Lực Lượng Tham Gia Hoạt Động Trải Nghiệm Cho Học Sinh Tại Trường Trung Học

vấn đề và là cơ hội để các em nghe ý kiến, học tập lẫn nhau. Vì vậy, diễn đàn như một sân chơi tạo điều kiện để học sinh được biểu đạt ý kiến của mình trực tiếp. Diễn đàn thường được tổ chức linh hoạt với nhiều hình thức hoạt động cụ thể, phù hợp với từng lứa tuổi học sinh.

Về quy mô tổ chức “diễn đàn”: có thể được tổ chức ở quy mô khối lớp, cấp trường, cấp quận/huyện, cấp tỉnh,…

Chủ đề của diễn đàn cũng đa dạng, căn cứ vào nội dung chương trình, nhu cầu của học sinh, thực tiễn các vấn đề của học sinh ....

iv. Phương pháp thảo luận nhóm

Thảo luận là một phương pháp tổ chức hoạt động mà trong đó các thành viên đều giải quyết cùng vấn đề nhằm đạt tới đích tìm ra kết luận chung. Phương pháp này giúp học sinh kiểm chứng ý kiến của mình, có cơ hội để làm quen với nhau, hiểu nhau hơn.

Về quy mô thảo luận: Có thể tổ chức cho học sinh thực hiện thảo luận theo nhóm lớn (cả lớp) hoặc nhóm nhỏ (tổ hoặc nhỏ hơn).

Thảo luận nhóm giúp HS được bộc lộ những khả năng của bản thân, hình thành kỹ năng tư duy, hợp tác trao đổi, chia sẻ và học hỏi lẫn nhau. Thảo luận nhóm có tác dụng hình thành không khí sôi nổi, thoải mái vì vậy các em có được cảm giác tự do, không bị áp đặt qua đó phát huy được tính tích cực, chủ động sáng tạo của mình.

v. Phương pháp trò chơi

Đối với học sinh thì trò chơi là một loại hình hoạt động giải trí, thư giãn; quan trọng và có tác dụng giáo dục cao. Trò chơi là hình thức tổ chức các hoạt động vui chơi với nội dung kiến thức thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau.

* Phương thức tổ chức

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 151 trang tài liệu này.

- Định hướng chung

a) Phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh; làm cho mỗi học sinh đều sẵn sàng tham gia trải nghiệm tích cực.

b) Tạo điều kiện cho học sinh trải nghiệm thông qua các hoạt động tìm tòi, vận dụng kiến thức và kinh nghiệm đã có vào đời sống; hình thành, phát triển kĩ năng giải quyết vấn đề và ra quyết định dựa trên những tri thức và ý tưởng mới thu được từ trải nghiệm.

c) Tạo cơ hội cho học sinh suy nghĩ, phân tích, khái quát hoá những trải nghiệm để kiến tạo kinh nghiệm, kiến thức và kĩ năng mới.

d) Lựa chọn linh hoạt, sáng tạo các phương pháp giáo dục phù hợp: phương pháp nêu gương; phương pháp giáo dục bằng tập thể; phương pháp thuyết phục; phương pháp tranh luận; phương pháp luyện tập; phương pháp khích lệ, động viên; phương pháp tạo sản phẩm và các phương pháp giáo dục khác.

- Một số phương thức tổ chức chủ yếu

a) Phương thức Khám phá: là cách tổ chức hoạt động tạo cơ hội cho học sinh trải nghiệm thế giới tự nhiên, thực tế cuộc sống và công việc, giúp học sinh khám phá những điều mới lạ, tìm hiểu, phát hiện vấn đề từ môi trường xung quanh, bồi dưỡng những cảm xúc tích cực và tình yêu quê hương đất nước. Nhóm phương thức tổ chức này bao gồm các hoạt động tham quan, cắm trại, thực địa và các phương thức tương tự khác.

