Nhóm Giải Pháp Về Quyết Toán Chi Ngân Sách Nhà Nước Cho Đầu Tư Xây Dựng Cơ

Thực hiện nghiêm chỉnh quy định về mốc thời gian trong đấu thầu, từ khâu cung cấp thông tin, đánh giá, trình, thẩm định và phê duyệt các nội dung trong đấu thầu, nhằm đẩy nhanh tiến độ dự án, bảo đảm chất lượng thiết bị và công trình. Thực hiện nghiêm các qui định của BQP trong phân cấp trách nhiệm thực hiện đấu thầu. Tăng cường hơn nữa vai trò của chủ đầu tư và ban quản lý dự án theo hướng tạo sự chủ động, linh hoạt trong tổ chức thực hiện đấu thầu. Thực hiện phân cấp mạnh trong đấu thầu với việc giao nhiều quyền hơn cho chủ đầu tư quyết định, tạo ra sự khép kín trong đầu tư. Vì vậy cần nghiên cứu, ban hành quy định về việc các cơ quan chức năng tham gia giám sát công tác đấu thầu của chủ đầu tư.

Chấn chỉnh việc lập, thẩm định và phê duyệt kế hoạch đấu thầu, không chia nhỏ gói thầu để tổ chức chỉ định thầu. Cần áp dụng rộng rãi các hình thức đấu thầu để tăng cường tính cạnh tranh, công khai, minh bạch. Kịp thời cập nhật những thay đổi về chi phí nhân công, máy thi công, giá nguyên vật liệu, giá ngoại tệ để tạo điều kiện thuận lợi cho công tác đấu thầu.

Việc lựa chọn hình thức hợp đồng phải phù hợp với gói thầu, tránh tình trạng phải điều chỉnh, làm chậm tiến độ, gây lãng phí. Các điều khoản của hợp đồng được ký kết phải đảm bảo tính pháp lý cao, bao hàm những nội dung chủ yếu theo qui định, chú trọng việc ký kết hợp đồng đối với hình thức chỉ định thầu. Tuân thủ đúng các qui định, hướng dẫn của Nhà nước về ký kết và thực hiện hợp đồng xây dựng.

(3) Giao dự toán chi NSNN cho ĐTXDCB ra kho bạc để kiểm soát, thanh toán: Hiện nay, Phòng Tài chính Quân chủng chịu trách nhiệm kiểm soát, thanh toán chi ngân sách nhà nước cho đầu tư xây dựng cơ bản bằng hình thức rút dự toán từ kho bạc nhà nước đối với nguồn vốn quốc phòng thường xuyên, quy định này yêu cầu Phòng Tài chính Quân chủng phải gắn trách nhiệm kiểm soát, làm nhiệm vụ của kho bạc nhà nước. Tuy nhiên Phòng Tài chính Quân chủng chỉ kiểm soát về trình tự, thủ tục, không chịu trách nhiệm về tính đúng đắn, trung thực, khách quan của nội dung thanh toán và khối lượng xây dựng cơ bản hoàn thành do đơn vị đề nghị. Điều đó không giải quyết được vấn đề khi chủ đầu tư, tư vấn giám sát và nhà thầu bắt tay nhau đề nghị thanh toán khi khối lượng hoàn thành chưa đầy đủ, để giải quyết vấn đề này, cần mạnh dạn giao dự toán chi ngân sách nhà nước cho đầu tư xây dựng cơ bản ra kho bạc nhà nước nơi chủ đầu tư mở tài khoản, kho bạc nhà

nước giữ vai trò cơ quan kiểm soát, thanh toán theo quy định hiện hành để đảm bảo tính công khai, minh bạch trong hoạt động thanh toán, Phòng Tài chính chỉ thực hiện nhiệm vụ kiểm soát đối với các dự án có yêu cầu bảo về bí mật nhà nước: công trình chiến đấu, công trình huấn luyện chiến đấu....

