Nhóm Giải Pháp Về Kiểm Tra Giám Sát Nợ Xấu Và Xử Lý Vi Phạm Của Hệ Thống

- Nâng cao năng lực, trình độ của đội ng cán bộ Thanh tra, giám sát ngân hàng: Tập trung nâng cao năng lực, trình độ của đội ng cán bộ Thanh tra, giám sát ngân hàng để từng bước đáp ứng yêu cầu đ t ra và tương xứng với sự phát triển nhanh chóng, đa dạng và phức tạp trong hoạt động của các NHTM là giải pháp vừa mang tính trọng tâm, cấp bách, vừa mang tính lâu dài, qua đó góp phần nâng cao hiệu quả của công tác Thanh tra, giám sát ngân hàng.

4.3.3. Nhóm giải pháp về kiểm tra giám sát nợ xấu và xử lý vi phạm của hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam

Từ những hạn chế và nguyên nhân còn tồn tại trong công tác quản lý hệ thống NHTM, công tác thanh tra, kiểm tra và giám sát nợ xấu cần thực thực hiện một số giải pháp để nâng cao chất lượng kiểm tra, giám sát nợ xấu của hệ thống NHTM. Cụ thể như sau:

Thứ nhất, đổi mới cơ chế ch đạo điều hành hoạt động thanh tra, kiểm tra và giám sát ngân hàng, đồng bộ và thống nhất công tác quản lý mang tính hệ thống từ trung ương đến đại phương và tạo sự tương thích với xu hướng quản trị rủi ro tập trung của các NHTM hiện nay. Xuất phát từ thực tế, cơ chế ch đạo điều hành hoạt động kiểm tra giám sát nợ xấu của NHNN hiện nay tập trung ở NHNN cấp trung ương dẫn đến một số vụ việc vi phạm về quản lý nợ xấu không được phát hiện xử lý kịp thời. NHNN cần phân rõ trách nhiệm g n với từng vị trí đảm nhiệm trong hệ thống cơ quan thanh tra từ trung ương tới địa phương.

Đ c biệt, cơ chế song tr ng lãnh đạo trong một hệ thống cơ quan thanh tra cùng cấp không phát huy được vai trò và trách nhiệm của thanh tra, giám sát NHNN chi nhánh t nh và thành phố. Công tác tổ chức phân tán, phân cấp và uỷ quyền cho NHNN chi nhánh thực hiện thanh tra, giám sát các NHTM trên địa bàn quản lý không cụ thể. Vì vậy, công tác thanh tra toàn diện nợ xấu NHTM g p nhiều khó khăn, việc kiểm tra, giám sát được thực hiện có nguy cơ rủi ro sai phạm. Do đó, việc quy định rõ quyền hạn, vai trò và trách nhiệm từng vị trí trong cơ quan thanh tra là thực sự cần thiết đối với nâng cao, phát huy hiệu quả QLNN đối với giám sát nợ xấu của NHTM.

Ngoài ra, việc phân cấp phân quyền trong thanh tra NHTM như hiện nay khiến công tác thanh tra kiểm tra thực hiện riêng lẻ cho một chi nhánh, bộ phận của NHTM (Hầu hết các NHTM đều có mạng lưới trên cả nước, công tác điều hành, quản lý và quản trị rủi ro tập trung tại hội sở chính) dẫn đến tình trạng cùng một ngân hàng, kết quả thanh tra, giám sát giữa các địa phương khác nhau được kết luận, công bố kết quả thanh tra khác nhau. Kết quả có thể ảnh hưởng đến hiệu lực, năng lực điều hành của thanh tra NHNN. Vì vậy, NHNN có thể thành lập các tổ thanh tra giám sát chuyên đề, kết hợp thanh tra giám sát toàn hệ thống một NHTM, ho c thống nhất phương pháp, cách thức và kết quả thanh tra kiểm tra nợ xấu NHTM trước khi công bố công khai.

Thứ hai, NHNN chủ động xây dựng và thực hiện tuyển dụng, đào tạo đội ng nhân lực có trình độ cao, nâng cao năng lực nghiệp vụ và tư tưởng chính trị, đạo đức nghề nghiệp để thích ứng kịp thời với sự phát triển của hệ thống tài chính ngân hàng trong điều kiện kinh tế hội nhập sâu rộng.