b) Phương thức Thể nghiệm, tương tác: là cách tổ chức hoạt động tạo cơ hội cho học sinh giao lưu, tác nghiệp và thể nghiệm ý tưởng như diễn đàn, đóng kịch, hội thảo, hội thi, trò chơi và các phương thức tương tự khác.

c) Phương thức Cống hiến: là cách tổ chức hoạt động tạo cơ hội cho học sinh mang lại những giá trị xã hội bằng những đóng góp và cống hiến thực tế của mình thông qua các hoạt động tình nguyện nhân đạo, lao động công ích, tuyên truyền và các phương thức tương tự khác.

d) Phương thức Nghiên cứu: là cách tổ chức hoạt động tạo cơ hội cho học sinh tham gia các đề tài, dự án nghiên cứu khoa học nhờ cảm hứng từ những trải nghiệm thực tế, qua đó đề xuất những biện pháp giải quyết vấn đề một cách khoa học. Nhóm hình thức tổ chức này bao gồm các hoạt động khảo

sát, điều tra, làm dự án nghiên cứu, sáng tạo công nghệ, nghệ thuật và các phương thức tương tự khác.

1.3.3.4. Lực lượng tham gia hoạt động trải nghiệm cho học sinh tại trường Trung học cơ sở

Lực lượng tham gia hoạt động giáo dục trải nghiệm gồm có sự tham gia, phối hợp, liên kết của nhiều lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường như: giáo viên chủ nhiệm lớp, giáo viên môn học, cán bộ tư vấn tâm lý học đường, cán bộ Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, cán bộ Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam, cán bộ phụ trách Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh, cán bộ quản lí nhà trường, cha mẹ học sinh, chính quyền địa phương, các tổ chức, cá nhân trong xã hội.

Đội ngũ CBQL phải có nhận thức đúng đắn về vị trí, vai trò của việc giáo dục HĐTN đối với việc giáo dục toàn diện HS hướng tới mục tiêu đào tạo của cấp THCS để từ đó xây dựng được kế hoạch giáo dục HĐTN và đưa ra được các đề xuất thực sự phù hợp với thực tế và có tính khả thi.

Bên cạnh đó, bản thân GVCN cũng xác định rõ mức độ phù hợp và mức độ phát triển nhân cách mà học sinh tại lớp được kỳ vọng có được sau khi triển khai hoạt động trải nghiệm cho HS. Từ các hoạt động định hướng, xác định mục tiêu đối với học sinh, nắm bắt tâm lý và đặc điểm của từng nhóm học sinh để có thể phát huy tính chủ động của toàn bộ học sinh trong lớp cùng nhau tham gia vào bài học hoặc hoạt động TN đã được lựa chọn.

Các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường đặc biệt là ban đại diện cha mẹ học sinh phải được tuyên truyền về ý nghĩa, tầm quan trọng của HĐTN để hỗ trợ nhà trường trong việc triển khai thực hiện kế hoạch định hướng giáo dục HĐTN. Đồng thời cùng với nhà trường, xem xét và đánh giá hiệu quả giáo dục HDTN của HS tại các môi trường khác ngoài nhà trường, từ đó phản ánh được chất lượng và hiệu quả của hoạt động này trong thực tiễn đời sống.

Có thể nhận thấy, phụ huynh học sinh có vai trò quan trọng trong việc

triển khai hoạt động và định hướng nội dung HĐTN đối với HS. Sự kết nối giữa gia đình và nhà trường góp phần đánh giá hiệu quả của các phương pháp giáo dục tại nhà trường khi được HS vận dụng vào thực tiễn đời sống hàng ngày của các em. Nếu không có sự gắn kết chặt chẽ, sự giáo dục của nhà trường có thể chỉ hình thành giúp các em các hành động một cách nền tảng mà không đánh giá được độ thường xuyên hoặc rèn luyện các hành động ấy trở thành thói quen, các kỹ năng thực sự có được của HS. Theo đó sự tương tác giữa gia đình và nhà trường là nền tảng đánh giá hiệu quả của những hoạt động được áp dụng trong hoạt động trải nghiệm cho HS.

