Cơ Chế Phối Hợp Quản Lý Nghệ Thuật Chèo Ở Thành Phố Hải Phòng

đáp ứng sự phát triển của nhà hát; thực hiện các nhiệm vụ chính trị khác do thành phố giao.

2.1.2.2. Trung tâm Văn hóa thành phố Hải Phòng

Trung tâm Văn hóa thành phố Hải Phòng là đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc Sở Văn hóa và Thể thao Hải Phòng. Trung tâm có chức năng, nhiệm vụ: Nghiên cứu, thể nghiệm mẫu hình nghiệp vụ văn hóa; phổ biến, hướng dẫn vận dụng các mẫu hình và phương pháp công tác tiên tiến trong nghiệp vụ văn hóa; hướng dẫn, kiểm tra và đánh giá chất lượng hoạt động chuyên môn nghiệp vụ đối với hệ thống thiết chế văn hóa cơ sở; liên kết, phối hợp với thiết chế văn hóa của các ngành và đoàn thể quần chúng trong thực hành nghiệp vụ; xây dựng, hướng dẫn, duy trì hoạt động của đội văn nghệ quần chúng, nhóm sở thích-câu lạc bộ và các hình thức hoạt động văn hóa, dịch vụ tại chỗ hoặc lưu động để trực tiếp tuyên truyền đến quần chúng ở cơ sở nhằm định hướng, nâng cao trình độ cảm thụ văn hóa-nghệ thuật và đáp ứng nhu cầu sáng tạo, hưởng thụ văn hóa của nhân dân; khai thác, sưu tầm, phát huy các loại hình nghệ thuật dân gian truyền thống, giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc; tổ chức các cuộc thi sáng tác, liên hoan, hội diễn nghệ thuật quần chúng; tổ chức tập huấn, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho cán bộ, viên chức của cơ quan và các đơn vị văn hóa cơ sở, các hạt nhân phong trào văn hóa, nghệ thuật quần chúng; mở các lớp năng khiếu về văn hóa-nghệ thuật.

2.1.3. Cơ chế phối hợp quản lý nghệ thuật chèo ở thành phố Hải Phòng

Căn cứ vào chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan, đơn vị tham gia hoạt động bảo tồn và phát huy giá trị nghệ thuật chèo trên địa bàn thành phố Hải Phòng, có thể nhận thấy, hiện nay, Sở Văn hóa và Thể thao Hải Phòng là cơ quan tham mưu, giúp Ủy ban nhân dân thành phố trong công tác quản lý nhà nước về nghệ thuật biểu diễn, trong đó có các đoàn nghệ thuật truyền

thống như: chèo, múa rối, cải lương. Sở Văn hóa và Thể thao căn cứ vào chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước và các văn bản chỉ đạo của UBND thành phố Hải Phòng sẽ đưa ra những quyết định, kế hoạch, hướng dẫn triển khai thực hiện cho hoạt động bảo tồn và phát huy nghệ thuật truyền thống; tổ chức các lớp tập huấn nghiệp vụ; thực hiện công tác khen thưởng, kỷ luật đối với các cá nhân, đơn vị có thành tích hoặc sai phạm trong việc bảo tồn và phát huy nghệ thuật truyền thống. Sở chịu trách nhiệm quản lý toàn bộ các hoạt động bảo tồn nghệ thuật sân khấu truyền thống nói chung, nghệ thuật chèo nói riêng.

Đoàn Chèo Hải Phòng là đơn vị nghệ thuật chuyên nghiệp thực hiện các chỉ đạo của Sở Văn hóa và Thể thao trong công tác biểu diễn nghệ thuật chèo chuyên nghiệp, bảo tồn, truyền dạy, truyền bá sâu rộng nghệ thuật Chèo truyền thống. Các hoạt động chính của Đoàn Chèo đều theo phân công, yêu cầu tổ chức của Sở Văn hóa và Thể thao.

