Đảm Bảo Tính Thực Tiễn Và Khả Thi Của Các Biện Pháp

Qua khảo sát cho thấy: Tỉ lệ đánh giá ở mức độ thực hiện tốt và đạt mới chỉ có từ 69.4% đến 81.2% ý kiến đánh giá và có từ 17.6% đến 30.6% đánh giá năng lực quản lý dạy học môn Lịch sử theo hướng trải nghiệm của CBQL nhà trường là chưa đạt đặc biệt là việc chỉ đạo thực hiện kế hoạch dạy học môn Lịch sử theo hướng trải nghiệm, có tới 30.6% ý kiến đánh giá. Qua đó cho thấy việc thực hiện công tác quản lý dạy học môn Lịch sử theo hướng trải nghiệm của CBQL nhiều khi vẫn mang tính hình thức, hoặc chỉ thực hiện khi có sự chỉ đạo từ cấp trên.

Từ thực trạng đã phân tích ở trên, tác giả luận văn rút ra một số đánh giá chung về công tác quản lý dạy học môn Lịch sử theo hướng trải nghiệm của các trường THCS thị xã Đông Triều như sau:

2.5.1. Những điểm mạnh

- Cán bộ lãnh đạo, quản lí, giáo viên và học sinh đã có nhận thức đúng về hoạt động dạy học môn Lịch sử theo hướng trải nghiệm: CBQL, GV, và HS các nhà trường đều xác định được hoạt động trải nghiệm môn Lịch sử là một bộ phận quan trọng trong quá trình giáo dục. Là dịp để mở rộng, củng cố, nâng cao kiến thức, phát triển toàn diện nhân cách người học sinh. Sự nhận thức này là cơ sở cho việc đẩy mạnh những hình thức tổ chức khác nhau, góp phần thực hiện chủ trương giáo dục toàn diện trong nhà trường nói chung và dạy học môn Lịch sửu nói riêng, khích lệ giáo viên và học sinh nỗ lực thi đua dạy tốt, học tốt. Kết quả học tập và rèn luyện của học sinh tăng lên rõ rệt, nhất là chất lượng học sinh khá giỏi.

- Lãnh đạo nhà trường cơ bản đã quan tâm đến dạy học môn Lịch sử theo hướng trải nghiệm và hoạt động này cũng đã mang lại một số kết quả tốt. Nó chứng tỏ có sự thay đổi tích cực trong nhận thức của cán bộ, giáo viên và học sinh.

- Đã phối hợp được với các lực lượng trong và ngoài trường để tổ chức dạy học môn Lịch sử theo hướng trải nghiệm. Trong đó phụ huynh và các đoàn thể xã hội thường xuyên quan tâm, tạo điều kiện thuận lợi và có sự đóng góp để nhà trường tổ chức tốt các hoạt động trải nghiệm cho học sinh.

- Đã có kế hoạch tổ chức trải nghiệm môn Lịch sử: Nhà trường đã có kế hoạch tổ chức và dự kiến xu hướng phát triển của các hình thức tổ chức trải nghiệm, đưa hoạt động này đi vào nề nếp, sắp xếp có tính chuyên môn hoá, tạo sự tự giác chấp hành các chủ trương của nhà trường.

- Trình độ chuyên môn, nghiệp vụ của đội ngũ GV cơ bản đáp ứng yêu cầu thực hiện nhiệm vụ chuyên môn, trong đó có HĐTN, giúp nhà trường tổ chức thành

công các hoạt động trải nghiệm cho học sinh trong đó có hoạt động trải nghiệm môn Lịch sử. Nhà trường có đội ngũ cán bộ quản lý sâu sát về chuyên môn, hoạt động trải nghiệm môn Lịch sử được tổ chức ở các nhà trường thực sự tạo ra bước chuyển biến về chất lượng. Nếu có những biện pháp động viên, khích lệ phù hợp thì chắc chắn kết quả thu được còn cao hơn, số học sinh tham gia còn nhiều hơn.

