Thực Trạng Phát Triển Kinh Tế Du Lịch Gắn Với Ứng Phó Biến Đổi Khí Hậu

- Khám phá Đỉnh mạc bay, đây là đỉnh núi cao nhất trong rừng Cúc Phương với độ cao 648m, lên đến đỉnh núi du khách có thể ngắm toàn cảnh núi rừng và đồng bằng 3 tỉnh: Ninh Bình, Hòa Bình và Thanh Hóa.

- Khám phá Động Người xưa: Đây là một di tích cư trú và mộ táng của người tiền sử. Động nằm trên núi đá vôi trong khu rừng nguyên sinh thuộc Vườn Quốc gia Cúc Phương, huyện Nho Quan, tỉnh Ninh Bình. Người Mường còn gọi Động Người xưa là hang Đắng vì đây là nơi sinh sống của rất nhiều loài rơi. Động Người xưa là một dấu ấn sự sống thuở bình minh của lịch sử loài người. Là trang văn hóa độc đáo trong lịch sử, phát triển nhân loại và là một di sản quý giá cần bảo vệ của Vườn Quốc gia Cúc Phương.

- Cưỡi xe do trâu kéo tại khu du lịch Vân Long: Trên hành trình du lịch, du khách sẽ được tham quan các di tích của 5 thôn trong xã gồm: Đình và chùa Phù Long - chùa Chi Lễ - đình và chùa Mai Trung - chùa Trung Hòa - chùa Tập Ninh. Sau khi tham quan, du khách sẽ đến nhà người dân để “ba cùng” - cùng ăn, cùng ở, cùng lao động sản xuất. Tại đây, khách du lịch được sử dụng các vật dụng dân dã như quạt nan, giường tre, uống nước vối hoặc nước chè xanh... và cùng lao động sản xuất với người dân như đi cấy, làm đất trồng màu, bắt cua, tát nước bằng gầu sòng, gầu dây, móc cua ở bờ ruộng, cất vó, đánh giậm, xay lúa, giã gạo hoặc cùng người dân làm cua nấu canh, thổi cơm bằng bếp củi

3.2.4. Thực trạng phát triển kinh tế du lịch gắn với ứng phó biến đổi khí hậu

- Tăng cường khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu:

Theo con số điều tra mới đây, Ninh Bình hiện có 28.639ha đất lâm nghiệp. Trong đó đất rừng đặc dụng 16.500 ha, đất rừng phòng hộ 9.026ha, đất rừng sản xuất 3.113ha (đó là phân theo mục đích sử dụng). Còn theo hiện trạng thì có tới

23.510 ha rừng tự nhiên, 3.379 ha rừng trồng và 1.750ha đất trống, đồi trọc [6]. Nhận thấy tầm quan trọng của rừng và đất lâm nghiệp trong sự phát triển toàn diện và bền vững, Ninh Bình đã xây dựng đề án Quy hoạch bảo vệ và phát triển rừng dài hạn giai đoạn 2013 - 2020 với mục tiêu và giải pháp cụ thể như sau:

. Đối với 16.500 ha rừng đặc dụng (58,1% đất lâm nghiệp), trong đó Vườn Quốc gia Cúc Phương có 11.300 ha, có tới 1.268 loài thực vật, 553 loài động vật, đặc biệt là 25 loài thực vật, 66 loài động vật đặc hữu quý hiếm - nhiều loài có tên trong sách đỏ Việt Nam [6] tăng cường tuần tra bảo vệ; phục hồi và phát triển rừng

bằng biện pháp chăm sóc khoanh nuôi, xúc tiến tái sinh tự nhiên. Củng cố và duy trì vườn thực vật hiện có, bổ sung làm cho phong phú về loài. Thành lập Ban quản lý bảo vệ rừng ở các xã dưới sự điều hành của Vườn Quốc gia Cúc Phương.

. Với Khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Vân Long có diện tích 2.134 ha, tập trung bảo tồn, PTBV hệ sinh cảnh đặc hữu trên núi đá vôi. Khuyến khích cộng đồng chung tay góp sức trồng rừng, bảo vệ toàn diện, giữ gìn vệ sinh môi trường, đảm bảo an ninh trật tự xã hội.

. Đối với khu rừng Văn hóa - Lịch sử - Môi trường Hoa Lư với diện tích 2.937 ha thuộc hệ rừng trên núi đá gắn liền với nhiều di tích văn hóa - lịch sử nổi tiếng sẽ được bảo tồn và giữ lại nét hoang sơ tự nhiên. Tiếp tục trồng cây bóng mát, cây lấy gỗ ở các thị trấn, thành phố.

