Những Điều Kiện Cần Thiết Để Phát Triển Tttt Ở Việt Nam Sau Khi Gia Nhập Wto

kiện thuận lợi cho dân cư và doanh nghiệp tiếp cận với các sản phẩm và tiện ích ngân hàng.

Xây dựng các Ngân hàng Thương mại Nhà nước lớn mạnh về mọi mặt, đủ sức làm nòng cốt trong hệ thống ngân hàng thương mại trong cơ chế thị trường. Hoàn thiện tổ chức bộ máy và cơ chế hoạt động của các ngân hàng chính sách phù hợp với các thông lệ quốc tế, đáp ứng tốt nhất yêu cầu phát triển của đất nước, thực hiện các chính sách xã hội, xoá đói, giảm nghèo; tiếp tục tách tín dụng ưu đãi khỏi các ngân hàng thương mại quốc doanh.

Phát triển Quỹ tín dụng nhân dân thực sự trở thành tổ chức tín dụng hợp tác độc lập, dựa trên nguyên tắc tự nguyện, tự chủ, tự chịu trách nhiệm về kết quả hoạt động. Tiếp tục đổi mới hoạt động của Quỹ tín dụng nhân dân, bảo đảm an toàn và hiệu quả.

Thực hiện mở cửa thị trường dịch vụ ngân hàng theo lộ trình hội nhập quốc tế, bảo đảm quyền kinh doanh của các ngân hàng và tổ chức tài chính nước ngoài trong lĩnh vực ngân hàng phù hợp với các cam kết quốc tế.

Hình thành môi trường pháp luật về tiền tệ, tín dụng minh bạch và công khai. Loại bỏ các hình thức bảo hộ, bao cấp, ưu đãi và phân biệt đối xử giữa các tổ chức tín dụng. Nâng cao hiệu lực thi hành pháp luật và ngăn chặn việc hình sự hoá các quan hệ dân sự, kinh tế trong lĩnh vực ngân hàng.

Thời gian qua, chúng ta đã chủ động tham gia vào quá trình hội nhập như gia nhập khối ASEAN, tham gia vào khu mậu dich tự do ASEAN (AFTA), ký kết Hiệp định thương mại Việt Nam- Hoa kỳ và đang đàm phán để chuẩn bị gia nhập WTO, tham gia nhiều tổ chức quốc tế và hợp tác song phương khác. Từ nay cho đến năm 2015 và nhất là đến năm 2020, hội nhập kinh tế quốc tế sẽ diễn ra ở trình độ cao hơn và ngày càng mạnh mẽ. Thị trường tài chính tiền tệ Việt Nam sẽ hội nhập ngày càng sâu với thị trường khu vực và thế giới.

Chính vì vậy, mục tiêu chiến lược phát triển thị trường tiền tệ Việt Nam trong thời gian tới là phát triển thị trường tiền tệ để thực hiện có hiệu quả vai trò điều tiết cung cầu vốn ngắn hạn, đáp ứng yêu cầu thúc đẩy nền kinh tế phát triển bền vững phục vụ cho sự nghiệp công nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước và yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế.

Để thực hiện mục tiêu trên, thị trường tiền tệ Việt Nam cần phát triển theo định hướng sau: Phát triển thị trường tiền tệ an toàn hiệu quả, đồng bộ, mang tính cạnh tranh cao nhằm tạo cơ sở quan trọng cho hoạch định và điều hành chính sách tiền tệ, huy động và phân bổ có hiệu quả các nguồn lực tài chính, giảm thiểu rủi ro cho các tổ chức tín dụng. Theo đó, thị trường tiền tệ sẽ phát triển mạnh trên cơ sở tổ chức lại và củng cố thị trường liên ngân hàng với cơ chế hoạt động thông thoáng, tăng cường vai trò giám sát, điều hành, khả năng kiểm soát, điều tiết thị trường của NHNN; phát triển thị trường đấu thầu tín phiếu Kho bạc; tăng cường hoạt động nghiệp vụ thị trường mở, tăng số lượng và chủng loại chứng khoán có độ an toàn và tính thanh khoản cao được phép giao dịch; tăng cường sự liên kết giữa các thị trường tiền tệ bộ phận, giữa thị trường tiền tệ và thị trường chứng khoán nhằm tăng tính linh hoạt của thị trường, khả năng phòng ngừa và khả năng chuyển đổi rủi ro giữa các thị trường; hạn chế can thiệp hành chính vào hoạt động thị trường tiền tệ.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 249 trang tài liệu này.

