Quản lý đội ngũ giáo viên trường trung học phổ thông chuyên trong bối cảnh đổi mới giáo dục

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI

-----  -----

ĐỖ VĂN HÀO

QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN

TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG CHUYÊN TRONG BỐI CẢNH ĐỔI MỚI GIÁO DỤC

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Hà Nội, năm 2021

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI

-----  -----

ĐỖ VĂN HÀO

QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN

TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG CHUYÊN TRONG BỐI CẢNH ĐỔI MỚI GIÁO DỤC

Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số: 9.14.01.14

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

PGS.TS Trần Kiểm

TS. Nguyễn Văn Quốc

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 216 trang tài liệu này.

Hà Nội, năm 2021

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.

Các số liệu và kết quả nêu trong luận án là trung thực và chưa từng công bố trong bất kỳ công trình nào khác.

Tác giả luận án

Đỗ Văn Hào

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc và lời cảm ơn chân thành đến PGS.TS Trần Kiểm và TS Nguyễn Văn Quốc, những người thầy đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận án.

Tôi xin trân trọng cảm ơn Quý lãnh đạo phòng Tổ chức cán bộ các Sở GD&ĐT của 10 tỉnh, thành phố là Hà Nội, Hải Phòng, Hải Dương, Hưng Yên, Bắc Ninh, Vĩnh Phúc, Thái Bình, Nam Định, Hà Nam, Ninh Bình đã nhiệt tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu luận án.

Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu các trường THPT chuyên Nguyễn Trãi (Hải Dương), THPT chuyên Hưng Yên (Hưng Yên), THPT chuyên Biên Hoà (Hà Nam), THPT chuyên Lương Văn Tuỵ (Ninh Bình), THPT chuyên Thái Bình (Thái Bình), THPT chuyên Trần Phú (Hải Phòng), THPT chuyên Lê Hồng Phong (Nam Định), THPT chuyên Bắc Ninh (Bắc Ninh), THPT chuyên Vĩnh Phúc (Vĩnh Phúc), THPT Chu Văn An (Hà Nội), cùng toàn thể quý thầy giáo, cô giáo của các trường tôi tiến hành nghiên cứu, khảo sát, thực nghiệm; và người thân, gia đình đã khuyến khích, động viên, giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận án này.

Tác giả luận án

Đỗ Văn Hào

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU 1

1. Lý do chọn đề tài 1

2. Mục đích nghiên cứu 3

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3

4. Giả thuyết khoa học 3

5. Nhiệm vụ nghiên cứu 3

6. Giới hạn nghiên cứu 4

7. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 5

8. Luận điểm bảo vệ 8

9. Đóng góp mới của luận án 8

10. Cấu trúc luận án 9

CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG CHUYÊN TRONG BỐI CẢNH ĐỔI MỚI GIÁO DỤC 10

1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu 10

1.1.1. Những nghiên cứu về giáo viên trường THPT 10

1.1.2. Những nghiên cứu về GV trường THPT chuyên 13

1.1.3. Những nghiên cứu về quản lý ĐNGV trường THPT chuyên 15

1.1.4. Phân tích những vấn đề đặt ra cho nghiên cứu luận án 18

1.2. Đội ngũ giáo viên trường THPT chuyên trong bối cảnh đổi mới giáo dục19

1.2.1. Khái niệm ĐNGV trường THPT chuyên 19

1.2.2. Giáo viên dạy môn chuyên và Giáo viên dạy môn không chuyên tại trường THPT chuyên 20

1.2.3. Khung năng lực của GV trường THPT chuyên 22

1.2.3.1. Khái niệm về năng lực 22

1.2.3.2. Chuẩn nghề nghiệp GV cơ sở giáo dục phổ thông 23

1.2.3.3. Năng lực của GV trường THPT chuyên theo chuẩn nghề nghiệp GV cơ sở giáo dục phổ thông 24

1.2.4. Đổi mới giáo dục và những yêu cầu đặt ra đối với đội ngũ và quản lý đội ngũ giáo viên trường trung học phổ thông chuyên 30

1.2.4.1. Đặc điểm của Chương trình giáo dục phổ thông mới (2018) 30

1.2.4.2. Đặc điểm giáo dục của trường THPT chuyên trong bối cảnh đổi mới giáo dục35

1.2.4.3. Yêu cầu đặt ra đối với ĐNGV và quản lý ĐNGV trường THPT chuyên trong đổi mới giáo dục 37

1.3. Quản lý ĐNGV trường THPT chuyên trong bối cảnh đổi mới giáo dục 38

1.3.1. Tiếp cận trong quản lý ĐNGV trường THPT chuyên 38

1.3.1.1. Khái niệm quản lý 39

1.3.1.2. Tiếp cận trong quản lý ĐNGV trường THPT chuyên 41

1.3.2. Nội dung quản lý ĐNGV trường THPT chuyên trong bối cảnh đổi mới giáo dục 46

1.3.2.1. Quy hoạch đội ngũ giáo viên 46

1.3.2.2. Tuyển dụng, tuyển chọn GV 48

1.3.2.3. Sử dụng, bổ nhiệm GV theo năng lực 49

1.3.2.4. Đào tạo, bồi dưỡng GV 50

1.3.2.5. Thực hiện chính sách và tạo động lực cho GV phát triển năng lực 52

1.3.2.6. Đánh giá GV dựa vào năng lực 53

1.3.3. Các chủ thể quản lý GV trường THPT chuyên trong bối cảnh đổi mới giáo dục (trong nhà trường THPT chuyên) 56

1.3.3.1. Hiệu trưởng trường THPT chuyên 56

1.3.3.2. Tổ trưởng chuyên môn trường THPT chuyên 58

1.3.3.3. Sự kết hợp trong quản lý ĐNGV của HT, Tổ trưởng chuyên môn 59

1.4. Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý ĐNGV trường THPT chuyên trong bối cảnh đổi mới giáo dục 60