- Đã tranh thủ được sự quan tâm, tạo điều kiện, chỉ đạo sát sao của chính quyền địa phương, của Phòng, Sở Giáo dục và Đào tạo, của UBND đến hoạt động giáo dục nói chung và hoạt động trải nghiệm môn Lịch sử nói riêng.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 119 trang tài liệu này.

2.5.2. Những điểm yếu

- Năng lực quản lí, tổ chức DH môn Lịch sử theo hướng trải nghiệm của đội ngũ cán bộ quản lí nhà trường và giáo viên còn có những hạn chế, đặc biệt là kỹ năng tổ chức hoạt động và năng lực điều phối hoạt động của học sinh.

- Thời điểm hiện tại các nhà trường chưa có giáo viên giỏi về chuyên môn, nghiệp vụ để thu hút học sinh vào hoạt động mà mình phụ trách, chưa biết gắn kết các bộ môn có liên quan cùng tổ chức các HĐTN để tạo sức hấp dẫn cho học sinh, sự phối hợp trong và ngoài nhà trường chưa thực sự tốt. Học sinh thì hiếu động, áp lực vào cấp III lớn nên các em chỉ thích tham gia trải nghiệm ở những bộ môn thi vào cấp

III. Học sinh trong giai đoạn này có sự thay đổi về tâm lí nên nhiều học sinh thể hiện mình thái quá trước các bạn nhưng cũng có những học sinh ngại thể hiện, tự cô lập mình trước tập thể, ngại giao tiếp.

- Hạn chế về hình thức tổ chức DH môn Lịch sử theo hướng trải nghiệm: Hình thức tổ chức DH môn Lịch sử theo hướng trải nghiệm nhìn chung còn đơn điệu, nghèo nàn, cơ sở vật chất, kinh phí hoạt động thiếu thốn.

- Kế hoạch tổ chức DH môn Lịch sử theo hướng trải nghiệm còn mang tính hình thức, chưa đi sâu vào nghiên cứu hứng thú của học sinh đối với các vấn đề liên quan, xây dựng chương trình còn chưa thể hiện tính sáng tạo, cập nhật thông tin của xã hội chưa cao.

- Các điều kiện cho DH môn Lịch sử theo hướng trải nghiệm còn chưa được đầu tư thoả đáng. Chỉ đạo và giám sát DH môn Lịch sử theo hướng trải nghiệm còn chưa sát, một số giáo viên ít kinh nghiệm, chưa có chỉ dẫn cụ thể cho họ, việc giám sát, nhắc nhở còn chưa được làm thường xuyên. Trong mỗi hoạt động việc kiểm tra còn mang tính hình thức. Sau mỗi hoạt động, vì lý do công việc bề bộn nên việc đánh giá, tổng kết, rút kinh nghiệm còn chưa được coi trọng nên việc khen thưởng còn chưa kịp thời.

- Hạn chế trong công tác tổ chức, chỉ đạo hoạt động chưa đồng bộ còn có một số nội dung chưa được tiến hành thường xuyên. Tổ chức, quản lý chỉ đạo còn chưa chặt chẽ, việc kiểm tra, đánh giá chưa thường xuyên, công tác tổng kết, rút kinh nghiệm chưa được quan tâm đúng mức.

2.5.3. Nguyên nhân

Nhận thức của một bộ phận giáo viên về vai trò và ý nghĩa của DH môn Lịch sử theo hướng trải nghiệm trong việc hình thành và phát triển toàn diện cho HS chưa sâu sắc. Vì vậy, vẫn còn những học sinh chưa nhận thức đúng tầm quan trọng của DH môn Lịch sử theo hướng trải nghiệm.

Một số GV còn thiếu nhiệt tình, ngại đổi mới, một số khác thì hạn chế về năng lực, thiếu sáng tạo trong công việc nên không đầu tư cho hoạt động.

Áp lực thực hiện nội dung chương trình GD chính khóa cao, dẫn đến ngại tổ chức các HĐTN cho học sinh.

Cơ chế kiểm tra, đánh giá chưa tạo động lực cho HĐTN, chưa có chế tài xử lý nếu không tổ chức hoạt động.