1.3.3.5. Kiểm tra, đánh giá hoạt động trải nghiệm cho học sinh tại trường Trung học cơ sở

Kiểm tra, đánh giá giúp chủ thể quản lý thu nhận thông tin phản hồi từ đối tượng quản lý, tạo nên sự liên thông cần thiết trong nhà trường giữa hoạt động giảng dạy của giáo viên, học sinh với các cán bộ quản lý, giữa nhà trường với các cấp quản lý giáo dục và xã hội. Việc kiểm tra, đánh giá phải dựa trên chương trình kế hoạch, phải có tiêu chí, chuẩn mực cụ thể cho từng loại hoạt động và phải được thực hiện hàng ngày, hàng tuần, hàng tháng.

Kiểm tra, đánh giá kết quả giáo dục trong HĐTN là kiểm tra, đánh giá mức độ đạt được của học sinh so với các yêu cầu cần đạt về phẩm chất, năng lực đặt ra cho mỗi giai đoạn học tập, nhằm xác định vị trí và ghi nhận sự tiến bộ của mỗi học sinh trong quá trình phát triển của bản thân, khuyến khích và định hướng cho học sinh tiếp tục rèn luyện để hoàn thiện.

Kiểm tra, đánh giá kết quả HĐTN của học sinh cần phải dựa trên các yêu cầu cần đạt mà chương trình HĐTN đã xác định theo từng lớp để thu thập những thông tin từ các nguồn khác nhau: quan sát học sinh trong quá trình hoạt động; sản phẩm hoạt động của học sinh, đặc biệt là sản phẩm thực hành và ứng dụng; kết quả tự đánh giá của học sinh, đánh giá của nhóm học sinh và đánh giá của các lực lượng giáo dục khác.

Kết quả của kiểm tra, đánh giá sẽ là cơ sở quan trọng để giáo viên điều chỉnh các hoạt động cho phù hợp, đặc biệt, đánh giá cần phải tạo ra động lực thúc đẩy sự nỗ lực rèn luyện, phấn đấu, tự hoàn thiện của mỗi học sinh.

Cùng với kết quả học tập các môn học, kết quả đánh giá HĐTN được ghi vào hồ sơ học tập của học sinh (tương đương như một môn học).

* Nội dung kiểm tra, đánh giá

Nội dung kiểm tra, đánh giá kết quả giáo dục trong HĐTN bao gồm:

- Mức độ nhận thức về các nội dung đã có trong các chủ đề hoạt động.

- Động cơ, tinh thần, thái độ, ý thức trách nhiệm, tính tích cực,... của các em khi tham gia HĐTN.

- Các kĩ năng của học sinh trong việc thực hiện các HĐTN.

- Đóng góp của học sinh vào thành tích chung của lớp và việc thực hiện có kết quả hoạt động chung của tập thể.

- Kiểm tra, đánh giá về số tiết học tham gia các HĐTN.

* Phương pháp kiểm tra, đánh giá

Dựa vào cả thông tin định tính và thông tin định lượng.

Thông tin định tính là những thông tin thu thập được từ quan sát của giáo viên và từ các nguồn khác (ý kiến tự đánh giá của học sinh, đánh giá đồng đẳng của các học sinh trong lớp, ý kiến nhận xét của phụ huynh học sinh và cộng đồng), thông tin định lượng là những thông tin về số giờ (số lần) tham gia HĐTN (hoạt động tập thể, HĐTN thường xuyên, hoạt động xã hội và phục vụ cộng đồng, hoạt động hướng nghiệp, hoạt động lao động,...); số lượng các sản phẩm hoàn thành và được lưu trong hồ sơ hoạt động.