1.4.1. Nhóm yếu tố khách quan 60

1.4.2. Nhóm yếu tố chủ quan 62

Kết luận chương 1 64

CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG CHUYÊN TRONG BỐI CẢNH ĐỔI MỚI GIÁO DỤC 65

2.1. Tổ chức khảo sát 65

2.1.1. Mục đích khảo sát 65

2.1.2. Nội dung khảo sát 65

2.1.3. Phương pháp và công cụ khảo sát 65

2.1.4. Quy mô và địa bàn khảo sát 66

2.1.5. Thang đo và tiêu chí đánh giá 66

2.1.6. Xử lý kết quả khảo sát 67

2.2. Thực trạng ĐNGV trường THPT chuyên tại một số tỉnh đồng bằng sông Hồng .. 67

2.2.1. Thực trạng số lượng GV trường THPT chuyên 67

2.2.2. Thực trạng cơ cấu GV trường THPT chuyên 69

2.2.2.1. Cơ cấu GV trường THPT chuyên theo trình độ đào tạo 69

2.2.2.2. Cơ cấu GV trường THPT chuyên theo thâm niên công tác 70

2.2.3. Thực trạng chất lượng ĐNGV trường THPT chuyên 72

vii

2.2.3.1. Năng lực theo Chuẩn nghề nghiệp của GV trường THPT chuyên 72

2.2.3.2. Năng lực sư phạm của GV trường THPT chuyên 73

2.2.3.3. Năng lực chuyên môn của GV trường THPT chuyên 74

2.2.3.4. Năng lực phát triển cá nhân của GV trường THPT chuyên 76

2.2.3.5. Năng lực nghiên cứu khoa học công nghệ của GV trường THPT chuyên 77

2.2.3.6. Năng lực hoạt động xã hội của GV trường THPT chuyên 78

2.3. Thực trạng quản lý ĐNGV trường THPT chuyên trong bối cảnh đổi mới giáo dục 79

2.3.1. Thực trạng quy hoạch phát triển ĐNGV trường THPT chuyên 79

2.3.2. Thực trạng tuyển dụng GV trường THPT chuyên 81

2.3.3. Thực trạng sử dụng GV trong trường THPT chuyên 84

2.3.4. Thực trạng đào tạo, bồi dưỡng GV trường THPT chuyên 85

2.3.5. Thực trạng tạo động lực làm việc cho GV của HT trường THPT chuyên . 88

2.3.6. Thực trạng hoạt động kiểm tra, đánh giá GV trường THPT chuyên 90

2.3.7. Thực trạng phối hợp quản lý GV giữa HT và Tổ trưởng chuyên môn 92

2.4. Thực trạng ảnh hưởng của các yếu tố đến quản lý ĐNGV trường THPT chuyên 95

2.4.1. Nhóm yếu tố khách quan 96

2.4.2. Nhóm yếu tố chủ quan 97

2.5. Đánh giá chung về công tác quản lý ĐNGV trường THPT chuyên trong bối cảnh đổi mới giáo dục 99

2.5.1. Những kết quả đạt được 99

2.5.2. Những mặt hạn chế 100

2.5.3. Nguyên nhân của hạn chế 102

Kết luận chương 2 103

CHƯƠNG 3 BIỆN PHÁP QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG CHUYÊN TRONG BỐI CẢNH ĐỔI MỚI GIÁO DỤC 104

3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp 104

3.1.1. Đảm bảo tính hệ thống và đồng bộ 104

3.1.2. Đảm bảo tính kế thừa và phát triển 104

3.1.3. Đảm bảo tính thực tiễn và khả thi 104

3.1.4. Đảm bảo tính hiệu quả 104

3.2. Biện pháp quản lý ĐNGV trường THPT chuyên trong bối cảnh đổi mới giáo dục 105

3.2.1. Tổ chức xây dựng Khung năng lực GV trường THPT chuyên dựa theo Chuẩn nghề nghiệp 105

3.2.2. Lập kế hoạch, tuyển dụng GV trường THPT chuyên trên cơ sở vị trí việc làm và yêu cầu công việc 113

3.2.3. Sử dụng, phát huy năng lực của GV cốt cán để phát triển thành chuyên gia trong nhà trường 116

3.2.4. Tổ chức bồi dưỡng GV trường THPT chuyên theo yêu cầu khung năng lực và đổi mới giáo dục 121

3.2.5. Xây dựng môi trường, tạo động lực làm việc và tự phát triển cho ĐNGV trường THPT chuyên 127

3.2.6. Thực hiện đánh giá, xếp loại GV theo Khung năng lực GV trường THPT chuyên. 131

3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp 136

3.4. Khảo nghiệm, thử nghiệm sư phạm 138

3.4.1. Khảo sát tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất 138

3.4.2. Thử nghiệm sư phạm biện pháp đề xuất 142

Kết luận chương 3 152

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 153

1. Kết luận 153

2. Khuyến nghị 155

CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ 157

TÀI LIỆU THAM KHẢO 158

PHỤ LỤC 1