Phát triển thị trường tiền tệ theo hướng hiện đại hoá và đa dạng hoá các hình thức hoạt động; hoàn thiện hệ thống luật pháp, nâng cao sức cạnh tranh, năng lực quản trị của các ngân hàng; xoá bỏ các phân biệt đối xử trong tiếp cận nguồn vốn và tham gia thị trường, tạo môi trường bình đẳng trên thị trường tiền tệ; tăng cường liên kết giữa thị trường tiền tệ với thị trường vốn.

Thứ năm, phát triển TTTT phải từng bước phù hợp với các cam kết khi Việt Nam gia nhập WTO. Đồng thời phát triển theo hướng tăng nguồn cung có chất lượng cao cho thị trường và tăng cầu, đảm bảo điều hòa phù hợp diễn biến thị trường.Phát triển TTTT phải đảm bảo phù hợp với thị trường tiền tệ thế giới đảm bảo tăng cường mặt tích cực và hạn chế tối đa ảnh hưởng tiêu cực.

Từng bước áp dụng các tiêu chuẩn và điều kiện phù hợp với thông lệ quốc tế để chuẩn bị cho quá trình mở cửa và hội nhập khu vực và quốc tế của thị trường tiền tệ. Để thực hiện lộ trình mở cửa theo các cam kết của Việt Nam với các nước ASEAN, các cam kết trong Hiệp định thương mại Việt –Mỹ, các điều kiện chuẩn bị gia nhập WTO, phải hướng dẫn các tổ chức tín dụng trong nước chuẩn bị các điều kiện cần thiết để tham gia đầu tư và thu hút vốn từ thị trường khu vực và quốc tế, phấn đấu nâng tỷ lệ huy động vốn trung và dài hạn gián tiếp qua thị trường chứng khoán, hạn chế và kiểm soát các luồng vốn vay ngắn hạn. Trước mắt, cần thực hiện tốt cải cách hệ thống NHTM Nhà nước và NHTM cổ phần nhằm lành mạnh hoá tài chính, nâng cao năng lực cạnh tranh của các ngân hàng thương mại Việt Nam.

Định hướng phát triển thị trường tiền tệ như trên gắn bó hữu cơ với định hướng hoạt động điều tiết thị trường tiền tệ của NHTW. Quan trọng là ở chỗ cần phải tập trung đổi mới và nâng cao hơn nữa năng lực điều tiết thị trường tiền tệ của NHTW nhằm thực hiện tốt mục tiêu của chính sách tiền tệ là giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, ổn định giá trị đồng tiền, chống lạm phát, đảm bảo an toàn hệ thống, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững, trên cơ sở thực hiện những nhiệm vụ chiến lược chủ yếu. Trong đó có nhiệm vụ đổi mới cơ bản cơ chế điều hành lãi suất, cơ chế quản lý ngoại tệ, tiếp tục hoàn thiện cơ chế điều hành tỷ giá hối đoái, phát triển thị trường tiền tệ liên ngân hàng, cả nội tệ và ngoại tệ, tạo điều kiện vận hành các công cụ mới của chính sách tiền tệ theo nguyên tắc thị trường có sự quản lý của nhà nước. Chấn chỉnh lại và hiện đại hoá hệ thống thanh toán liên ngân hàng nhằm nâng cao chu chuyển vốn trong nền kinh tế. Tăng cường phạm vi, hiệu quả điều tiết thị trường tiền tệ của NHTW, đáp ứng yêu cầu đòi hỏi thực tiễn và phù hợp với thông lệ quốc tế, tiếp tục đẩy mạnh quá trình chuyển đổi điều hành các công cụ từ trực tiếp sang gián tiếp.