Các hình thức kiểm tra, đánh giá

- Tự kiểm tra, đánh giá là hoạt động đánh giá bản thân do mỗi học sinh thực hiện. Tự đánh giá tạo cơ hội để mỗi học sinh tự xem xét và điều chỉnh nhận thức, hành vi của mình, đồng thời cung cấp thông tin phản hồi có ý nghĩa cho giáo viên về quan niệm giá trị, nhu cầu rèn luyện và cách thức rèn

luyện mong muốn của học sinh. Khi học sinh trở thành người tự giám sát độc lập, giáo viên cần đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng quan hệ bình đẳng, hợp tác với học sinh để vừa có thể đồng hành cùng các em vừa có định hướng đánh giá sâu sắc hơn.

- Kiểm tra, đánh giá đồng đẳng là hoạt động đánh giá giữa các học sinh nhằm cung cấp thông tin phản hồi để cùng học hỏi và hỗ trợ nhau. Đánh giá đồng đẳng tạo cơ hội cho học sinh phát triển tinh thần hợp tác, tư duy phản biện và khả năng thuyết phục người khác. Từ đánh giá đồng đẳng, giáo viên cũng thu nhận được thông tin về quan niệm giá trị, nhu cầu rèn luyện và cách thức rèn luyện mong muốn của học sinh.

- Đánh giá của cha mẹ học sinh và cộng đồng là ý kiến nhận xét của cha mẹ học sinh và của những người có mối quan hệ nhất định với học sinh (thôn bản, tổ dân phố, nơi học sinh tham gia các hoạt động,...) về ý thức, thái độ của học sinh trong cuộc sống hằng ngày và trong việc tham gia các hoạt động trải nghiệm. Đánh giá của cha mẹ học sinh và cộng đồng giúp học sinh và giáo viên có thông tin đầy đủ, toàn diện hơn về sự phát triển của học sinh trong quá trình rèn luyện. Giáo viên chủ động lập kế hoạch lấy ý kiến cha mẹ học sinh và cộng đồng bằng hình thức phù hợp. Khi lấy ý kiến đánh giá của phụ huynh học sinh và cộng đồng, cần tập trung vào mục tiêu giáo dục, làm rõ những gì học sinh đã thực hiện tốt, những gì cần cải thiện và phản hồi, gợi ý cho học sinh về hướng tiếp tục rèn luyện để đáp ứng mục tiêu giáo dục.

- Kiểm tra, đánh giá của giáo viên là sự thu thập, xử lí các thông tin về quá trình học sinh thực hiện các nhiệm vụ của hoạt động (qua bài kiểm tra vấn đáp hoặc tự luận, bài tập thực hành, bài tiểu luận, bài thuyết trình, bài tập nghiên cứu, dự án nghiên cứu,...) và về thái độ, hành vi ứng xử của học sinh trong quá trình tham gia các hoạt động được tổ chức trên lớp học, hoạt động nhóm, tập thể hay cộng đồng, cũng như trong sinh hoạt và giao tiếp hằng ngày. Giáo viên chủ nhiệm cần trao đổi với các giáo viên khác có liên quan đến học sinh để thống nhất đánh giá về học sinh.

* Tổng hợp kết quả kiểm tra, đánh giá: giáo viên chủ nhiệm chịu trách nhiệm tổng hợp kết quả đánh giá từ những đánh giá của giáo viên, tự đánh giá và đánh giá đồng đẳng của học sinh, đánh giá của phụ huynh học sinh và đánh giá của cộng đồng.

1.3.3.6. Điều kiện tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh tại trường Trung học cơ sở

Thứ nhất, cần có đủ điều kiện và phương tiện giảng dạy tiến tiến trang thiết bị hiện đại như phòng thí nghiệm, phương tiện nghe nhìn, học cụ, thư viện với đầy đủ tài liệu.

Thứ hai, qui mô lớp học phải hợp lý, không quá đông học sinh, đảm bảo để giáo viên có thể quán xuyến, theo dõi, hỗ trợ học sinh một cách tốt nhất.