2.5.4. Các vấn đề cần giải quyết

Qua việc phân tích những điểm mạnh, điểm yếu và nguyên nhân dẫn đến những điểm yếu đó, chúng tôi nhận thấy những vấn đề cần giải quyết như sau:

- Phải nâng cao hơn nữa nhận thức của cán bộ giáo viên, học sinh về DH môn Lịch sử theo hướng trải nghiệm trong các nhà trường.

- Chú trọng việc bồi dưỡng năng lực tổ chức các hoạt động trải nghiệm môn Lịch sử cho học sinh của giáo viên: lập kế hoạch cụ thể, xây dựng chương trình, chuẩn bị các yếu tố phục vụ cho HĐTN, phân công nhiệm vụ,...

- Nâng cao năng lực quản lý của cán bộ quản lý: duyệt kế hoạch, tổ chức chỉ đạo, kiểm tra, đánh giá, khen thưởng,..để có khả năng quản lý tốt các HĐ trong trường trong đó có quản lý DH môn Lịch sử theo hướng trải nghiệm.

- Hình thức, nội dung của các HĐTN môn Lịch sử phải phong phú; đa dạng; phù hợp với nhu cầu tâm sinh lý lứa tuổi của học sinh, yêu cầu đổi mới của xã hội, sự đổi mới phương pháp dạy học.

- Phải tạo dựng được sự phối hợp chặt chẽ ba môi trường giáo dục: gia đình - nhà trường - xã hội.

- Giải quyết được vấn đề kinh phí và cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động DH môn Lịch sử theo hướng trải nghiệm.

Tiểu kết chương 2

Với việc nghiên cứu hồ sơ quản lý, điều tra khảo sát, phỏng vấn, xử lý các số liệu khảo sát ở các trường THCS thị xã Đông Triều, thông qua các đối tượng là CBQL, GV, HS và các lực lượng xã hội khác có ảnh hưởng tới công tác quản lý DH môn Lịch sử theo hướng trải nghiệm, tác giả nhận thấy: Các trường THCS thị xã Đông Triều đã tổ chức được DH môn Lịch sử theo hướng trải nghiệm theo một số hình thức và phương pháp nhất định. Trong quản lý đã tiến hành lập kế hoạch hoạt động; phân công và phối hợp các lực lượng trong việc thực hiện; Thường xuyên đôn đốc, động viên, bước đầu tạo điều kiện cho GV trong tổ chức DH môn Lịch sử theo hướng trải nghiệm. Tuy nhiên, so với yêu cầu thực hiện các hoạt động GD trong nhà trường, DH môn Lịch sử theo hướng trải nghiệm ở các trường trường THCS thị xã Đông Triều vẫn chưa được quan tâm đầu tư đúng mức; Nội dung và hình thức tổ chức DH môn Lịch sử theo hướng trải nghiệm cho học sinh còn nghèo nàn, đơn điệu. Việc quản lý DH môn Lịch sử theo hướng trải nghiệm của đội ngũ CBGV còn chưa đi vào nề nếp và có chiều sâu, chưa thực sự đóng góp nhiều cho việc nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện của nhà trường.

DH môn Lịch sử theo hướng trải nghiệm chưa được thực hiện một cách toàn diện khoa học, từ việc xây dựng chương trình kế hoạch, bồi dưỡng đội ngũ CBQL, GV, huy động các lực lượng giáo dục, kiểm tra đánh giá kết quả hoạt động. Điều này đã ảnh hưởng rất lớn tới chất lượng và hiệu quả của DH môn Lịch sử theo hướng trải nghiệm và ảnh hưởng tới chất lượng giáo dục toàn diện của nhà trường.

Nguyên nhân là do sự nhận thức chưa đầy đủ về vai trò, tầm quan trọng của HĐTN môn Lịch sử đối với sự phát triển bền vững và toàn diện nhân cách trí tuệ học sinh của một bộ phận giáo viên, học sinh nhà trường. HĐTN chưa phải là yêu cầu bắt buộc đối với môn học.

Mặt khác CBQL nhà trường cũng chưa áp dụng các biện pháp quản lý DH môn Lịch sử theo hướng trải nghiệm một cách đồng bộ dẫn đến đến sự đơn điệu, nghèo nàn về nội dung và hình thức hoạt động nên chưa thu hút được nhiều HS tham gia từ đó hiệu quả mang lại không cao.