(4) Tuân thủ quy trình cấp phát, thanh toán: Trong giai đoạn khảo sát, mặc dù cơ chế, chính sách về kiểm soát, thanh toán chi ngân sách nhà nước cho đầu tư xây dựng cơ bản có nhiều thay đổi, hình thức cấp phát có tính đặc thù nhưng công tác kiểm soát, thanh toán ở Quân chủng Phòng không - Không quân đã đạt được nhiều kết quả tích cực, việc tạm ứng cho các hợp đồng được khống chế ở mức vừa phải, phù hợp với quy định của Nhà nước về hợp đồng xây dựng, hạn chế được rủi ro về thanh khoản trong thực hiện hợp đồng. Tuy nhiên việc thanh toán một số dự án còn chậm về trình tự, thủ tục, nhất là các dự án có điều chỉnh tổng mức đầu tư; công tác nghiệm thu giữa chủ đầu tư, nhà thầu và tổng hợp giá trị khối lượng hoàn thành để hoàn tất thủ tục thanh toán ngân sách còn chậm. Trong quá trình thực hiện dự án đã phát sinh nhiều vấn đề (như khối lượng thay đổi, chênh lệch giá vật liệu, hệ số nhân công điều chỉnh.....) phải giải quyết qua nhiều nhiều thủ tục nên ảnh hưởng rất lớn tới việc thanh toán. Số dự toán ngân sách giải ngân, thanh toán khối lượng hoàn thành khó sát với thực tế, vì chỉ kiểm soát thanh toán trên hồ sơ. Để tiếp tục phát huy những kết quả đã đạt được, khắc phục những tồn tại, hạn chế trong quản lý cấp phát, thanh toán, từ đó nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách nhà nước cần triển khai thực hiện một số nội dung sau:

Một là, công tác cấp phát, thanh toán ngân sách nhà nước cho đầu tư xây dựng cơ bản cần chấp hành theo đúng quy định của Luật Ngân sách nhà nước, Luật đầu tư công, Nghị định 99/2021/NĐ-CP ngày 11/11/2021 của Chính phủ quy định về quản lý, thanh toán, quyết toán dự án sử dụng vốn đầu tư công. Việc cấp phát, thanh toán ngân sách đầu tư xây dựng cơ bản phải trên cơ sở hợp đồng và dự toán ngân sách được giao, đề cao trách nhiệm của các chủ đầu tư trong giám sát thi công, quản lý chất lượng công trình và công tác nghiệm thu thanh toán khối lượng. Chấp hành nghiêm các nguyên tắc thanh toán theo quy định của Bộ Quốc phòng về quản lý, cấp phát, thanh toán ngân sách đầu tư xây dựng cơ bản cấp phát qua hệ thống tài chính quân đội và các quy định về thanh toán ngân sách cho đầu tư xây dựng cơ

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 193 trang tài liệu này.

bản của Chính phủ, Bộ Tài chính đối với nguồn ngân sách cấp phát qua kho bạc nhà nước. Mặt khác, đối với những dự án do bộ Quốc phòng kiểm soát, thanh toán do các chủ đầu tư ở xa, hồ sơ đề nghị thanh toán chủ yếu gửi qua đường công văn, vì vậy trong vòng 3 ngày kể từ ngày nhận hồ sơ đề nghị thanh toán, cơ quan thanh toán tiến hành xem xét, thanh toán cho nhà thầu theo đề nghị của đơn vị. Việc thanh toán tiến hành theo nguyên tắc: thanh toán trước, kiểm soát sau, ở từng lần thanh toán, và kiểm soát trước, thanh toán sau, ở lần thanh toán cuối cùng. Tuy nhiên, để đảm bảo việc thanh toán được chặt chẽ và chính xác cần thiết phải tiến hành kiểm tra đột xuất tại công trường ở những thời điểm cuối năm hoặc khi phát hiện có dấu hiệu kê khai khống khối lượng thực hiện để xin thanh toán.

