vụ, chưa đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao của công tác thanh tra, kiểm tra trong lĩnh vực ĐTXD.

2.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế

*Nguyên nhân chủ quan

Thứ nhất, đội ngũ cán bộ quản lý xây dựng HTGT từ NSNN chưa đáp ứng yêu cầu, còn thiếu và yếu về chuyên môn.

Như đã phân tích ở trên, những yếu kém của QLNN về xây dựng HTGT từ NSNN suy đến cùng là sự yếu kém của đội ngũ cán bộ quản lý nhà nước. Đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý, công chức trong cơ quan QLNN về xây dựng HTGT từ NSNN còn bất cập cả về số lượng và chất lượng, cơ cấu không đảm bảo dẫn đến những sai sót trong quá trình thực thi nhiệm vụ theo chức năng. Bên cạnh đó phẩm chất đạo đức của một bộ phận cán bộ, công chức còn yếu kém, lợi dụng những sơ hở trong cơ chế chính sách, lợi dụng chức quyền, vị trí công tác để tham nhũng, làm thất thoát, lãng phí vốn ĐTXD tại các dự án xây dựng HTGT từ NSNN.

Thứ hai, quy định về tổ chức quản lý ĐTXD hiện nay còn bất cập, chưa phù hợp với với thực tiễn.

Cơ cấu tổ chức quản lý ĐTXD được quy định đối với các địa phương còn chồng chéo giữa các Sở, ngành trong việc thực hiện nhiệm vụ dẫn đến sự lúng túng, làm ảnh hưởng tới công tác quản lý nhà nước về ĐTXD nói chung và QLNN về xây dựng HTGT từ NSNN nói riêng. Chưa phân định rạch ròi chức năng, nhiệm vụ và trách nhiệm của Sở chuyên ngành, Chủ đầu tư và Ban QLDA trong việc quản lý điều hành dự án.

Ngoài ra, đối với các dự án do Bộ chuyên ngành quyết định đầu tư thì chủ đầu tư là các Sở chuyên ngành và khi đó các Ban QLDA chuyên ngành thực hiện nhiệm vụ như một đơn vị Tư vấn QLDA. Các quy định chồng chéo, bất cập này dẫn đến các cơ quan quản lý lúng túng, bất cập trong quá trình thực hiện, làm giảm hiệu quả, hiệu lực QLNN về xây dựng HTGT từ NSNN.

Thứ ba, việc phân cấp đầu tư chưa phù hợp với thực tiễn, phân cấp mạnh nhưng thiếu sự quản lý tập trung thống nhất và khả năng cân đối nguồn lực của Trung ương cũng như của địa phương, thiếu chế tài kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm trong hoạt động xây dựng HTGT. Trong công tác tổ chức quản lý và triển xây dựng HTGT từ NSNN còn yếu. Sự phối hợp giữa các Sở, ngành, địa phương trong tỉnh chưa thực sự tốt, tiến độ đầu tư vì vậy cũng không được bảo đảm, làm ảnh hưởng đến việc đưa các dự án, công trình vào khai thác, sử dụng một cách có hiệu quả.

Thứ tư, chất lượng công tác quản lý xây dựng HTGT còn nhiều hạn chế.

Năng lực của các nhà thầu tư vấn/ nhà thầu xây dựng còn chưa đáp ứng được yêu cầu cả về lượng và chất. Hệ quả của sự yếu kém này ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ thực hiện DA cũng như chất lượng và hiệu quả của DA. Các đơn vị tư vấn thực tế mới là sự chuyển đổi từ các đơn vị Khảo sát-Thiết kế, tỷ lệ "thợ vẽ" còn chiếm phần lớn. Tình trạng yếu kém của các nhà thầu xây dựng cũng là nguyên nhân ảnh hưởng tới công tác xây dựng. Việc lựa chọn nhà thầu có dấu hiệu dàn xếp, cạnh tranh chỉ là về hình thức. Công tác quản lý, giám sát công trình không nghiêm, nhiều trường hợp buông lỏng dẫn đến hậu quả nặng nề. Một số đơn vị chủ đầu tư thường khoán trắng các khâu lập hồ sơ nghiệm thu, thanh quyết toán công trình cho nhà thầu dẫn tới không kiểm soát được hồ sơ thanh quyết toán, làm thất thoát đầu tư; chưa nâng cao tinh thần trách nhiệm, không tích cực đôn đốc nhà thầu đẩy nhanh tiến độ thi công làm kéo dài thời gian thực hiện DA dẫn tới tăng chi phí, giảm hiệu quả đầu tư.