Với vai trò quyết định trực tiếp đến hiệu quả công tác QLNN đối với nợ xấu của NHTM, đội ng nhân lực cơ quan thanh tra, giám sát NHNN cần phải có trình độ và chất lượng cao, đảm bảo đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ kiểm tra giám sát nợ xấu NHNN trong thời kỳ hội nhập quốc tế. Một số giải pháp cụ thể cần được thực hiện để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực phục vụ công tác thanh tra, kiểm tra và giám sát của NHNN gồm:

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 231 trang tài liệu này.

Trước hết, NHNN cần nhận thức rõ vai trò và tầm quan trọng của nguồn nhân lực chất lượng cao trong sự nghiệp phát triền bền vững của hệ thống NHTM thông qua quản lý tốt tình hình nợ xấu ngân hàng. Từ đó để NHNN, các cơ quan QLNN có những chính sách tuyển dụng, sử dụng và chính sách hỗ trợ, đãi ngộ đối với đội ng thanh tra, giám sát ngân hàng.

Tiếp theo, trên cơ sở nhận thức đúng đ n về tầm quan trọng của đội ng nhân lực, NHNN tiến hành xây dựng chiến lược thu hút nhân tài, kế hoạch đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho từng giai đoạn cụ thể, từ ng n hạn đến trung và dài hạn. Tuy nhiên, công tác đào tạo nhân sự cho hoạt động giám sát, kiểm tra nợ xấu

NHTM cần tránh thực hiện tràn lan mà đào tạo theo từng chuyên đề chuyên sâu cụ thể, đào tạo theo hướng tiến tới chuẩn mực quốc tế.

Khác với đội ng nhân lực hoạt động trong những lĩnh vực khác, nhân sự trong cơ quan thanh tra, giám sát nợ xấu NHTM cần phải được trang bị đầy đủ những kiến thức, kỹ năng kiểm tra giám sát dựa trên cơ sở rủi ro theo các chuẩn mực và kỹ thuật thanh tra tiên tiến như Basel II và Basel III đề phù hợp với xu hướng áp dụng phương pháp thanh tra trên cơ sở rủi ro. Một số kỹ năng thông thường như kỹ năng phân tích, đánh giá báo cáo giám sát từ xa c ng cần được trang bị đầy đủ. Trên cơ sở đó, đội ng thanh tra giám sát có thể phối hợp nhịp nhàng đối với các cơ quan khác trong công tác giám sát tình hình nợ xấu của NHTM.

Cuối cùng, NHNN cần chú trọng hơn nữa công tác quy hoạch nhân sự, xây dựng kế hoạch bồi dưỡng và sử dụng đội ng chuyên gia có năng lực giỏi, phẩm chất đạo đức tố để nâng cao chất lượng và phát huy vai trò của cơ quan thanh tra NHNN. Giải pháp đào tạo và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho NHNN nói chung, cho đội ng thanh tra, giám sát nợ xấu ngân hàng nói riêng là giải pháp mang tính chiến lược và triển khai nhiệm vụ chiến lược trong từng lĩnh vực hoạt động của NHNN.

Công tác quản lý và sử dụng nhân lực trong các cơ quan thanh tra chưa thực sự phù hợp từ trung ương đến địa phương. Ngoài ra, việc s p xếp và bố trí các chức danh cán bộ thanh tra, giám sát ch thuộc thẩm quyền của giám đốc NHNN của từng cấp, gây khó khăn trong việc quản lý và bố trí lực lượng thanh tra trong các đợt thanh tra c ng như trong các chương trình và nhiệm vụ thường kỳ. Bố trí cán bộ thanh tra không được sử dụng linh hoạt làm giàm chất lượng của các chương trình giám sát thanh tra nợ xấu của NHTM do không đáp ứng đủ yêu cầu về nhân lực.

Nhìn chung, để thực hiện tốt công tác giám sát kiểm tra nợ xấu của NHTM, NHNN Việt Nam cần hoàn thiện cơ quan thanh tra giám sát ngân hàng theo hướng nâng cao tính độc lập và thống nhất về công tác tổ chức nhân sự, hoạt động nghiệp vụ và cả công tác ch đạo điều hành nghiệp vụ thanh tra giám sát từ trung ướng đến địa phương dưới sự lãnh đạo, ch đạo của thống đốc NHNN.

Đối với hệ thống giám sát tài chính cần từng bước cải thiện, nâng cao năng lực hệ thống, chú trọng công tác tái cấu trúc hệ thống giám sát tài chính hiện nay trên cơ sở đảm bảo tính đồng bộ và thống nhất ba lĩnh vực ngân hàng, chứng khoán và bảo hiểm. Bên cạnh đó, NHNN cần có sự phân công rõ ràng về trách nhiệm và thẩm quyền, tính độc lập của cơ quan giám sát.

