Nguyên Tắc Đảm Bảo Phát Huy Khả Năng Của Học Sinh Trong Quá Trình Học Tập

Từ chỗ chưa coi trọng DHTH các môn KHTN nên đa số CBQL của các trường THCS thị xã Quảng Yên chưa thường xuyên làm tốt công tác xây dựng chương trình, kế hoạch chi tiết cho hoạt động, chỉ làm qua loa đại khái, đảm bảo có về hình thức (qua khảo sát mới chỉ có 16.7% CBQL và 20% GV đánh giá CBQL các nhà trường thường xuyên xây dựng kế hoạch DHTH các môn KHTN). Việc bồi dưỡng đội ngũ giáo viên để có nghiệp vụ tổ chức DHTH các môn KHTN làm chưa tốt (có 33.6% CBQL và không có giáo viên nào đánh giá CBQL nhà trường thường xuyên xây dựng kế hoạch tập huấn, bồi dưỡng về DHTH các môn KHTN) bởi lý do nhiều nhà quản lý nghĩ rằng không cần thiết, do coi giáo dục tích hợp là thứ yếu nên việc kiểm tra đánh giá của người quản lý chỉ là hình thức, chưa quan tâm đánh giá một cách thực chất để rút kinh nghiệm cho các hoạt động sau làm tốt hơn.

Bên cạnh đó, đội ngũ giáo viên đã đảm bảo được số lượng và đã đạt chuẩn đào tạo nhưng thực tế chất lượng không đồng đều. Một số giáo viên ngại đổi mới dẫn đến năng lực tổ chức hoạt động DHTH chưa đáp ứng được các yêu cầu hiện nay nên ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục.

Học sinh là đối tượng của các hoạt động này cũng chưa chủ động, tích cực thường xuyên trong việc tham gia các hoạt động DHTH các môn KHTN mà nhà trường tổ chức.

2.5.3.2. Nguyên nhân khách quan

Nhà trường chịu áp lực của cha mẹ học sinh, của xã hội về thành tích học tập của học sinh. Xã hội nhìn nhận đánh giá thành tích học tập học sinh chủ yếu căn cứ vào kết quả về mặt kiến thức coi nhẹ rèn luyện năng lực, phẩm chất. Điều này đã khiến các nhà trường chỉ tập trung vào hoạt động dạy - học truyền thống, ít quan tâm tới DHTH, hoạt động ngoại khóa và các hoạt động sinh hoạt khác ngoài nhà trường.

Cơ sở vật chất, kinh phí hạn hẹp cũng là một yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến việc tổ chức thực hiện các hoạt động DHTH các môn KHTN hiện nay ở các nhà trường.

Công tác phối hợp giữa nhà trường và các tổ chức cá nhân ở địa phương trong việc thực hiện các nhiệm vụ giáo dục chưa được được chặt chẽ cũng là nguyên nhân ảnh hưởng không nhỏ tới công tác quản lý hoạt động DHTH các môn KHTN trong các nhà trường. Vấn đề này, khi trao đổi trực tiếp với Cô giáo N.T.L.A, cán bộ quản lý trường THCS Phong Cốc chúng tôi được biết: Trong những năm qua công tác phối hợp giữa nhà trường với gia đình và xã hội trong việc giáo dục học sinh là chưa tốt, mới chỉ tiếp xúc với nhau thông qua 3 buổi họp PHHS toàn trường ở đầu năm học, cuối kỳ I và cuối năm học và chủ yếu nội dung mới chỉ mang tính chất thông báo chất lượng giáo dục, các khoản thu góp của nhà trường tới PHHS hoặc các cuộc tiếp xúc với PHHS khi có giấy mời của nhà trường cần trao đổi khi HS chưa chăm ngoan trong học tập. Đặc biệt công tác phối hợp giữa nhà trường với gia đình và xã hội trong việc tổ chức hoạt động DHTH các môn KHTN cho HS hầu như chưa được các nhà trường và các lực lượng quan tâm, thực hiện.