Trung tâm Văn hóa thành phố Hải Phòng là đơn vị chịu trách nhiệm hướng dẫn, tổ chức duy trì các mô hình câu lạc bộ văn hóa nghệ thuật quần chúng (trong đó có các câu lạc bộ chèo không chuyên) tại hệ thống thiết chế văn hóa cơ sở; đẩy mạnh phong trào văn nghệ quần chúng tại mỗi địa phương, khai thác và phát huy thế mạnh chèo không chuyên để các địa phương xây dựng các câu lạc bộ chèo; tổ chức các cuộc thi, liên hoan, hội diễn sân khấu không chuyên trên địa bàn thành phố nhằm duy trì, phát triển phong trào văn hóa văn nghệ quần chúng và tìm kiếm, phát hiện các tài năng cho sân khấu chuyên nghiệp.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 226 trang tài liệu này.

Đoàn Chèo Hải Phòng và Trung tâm Văn hóa thành phố thực hiện cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa hai đơn vị công lập trực thuộc Sở. Đoàn Chèo thực hiện công tác bảo tồn nghệ thuật chèo chuyên nghiệp, Trung tâm Văn hóa thành phố triển khai thực hiện một số nhiệm vụ góp phần bảo tồn chèo

không chuyên. Đây là hai nhiệm vụ bổ sung, hỗ trợ và có mối quan hệ gắn bó mật thiết lẫn nhau. Đoàn Chèo chỉ có thể thực hiện công tác đào tạo, bồi dưỡng nâng cao nghiệp vụ cho diễn viên, nhạc công và các đội văn nghệ không chuyên khi có sự phối hợp tích cực của các hạt nhân, diễn viên, hội viên câu lạc bộ chèo tại các địa phương. Ngược lại, các câu lạc bộ, các tổ, đội chèo không chuyên tại các địa phương muốn tổ chức hoạt động có hiệu quả cần có sự bồi dưỡng, hưỡng dẫn về kỹ năng hát, múa, âm thanh… của các nghệ sĩ chuyên nghiệp thuộc Đoàn Chèo Hải Phòng. Việc bảo tồn và phát triển nghệ thuật chèo chỉ có thể thực hiện tốt khi có sự phối hợp chặt chẽ giữa hai đơn vị.

Trên cơ sở định hướng từ cơ quan quản lý nhà nước về văn hóa - Sở Văn hóa và Thể thao, sự hướng dẫn về chuyên môn, nghiệp vụ của các đơn vị sự nghiệp: Đoàn Chèo Hải Phòng và Trung tâm Văn hóa thành phố, Phòng Văn hóa và Thông tin, Trung tâm Văn hóa Thông tin và Thể thao các quận, huyện tổ chức, phối hợp triển khai các hoạt động bảo tồn và phát huy các loại hình nghệ thuật truyền thống nói chung, nghệ thuật chèo nói riêng tại địa phương. Phối hợp cùng với Đoàn Chèo Hải Phòng tổ chức các buổi biểu diễn lưu động của đoàn; tổ chức các lớp học truyền dạy hát chèo, giao lưu biểu diễn nghệ thuật chèo tại các sự kiện văn hóa của địa phương để công chúng biết đến nghệ thuật chèo nhiều hơn; xây dựng các câu lạc bộ chèo tại nhà văn hóa huyện, xã, thôn; tổ chức các đội văn nghệ chèo tham gia các cuộc liên hoan, hội diễn chèo không chuyên.

Đặc biệt là trong cơ chế phối hợp quản lý nhằm bảo tồn và phát huy giá trị nghệ thuật chèo ở thành phố Hải Phòng phải nhắc tới đông đảo quần chúng nhân dân trên địa bàn thành phố. Mặc dù đây không phải là lực lượng chính trong công tác bảo tồn giá trị nghệ thuật chèo, nhưng cộng đồng dân cư lại là môi trường, là nội lực giúp cho công tác này đạt được những thành

công nhất định. Chính những quần chúng nhân dân, các nghệ sĩ không chuyên với sự ủng hộ, đam mê và trân trọng vốn quý văn hóa dân tộc đã tạo điều kiện cho các buổi biểu diễn lưu động của Đoàn chèo Hải Phòng, các câu lạc bộ chèo, các liên hoan, hội diễn được tổ chức thuận lợi.

