Đánh Giá Quy Định Và Tình Hình Áp Dụng Pháp Luật Về Xử Lý Rác Thải Y Tế

2.4. Đánh giá quy định và tình hình áp dụng pháp luật về xử lý rác thải y tế tại Công ty Cổ phần vật tư thiết bị môi trường 13 - Urenco 13

Các văn bản quy phạm pháp luật như Luật bảo vệ môi trường năm 2014, Luật bảo vệ môi trường năm 2020, Nghị định 19/2015/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật bảo vệ môi trường, Nghị định số 38/2015/NĐ-CP về quản lý chất thải và phế liệu, Thông tư số 36/2015/TT-BTNMT về quản lý chất thải nguy hại hay Thông tư liên tịch số 58/2015/TTLT-BYT- BTNMT về quản lý chất thải y tế… là những quy định, là kim chỉ nam mà Công ty Cổ phần vật tư thiết bị môi trường 13 - Urenco 13 luôn nỗ lực để có thể tuân thủ trong suốt quá trình hoạt động của mình.

2.4.1. Kết quả đạt được‌

 Về quy định của pháp luật về xử lý rác thải y tế:

- Pháp luật về xử lý rác thải y tế đã gắn liền với đường lối, chính sách mà Nhà nước đề ra tại thời điểm này. Mỗi một thời kỳ, Nhà nước sẽ có những đường lối, chính sách phát triển đất nước riêng, hiện tại thì đó chính là phát triển đất nước một cách bền vững, phát triển kinh tế, văn hóa song song với việc bảo vệ môi trường. Chính từ đường lối này mà Nhà nước ta đã có những chính sách, đưa những tầm nhìn thể hiện sự quan tâm của mình đối với vấn đề bảo vệ môi trường nói chung, về xử lý rác thải y tế nói riêng vào những quy định của pháp luật. Những quy định đưa ra đã khái quát khá đầy đủ các vấn đề liên quan đến xử lý rác thải y tế.

- Pháp luật về xử lý rác thải y tế tại Việt Nam đã phù hợp, bao trùm được những cam kết của nước ta khi tham gia vào các điều ước quốc tế, các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới. Việc đưa những cam kết này vào những quy định của pháp luật trong nước giúp chúng ta phổ biến được rộng rãi những cam kết này, cho các thành viên khác thấy chúng ta có tinh thần thực hiện theo đúng những gì đã thỏa thuận, từ đó nâng cao được uy tín quốc gia với các nước trên thế giới, các nước bạn cũng sẽ tin tưởng hơn khi hợp tác làm ăn với Việt Nam.

- Pháp luật về xử lý rác thải y tế đã nâng cao được nhận thức của mọi người dân về tác hại mà loại rác thải này có thể gây ra cho sức khỏe và môi trường sống của con người. Đây chính là một phương tiện mà qua đó Nhà nước có thể giáo dục

và truyền đạt được ý chí, tầm nhìn của mình trong vấn đề xử lý rác thải y tế cũng như là vấn đề bảo vệ môi trường, khi mà ô nhiễm môi trường đang diễn ra ngày một phức tạp và nghiêm trọng hơn, kéo theo nhiều hệ quả như biến đổi khí hậu, nóng lên toàn cầu, nước biển dâng…

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 105 trang tài liệu này.

- Pháp luật về xử lý rác thải y tế với những quy chuẩn kỹ thuật cũng là những tiêu chuẩn để các cơ sở y tế, các cơ sở xử lý rác thải dựa vào đó, đánh giá, chấn chỉnh lại hoạt động xử lý của mình, xem xét lại những phương pháp xử lý hay các điều kiện về trang thiết bị, máy móc đã đáp ứng được các quy định của pháp luật chưa.

- Pháp luật về xử lý rác thải y tế giúp cho các cơ quan chức năng có thẩm quyền kiểm tra, giám sát được hiệu quả hoạt động của các cơ sở y tế, cơ sở xử lý rác thải. Từ đó có những đánh giá về mức độ đáp ứng các quy định pháp luật, năng lực xử lý của các cơ sở có đủ để bảo đảm an toàn cho sức khỏe con người và sự trong sạch của môi trường hay không. Dựa vào những đánh giá sẽ có những biện pháp chấn chỉnh, xử phạt thích hợp.