Quy hoạch trên cũng đề ra nhiệm vụ trong thời gian tới phải đẩy nhanh tốc độ trồng 3.937 ha rừng. Trong đó trồng mới là 1.750ha, trồng lại rừng sau khai thác là 2.187ha [6]. Chăm sóc, bảo vệ rừng trồng nhanh khép tán, sinh trưởng ổn định, bền vững. Nâng cao độ che phủ chống xói mòn đất, bảo vệ sản xuất nông, công nghiệp, thủy sản. Đặc biệt, với đất trống bãi bồi huyện Kim Sơn cần trồng Bần chua hỗn giao với cây vẹt, bảo vệ các dải rừng sậy, sú vẹt hiện có để nâng cao chất lượng rừng phòng hộ ven biển cũng như rừng đầu nguồn ....

Để hiện thực hóa nhiệm vụ trên, năm 2019 các cơ quan, tổ chức đóng trên địa bàn tỉnh tích cực tham gia hưởng ứng, trong đó có sự phối kết hợp giữa Đoàn thanh niên Sở Nông nghiệp & Phát triển nông thôn Ninh Bình với Đoàn thanh niên Bộ đội Biên phòng tỉnh tổ chức Lễ phát động trồng cây với sự tham gia của hàng trăm người mục đích nhằm tăng cường giáo dục, nâng cao nhận thức cho cán bộ, đoàn viên, thanh niên và quần chúng nhân dân về vai trò, tác dụng và ý nghĩa của việc trồng cây xanh ven biển, góp phần chống xói mòn, xây dựng và BVMT sinh thái, giảm thiểu những diễn biến phức tạp của khí hậu, thời tiết và thiên tai, bão lũ gây ra.

- Tăng cường năng lực giảm nhẹ tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu và nước biển dâng

Trong những năm qua ngành du lịch Ninh Bình nói chung và các cơ sở kinh doanh du lịch nói riêng đã có nhiều chương trình, sáng kiến nhằm giảm

thiếu sự phát thải nhà kính. Trong đó, tiêu biểu phải kế đến một số mô hình, sáng kiến sau:

Mô hình khách sạn xanh (tiêu dùng xanh): Emeralda Resort Ninh Bình là một trong số các resort ở Việt Nam được đề cử trong lễ trao giải thưởng World Luxury Hotel Awards 2018, vinh danh các khách sạn tốt nhất thế giới về dịch vụ sang trọng và cao cấp. Và thành tích mà khu nghỉ nhận được “Luxury Eco Resort Award” là một trong những giải thưởng danh giá ghi nhận nỗ lực xây dựng một khu nghỉ dưỡng sinh thái sang trọng, mang đến trải nghiệm sống xanh, trong lành và thân thiện với môi trường. Khu nghỉ mát Emeralda Ninh Bình mang đến trải nghiệm xanh bằng việc phục vụ nước lọc trong những bình thủy tinh thay vì bình nhựa, ống hút giấy được đưa vào phục vụ ẩm thực thay thế cho ống hút nhựa truyền thống, túi sinh học tự phân hủy được sử dụng để thu gom rác thải…. [42].

Mô hình kiến trúc xanh thân thiện với môi trường: Hiện nay, việc sử dụng vật liệu tự nhiên, thân thiện với môi trường là một trong những cách người dân Ninh Bình làm du lịch xanh bền vững, mô hình này ngày càng trở lên phổ biến, không chỉ góp phần BVMT sinh thái mà còn tăng sức hấp dẫn với du khách, đặc biệt là du khách quốc tế khi đến với Ninh Bình. Tiêu biểu phải kể đến là: Tam Coc Rice Fields Resort, Ninh Bình Valley Homestay, Hoa Lư Eco Homestay, Quoc Khanh Bamboo Homestay, Chezbeo Homestay, Buffalo Eco Garden Homestay, Ninh Binh Mountain View Homestay, Ninh Binh Family Homestay,… những homesay này đều hòa mình trong không gian xanh tươi được thiên nhiên bao bọc và bầu không khí trong lành thuần khiết, được thiết kế bằng những vật liệu gần gũi với thiên nhiên và thân thiện với môi trường như mái lá, mái ngói, tre, gỗ, … giúp cho các phòng nghỉ tại đây đều mát về mùa hè và ấm vào mùa đông - đây cũng được coi là một trong những giải pháp tiết kiệm năng lượng của các homestay tại Ninh Bình [phụ lục 3, tr.168, 169].