Cùng với sự cố gắng nỗ lực của các cơ quan quản lý nhà nước về văn hóa, của các nghệ sĩ, diễn viên chuyên nghiệp và không chuyên, đặc biệt là sự hưởng ứng nhiệt tình từ quần chúng nhân dân nên hoạt động bảo tồn nghệ thuật chèo tại Hải Phòng đã có những thành công nhất định. Cho đến nay, nghệ thuật chèo vẫn là một môn nghệ thuật được đón nhận tại nhiều địa phương, được biểu diễn tại nhiều sự kiện văn hóa, du lịch, có sức hấp dẫn, thu hút lượng khán giả xem khá đông.

Qua phân tích ở trên cho chúng ta thấy, chủ thể của công tác quản lý nhà nước về bảo tồn nghệ thuật chèo thống nhất từ Trung ương đến các địa phương. Ở Trung ương, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch là cơ quan, tham mưu giúp việc cho Chính phủ thực hiện công tác quản lý nhà nước về văn hóa nói chung và bảo tồn nghệ thuật truyền thống nói riêng. Ở địa phương thành phố Hải Phòng, Sở Văn hóa và Thể thao là cơ quan chuyên môn giúp việc cho Ủy ban nhân dân thành phố Hải Phòng thực hiện công tác quản lý nhà nước về văn hóa, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa tại địa phương. Hệ thống tổ chức bộ máy quản lý ngành văn hóa từ Trung ương đến địa phương ngày càng được kiện toàn và củng cố, từng bước nâng cao năng lực quản lý, đổi mới phương thức quản lý, thúc đẩy sự phát triển và hạn chế những tiêu cực trong đời sống văn hóa. Việc thể chế hóa, cụ thể hóa các quan điểm, đường lối của Đảng về văn hóa, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, cơ chế, chính sách về văn hóa đã và đang tiếp tục được hoàn thiện để phù hợp với thực tiễn. Ở Trung ương, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tích cực tham mưu để ban hành nhiều văn bản pháp luật quan trọng có ý nghĩa đối

với công tác biểu diễn văn hóa nghệ thuật, như: Luật Điện ảnh, Luật Di sản năm 2009, sửa đổi năm 2013… Bên cạnh đó là hàng loạt các văn bản dưới luật đã được xây dựng, ban hành. Nhờ đó hệ thống văn bản quy phạm pháp luật và chính sách về văn hóa từng bước được hoàn thiện, tạo điều kiện nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về văn hóa, tích cực bảo vệ các quyền và nghĩa vụ của nhân dân, tác động sâu rộng đến đời sống văn hóa của đất nước.

Đối với địa phương - thành phố Hải Phòng, cũng có sự thống nhất trong công tác thực hiện quản lý nhà nước về bảo tồn và phát huy nghệ thuật chèo. Sở Văn hóa và Thể thao là cơ quan chủ quản ban hành các cơ chế, chính sách, định hướng, kế hoạch, yêu cầu thực hiện. Các đơn vị trực thuộc Sở: Đoàn Chèo Hải Phòng, Trung tâm Văn hóa thành phố là các tổ chức triển khai thực hiện trực tiếp thực hiện các chính sách, kế hoạch, phát hiện những vấn đề đặt ra, đề xuất điều chỉnh cho phù hợp để thực hiện tốt việc bảo tồn và phát triển nghệ thuật truyền thống nói chung, nghệ thuật chèo nói riêng. Trong đó, công tác bảo tồn nghệ thuật chèo chuyên nghiệp và không chuyên được thực hiện bởi hai chủ thể (02 cơ quan) nhưng có sự phối hợp và bổ sung lẫn nhau.