 Về thực tiễn áp dụng quy định pháp luật về xử lý rác thải y tế tại Công ty Cổ phần vật tư thiết bị môi trường 13 - Urenco 13:

Thực tế hoạt động của Công ty Cổ phần vật tư thiết bị môi trường 13 - Urenco 13 đã cho thấy được sự tiến bộ và thích ứng khá nhanh trong việc áp dụng các quy định của pháp luật bảo vệ môi trường nói chung và pháp luật về xử lý rác thải y tế nói riêng, đặc biệt là trong tình hình có thêm nhiều văn bản pháp luật mới xuất hiện do đại dịch COVID-19 diễn biến phức tạp:

- Với việc là một trong số ít các công ty được Bộ Tài nguyên và Môi trường cấp giấy phép xử lý rác thải nguy hại trên địa bàn Hà Nội, Công ty Urenco 13 đã phải đáp ứng được đầy đủ những yêu cầu khắt khe về năng lực thu gom, vận chuyển và năng lực xử lý rác thải y tế, rác thải y tế nguy hại theo quy định của pháp luật. Từ việc phải có một đội xe chuyên dụng theo đúng với giấy phép xử lý rác thải nguy hại được cấp, với đầy đủ công cụ, trang thiết bị phù hợp để phục vụ việc thu gom, vận chuyển rác thải từ các cơ sở y tế, đảm bảo an toàn, không để xảy ra tình trạng rò rỉ, phát tán rác thải ra môi trường, làm ảnh hưởng đến sức khỏe. Ngoài ra còn là hệ thống máy móc, dây chuyền xử lý rác thải y tế với công suất đủ để đáp

ứng yêu cầu ngày một tăng về việc xử lý các loại rác thải y tế nguy hại của thành phố cũng như các tỉnh, thành lân cận.

- Về quy trình vận chuyển, xử lý rác thải y tế: Quy trình thu gom, vận chuyển và xử lý của Công ty đã cơ bản đảm bảo đáp ứng và đáp ứng tốt với những quy định của pháp luật Việt Nam. Từ việc lựa chọn công nghệ xử lý là công nghệ khử khuẩn bằng hơi nóng ẩm (lò hấp), đáp ứng theo đúng tinh thần “ưu tiên lựa chọn các công nghệ không đốt, thân thiện với môi trường…”, cho đến các công đoạn thực hiện trong toàn bộ quy trình. Ở mỗi công đoạn trong quy trình xử lý Công ty đều đáp ứng được các quy định của pháp luật, phương tiện vận chuyển chuyên dụng, trang bị đầy đủ, phù hợp, bảo đảm an toàn; quá trình xử lý rác thải đúng với các yêu cầu về vận hành máy móc; rác thải đã xử lý đạt quy chuẩn Việt Nam về kỹ thuật, sau khi được xử lý thì mang đến địa điểm chôn lấp theo đúng quy định. Tần suất thực hiện vực thu gom, vận chuyển rác thải y tế để đem đi xử lý cũng là phù hợp với quy định pháp luật và điều kiện thực tế của mỗi cơ sở y tế, đảm bảo rác thải y tế được chuyển đi kịp thời, không để tình trạng rác thải nguy hại được lưu giữ quá lâu trong khuôn viên của các cơ sở y tế.

- Với việc dịch bệnh xuất hiện và diễn biến ngày một phức tạp, với số lượng ca trên địa bàn thành phố Hà Nội luôn duy trì ở mức khá cao đã mang đến thêm nhiều áp lực về xử lý rác thải y tế không chỉ ở các bệnh viện mà còn ở các cơ sở cách ly y tế, các bệnh viện dã chiến. Tuy vậy, Công ty Cổ phần vật tư thiết bị môi trường 13 - Urenco 13 đã rất nỗ lực để thực hiện theo các quy định của pháp luật, đặc biệt là Quyết định số 3455/QĐ-BCĐQG về việc ban hành “Hướng dẫn quản lý chất thải và vệ sinh trong phòng, chống dịch COVID-19”, cùng với đó là ban hành Quyết định số 17/QĐ-URENCO13 về việc: Ban hành Bộ quy trình, định mức kinh tế - kỹ thuật công tác thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải có nguy cơ chứa COVID-19 tại các khu cách ly tập trung do Giám đốc Công ty ký, có hiệu lực thi hành trong nội bộ Công ty.

- Công ty đã thực các công việc theo đúng quy định của pháp luật, đúng theo năng lực thực tế của mình, không vì chạy theo lợi nhuận hay bất kỳ lợi ích nào trước mắt để xảy ra tình trạng vận chuyển, xử lý rác thải y tế không an toàn, dẫn đến

rác thải bị rò rỉ, phát tán ran ngoài môi trường. Mọi hoạt động vận chuyển, xử lý đều được Công ty thống kê, tổng hợp vào sổ theo dõi rác thải nguy hại theo đúng quy định, phục vụ việc tự quản lý của doanh nghiệp và việc kiểm tra, giám sát của các cơ quan chức năng.

2.4.2. Một số hạn chế, tồn tại và nguyên nhân‌

 Về quy định của pháp luật về xử lý rác thải y tế:

- Nhiều cơ sở y tế do nguồn kinh phí còn hạn hẹp, không đầy đủ để có thể làm tốt được tất cả các mặt quản lý, cơ sở vật chất, kỹ thuật còn thấp dẫn tới khó có thể đáp ứng được những quy định về xử lý rác thải y tế tại nguồn, cùng với đó là không đủ trang thiết bị, công cụ để đảm bảo an toàn sức khỏe và môi trường trong khuôn viên bệnh viện thực sự tốt. Hiện nay đang thực sự chưa có những văn bản pháp luật quy định rõ ràng về việc trích lại phần doanh thu tối thiểu để dành cho việc xử lý rác thải y tế, rác thải y tế nguy hại của các bệnh viện, phòng khám… dẫn đến tại một vài cơ sở y tế xảy ra tình trạng thiếu nguồn kinh phí để thực hiện được việc xử lý rác thải.