Thứ năm, cơ chế phân công, phân cấp trong QLNN về xây dựng HTGT còn nhiếu bất cập, chưa rõ người, rõ việc; chưa có quy định ràng buộc trách nhiệm cụ thể cho các cá nhân và cơ quan QLNN trong quá trình quản lý vốn NSNN trong đầu tư, dẫn tới tình trạng thiếu trách nhiệm trong thực thi nhiệm vụ, điều này thể hiện rõ nhất trong việc thẩm định, phê duyệt DA. Nhiều DA đầu tư thẩm định sơ sài, không xác định sự cần thiết phải đầu tư và hiệu quả KTXH của DA dẫn tới đầu tư không hiệu quả. Ngoài ra, còn do tâm lý, ý thức trách nhiệm chưa cao khi

quản lý vốn ngân sách, đặc biệt là vốn ngân sách trung ương, ngân sách địa phương hỗ trợ có mục tiêu.

Các thủ tục hành chính liên quan còn rườm rà, chưa được mẫu hóa triệt để; phân cấp nhưng chưa có biện pháp hỗ trợ, nâng cao năng lực quản lý của các cấp cũng như chủ đầu tư; chưa gắn trách nhiệm người đứng đầu với việc xử lý các sai phạm xảy ra…

Thứ sáu, tỉnh Nghệ An chưa có chính sách thu hút, đào tạo và bồi dưỡng cán bộ có chuyên môn sâu về lĩnh vực xây dựng HTGT. Hiện nay đội ngũ cán bộ quản lý về đầu tư và xây dựng HTGT thiếu trầm trọng, nhất là đội ngũ cán bộ kỹ sư xây dựng, thiết kế. Đội ngũ cán bộ tham gia quản lý xây dựng có chất lượng chưa cao; sự phối hợp giữa các cơ quan tháo gỡ khó khăn trong quản lý, thực hiện đầu tư và các chủ đầu tư chưa chặt.

* Nguyên nhân khách quan:

Thứ nhất, môi trường pháp luật về quản lý ĐTXD chưa hoàn thiện, chậm sửa đổi. Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật chưa đầy đủ, đồng bộ, còn xảy ra tình trạng không thống nhất giữa các luật, một số nội dung quy định trong các luật thiếu tính thực tiễn, chưa thể đưa vào thực hiện được ngay khi luật có hiệu lực mà còn phải chờ Nghị định, Thông tư hướng dẫn. Hơn nữa, việc ban hành các Nghị định, Thông tư hướng dẫn của các Bộ, ngành thường chậm; giữa các văn bản Luật, Nghị định, Thông tư vẫn còn có sự mâu thuẫn.

Chế độ chính sách thường xuyên thay đổi, trong vòng 3 - 4 năm gần đây có rất nhiều Luật, Nghị định, Thông tư và các văn bản hướng dẫn mới về xây dựng HTGT, gây khó khăn cho cả các cơ quan quản lý lẫn các chủ thể tham gia thích ứng và điều chỉnh trong công tác QLNN về xây dựng HTGT.

Thứ hai, trong thời gian qua, với sự thay đổi, không ổn định của nền kinh tế trong nước nói riêng và thế giới nói chung đã gây ra những biến động ảnh hưởng lớn đến xây dựng HTGT và công tác quản lý xây dựng HTGT. Đặc biệt là trong những năm qua với sự thay đổi liên tục của đơn giá vật liệu, nhân công…làm chủ đầu tư mất nhiều thời gian điều chỉnh, bổ sung dự toán dẫn tới kéo dài thời gian

thực hiện, giải ngân thanh toán vốn; đồng thời cũng tạo ra những kẽ hở cho một số chủ đầu tư và nhà thầu lách luật đẩy giá trị dự toán và thanh, quyết toán lên cao.

Thứ ba, việc phân cấp trong quản lý nguồn vốn cũng như quyết định đầu tư chưa được minh bạch, rõ ràng; còn nặng cơ chế xin cho; nguồn lực cho xây dựng HTGT còn phân tán. Trong khi đẩy mạnh phân cấp thẩm quyền quyết định DA thì công tác kiểm tra, giám sát không được thực hiện nghiêm túc, quyết liệt. Đặc biệt việc đầu tư dàn trải, rót vốn nhỏ giọt dẫn tới nhiều DA kéo dài thời gian đầu tư, chậm hoàn thành đưa vào khai thác sử dụng, làm giảm hiệu quả đầu tư.