Tiểu kết chương 2

Thông qua khảo sát, phỏng vấn, quan sát thực tế ở 5 trường THCS thị xã Quảng Yên, gồm các đối tượng là CBQL, giáo viên và học sinh về: Thực trạng nhận thức của CBQL, giáo viên và học sinh về vị trí, vai trò của DHTH các môn KHTN; thực trạng xác định mục tiêu, nội dung, phương pháp, hình thức DHTH các môn KHTN ở các trường THCS thị xã Quảng Yên; thực trạng quản lý hoạt động DHTH các môn KHTN cho thấy: Việc quản lý chỉ đạo thực hiện hoạt động DHTH đã được CBGV các nhà trường quan tâm thực hiện, tuy nhiên việc thực hiện DHTH các môn KHTN trong các nhà trường vẫn chưa được chú trọng đúng mức, chưa được giáo viên và cán bộ quản lý quan tâm thường xuyên. Nguyên nhân là do sự nhận thức chưa đầy đủ của một bộ phận giáo viên và học sinh của các trường; CBQL ở các trường chưa đặt DHTH các môn KHTN vào đúng vị trí dẫn đến việc hoạt động này chưa được quan tâm đúng mức.

Những ưu điểm và tồn tại trong thực trạng công tác quản lý hoạt động DHTH các môn KHTN phụ thuộc vào nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan. Cụ thể, sự thay đổi của Giáo dục và Đào tạo để đáp ứng theo xu thế phát triển hiện nay của xã hội, đòi hỏi người Hiệu trưởng cần tìm một lối đi cho phù hợp và hiệu quả, điều cốt lõi phải thích ứng nhanh trong tình hình mới qua công tác chỉ đạo về đổi mới nội dung và PPDH tích hợp; Tổ chức bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ, GV; Xây dựng kế hoạch giảng dạy cho GV và học tập của HS. Tránh cách làm đối phó, hình thức, kém hiệu quả,… điều đó làm ảnh hưởng đến sự phát triển chung của nhà trường cũng như của toàn xã hội.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 107 trang tài liệu này.

Từ những cơ sở lý luận của chương 1 và nhận định, phân tích thực trạng ở chương 2 nêu trên, chúng tôi tiến hành đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động DHTH các môn KHTN, nhằm làm tốt công tác dạy học và đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay ở các trường THCS thị xã Quảng Yên trong chương 3.

Chương 3

BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC TÍCH HỢP CÁC MÔN KHOA HỌC TỰ NHIÊN Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC

CƠ SỞ THỊ XÃ QUẢNG YÊN TỈNH QUẢNG NINH

3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa

Các biện pháp phải căn cứ vào thực trạng QL của các nhà trường, kế thừa các biện pháp đã được thực hiện nhưng có sự cải tiến cho phù hợp với mục đích yêu cầu của quản lý hoạt động DHTH các môn KHTN.

3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn

Nâng cao chất lượng giáo dục nói chung, chất lượng DHTH các môn KHTN nói riêng trong trường THCS đòi hỏi hiệu trưởng các nhà trường phải tìm ra các biện pháp QL phù hợp với hoàn cảnh, điều kiện, các nguồn lực (nhân lực, vật lực, tài lực), với môi trường thị xã Quảng Yên, trên cơ sở tuân thủ nghiêm ngặt các quy chế của Bộ GD&ĐT.

3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ

Các biện pháp phải là một hệ thống đồng bộ gắn với chức năng QL, được tổ chức hợp lý sao cho tác động có hệ thống và đồng bộ đến các thành tố của quá trình quản lý nói chung và quản lý hoạt động DHTH các môn KHTN nói riêng nhằm tạo ra những thay đổi của quá trình này.

3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi

Yêu cầu này đòi hỏi các biện pháp được đề xuất phải có khả năng áp dụng vào HĐ thực tiễn QL của các trường THCS thị xã Quảng Yên một cách thuận lợi, trở thành hiện thực, đem lại hiệu quả cao trong việc thực hiện các chức năng QL. Để đạt được điều này khi xây dựng biện pháp phải đảm bảo tính khoa học trong quy trình QL với các bước tiến hành cụ thể, chính xác. Các biện pháp phải được đối chiếu với điều kiện triển khai có căn cứ khách quan và có khả năng thực hiện cao. Các biện pháp phải được thực hiện một cách rộng rãi và được điều chỉnh để ngày càng hoàn thiện.

3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo phát huy khả năng của học sinh trong quá trình học tập

Ở độ tuổi này, hứng thú của các em đã hình thành khá rõ rệt, các em đã có hứng thú học tập, nhưng nhiều khi chưa bền vững còn bị ảnh hưởng bởi kết quả học tập (điểm số) hay lời khen của GV. Như vậy, thông qua các tác động đón đầu sự phát triển giáo dục lứa tuổi THCS không chỉ thúc đẩy sự phát triển nhân cách cá nhân mà còn thúc đẩy sự phát triển của xã hội. Tuy nhiên giáo dục không phải là vạn năng, không thể một mình quyết định toàn bộ tiến trình phát triển nhân cách của trẻ. Giáo dục chỉ là một trong những yếu tố ảnh hưởng quan trọng đến sự phát triển nhân cách thông qua những tác động có tính chủ đạo.