Để nâng cao hiệu quả quản lý DH môn Lịch sử theo hướng trải nghiệm ở các trường THCS thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh, tác giả đã xác định một số vấn đề cần giải quyết. Đây là cơ sở để tác giả đề xuất các biện pháp quản lý ở chương 3.

Chương 3

BIỆN PHÁP QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ

THEO HƯỚNG TRẢI NGHIỆM Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THỊ XÃ ĐÔNG TRIỀU, TỈNH QUẢNG NINH‌

3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp

3.1.1. Đảm bảo tính thực tiễn và khả thi của các biện pháp

Các biện pháp QL được đề xuất phải tính đến các điều kiện, hoàn cảnh, môi trường khách quan, chủ quan của các trường THCS trên địa bàn thị xã hiện tại và tương lai. Việc thực hiện các biện pháp phải đảm bảo nguyên tắc DH, không thay đổi chương trình DH, đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng DH môn học.

Bên cạnh đáp ứng tính thực tiễn, các biện pháp QL còn phải đáp ứng được tính khả thi, bởi không đảm bảo được điều này thì các biện pháp có viết hay đến mấy cũng không có giá trị áp dụng vào thực tiễn QL hoạt động dạy học bộ môn. Để đảm bảo tính thực tiễn thì các biện pháp phải phù hợp với các quy chế, quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo; phù hợp với mục tiêu giáo dục môn học, bậc học...

3.1.2. Đảm bảo tính hiệu quả của các biện pháp

Nguyên tắc này đòi hỏi các biện pháp được đề xuất phải phù hợp với điều kiện của các trường THCS ở thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh phù hợp với yêu cầu đổi mới của giáo dục cấp THCS hiện nay. Các biện pháp được đề xuất phải có khả năng áp dụng vào thực tiễn hoạt động quản lý HĐDH môn Lịch sử theo hướng trải nghiệm của các trường THCS thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh một cách thuận lợi, đem lại hiệu quả cao trong việc thực hiện. Các biện pháp đề xuất phải được kiểm chứng, khảo sát khách quan, có căn cứ và có khả năng thực hiện một cách rộng rãi và được điều chỉnh kịp thời với thực tiễn.

3.1.3. Đảm bảo tính đặc thù môn học

Các biện pháp cần phải nhằm vào việc hình thành và phát triển nhân cách của HS theo đúng mục tiêu giáo dục của cấp học, được thể hiện rõ trong mục tiêu giáo dục tổng thể nói chung, cũng như mục tiêu chương trình môn Lịch sử nói riêng. Nguyên tắc này đòi hỏi mục tiêu GD của nhà trường phải là “thước đo”, là chuẩn để đánh giá hiệu quả của các giải pháp quản lý HĐDH môn Lịch sử theo hướng trải nghiệm ở trường THCS.

3.1.4. Đảm bảo tính toàn diện và đồng bộ của các biện pháp

Đảm bảo tính toàn diện và đồng bộ là một trong những nguyên tắc hết sức cơ bản. Nguyên tắc này xuất phát từ cơ sở lý luận: quá trình DH là một chỉnh thể, có cấu trúc gồm nhiều thành tố, mỗi thành tố lại có vị trí xác định, có chức năng riêng, chịu những những yếu tố tác động khác nhau và chúng có quan hệ thống nhất, biện chứng với nhau; do đó, muốn nâng cao chất lượng hoạt động DH thì các nhà QL phải tìm được các biện pháp tác động đồng bộ đến tất cả các khâu của hệ thống.

Để có được những biện pháp đáp ứng được yêu cầu này thì phải có cách nhìn toàn diện, hệ thống, đồng bộ các mối quan hệ của hoạt động QL dạy học môn học dưới những góc độ khác nhau, từ đó mới đề ra được các biện pháp QL phù hợp.

Ngoài ra, chỉ khi thực hiện đồng bộ các biện pháp mới phát huy được thế mạnh của từng biện pháp trong việc nâng cao chất lượng DH nói chung và chất lượng Dh môn Lịch sử theo hướng trải nghiệm nói riêng ở các trường THCS thị xã Đông Triều.