Hay như sáng kiến của Ban quản lý Khu du lịch sinh thái Tràng An, thành lập các tổ giữ gìn vệ sinh môi trường, như: tổ quét dọn vệ sinh trên trục đường Tràng An, tổ cắt tỉa cây, trồng hoa và hàng chục tổ chèo đò. Bên cạnh đó, Ban quản lý di tích đã tích cực tuyên truyền tới toàn thể cán bộ, nhân viên về công tác BVMT, PTDL bền vững.

Chương trình “Du lịch xanh hướng tới tương lai” với chủ đề “Bảo vệ môi trường thông qua tái sử dụng chất thải”; ngày hội tái chế chất thải tại Quần thể danh thắng Tràng An lần thứ 1 năm 2016, nhằm khuyến khích cộng đồng, người dân thực hành “Tiết giảm, Tái sử dụng và Tái chế chất thải”, đặc biệt là đối với chất thải nguy hại. Hoặc việc trồng mới hàng trăm ha rừng tại Quần thể danh thắng Tràng An do chủ đầu tư (doanh nghiệp Xuân Trường), trở thành lá “phổi” bảo vệ người dân Ninh Bình và tạo cảnh quan môi trường xanh cho du khách khi đến với Danh thắng.

Sáng kiến khác trong BVMT sinh thái (rừng nguyên sinh, động vật hoang dã và các khu nghỉ dưỡng) tại Vườn quốc gia Cúc Phương đã đầu tư hệ thống xe ôtô điện, vừa chở được lượng khách lớn, xe chạy êm, không gây tiếng ồn, không xả khí thải ra môi trường để phục vụ cho việc di chuyển, tham quan của du khách hay hoạt động “trồng cây gây rừng”, “Thung Nham xanh” tại khu du lịch sinh thái Thung Nham.

Tại chùa Bái Đính để đảm bảo an ninh trật tự, vệ sinh môi trường và phục vụ du khách và phật tử đến thăm chùa, thường xuyên có khoảng 300 - 400 lao động làm công tác bảo vệ, vệ sinh môi trường và làm việc tại chùa. Tổ chức Chương trình “Ngày chủ nhật xanh hướng nguyện”, với chủ đề “Thanh niên Ninh Bình hành động vì môi trường du lịch xanh” nhằm tuyên truyền và dọn vệ sinh, thu gom rác thải, vệ sinh môi trường trong khuôn viên chùa, hướng dẫn du khách tham quan du lịch, bỏ rác đúng nơi quy định qua đó xây dựng hình ảnh đẹp của con người Ninh Bình đến du khách trong nước và quốc tế.

Ngoài ra, Ban quản lý chùa cũng có những bài tuyên truyền về các quy định đảm bảo vệ sinh môi trường và an ninh trật tự trên hệ thống loa phát thanh tại tất cả các khu vực trên chùa kêu gọi du khách có ý thức giữ gìn vệ sinh, cảnh quan chung khi tham gia trẩy hội. Các du khách thập phương cũng đã nghiêm chỉnh chấp hành, tạo nến một nét đẹp văn minh cho mùa lễ hội. Từ đó những vấn đề ONMT, xả rác bừa bãi cũng được hạn chế tạo nên một ngôi chùa xanh - sạch - đẹp [7].

3.2.2. Đánh giá về phát triển kinh tế du lịch gắn với đảm bảo an ninh môi trường ở tỉnh Ninh Bình

3.2.2.1. Những kết quả đạt được trong phát triển kinh tế du lịch gắn với

đảm bảo an ninh môi trường ở tỉnh Ninh Bình

Thứ 1, đóng góp của phát triển kinh tế du lịch vào sự phát triển kinh tế- xã hội của tỉnh

- Về kinh tế: Theo số liệu thống kê của Sở Du lịch sự đóng góp của ngành du lịch trong cơ cấu kinh tế của địa phương trong thời gian qua cũng không ngừng gia tăng. Giá trị gia tăng ngành du lịch (GRDP du lịch) năm 2010 mới đạt khoảng 410 tỷ đồng (tương đương 18,6 triệu USD), đến năm 2016 đã tăng lên 1.232 tỷ đồng (tương đương 56 triệu USD); tốc độ tăng trưởng trung bình đạt 22,0%/năm cho giai đoạn 2010 - 2016. Nếu như năm 2010, tỷ trọng GRDP du lịch trong GRDP chung của tỉnh mới là 2,12% thì năm 2016 đã đạt 4,4% [123, tr.62].