Thứ ba, tiếp tục tăng cường thanh tra, giám sát việc thực hiện các quy định về cấp tín dụng, an toàn hoạt động và phân loại nợ, trích lập dự phòng rủi ro của các TCTD; tăng cường quản lý, thanh tra, giám sát lĩnh vực tiền tệ, ngân hàng, chứng khoán, bảo hiểm và doanh nghiệp nhà nước.

- Rà soát lại các quy định tại Quyết định số 83/2009/QĐ-TTg ngày 27/5/2009 của Thủ tướng Chính phủ và các Quyết định của Thống đốc NHNN về chức năng, nhiệm vụ của Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng.

- Ban hành các Thông tư quy định quy trình, thủ tục thanh tra ngân hàng.

- Ban hành Quy định xử lý mối quan hệ giữa Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng với Thanh tra, giám sát NHNN chi nhánh t nh, thành phố về phân cấp trách nhiệm thanh tra, giám sát và quan hệ ch đạo, điều hành.

Thứ tư, để nâng cao chất lượng quản lý nợ xấu của NHTM, NHNN cần đổi mới phương pháp thanh tra, giám sát ngân hàng, phát huy hiệu quả hoạt động của cả hệ thống thanh tra ngân hàng từ trung ương đến địa phương.

NHNN cần xây dựng hệ thống giám sát từ xa và thực hiện giám sát thường xuyên liên tục nh m cảnh báo sớm rủi ro đối với các NHTM trong hệ thống ngân hàng. Từ đó đảm bảo kịp thời phát hiện nợ có nguy cơ trở thành nợ xấu và những sai phạm có thể xảy ra trong quá trình xử lý nợ xấu của NHTM. Xây dựng hệ thống giám sát an toàn vi mô theo phương pháp Camels dựa trên tiêu chuẩn quốc tế để giám sát rủi ro phát sinh nợ xấu đối với từng NHTM. Hệ thống giám sát an toàn vi mô được xây dựng bao gồm: hệ thống xếp hạng và đánh giá các TCTD theo tiêu chuẩn, hệ thống thông tin và báo cáo phục vụ giám sát an toàn vi mô, hệ thống quy trình và công cụ tiêu chuẩn, hệ thống các kỹ năng phân tích tài chính và hoạt động giám sát cảnh báo các loại rủi ro trong hoạt động NHTM.

Ngân hàng giám sát an toàn vĩ mô thực hiện giám sát các rủi ro và nguy cơ nợ xấu đối với hệ thống NHTM. Song song với công tác giám sát an toàn vĩ mô, NHNN chủ động kiểm soát khủng hoảng và các sự cố trong hoạt động ngân hàng b ng cách xây dựng hệ thống cảnh báo sớm, giám sát kịp thời phát hiện và ngăn ch n các rủi ro làm gia tăng nợ xấu NHTM.

Từng bước thay đổi phương pháp thanh tra từ kiểm tra giám sát tuân thủ sang phương pháp thanh tra dựa trên cơ sở đánh giá rủi ro. Cụ thể là kiểm tra, giám sát và đánh giá các rủi ro của NHTM, chất lượng và hiệu quả hệ thống quản trị rủi ro NHTM và khả năng xử lý nợ xấu của đơn vị. Đồng thời, cơ quan thanh tra, giám sát NHNN cần tiếp tục hoàn thiện phương pháp thanh tra tại chỗ, kết hợp giữa việc chấp hành, tuân thủ pháp luật và thanh tra trên cơ sở rủi ro. Từ đó đánh giá và kịp thời phát hiện các sai phạm của NHTM trong quản lý nợ xấu.

Để kiểm tra giám sát nợ xấu của hệ thống NHTM Việt Nam phát huy hiệu quả cao trong thời gian tới, NHNN cần thực hiện tổng thanh tra, kiểm tra đối với hoạt động của các ngân hàng để kịp thời phát hiện sớm và xử lý nghiêm các sai phạm. Từ đó tạo nền tảng và động lực để thực hiện tốt công tác kiểm tra giám sát nợ xấu của NHTM trong các giai đoạn tiếp theo. Một số biện pháp cụ thể cần được triển khai thương xuyên, liên tục trong toàn ngành như:

Thực hiện ch đạo cơ quan thanh tra, giám sát các cấp từ trung ương đến địa phương phải chủ động rà soát quy trình nội bộ, đ c biệt quy trình quản lý và xử lý nợ xấu, trích lập quỹ dự phòng, công tác quản lý rủi ro hoạt động tại các NHTM, kịp thời phát hiện các hành vi sai phạm trong quản lý nợ xấu.