Bên cạnh những thành tựu, đối với cả Trung ương và thành phố Hải Phòng chủ thể thực hiện công tác quản lý nhà nước về bảo tồn nghệ thuật chèo có những hạn chế nhất định: việc cụ thể hóa, phân công nhiệm vụ cho cơ quan có chức năng thực hiện sự nghiệp bảo tồn nghệ thuật nói chung và chèo nói riêng chưa có; việc hoàn thiện thể chế, đổi mới tư duy quản lý văn hóa, cải cách bộ máy quản lý nhà nước về văn hóa nghệ thuật theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, bảo đảm vai trò kiến tạo phát triển văn hóa, xây dựng con người, tăng cường hiệu quả của hệ thống thiết chế văn hóa còn chậm; công tác nâng cao năng lực quản lý nhà nước về văn hóa, xây dựng đội ngũ cán bộ văn hóa cho các cơ quan quản lý nhà nước về văn hóa nghệ

thuật, đặc biệt là năng lực xây dựng thể chế, chính sách, các chương trình và kế hoạch dài hạn để bảo tồn nghệ thuật truyền thống còn nhiều hạn chế. Việc tham mưu giải quyết hợp lý, hài hòa, bền vững giữa bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội chưa được triển khai cụ thể.

Việc phối hợp giữa các chủ thể thực hiện công tác quản lý nhà nước về bảo tồn nghệ thuật chèo ở Trung ương với các địa phương và giữa các đơn vị tại địa phương thành phố Hải Phòng chưa chặt chẽ nên hiệu quả chưa cao.

2.2. Chính sách về quản lý hoạt động nghệ thuật chèo

2.2.1. Chính sách của Trung ương

2.2.1.1. Ban hành các văn bản quy phạm pháp luật và văn bản quản lý hành chính nhà nước về bảo tồn nghệ thuật truyền thống, trong đó có nghệ thuật chèo

a. Đối với Chính phủ

Nhằm chỉ đạo, định hướng hoạt động phát triển sự nghiệp nghệ thuật biểu diễn trong cả nước theo đường lối, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước một cách có hiệu quả, trong những năm qua, Chính phủ đã xây dựng và ban hành hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn có các nội dung về bảo tồn nghệ thuật truyền thống trong đó có nghệ thuật chèo như:

- Quyết định số 45/2008/QĐ-TTg ngày 28/3/2008 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt quy hoạch phát triển nghệ thuật biểu diễn đến năm 2010. Một trong những quan điểm chỉ đạo tại Quyết định này là: Bảo tồn và phát huy giá trị các loại hình nghệ thuật truyền thống, đồng thời xây dựng và phát triển các loại hình nghệ thuật hiện đại. Mục tiêu tổng quát là phát triển nghệ thuật biểu diễn theo định hướng ưu tiên đầu tư cho việc bảo lưu và phát huy những loại hình nghệ thuật biểu diễn truyền thống; xây dựng

và phát triển một số loại hình nghệ thuật cổ điển thế giới phù hợp với điều kiện Việt Nam và đào tạo tài năng trẻ cho nghệ thuật biểu diễn. Mục tiêu cụ thể là: gìn giữ và phát triển các loại hình nghệ thuật truyền thống như: tuồng, chèo, cải lương, nhã nhạc cung đình Huế….; bảo lưu và phổ biến những tác phẩm tiêu biểu có giá trị đối với từng loại hình;sưu tầm, phục hồi, củng cố và phát triển một số loại hình nghệ thuật truyền thống có nguy cơ thất truyền.