3.1.2.3. Những điều kiện cần thiết để phát triển TTTT ở Việt Nam sau khi gia nhập WTO

Thị trường tiền tệ rất thông dụng ở các nước có nền kinh tế thị trường phát triển. Đối với đất nước ta, hình thức kinh tế này vẫn còn là cái gì vừa mới mẻ, vừa xa lạ, nhưng lại đang rất hấp dẫn.

Để tạo lập thị trường tiền tệ theo tiến trình hội nhập kinh tế khu vực và quốc tế thì trước hết phải sớm thúc đẩy việc hình thành các điều kiện cần thiết phát triển thị trường tiền tệ ở Việt Nam. Những điều kiện phát triển thị trường tiền tệ có nét đặc thù, khác biệt so với các điều kiện phát triển thị trường các loại hàng hoá thông thường. Vì đối tượng vận động trên thị trường tiền tệ chỉ là một thứ hàng hoá duy nhất, hàng hoá đặc biệt là tiền tệ, nhưng nó lại được thể hiện dưới nhiều hình thức trạng thái khác nhau và quá trình vận động cũng khác nhau. Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, phát triển thị trường tiền tệ ở Việt Nam cần có những điều kiện tiên quyết sau đây.

Một là, hoàn thiện môi trường pháp lý theo cơ chế thị trường định hướng XHCN, phù hợp với luật pháp quốc tế

Thực tế cho thấy, sau khi hội đủ các điều kiện kinh tế khách quan, thị trường chỉ ra đời và phát triển khi có sự can thiệp của Nhà nước thông qua hệ thống các văn bản pháp quy. Thị trường tiền tệ là một lĩnh vực phức tạp, liên quan đến quyền lợi và nghĩa vụ của rất nhiều tổ chức, cá nhân. Chính vì vậy sẽ có rất nhiều các văn bản pháp quy điều chỉnh các yếu tố phát sinh trên thị trường như Luật dân sự, Luật doanh nghiệp, Luật đầu tư, Luật tài chính, Luật chứng khoán.v.v. Hệ thống các văn bản pháp quy đồng bộ, chặt chẽ, phù hợp với thực tế chính là điều kiện đủ để thị trường tiền tệ phát triển đồng bộ. Ngược lại sự chồng chéo, lạc hậu, thiếu sót của khung pháp lý sẽ là một rào cản rất lớn, ảnh hưởng đến tiến độ phát triển của thị trường. Cơ chế quản lý thông thoáng, luật lệ liên kết chặt chẽ với nhau sẽ tạo điều kiện cho thị trường tiền tệ phát triển mạnh mẽ hơn và phát huy sức mạnh của nó trong nền kinh tế. Hoàn thiện môi trường pháp lý theo cơ chế thị trường định hướng XHCN là điều kiện tiền đề cho sự phát triển toàn diện nền kinh tế trong đó có thị trường tiền tệ Việt Nam.

Hai là, môi trường kinh tế - xã hội phát triển ổn định, bền vững

Tăng trưởng kinh tế là một yếu tố quyết định tới sự phát triển của thị trường tiền tệ. Một mặt, tăng trưởng kinh tế dẫn tới thu nhập quốc dân cũng như thu nhập của dân cư tăng lên tạo ra nguồn vốn sẵn sàng cho vay đầu tư. Mặt khác, tăng trưởng kinh tế cũng tạo đà để các doanh nghiệp phát triển, nhu cầu đầu tư tăng và làm cho nhu cầu vay vốn cũng tăng lên. Như vậy, trong giai đoạn tăng trưởng kinh tế thì nhu cầu cho vay và vay đều tăng lên và điều này thúc đẩy sự phát triển của thị trường tiền tệ.