Hai là, kiểm soát chặt chẽ hồ sơ thanh toán ban đầu: Hồ sơ ban đầu là vô cùng quan trọng để công tác kiểm soát chi ngân sách nhà nước cho đầu tư xây dựng cơ bản được thông suốt, an toàn và đảm bảo tính hiệu quả trong việc xuất quỹ NSNN. Việc kỉểm tra hồ sơ ban đầu được xem như là yêu cầu bắt buộc của cơ quan kiểm soát thanh toán. Kết quả kiểm tra phải được thông báo chính thức bằng văn bản tới những đối tượng liên quan để có cơ sở hoàn thiện, chỉnh sửa, không làm ảnh hưởng đến việc kiểm soát thanh toán sau này. Nội dung kiểm soát cần được hoàn thiện theo hướng như sau:

- Việc kiểm tra tính pháp lý của hồ sơ cán bộ phụ trách thanh toán tiến hành cùng với kiểm tra các dự toán trúng thầu và nếu có sai sót cần thông báo bằng văn bản chính thức cho các bên liên quan để tiến hành điều chỉnh lại giá trúng thầu.

- Để kiểm tra, kiểm soát hồ sơ thanh toán giá trị khối lượng xây dựng hoàn thành trở thành một giải pháp hữu hiệu trong quản lý dự án xây dựng, cần quy định rõ trách nhiệm cụ thể cho từng phòng, ban và cán bộ chuyên môn đối với từng khâu trong quy trình để làm cơ sở xử lý các vi phạm trong quá trình thực hiện. Phân công bộ phận tư vấn giám sát, cán bộ kỹ thuật bên A chịu trách nhiệm kiểm tra khối lượng, thời điểm nghiệm thu các công việc hoàn thành; cán bộ tài chính chịu trách nhiệm kiểm tra việc áp dụng định mức, đơn giá trong phần tính toán giá trị khối lượng.

(5) Đẩy nhanh tiến độ giải ngân dự toán chi ngân sách nhà nước cho đầu tư xây dựng cơ bản: Trong giai đoạn khảo sát, mặc dù Quân chủng Phòng không -

Không quân đã nỗ lực, chỉ đạo quyết liệt, đồng bộ công tác giải ngân, chủ động phối hợp chặt chẽ với các chủ đầu tư, nhà thầu để tháo gỡ khó khăn vướng mắc tuy nhiên tỉ lệ giải ngân thấp làm giảm hiệu quả sử dụng ngân sách nhà nước cho đầu tư xây dựng cơ bản, gây lãng phí nguồn lực, ảnh hưởng đến kết quả thực hiện nhiệm vụ của Quân chủng. Kết quả giải ngân thấp do nhiều nguyên nhân, có nguyên nhân khách quan, tuy nhiên nguyên nhân chủ quan vẫn là chủ yếu, nhất là các tồn tại, hạn chế trong công tác quản lý, điều hành, tổ chức thực hiện. Một số chủ đầu tư chưa phát huy đầy đủ vai trò, trách nhiệm người đứng đầu cơ quan, đơn vị, công tác lập dự toán chi ngân sách đầu tư xây dựng cơ bản chưa sát với thực tế và khả năng giải ngân; công tác chuẩn bị đầu tư, đấu thầu lựa chọn nhà thầu chậm, giải phóng mặt bằng chưa được giải quyết dứt điểm. Để đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án đầu tư xây dựng cơ bản thì cấp ủy, người đứng đầu các cơ quan, đơn vị cần xác định việc đẩy mạnh giải ngân dự toán ngân sách là một trong những nhiệm vụ chính trị trọng tâm của đơn vị. Kết quả giải ngân dự án đầu tư xây dựng cơ bản là một trong những căn cứ quan trọng để đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ của các cơ quan, đơn vị và cá nhân được phân công quản lý. Qua đó tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong việc giải ngân, đề cao vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu, rà soát việc phân bổ dự toán ngân sách cho các dự án phù hợp với tiến độ thực hiện và khả năng giải ngân, bảo đảm trọng tâm, trọng điểm, không dàn trải, manh mún, kéo dài, đảm bảo sự đồng bộ giữa tỷ lệ giải ngân và bảo đảm chất lượng công trình và hiệu quả sử dụng ngân sách nhà nước. Tập trung đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng, tiến độ thi công, tháo gỡ các khó khăn vướng mắc trong tổ chức thực hiện; tổ chức nghiệm thu, thanh toán ngay khi có khối lượng xây dựng cơ bản hoàn thành; chủ động rà soát điều chuyển dự toán ngân sách theo thẩm quyền giữa các dự án chậm giải ngân sang các dự án có khả năng giải ngân tốt hơn, còn thiếu ngân sách. Có chế tài xử lý nghiêm khắc các chủ đầu tư, Ban quản lý dự án, tổ chức, cá nhân cố tình gây khó khăn, cản trở, làm chậm tiến độ giao dự toán ngân sách, thực hiện và giải ngân ngân sách cho đầu tư xây dựng cơ bản. Thay thế kịp thời những cán bộ yếu kém về năng lực, trì trệ, gây nhũng nhiễu, tiêu cực, kiên quyết xử lý các hành vi tiêu cực trong quản lý đầu tư xây dựng cơ bản.