3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Lịch sử theo hướng trải nghiệm ở các trường THCS thị xã Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh.

3.2.1. Tăng cường nâng cao nhận thức cho CBQL, GV, HS và các lực lượng giáo dục về tầm quan trọng của dạy học theo hướng trải nghiệm ở trường THCS

3.2.1.1. Mục tiêu của biện pháp

Làm cho mọi CBGV và các lực lượng liên quan hiểu rõ tầm quan trọng và trách nhiệm của mình trong thực hiện các HĐTN, nhận thức rõ về nội dung, hình thức tổ chức và yêu cầu về năng lực cần có của người giáo viên để tổ chức DH môn Lịch sử theo hướng trải nghiệm cho học sinh. Theo đó sẽ chủ động đổi mới tổ chức hoạt động để nâng cao hiệu quả DH môn Lịch sử.

Giúp cho HS có được động cơ học tập đúng đắn, ý thức học tập tự giác, nghiêm minh; tạo niềm vui, hứng thú trong học tập và ý chí vươn lên của HS; xây dựng được phương pháp học tập phù hợp, hiệu quả.

3.2.1.2. Nội dung và cách thực hiện biện pháp

Phải giúp cho HS và các lực lượng GD:

- Nhận thức đúng vai trò của HĐTN đối với quá trình GD toàn diện.

- Thấy được sự cần thiết phải tổ chức hiệu quả của hoạt động DH môn Lịch sử theo hướng trải nghiệm trong trường THCS.

- Ủng hộ, sẵn sàng đóng góp, huy động nguồn lực và phối hợp tham gia vào quá trình DH môn Lịch sử theo hướng trải nghiệm có hiệu quả.

Tổ chức học tập, nghiên cứu một cách nghiêm túc các văn kiện của Đảng, Nhà nước về giáo dục và đào tạo, quán triệt một cách sâu sắc để cán bộ, giáo viên thấu hiểu và thống nhất quan điểm trong công tác quản lý, tổ chức hoạt động dạy học, hoạt động trải nghiệm, tránh nhìn nhận một cách phiến diện.

Các nhà quản lý đặc biệt là các cán bộ lãnh đạo cần hiểu rõ các chức năng giáo dưỡng, giáo dục và phát triển trong quá trình đào tạo là quan trọng hơn cả, cần phải được đối xử một cách bình đẳng, được quan tâm ngang nhau, không được xem nhẹ chức năng nào, để từ đó họ có định hướng đúng đắn trong công tác chỉ đạo hoạt động quản lý quá trình DH môn Lịch sử theo hướng trải nghiệm của nhà trường.

Tổ chức các buổi tập huấn về DH môn Lịch sử theo hướng trải nghiệm ở trường THCS, từ đó nâng cao nhận thức cho giáo viên về HĐTN: Mục tiêu hoạt động, nội dung hoạt động, cách thức tổ chức hoạt động, vai trò của giáo viên trong tổ chức hoạt động và ý nghĩa của DH môn Lịch sử theo hướng trải nghiệm đối với phát triển nhân cách học sinh và nâng cao chất lượng giáo dục THCS.

Hiệu trưởng nhà trường, giáo viên, các lực lượng giáo dục cần phải tuyên truyền để giúp các em học sinh hiểu được yêu cầu của xã hội ngày nay đòi hỏi người lao động không chỉ có trình độ mà còn phải có khả năng giao tiếp, khả năng thích ứng… Để nâng cao nhận thức và thu hút đông đảo HS tham gia nếu chỉ dùng lý lẽ không chưa chắc đã mang lại hiệu quả mà nên tuyên truyền dưới dạng tổ chức hoạt động vui chơi: “Rung chuông vàng”, “Thi hùng biện”,… kết hợp với tổ chức trò chơi, giao lưu văn nghệ… phù hợp với đặc thù của môn học, liên môn với đặc điểm lứa tuổi HS và cơ sở vật chất, kinh phí của từng trường, từng địa phương.