- Về xã hội: Tạo việc làm, giảm thất nghiệp, tạo ý thức cho người dân và các cấp các ngành trong việc gìn giữ các giá trị lịch sử, văn hóa, bảo vệ cảnh quan, môi trường, phát triển tiềm năng du lịch của địa phương. Nếu như năm 2010 tổng số lao động là 8.550 lao động cả trực tiếp và gián tiếp, đến năm 2017 con số này tăng lên 19.420 người, tốc độ tăng trưởng trung bình trong 7 năm qua là 12,45%/năm (xem biểu đồ 3.5).

Biểu đồ 3.5: Hiện trạng nguồn nhân lực du lịch tỉnh Ninh Bình giai đoạn 2010 – 2017

(Nguồn:[ 92, 93, 127])

Khi KTDL phát triển, đời sống vật chất của nhân dân ở địa phương cũng được nâng lên, do đó họ có điều kiện để học tập nâng cao trình độ, cải thiện đời sống văn hóa và tinh thần. Mặt khác, ở những nơi KTDL phát triển, người dân địa phương có điều kiện thuận lợi để giao lưu văn hóa của nhiều vùng, nhiều nước khác nhau. Và chính sự giao thoa giữa các luồng văn hóa này đã góp phần làm cho đời sống xã hội của các địa phương trở nên văn minh hơn, hiện đại hơn.

Thứ 2, kinh tế du lịch phát triển tạo nguồn lực và điều kiện để bảo vệ môi trường

Khi KTDL phát triển sẽ góp phần vào việc tăng NSNN, từ đó việc đầu tư công tác BVMT của tỉnh cũng sẽ được nâng lên.

Ngoài ra, trong giai đoạn 2010-2019 kinh tế tỉnh Ninh Bình luôn tăng trưởng, năm sau cao hơn năm trước. Từ đóng góp đó, hàng năm, tỉnh dành 1% tổng chi ngân sách chi cho công tác BVMT. Qua đó, nguồn vốn đầu tư cho công tác BVMT tăng lên. Theo Báo cáo tổng hợp của Sở Tài chính tỉnh về vốn đầu tư cho các tác BVMT giai đoạn 2010 -2019. Cụ thể như sau (xem bảng 3.7).

Biểu đồ 3.6: Vốn đầu tư cho công tác bảo vệ môi trường giai đoạn 2010-2019

(Nguồn:[96])

Bên cạnh số kinh phí do NSNN và ngân sách địa phương hàng năm dành cho công tác BVMT, số kinh phí này còn được tăng lên nhờ vào các khoản thu từ các loại phí BVMT trên địa bàn (xem bảng 3.2).

Bảng 3.2: Tổng hợp một số khoản thuế, phí liên quan đến bảo vệ môi trường trên địa bản tỉnh Ninh Bình giai đoạn 2010-2019

Đơn vị tính: triệu đồng

Nôi dung	2010	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019
1	Phí BVMT đối với nước thải công nghiệp	22	35	27	71	39	415	237	408	420	860
	Ngân sách tỉnh	22	35	27	71	39	415	237	408	420	860
2	Phí BVMT đối với nước thải sinh hoạt	2,111	2,351	2,158	2,506	2,485	3,674	3,545	8,030	8,879	9,222
	Ngân sách tỉnh	1,008	1,201	1,079	1,188	1,355	1,995	2,716	6,567	6,100	7,346
	Ngân sách huyện, xã	1,103	1,150	1,079	1,318	1,130	1,679	829	1,463	2,779	1,876
3	Phí BVMT đối với khai thác khoáng sản	30,009	31,778	33,733	37,781	53,166	42,928	44,753	56,061	52,416	54,706
	Ngân sách tỉnh	12,689	12,115	10,120	27,578	28,193	24,577	19,748	49,159	23,335	26,243
	Ngân sách huyện, xã	17,320	19,663	23,613	10,203	24,973	18,351	25,005	6,902	29,081	28,463
4	Thuế tài nguyên	19,484	32,643	36,648	44,858	60,477	47,320	51,643	76,568	96,933	118,110
	Ngân sách tỉnh	8,242	14,077	15,759	30,415	34,111	31,061	18,335	32,548	41,899	52,231
	Ngân sách huyện, xã	11,242	18,566	20,889	14,443	26,366	16,259	33,308	44,020	55,034	65,896