Sự ổn định kinh tế vĩ mô thể hiện ở ổn định tăng trưởng kinh tế, lạm phát, tỷ lệ thất nghiệp. Khi các chỉ số trên được duy trì ở mức ổn định sẽ làm cho việc cho vay và đầu tư trở nên ít rủi ro hơn, người đầu tư có thể yên tâm cho vay tiền của họ mà không lo lắng bị mất giá tiền tệ. Như vậy, tiếp tục giữ ổn định chính trị xã hội là tiền đề để phát triển kinh tế, ổn định tốc độ tăng trưởng bền vững nền kinh tế trong thời gian tới là điều kiện để phát triển thị trường tiền tệ Việt Nam.

Năm 2012, GDP đạt mức tăng trưởng 5.03% trong khi lạm phát sẽ chỉ còn 6,81% so với mức 18,13% của năm 2011. Năm 2013, nền kinh tế sẽ bước vào chu kì tăng trưởng về chất, với cán cân thương mại cân bằng, và GDP tăng 5.5% trong

khi lạm phát tiếp tục giảm xuống thấp hơn. Mới đây, World Bank đã cho biết dự báo, tăng trưởng GDP của Việt Nam năm 2012 ở mức 5,7% và năm 2013 là 6,3%.

Bảng 3.1 –Dự kiến các chỉ số cơ bản của Việt Nam 2012 - 2013

Nguồn: Internet

Ba là, hệ thống ngân hàng tài chính lành mạnh

Hệ thống tài chính ngân hàng bao gồm các cơ chế và các tổ chức tài chính trung gian giúp cho việc luân chuyển vốn một cách hiệu quả từ các nhà tiết kiệm tới người vay. Các ngân hàng thương mại, các tổ chức tài chính trung gian là các định chế tài chính quan trọng, với sự chuyên môn hoá trong lĩnh vực huy động vốn và cho vay, giúp cho sự luân chuyển vốn dễ dàng và giảm đáng kể các loại chi phí giao dịch liên quan tới việc chuyển giao các khoản vốn.

Để thị trường tiền tệ phát triển và hoạt động tốt, đòi hỏi một số yêu cầu đối với hệ thống ngân hàng. Đó là có một hệ thống ngân hàng lành mạnh, mức độ rủi ro thấp, duy trì được lòng tin của người gửi tiền, đồng thời có mạng lưới cung cấp dịch vụ ngân hàng tối ưu và tính đa dạng trong các dịch vụ ngân hàng, thêm vào đó là hệ thống thanh toán giữa các tổ chức tài chính hoạt động hiệu quả, đảm bảo nhanh chóng, an toàn và liên tục, chi phí giao dịch thấp.

Phải có sự phát triển đa dạng, và sự tham gia tích cực của các tổ chức tài chính phi ngân hàng như các công ty tài chính, công ty bảo hiểm, quĩ đầu tư, công ty quản lý quĩ trên thị trường tiền tệ để cung cấp các công cụ tài chính đa dạng cho các chủ thể đầu tư trên thị trường.

Bốn là, cơ sở vật chất tốt, kỹ thuật nghiệp vụ cao, con người được đào tạo

Thị trường tiền tệ hoạt động và phát triển tới mức độ nào phụ thuộc vào cơ sở vật chất kỹ thuật cuả thị trường. Trong điều kiện công nghệ thông tin đang ngày càng trở nên quan trọng và phát triển mạnh mẽ, thị trường tiền tệ có nhiều cơ hội để phát triển nhanh chóng, bỏ qua các bước trung gian, ở các nước đang phát triển như Việt Nam. Cơ sở vật chất kỹ thuật nghiệp vụ được thể hiện trên ba giác độ là năng lực và kinh nghiệm của các cơ quan chuyên môn nghiệp vụ, trình độ hiểu biết và tâm lý của nhà đầu tư trên thị trường, và cơ sở hạ tầng tốt.