NHNN cần chủ động kiểm tra, rà soát việc thực hiện quy trình, quy định nội bộ và quy định pháp luật của đội ng cán bộ, công chức và nhân viên trong cơ quan thanh tra NHNN tất cả các cấp. Đảm bảo các nghiệp vụ, hoạt động kiểm tra, giám sát thực hiện có hiệu quả. Thường xuyên tổ chức s p xếp và luân chuyển cán bộ giữa các cơ quan thanh tra nh m hạn chế tối đa các vụ việc gian lận và lừa đảo có sự tiếp tay ho c cố tình vi phạm của cán bộ thanh tra.

Trong công tác thanh kiểm tra nợ xấu của NHTM, NHNN cần phải thường xuyên tổ chức đánh giá, tổng kết kết quả thực hiện kiểm tra, giám sát ở các ngân hàng, báo cáo các hành vi sai phạm, tội phạm rủi ro trong lĩnh vực quản lý và xử lý nợ xấu tại các ngân hàng thơng mại để kịp thời cảnh báo, nhận diện và xử lý sai phạm tương tự trong hệ thống ngân hàng. Đồng thời, kịp thời ban hành các ch thị về tăng cường phòng chống và hạn chế sự gia tăng của các khoản nợ xấu trong hệ thống NHTM, góp phần ổn định thị trường tiền tệ và tài chính.

NHNN cần thường xuyên tổ chức các hội nghị nh m tăng cường công tác đảm bảo an ninh, an toàn trong hoạt động tín dụng ngân hàng với sự tham dự của các Bộ, Ban ngành liên quan nh m quán triệt và yêu cầu NHTM phát hiện, ngăn ngừa và xử lý nợ xấu đúng quy định, hạn chế xảy ra sai phạm. Cùng với việc quán triệt các chủ trương, chính sách tài chính tiền tệ, NHNN cần tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về tiền tệ, ngân hàng, tuyên truyền công tác đấu tranh, phòng chống tham nh ng từ đó nâng cao hiệu quả công tác thanh tra, kiểm tra nợ xấu của NHTM.

Từng bước thay đổi phương pháp thanh tra từ kiểm tra giám sát tuân thủ sang phương pháp thanh tra dựa trên cơ sở đánh giá rủi ro. Để kiểm tra giám sát nợ xấu của hệ thống NHTM Việt Nam phát huy hiệu quả cao trong thời gian tới, NHNN cần thực hiện tổng thanh tra, kiểm tra đối với hoạt động của các ngân hàng để kịp thời phát hiện sớm và xử lý nghiêm các sai phạm. Từ đó tạo nền tảng và động lực để thực hiện tốt công tác kiểm tra giám sát nợ xấu của NHTM trong các giai đoạn tiếp theo. Cụ thể là kiểm tra, giám sát và đánh giá các rủi ro của NHTM, chất lượng và hiệu quả hệ thống quản trị rủi ro NHTM và khả năng xử lý nợ xấu của đơn vị. Đồng thời, cơ quan thanh tra, giám sát NHNN cần tiếp tục hoàn thiện phương pháp thanh tra tại chỗ, kết hợp giữa việc chấp hành, tuân thủ pháp luật và thanh tra trên cơ sở rủi ro. Từ đó đánh giá và kịp thời phát hiện các sai phạm của NHTM trong quản lý nợ xấu.

Thứ năm, NHNN cần tiếp tục mở rộng hợp tác quốc tế trong lĩnh vực ngân hàng. Từ đó, tăng cường quan hệ hợp tác ch t ch giữa NHNN với các tổ chức tài chính tiền tệ quốc tê, mở rộng và duy trì sự hợp tác song phương với các tổ chức ngân hàng các nước. Thông qua đó để học hỏi kinh nghiệm trong công tác quản lý

nợ xấu NHTM. Khai thác và sử dụng hiệu quả nguồn lực nước ngoài thông qua hỗ trợ kỹ thuật, tư vấn chính sách và hỗ trợ đào tạo từ các quốc gia khác để nâng cao chấy lượng quản lý nợ xấu của NHTM.

4.3.4. Nhóm giải pháp về xử lý vi phạm của hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam

Từ những hạn chế và nguyên nhân còn tồn tại trong xử lý vi phạm của hệ thống NHTM, để cải thiện và nâng cao chất lượng xử lý vi phạm của hệ thống nhân hàng thương mại Việt Nam, NHNN cần phải đổi mới công tác xử lý vi phạm theo hướng tích cực hơn, ph hợp với nhu cầu thay đổi và phát triển của thị trường tiền tệ c ng như các NHTM Việt Nam.