(6) Xây dựng phương pháp kiểm tra, kiểm soát thanh toán chi ngân sách nhà nước cho đầu tư xây dựng cơ bản cụ thể theo tình hình thực tế:

- Kiểm tra khối lượng để xác định đúng đắn, khách quan khối lượng được thanh toán có đúng hay không, đúng cần đối chiếu, so sánh:

+ Khối lượng ghi trong hồ sơ thiết kế (bản vẽ và dự toán) với khối lượng ghi trong biên bản nghiệm thu tương ứng.

+ Khối lượng thể hiện trong bản vẽ hoàn công với khối lượng ghi trong biên bản nghiệm thu.

+ Khối lượng ghi trong biên bản nghiệm thu với bảng kê chi tiết khối lượng thực hiện.

- Kiểm tra việc xác định giá trị khối lượng thực hiện có đúng hay không đúng cần đối chiếu, so sánh:

+ Giá trị khối lượng thực hiện trong bản tính thanh toán với giá trị khối lượng tương ứng được thể hiện trong dự toán thiết kế (đối với công trình chỉ định thầu) hoặc trong hồ sơ trúng thầu (đối với công trình đấu thầu).

+ Việc áp dụng, vận dụng các định mức khi tính toán giá trị theo định mức sử dụng vật liệu, nhân công, máy thi công trong bảng thanh toán với định mức dự toán xây dựng cơ bản của Bộ Xây dựng, đinh mức ngành.

+ Việc áp dụng giá cả vật liệu xây dựng do Sở Tài chính hoặc Liên Sở Tài chính - Xây dựng thông báo tại thời điểm nghiệm thu trong bản thanh toán (đối với công trình chỉ định thầu).

+ Việc áp dụng, vận dụng các định mức khi tính toán các giá trị phụ phí (chi phí chung, chi phí thiết kế, chi phí tư vấn giám sát, tư vấn đấu thầu, quản lý dự án...): cách vận dụng, độ chính xác khi tính nội suy, điều chỉnh lại định mức khi giá trị xây lắp thay đổi.

- Trong quá trình kiểm tra hồ sơ thanh toán khối lượng xây dựng hoàn thành, cần kiên quyết từ chối thanh toán, yêu cầu đơn vị nhận thầu đưa ra khỏi hồ sơ thanh toán những khối lượng và giảm bớt giá trị:

+ Khối lượng không có trong hồ sơ thiết kế được duyệt và cũng chưa có quyết định phê duyệt bổ sung.

+ Khối lượng tuy có trong hồ sơ thiết kế được duyệt nhưng thực tế không thực hiện và không được thể hiện trên bản vẽ hoàn công.

+ Giá trị tăng do áp dụng sai các định mức quy định về sử dụng vật liệu, nhân công và máy thi công.

+ Giá trị tăng do áp dụng sai giá cả thông báo tại thời điểm nghiệm thu: sai sót này có thể là do áp dụng sai biểu giá hoặc chọn biểu giá ở thời điểm cao để áp giá tính toán tại thời điểm giá thấp hoặc nhà thầu bỏ qua việc tính toán những vật tư có giá giảm so với đơn giá gốc.