- Quyết định số 581/QĐ-TTg ngày 06 tháng 5 năm 2009 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt chiến lược phát triển văn hóa đến năm 2020. Theo Quyết định này, Chính phủ đã đưa ra định hướng phát triển các chuyên ngành văn hoá, nghệ thuật, trong đó có nghệ thuật biểu diễn: Phát triển nghệ thuật biểu diễn theo định hướng ưu tiên đầu tư cho việc giữ gìn và phát huy các loại hình nghệ thuật biểu diễn truyền thống; sưu tầm, phục hồi và phát triển một số loại hình nghệ thuật truyền thống có nguy cơ thất truyền; chú trọng định hướng trong sáng tác và trong biểu diễn đối với văn nghệ sĩ; giáo dục về thị hiếu cho lớp trẻ, tạo sự đam mê, yêu thích nghệ thuật truyền thống dân tộc là nhiệm vụ thường xuyên, lâu dài; bên cạnh việc xây dựng các đơn vị nghệ thuật nhà nước đúng theo quy chuẩn về tổ chức, chất lượng nghệ thuật, phương hướng nghệ thuật, đội ngũ diễn viên, khuyến khích và tạo điều kiện thành lập các đơn vị nghệ thuật ngoài công lập; phát triển về số lượng và nâng cao chất lượng hoạt động của các đội nghệ thuật quần chúng ở cơ sở; xây dựng một số công trình biểu diễn nghệ thuật tiêu biểu, cơ sở luyện tập và trang thiết bị kỹ thuật hiện đại cho các đoàn nghệ thuật theo Quy hoạch phát triển nghệ thuật biểu diễn.

- Quyết định số 1456/QĐ-TTg ngày 19 tháng 8 năm 2014 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án "Quy hoạch tổng thể phát triển nghệ thuật biểu diễn đến năm 2020, định hướng đến năm 2030". Mục tiêu tổng quát của Đề án là: phát triển nghệ thuật biểu diễn Việt Nam theo định hướng dân tộc,

hiện đại dựa trên các tiềm năng phát triển của vùng và cả nước; phấn đấu đến năm 2020 có những nghệ sĩ tiêu biểu, có nhiều tác phẩm đỉnh cao trên cơ sở bảo tồn và phát huy nghệ thuật truyền thống, tiếp thu có chọn lọc tinh hoa nghệ thuật thế giới. Một trong những mục tiêu cụ thể của Đề án là: hoàn thành công tác quy hoạch hệ thống các đơn vị nghệ thuật trên toàn quốc phù hợp với điều kiện kinh tế xã hội, đặc trưng văn hoá, nhu cầu hưởng thụ văn học nghệ thuật của nhân dân ở từng địa phương trên cơ sở coi trọng việc bảo tồn và phát huy các giá trị của nghệ thuật truyền thống; tiếp thu có chọn lọc tinh hoa nghệ thuật của cộng đồng quốc tế. Nội dung quy hoạch vùng phát triển nghệ thuật biểu diễn đến năm 2020: phát triển các vùng nghệ thuật biểu diễn dựa trên tiềm năng sẵn có, bản sắc văn hoá của vùng, trên cơ sở định hướng phát triển văn hóa và du lịch vùng đến 2020, nhằm bảo tồn các loại hình nghệ thuật truyền thống gắn với không gian văn hóa. Trọng điểm phát triển của vùng Bắc Bộ là bảo tồn và phát huy các loại hình nghệ thuật: ca trù, hát xoan, quan họ, chèo, kịch nói, giao hưởng, opera và ballet. Nâng cao chất lượng các cuộc thi, liên hoan, các tác phẩm nghệ thuật biểu diễn. Đối với nghệ thuật truyền thống: bảo tồn có chọn lọc một số loại hình nghệ thuật tiêu biểu thông qua việc định kỳ tổ chức hai năm một lần các cuộc thi về chèo, tuồng, cải lương, kịch hát dân tộc khác theo các chủ đề, vùng miền hay theo các lớp tuổi; bảo tồn gắn với các mô hình tổ chức biểu diễn thích hợp, với các nhóm, đội, cá nhân nghệ sĩ độc lập, theo hình thức tư nhân, hoạt động không chuyên hay chuyên nghiệp, bên cạnh việc duy trì các hoạt động của các đơn vị nhà nước.

Cùng với việc ban hành các chính sách liên quan đến việc bảo tồn và phát huy nghệ thuật truyền thống, Chính phủ đã ban hành nhiều văn bản có liên quan đến hoạt động nghệ thuật biểu diễn trong đó có nghệ thuật chèo như: Nghị định số 53/2006/NĐ-CP ngày 25/5/2006 về chính sách khuyến