Thứ nhất, NHNN Việt Nam và cơ quan QLNN cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống thể chế QLNN đối với các NHTM, đ c biệt là hệ thống những văn bản pháp luật quy định về xử lý vi phạm đối với hệ thống NHTM Việt Nam. Trong thời gian tới, NHNN cần thực hiện hoàn thiện việc đồng bộ hệ thống các văn bản hướng dẫn thực hiện luật NHNN và luật các tổ chức tín dụng năm 2010, một số lĩnh vực cần quan tâm thực hiện nh m tạo nền tảng và cơ sở để xử lý các vi phạm của NHTM.

Bước đầu, NHNN cần quan tâm hoàn thiện hệ thống các văn bản pháp luật quy định cách thức điều ch nh phương thức hoạch định và điều hành các chính sách tài chính tiền tệ, quy định cơ chế phối hợp chính sách giữa NHNN và Bộ Tài chính trong hoạch định và điều hành chính sách tiền tệ, chính sách tài khóa, trong đó có những quy định cụ thể về điều ch nh hoạt động của thị trường tiền tệ và các văn bản điều ch nh cơ chế tín dụng ngân hàng cho nền kinh tế. Từ đó có những quy định cụ thể trong vai trò, trách nhiệm rõ ràng của các bên trong việc xử lý vi phạm của NHTM.

Tiếp theo, trên cơ sở hệ thống văn bản pháp luật về phương thức điều hành các chính sách tiền tệ được hoàn thiện, NHNN xây dựng hệ thống các văn bản quy định về việc điều ch nh hoạt động cấp ph p, thanh tra, giám sát ngân hàng nh m quy định rõ ràng, cụ thể trách nhiệm, thẩm quyền pháp lý của NHNN, cơ quan thanh tra, giám sát nhà nước trong việc giám sát và bảo đảm an toàn hoạt động của toàn bộ khu vực ngân hàng. Hệ thống các văn bản quy định về các tỷ lệ an toàn trong hoạt động ngân hàng. Hệ thống các văn bản liên quan đến vấn đề cấp phép, thanh tra giám sát được ban hành là cơ sở để cơ quan thanh tra giám sát NHNN đánh giá và phát hiện các sai phạm, từ đó có các biện pháp xử lý vi phạm phù hợp với tình hình thực tế của các NHTM.

Hệ thống văn bản pháp luật được hoàn thiện là cơ sở để NHNN kịp thời phát hiện và xử lý các vi phạm pháp luật. Do đó việc hoàn thiện các quy định về hình thức pháp lý, phạm vi hoạt động và loại hình dịch vụ được ph p cung cấp của các NHTM Việt Nam và các quy định liên quan tới quản lý ngoại hối, cải cách hệ thống kế toán ngân hàng ph hợp chuẩn mực kế toán quốc tế và các quy định về thanh toán không d ng tiền m t c ng là một giải pháp cơ bản để NHNN thực hiện tốt nhiệm vụ quản lý và xử lý các vi phạm hành chính của NHTM Việt Nam.

Nhìn chung để có cơ sở và nền tảng ổn định cho công tác xử lý vi phạm của các NHTM, NHNN cần phải có môi trường pháp lý hoàn thiện và phù hợp với tình hình thực tế thị trường tài chính tiền tệ Việt Nam c ng như ph hợp với các chuẩn mực của thế giới. Do đó, NHNN và cơ quan QLNN cần từng bước xây dựng, hoàn ch nh hệ thống các văn bản pháp luật liên quan đến hoạt động ngân hàng theo chuẩn mực và thông lệ quốc tế. Đồng thời, NHNN cần ban hành và áp dụng các chuẩn mực và thông lệ quốc tế về an toàn hoạt động ngân hàng theo tiêu chuẩn Basel II và b t đầu thực hiện Basel III vào năm 2020 để phù hợp với điều kiện hội nhập sâu rộng nền .

Thứ hai, cần tiếp tục đẩy mạnh công tác thông tin và minh bạch hoá trong hoạt động xử lý vi phạm của các NHTM Việt Nam. Vừa có cơ sở để xử lý vi phạm, vừa là cơ sở để báo cáo kết quả xử lý vi phạm của các NHTM, NHNN cần xây dựng và thực hiện chiến lược truyền thông liên quan đến công tác xử lý vi phạm tại các NHTM,