+ Tính sai các định mức tỷ lệ phụ phí do áp dụng sai định mức hoặc sai giá trị khối lượng, dẫn đến tính sai các kết quả tính toán phụ phí.

4.3.5. Nhóm giải pháp về quyết toán chi ngân sách nhà nước cho đầu tư xây dựng cơ bản

(1) Nâng cao chất lượng quyết toán niên độ năm

Quyết toán ngân sách nhà nước cho đầu tư xây dựng cơ bản theo niên độ ngân sách hàng năm của từng dự án, QC PK-KQ phải thực hiện nghiêm quy trình quyết toán theo niên độ ngân sách năm, chỉ tổng hợp quyết toán đối với những hạng mục đã nghiệm thu khối lượng hoàn thành, đầy đủ hồ sơ chứng từ quản lý chất lượng, hồ sơ quyết toán, thẩm định chặt chẽ giá trị đề nghị quyết toán của các chủ đầu tư được phân cấp theo quy định, tổng hợp báo cáo theo phân cấp để kiểm soát tỷ lệ tạm ứng, kiểm soát mức độ an toàn ngân sách. Ngoài các số liệu báo cáo theo quy định tại Nghị định 99/2021/NĐ-CP; Thông tư 96/2021/TT-BTC, cần báo cáo làm rõ về tỷ lệ giải ngân, tỷ lệ thanh toán để phản ánh mức độ hoàn thành kế hoạch trong năm của từng dự án, phân tích nguyên nhân, biện pháp khắc phục.

(2) Nâng cao chất lượng nghiệm thu công trình xây dựng cơ bản hoàn thành Nghiệm thu công trình chính là thống nhất, đánh giá chất lượng công trình với

nhiều bên tham gia như: Chủ đầu tư, đơn vị thiết kế, đơn vị thi công, tư vấn giám sát. Trên tình hình thực tế, chất lượng nhiều công trình, dự án trong thời gian qua vẫn chưa thực sự đảm bảo về nhiều khía cạnh. Có nhiều nguyên nhân gây ra hiện tượng trên như trong quá trình thi công Nhà thầu không trung thực về khối lượng thực tế hoặc chất lượng công trình để bù đắp các khoản chi phí phát sinh như: tiền hoa hồng, các khoản chi phí phát sinh để có được dự toán cao, được trúng thầu, được nghiệm thu thanh toán, được quyết toán... Để có được như vậy, không ít nhà thầu đã thông đồng với tư vấn giám sát, Chủ đầu tư….để bỏ qua các lỗi quy trình kỹ thuật, đưa vật tư có chất lượng kém, không đúng thiết kế được phê duyệt vào công trình. Các công trình này vẫn được nghiệm thu, thanh toán, thay đổi, bổ sung thiết kế, thay đổi chủng loại vật tư... làm ảnh hưởng đến chất lượng công trình gây nên việc đầu tư không hiệu quả, gây thiệt hại cho NSNN nói chung và ảnh hưởng đến mục tiêu các công trình này về đảm bảo an ninh quốc phòng nói riêng. Trong thời gian tới để khắc phục tình trạng này Quân chủng Phòng không - Không quân cần tiếp tục tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát, khuyến khích lợi ích vật chất và tinh thần đối với những cơ quan, cá nhân phát hiện và xử lý những hành vi vi phạm trong công tác nghiệm thu công trình.

(3) Đẩy nhanh tiến độ, nâng cao chất lượng tổng hợp, thẩm tra, quyết toán dự án xây dựng cơ bản hoàn thành