Một trong những yêu cầu đổi mới giáo dục của chúng ta hiện nay là phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh. Học sinh là chủ thể nhận thức, chủ thể giáo dục trong mọi hoạt động. Các biện pháp quản lý hoạt động DHTH các môn KHTN cần phải đảm bảo thu hút được tất cả học sinh tham gia, đặc biệt phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh dưới vai trò điều khiển, cố vấn của người giáo viên. Có như vậy hoạt động DHTH các môn KHTN mới đạt hiệu quả cao, mới góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh.

3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động dạy học tích hợp các môn khoa học tự nhiên ở các trường THCS thị xã Quảng Yên tỉnh Quảng Ninh

3.2.1. Kế hoạch hoá công tác quản lý hoạt động dạy học tích hợp các môn khoa học tự nhiên

3.2.1.1. Mục tiêu của biện pháp

Kế hoạch hoá trong QL hoạt động DHTH các môn KHTN là quá trình sắp xếp có tính toán trước một cách khoa học các mục tiêu, nội dung, trình tự tiến hành của chủ thể QL trong một thời gian nhất định. Sự phân công nhân lực, vật lực hợp lý để công tác QL hoạt động DHTH các môn KHTN được tiến hành chủ động, đạt hiệu quả cao nhất. Kế hoạch hoá có vai trò quan

trọng, giúp chủ thể QL có cái nhìn tổng thể, toàn diện về mục tiêu, nội dung và khuynh hướng vận động của việc QL hoạt động DHTH các môn KHTN. Nó cho phép CBQL lựa chọn các biện pháp tối ưu, tiết kiệm nguồn lực để đạt hiệu quả cao nhất. Kế hoạch hoá giúp cho chủ thể QL tiến hành công việc chủ động, tránh tình trạng lúng túng, bị động, quyết định tuỳ tiện khi giải quyết công việc. Kế hoạch hoá QL hoạt động DHTH các môn KHTN còn tạo điều kiện dễ dàng cho CBQL kiểm tra cấp dưới trong thực hiện nhiệm vụ DHTH. Vì vậy trong QL hoạt động DHTH các môn KHTN phải làm tốt công tác xây dựng kế hoạch hoá.

3.2.1.2. Nội dung và cách thức thực hiện biện pháp

a - Nâng cao chất lượng kế hoạch QL hoạt động DHTH các môn KHTN của các trường THCS.

Kế hoạch QL hoạt động DHTH các môn KHTN của các trường THCS được xây dựng hàng năm theo nhiệm vụ năm học. Để xây dựng được kế hoạch QL hoạt động DHTH các môn KHTN phù hợp với thực tiễn, CBQL nhà trường cần phải làm tốt các bước sau:

- Xác định được căn cứ để xây dựng kế hoạch trên cơ sở các yêu cầu của đổi mới GD và đánh giá được thực trạng DHTH các môn KHTN của nhà trường.

- Xác định được vị trí xuất phát của từng khối lớp trong việc thực hiện DHTH các môn KHTN. Đây là yêu cầu quan trọng để xây dựng kế hoạch, nó giúp CBQL đưa ra những mục tiêu phù hợp, những bước đi thích hợp để đạt mục tiêu.

- Phân tích điều kiện kinh tế - xã hội của địa phương, xác định những yêu cầu của cuộc sống đặt ra cho giáo dục, phân tích điều kiện thuận lợi và khó khăn, thời cơ và thách thức đặt ra cho giáo dục và QL hoạt động DHTH các môn KHTN của các nhà trường.

- Nghiên cứu chủ trương, đường lối, nghị quyết của Đảng về phát triển giáo dục, các văn bản pháp quy của nhà nước, chỉ thị, hướng dẫn của ngành về QL HĐGD để định hướng cho QL hoạt động DHTH các môn KHTN.

- Xác định mục đích, mục tiêu cần đạt của hoạt động DHTH các môn KHTN của cả cấp học và từng khối lớp trong giai đoạn hiện nay. Mục tiêu phải được xây dựng trên cơ sở thực trạng đã được phân tích đánh giá ở trên và đảm bảo thực hiện được nhiệm vụ năm học của ngành.