Thứ ba, cần có sự thay đổi của giáo viên. Bản thân mỗi giáo viên phải thường xuyên học tập, nâng cao trình độ, có vốn hiểu biết và kỹ năng giải quyết các thắc mắc của học sinh nảy sinh trong quá trình học tập thực tế.

1.4. Nội dung quản lý hoạt động trải nghiệm cho học sinh trường Trung học cơ sở theo chương trình giáo dục phổ thông mới

1.4.1. Xây dựng kế o c HĐTN c o ọc sin t i trường Trung ọc cơ sở t eo c ương trìn giáo dục p ổ t ông mới

Quản lý kế hoạch HĐTN cho học sinh được xây dựng trên cơ sở kế hoạch, chương trình giáo dục chung của Bộ, Sở GD&ĐT, Phòng Giáo dục và theo tình hình thực tế từng trường. Cán bộ quản lý phải đảm bảo cho hoạt động giáo dục tại trường vừa đáp ứng kế hoạch, chương trình của Bộ, Sở GD&ĐT vừa phải có sự sáng tạo ở riêng đơn vị mình đồng thời phải có sự thống nhất từ trên xuống dưới.

Lập kế hoạch tổ chức HĐTN ở trường THCS phải được bắt đầu từ việc xây dựng kế hoạch, kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm phải được đưa vào kế hoạch chung của nhà trường, phải được tập thể nhà trường trao đổi, bàn bạc và thông qua vào đầu mỗi năm học. Kế hoạch này nhằm đạt mục tiêu

chung của hoạt động trải nghiệm đồng thời góp phần vào việc thực hiện mục tiêu giáo dục của từng nhà trường.

Để đạt được mục tiêu trên, tùy vào hoàn cảnh và điều kiện hiện trạng của các trường trường THCS, Hiệu trưởng hoặc Phó hiệu trưởng phụ trách chuyên môn có thể lập kế hoạch sau:

- Hiệu trưởng thực hiện phân cấp xây dựng kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm với các cấp độ: Cấp độ Trường, Khối, Lớp tương ứng với mỗi loại kế hoạch trên lại có kế hoạch hoạt động theo năm, theo học kỳ và theo tháng.

- Hiệu trưởng chỉ đạo đảm bảo tính thống nhất giữa các loại kế hoạch tránh chồng chéo, kế hoạch của khối lớp phải nằm trong kế hoạch chung của trường và kế hoạch của khối lớp phải là cụ thể hóa kế hoạch của trường. Yêu cầu đối với mỗi loại kế hoạch phải xác định rõ các nội dung sau đây:

Để lập kế hoạch tổ chức trải nghiệm, Hiệu trưởng yêu cầu Tổ chuyên môn và GV tìm tòi, suy nghĩ lập kế hoạch về chủ đề trải nghiệm, tên chủ đề cùng với mục tiêu, nội dung, hình thức phải tạo được sự lôi cuốn, hấp dẫn và tạo ra tâm lí hứng khởi cho học sinh. Lựa chọn được những hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở trường THCS cần tiến hành theo chủ đề của tuần, tháng, kỳ, năm học của từng bộ môn, và cách thức tiến hành, quan tâm đến nội dung hoạt động trải nghiệm.

Trong quá trình lập kế hoạch, cần nêu rõ mục tiêu của HĐTN hình thành ở HS những kiến thức, kỹ năng, thái độ gì và mức độ đạt được của HS về những kiến thức, kỹ năng, thái độ trong quá trình HS tham gia trải nghiệm.

- Trong kế hoạch, căn cứ vào từng chủ đề, các mục tiêu, các điều kiện cụ thể của lớp, của nhà trường và khả năng của học sinh để xác định các nội dung trải nghiệm phù hợp với HS từng tập thể cụ thể.

Các GV và các nhân lực liên quan tham gia vào xây dựng kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm, trong đó, cán bộ, viên chức ở các bộ phận khác cung cấp thông tin về nguồn lực tài chính, cơ sở vật chất và thiết bị dạy học để triển khai kế hoạch.