Việc nâng cao chất lượng thẩm tra quyết toán không những nâng cao hiệu quả quản lý chi ngân sách nhà nước cho đầu tư xây dựng cơ bản mà còn tác động đến ý thức, trách nhiệm của các chủ đầu tư. Để đảm bảo công tác quyết toán dự án hoàn thành đúng thời gian quy định, các cơ quan chức năng của Quân chủng đã tập trung tháo gỡ khó khăn, vương mắc hoặc đề nghị Bộ Quốc phòng tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong thực hiện quyết toán, đặc biệt là các dự án đã triển khai thực hiện, bàn giao đưa vào sử dụng từ lâu, nhưng đến nay chưa thể phê duyệt quyết toán dự án hoàn thành do vướng mắc về cơ chế (các dự án triển khai thực hiện trong giai đoạn pháp luật cũ, đến nay hệ thống pháp luật đó đã được sửa đổi, bổ sung hoặc thay thế), trình tự thủ tục, thiếu hồ sơ, chứng từ theo quy định hiện hành. Tuy nhiên vẫn còn tình trạng cán bộ quản lý chưa nhận thức đúng, đầy đủ về quyết toán dự án xây dựng

cơ bản hoàn thành, còn chủ quan trong lập báo cáo quyết toán, số lượng dự án, công trình chưa trình, thẩm định, phê duyệt quyết toán còn nhiều; một số chủ đầu tư chưa quan tâm đúng mức tới tổng hợp quyết toán, thời gian tổng hợp trình phê duyệt quyết toán dự án hoàn thành chậm so với thời gian quy định; hoặc trình hồ sơ để đảm bảo thời gian nhưng hồ sơ còn thiếu và nhiều sai sót.

Để khắc phục triệt để những hạn chế nêu trên, Quân chủng PK-KQ cần chỉ đạo quyết liệt việc rà soát các dự án đầu tư xây dựng cơ bản đã hoàn thành bàn giao, đưa vào sử dụng nhưng chưa thực hiện quyết toán đặc biệt là các dự án đã hoàn thành, chậm lập, thẩm tra, phê duyệt quyết toán; xác định rõ nguyên nhân, khó khăn vướng mắc cụ thể của từng dự án, làm rõ trách nhiệm của từng đơn vị, cá nhân có liên quan, trên cơ sở đó đề xuất các biện pháp xử lý, báo cáo người có thẩm quyền xem xét xử lý dứt điểm theo quy định. Thực hiện xử phạt đối với chủ đầu tư, nhà thầu có hành vi vi phạm quy định về nghiệm thu, thanh toán khối lượng hoàn thành và quyết toán công trình theo quy định hiện hành. Không để nhà thầu có vi phạm quy định về thời gian lập hồ sơ quyết toán dự án xây dựng cơ bản hoàn thành được tham gia đấu thầu dự án, gói thầu mới. Cụ thể:

- Chủ đầu tư lập báo cáo quyết toán tăng khối lượng giá trị, không đúng thì ngoài việc giảm giá trị quyết toán còn bị xử phạt theo hình thức cụ thể. Đơn vị chủ đầu tư phải kiểm điểm quy rõ trách nhiệm cá nhân trong việc lập báo cáo quyết toán sai và đề xuất biện pháp xử lý sai phạm. Trường hợp đơn vị không đề ra quy chế rõ ràng, dẫn đến việc không quy kết được trách nhiệm cá nhân và mức phạt đối với các cá nhân thì thủ trưởng đơn vị phải chịu hoàn toàn trách nhiệm. Muốn làm được như vậy phải có cơ chế phân công trách nhiệm rõ ràng, tránh trường hợp khi sai phạm thiếu căn cứ quy trách nhiệm từng cá nhân.

- Nâng cao vai trò trách nhiệm của cơ quan thẩm tra trong việc thẩm tra quyết toán công trình, dự án hoàn thành, cụ thể có những hình thức xử phạt đối với việc đơn vị thẩm tra quyết toán thiếu trách nhiệm dẫn đến việc quyết toán sai. Trường hợp kiểm tra, kiểm soát phát hiện thấy sai phạm trong thẩm tra quyết toán thì cơ quan thẩm tra phê duyệt quyết toán phải chịu trách nhiệm về mình, tùy từng mức độ sai phạm phải có hình thức xử lý nghiêm túc, tránh sai sót lặp lại nhiều lần.

- Đối với các dự án mà công tác đền bù, giải phóng mặt bằng có quy mô và tính chất phức tạp (đơn giá đền bù, dân khiếu kiện,…): Các cơ quan chuyên môn