Năng lực và kinh nghiệm của các cơ quan nghiệp vụ trên thị trường tiền tệ là một trong những nhân tố đầu tiên quyết định tới sự thành công của thị trường. Các cơ quan này định hướng sự phát triển thị trường, điều chỉnh thị trường để không quá “nóng” hay quá “nguội”, can thiệp vào thị trường những lúc cần thiết nhằm đảm bảo tính ổn định tương đối của thị trường. Trong điều kiện thị trường tiền tệ còn quá non trẻ, các cơ quan này cũng chính là những người huấn luyện, đào tạo các nhà đầu tư trên thị trường tiền tệ. Đối với các cơ quan chuyên môn, họ có thể là nhà đầu tư, có thể là trung gian trên thị trường. Chính vì vậy, năng lực và kinh nghiệm của họ sẽ đảm bảo cho sự thông suốt và tính đồng bộ của thị trường.

Một trong những chủ thể quan trọng của thị trường tiền tệ là các nhà đầu tư. Tính phức tạp của thị trường tiền tệ đòi hỏi nhà đầu tư phải có những hiểu biết và kỹ năng nhất định. Hơn nữa, tâm lý của họ ảnh hưởng không nhỏ đến những biến động trên thị trường. Sự do dự của người tham gia sẽ là một cản trở lớn trong việc phát triển thị trường tiền tệ, ngược lại sự nhiệt tình bất chấp cả rủi ro của họ có thể sẽ dẫn đến sự phát triển không đồng bộ của thị trường.

Với thị trường tiền tệ, cơ sở vật chất mà cụ thể là hệ thống máy tính kỹ thuật cao với các chương trình phần mềm phân tích hiện đại, việc nối mạng nội bộ và mạng chung với các thị trường tiền tệ khác trên thế giới,... ngày càng trở nên quan trọng và không thể tách rời một cách vụn vặt. Cơ sở vật chất được trang bị đòi hỏi phải đồng bộ và phù hợp với mức độ phát triển của thị trường, phù hợp với khả năng thao tác và quản lý.

3.2. Giải pháp phát triển TTTT ở Việt Nam sau khi gia nhập WTO

3.2.1. Nhóm giải pháp liên quan đến phát triển và nâng cao chất lượng nguồn cung trên thị trường tiền tệ.

3.2.1.1. Đa dạng hoá các công cụ trên thị trường tiền tệ

Cần sớm chế định đa dạng hoá các sản phẩm tài chính, các công cụ vốn, tạo nhiều loại hàng hoá cho thị trường tiền tệ. Nếu muốn huy động vốn trong dân cư, hình thành và phát triển thị trường tiền tệ, thì phải đa dạng hoá các loại sản phẩm tài chính để mọi người dân đều dễ dàng chọn lựa loại công cụ vốn thích hợp cho đầu tư của họ.

Cụ thể hoá Luật thương mại về phát hành các loại thương phiếu như lệnh phiếu, hối phiếu, ký hoá phiếu, để giúp các doanh nghiệp lưu động hoá các khoản nợ, chiết khấu các khoản cho vay, bán nợ, từ đó trợ giúp các ngân hàng tiến hành nghiệp vụ chiết khấu và tái chiết khấu thương phiếu một cách phổ biến.

Hoàn thiện cơ sở pháp lý và thủ tục phát hành séc, thẻ thanh toán, để nó nhanh chóng trở thành công cụ thanh toán qua NHTM có tính phổ biến trong nền kinh tế quốc dân.

Cần có quy chế cho phép các ngân hàng, các định chế tài chính trung gian chủ động phát hành các loại chứng chỉ tiền gửi, kỳ phiếu, trái phiếu ngân hàng và các hình thức huy động vốn khác được lưu hành ngắn hạn và được chuyển nhượng. Trao quyền tự chủ hơn nữa cho các tổ chức tín dụng trong việc phát hành và mua bán các loại chứng từ có giá. Tạo điều kiện cho các NHTM lớn, có tình hình tài chính ổn định, có nguồn vốn dồi dào để nó trở thành những nhà kiến tạo thị trường thực sự, thông qua việc luôn sẵn sàng mua bán các loại giấy tờ có giá ngắn hạn, tạo tính thanh khoản cao cho các loại giấy tờ này và đặc biệt sẽ tạo thêm khả năng giao dịch các loại giấy tờ này trên thị trường tiền tệ.