- Mục tiêu QL hoạt động DHTH các môn KHTN khác với mục tiêu DH, mục tiêu DH cấp THCS đã được quy định trong Luật giáo dục, trong chiến lược phát triển, trong chương trình DH cấp THCS. Mục tiêu QL hoạt động DHTH các môn KHTN hướng vào sự thay đổi của hệ thống, thay đổi trong cách dạy, cách học, cách tổ chức và khai thác các nguồn lực con người và vật chất, thay đổi và phát triển các thành tố của quá trình giáo dục.

- Mục tiêu QL hoạt động DHTH các môn KHTN có nhiều cấp độ, trong kế hoạch QL hoạt động DHTH các môn KHTN cần xác định rõ các mục tiêu QL năng lực của GV quy định trong Chuẩn nghề nghiệp. Chú ý đến các mục tiêu nhằm khắc phục những hạn chế trong thực trạng giáo dục và quản lý giáo dục của các nhà trường.

- Để thực hiện được một mục tiêu đề ra cần phải có nhiều biện pháp tác động. Căn cứ vào thực trạng của cấp học, người CBQL phải xác định đâu là khâu yếu nhất, đâu là nguyên nhân khiến hoạt động DHTH các môn KHTN chưa được như mong muốn, chưa đáp ứng được yêu cầu, từ đó đề xuất biện pháp QL tác động lên đối tượng QL.

- Xác định chức năng, nhiệm vụ của các bộ phận trong nhà trường, chức năng nhiệm vụ của CBQL, của GV trong việc thực hiện biện pháp tác động đó như thế nào, xác định cơ chế phối hợp giữa các bộ phận.

- Xác định thời gian hoàn thành, nguồn lực để thực hiện biện pháp đó.

- Xác định các yêu cầu, chuẩn kiểm tra đánh giá, người thực hiện kiểm tra đánh giá từng nội dung QL.

- Quy định chế độ báo cáo kết quả thực hiện kế hoạch, báo cáo hàng tháng, báo cáo cuối kỳ, báo cáo tổng kết năm học của các bộ phận, tổ chuyên môn trong việc tổ chức thực hiện kế hoạch DHTH các môn KHTN.

- Rút kinh nghiệm điều chỉnh kế hoạch khi cần thiết và tiếp tục triển khai.

b. Chỉ đạo cụ thể hóa kế hoạch QL hoạt động DHTH các môn KHTN của nhà trường, của tổ chuyên môn và kế hoạch của cá nhân GV.

- Tổ chức cho CBGV nhà trường học tập Chỉ thị nhiệm vụ năm học của Bộ GD&ĐT và kế hoạch QL hoạt động DHTH của Phòng GD&ĐT để triển khai thực hiện.

- Hiệu trưởng các trường có trách nhiệm cụ thể hoá kế hoạch của Phòng GD&ĐT cho phù hợp với đặc điểm của mỗi trường.

- Duyệt kế hoạch QL hoạt động DHTH các môn KHTN của trường, tổ, nhóm chuyên môn và cá nhân.

c. Chỉ đạo CBGV tổ chức thực hiện kế hoạch QL hoạt động DHTH các môn KHTN

Kế hoạch chỉ đạo của HT trong việc QL hoạt động DHTH các môn KHTN căn cứ vào thực tiễn của từng trường và nhiệm vụ từng năm học. Tuy nhiên, vấn đề giám sát, kiểm tra việc tổ chức thực hiện là rất quan trọng. Để làm tốt việc này HT phải phân công tổ trưởng phụ trách cụ thể từng nhóm chuyên môn và yêu cầu phải có kế hoạch giám sát và báo cáo thường xuyên để ghi nhận hoặc yêu cầu điều chỉnh nếu thấy cần thiết.

3.2.1.3. Điều kiện thực hiện biện pháp

- Cán bộ, giáo viên phải nắm chắc các chỉ thị, nghị quyết của ngành, của địa phương về nhiệm vụ giáo dục của cấp học.

- Có năng lực trong việc thực hiện các chức năng quản lý để xác định thực trạng, thách thức thời cơ để xây dựng kế hoạch có tính khả thi và thực tiễn cao.

- Có đủ các điều kiện đảm bảo như CSVC, kinh phí cho việc thực hiện DHTH các môn KHTN đảm bảo hiệu quả.

- Có sự đồng thuận cao trong CBGV, HS và các tổ chức trong và ngoài nhà trường để xây dựng và thực hiện kế hoạch DHTH các môn KHTN.