Để thực hiện tốt DH môn Lịch sử theo hướng trải nghiệm, sự nhận thức của cha mẹ HS sẽ tạo điều kiện cho HS cùng phối hợp với nhà trường tổ chức tốt các hoạt động cho các em. Do vậy, thông qua kỳ họp phụ huynh cần giúp cho họ hiểu rõ vai trò của DH môn Lịch sử theo hướng trải nghiệm với sự hình thành nhân cách HS, rèn luyện tính chủ động sáng tạo, củng cố, mở rộng kiến thức, giúp thư giãn, thoải mái sau những giờ học căng thẳng. Đồng thời, sau những trải nghiệm về kiến thức Lịch sử học sinh sẽ hiểu bài một cách sâu sắc hơn, sẽ có được một số kỹ năng: kỹ năng giao tiếp, kỹ năng tự kiểm tra, đánh giá; kỹ năng sống hoà nhập và nhiều kỹ năng khác nữa… cũng giúp cho cha mẹ HS nhận thức đúng HĐTN chính là thời gian củng cố, khắc sâu kiến thức đã học, tạo cho các em sự tự tin trước bạn bè thầy cô và các tình huống xảy ra trong quá trình hoạt động.

Cung cấp cho cha mẹ HS những kiến thức, thông tin về xu thế GD thế giới, bài học các nước đã thành công bằng con đường đầu tư cho GD. Đầu tư cho GD là đầu tư cho tương lai, là tài nguyên của mỗi đất nước, tài sản của mỗi gia đình. Để PHHS tạo điều kiện cho con em mình tham gia HĐTN có hiệu quả cung cấp cho phụ huynh kiến thức về đặc điểm tâm lý lứa tuổi HS THCS, nắm được chương trình đào tạo của nhà trường, yêu cầu của GD & ĐT bằng nhiều hình thức thông qua buổi họp phụ huynh, toạ đàm, trò chuyện riêng khi tiếp xúc với PHHS.

Cách thức mời PHHS cùng tham gia một số hoạt động: giúp phụ huynh cảm nhận đầy đủ hơn về vai trò của HĐTN từ đó tuyên truyền tới các phụ huynh khác. Ví dụ: tổ chức “Tham quan một số di tích lịch sử”,“Toạ đàm”… những hình thức mà nhà trường chưa có điều kiện hoặc nhờ họ huy động các doanh nghiệp đóng trên địa bàn tài trợ cho chương trình và trực tiếp tham gia chương trình để họ có cái nhìn đầy đủ hơn.

3.2.1.3. Điều kiện thực hiện biện pháp

Để biện pháp nâng cao nhận thức cho các lực lượng GD về tầm quan trọng của DH môn Lịch sử theo hướng trải nghiệm cần một số điều kiện sau:

- Hiệu trưởng trường THCS cần nhận thức đúng đắn và thấy được tầm quan trọng của HĐTN nói chung và DH môn Lịch sử theo hướng trải nghiệm nói riêng. Từ đó có kế hoạch cụ thể cho việc bồi dưỡng về nhận thức cũng như nghiệp vụ cho cán bộ Đoàn - Đội, GVCN, GVBM, tổ trưởng, nhóm trưởng chuyên môn hiểu và biết cách thực hiện tốt khi tổ chức các HĐTN cho học sinh.

- Hiệu trưởng cần chỉ đạo xây dựng các tiêu chí thi đua cho hoạt động DH theo hướng trải nghiệm, trong đó có DH môn Lịch sử theo hướng trải nghiệm một cách cụ thể từ các tổ chức đoàn thể, GVBM đến các em HS toàn trường.

- Cần sự giúp đỡ của các cấp trên về kinh nghiệm quản lý và tổ chức HĐTN.

- Cần sự quan tâm hơn trong việc chi kinh phí khi tổ chức các lớp tập huấn bồi dưỡng nghiệp vụ cho các lực lượng GD, đảm bảo nguồn kinh phí khen thưởng động viên học tập, thăm quan, trải nghiệm giúp HS có điều kiện được giao lưu, học hỏi kinh nghiệm học tập và rèn luyện.

- Giáo viên bộ môn phải nhận thức đúng về HĐTN và có kế hoạch tuyên truyền thuyết phục cha mẹ học sinh tham gia.