Trước mắt, NHNN cần nghiên cứu nhằm đa dạng hoá và chuẩn hoá các công cụ thị trường tiền tệ như thương phiếu, tín phiếu kho bạc, chứng chỉ tiền gửi có thể chuyển nhượng, thỏa thuận bán - mua lại và trái phiếu ổn định chính sách tiền tệ có thời hạn 1 -2 năm do NHNN Việt Nam phát hành. Cách thức phát hành các GTCG này được thực hiện theo thứ tự từ các GTCG có độ rủi ro thấp đến cao. Việc giao dịch các công cụ này được diễn ra thuận lợi khi được NHNN bảo đảm có thể tái chiết khấu hoặc mua lại chúng theo giá thị trường hoặc tiến hành các thỏa thuận bán

– mua lại. Như vậy, sẽ tạo ra khả năng thanh toán cần thiết cho các công cụ trên thị trường thứ cấp. Các thỏa thuận bán –mua lại và các trái phiếu ổn định CSTT có thể là các công cụ chủ yếu được sử dụng trong nghiệp vụ thị trường mở.

- Phối hợp với Bộ Tài chính phát triển các công cụ tài chính đa dạng về kỳ hạn để làm cơ sở xây dựng đường cong lãi suất chuẩn trái phiếu Chính phủ và phát triển thị trường repo trái phiếu Chính phủ, đa dạng về chủng loại để phát triển thị trường thứ ấp các công cụ nợ;

- Chuẩn hoá các công cụ tài chính giao dịch trên TTTT và nâng cao hiệu quả của hệ thống thanh toán, lưu ký, thanh toán bù trừ và chuyển giao GTCG, tạo thuận lợi cho các thành viên thị trường tận dụng được các cơ hội đầu tư. Đối với các công cụ đã hình thành trên thị trường ư chứng chỉ tiền gửi, kỳ phiếu của các TCTD… cần tiếp tục nghiên cứu, chuẩn hoá để đưa chứng chỉ tiền gửi thành công cụ thể chuyển nhượng dễ dàng mà không phải rút tiền trước hạn.

- Mở rộng áp dụng các công cụ tài chính mới trên thị trường (như thương phiếu do doanh nghiệp pháp hành). Về mặt chiến lược, việc phát triển thị trường thương phiếu nhằm tạo ra công cụ mới trong giao dịch, thúc đẩy tính thanh khoản trên TTTT. Đây là những GTCG ngắn hạn và thường có lãi suất thấp hơn so với lãi suất vay ngân hàng với cùng kỳ hạn nên các doanh nghiệp sẽ quan tâm tới hình thức huy động vốn ngắn hạn qua kênh này.

-Nâng cao chất lượng các dịch vụ tài chính - ngân hàng hiện có. Phát triển các dịch vụ mới (giao dịch thanh toán điện tử, thanh toán thẻ quốc tế, thẻ nội địa, dịch vụ môi giới tiền tệ, quản lý danh mục đầu tư). Hoàn thiện và phát triển các nghiệp vụ phát sinh về tỷ giá và lãi suất nhằm phân tán rủi ro và phòng ngừa rủi ro trong hoạt động.

- Phối hợp với BTC xây dựng đường cong lãi suất làm cơ sở tham chiếu cho thị trường thông qua việc phát hành trái phiếu đa dạng về kỳ hạn: đặc biệt là phát hành các loại tín phiếu Kho bạc ngắn hạn hơn.

3.2.1.2. Củng cố, tái cấu trúc lại hệ thống Ngân hàng Thương mại.

Trong nền kinh tế thị trường khó có thể nói tới việc phát triển thị trường tiền tệ nếu như thiếu một hệ thống ngân hàng lành mạnh, trong đó NHTM có vị trí rất quan trọng đối với các hoạt động kinh doanh trên thị trường tiền tệ.