- Hệ thống các văn bản pháp luật về xử lý rác thải y tế vẫn còn đơn thuần là những quy định nặng về nguyên tắc, cá nhân hay tổ chức một khi muốn tìm hiểu hoặc áp dụng các quy định thì phải vận dụng nhiều các thông tư, văn bản hướng dẫn để có thể thực hiện một cách trọn vẹn. Một số ít các quy định còn chưa thực sự rõ ràng, dễ hiểu với phần lớn những người có nhu cầu tiếp cận pháp luật.

- Các quy định, chế tài để xử phạt vi phạm trong lĩnh vực xử lý rác thải y tế dù đã có nhiều những sự điều chỉnh, tăng cường các mức độ xử phạt nhưng dường như vẫn chưa thực sự đủ sức răn đe, thiếu đi sức nặng đối với các hành vi phạm luật. Nhiều cơ sở vận chuyển, cơ sở xử lý không đáp ứng được các quy chuẩn về kỹ thuật, không đảm bảo an toàn trong quá trình vận chuyển, xử lý rác thải y tế, đặc biệt còn có tình trạng “đổ bậy” rác thải ra môi trường. Các cơ sở nói trên cần nghiêm túc đánh giá lại hành vi của mình và chấp nhận chịu phạt chứ không làm đúng theo quy định vì lợi nhuận từ việc làm trái pháp luật vẫn là lớn hơn số tiền phạt.

 Về thực tiễn áp dụng quy định xử lý rác thải y tế tại Công ty Cổ phần vật tư thiết bị môi trường 13 - Urenco 13:

- Hà Nội hiện có khoảng 10 cơ sở xử lý rác thải y tế nguy hại đang ký hợp đồng xử lý với các cơ sở y tế, trong đó địa điểm xử lý rác thải y tế nguy hại duy nhất tại Hà Nội là của Công ty Urenco 13 (Khu xử lý rác thải y tế công nghệ cao Cầu Diễn) hiện đang thực hiện xử lý rác thải y tế nguy hại theo công nghệ hấp với công suất được cấp phép xử lý 05 tấn/ngày (xử lý các rác thải y tế nguy hại lây nhiễm), hiện đang xử lý được khoảng 70% lượng rác thải y tế nguy hại phát sinh thu gom được trên địa bàn thành phố; rác thải sau xử lý được chôn lấp tại bãi rác Nam Sơn thuộc huyện Sóc Sơn47. Nếu chỉ hoạt động theo đúng công suất được cấp phép thì sẽ không thể giải quyết được tình trạng rác thải y tế đang được thải ra ngày một nhiều, nhất là trong giai đoạn dịch bệnh, khối lượng rác thải nguy hại lây nhiễm tăng lên rất nhanh, từ đó làm gia tăng áp lực xử lý loại rác thải này trên địa bàn thành phố khi mà công suất xử lý trong một ngày của khu xử lý Cầu Diễn chưa kịp tăng lên tương ứng.

- Việc áp dụng những quy định của pháp luật về xử lý rác thải y tế trong hoạt động của Công ty đôi khi còn gặp khó khăn khi vẫn còn có nhiều văn bản pháp luật cùng quy định về vấn đề xử lý, các văn bản chưa thực sự tạo được tính thống nhất, liền mạch trong việc áp dụng quy định. Cùng một lúc phải sử dụng nhiều văn bản để tìm ra những quy định phù hợp cho vấn đề đang gặp phải.

- Các công nhân vệ sinh chưa có nhiều cơ hội và điều kiện để được tiếp cận, hướng dẫn thực sự đầy đủ về những quy định của pháp luật về xử lý rác thải y tế làm cho việc áp dụng chúng trở nên khó khăn hơn. Công ty chỉ có những văn bản thông báo về việc áp dụng những quy định mới mà chưa có những buổi hướng dẫn cụ thể cho công nhân, cán bộ. Đặc biệt, ở những quy trình phân loại, thu gom, lưu giữ, xử lý cũng dễ xảy ra sai sót khiến cho mục tiêu xử lý rác thải y tế đảm bảo vệ sinh môi trường, sức khỏe của con người gặp phải nguy cơ không thể hoàn thành. Khoảng trống về kiến thức giữa các cán bộ quản lý và công nhân trực tiếp xử lý là còn nhiều và không đồng đều, ngay cả giữa các công nhân với nhau có thể dẫn đến việc thực hiện một số công đoạn chưa thực sự hiệu quả.

47 Quyết định Số: 1281/QĐ-UBND Quyết định Số: 1281/QĐ-UBND phê duyệt đề án “Xử lý chất thải y tế nguy hại Thành phố Hà Nội đến năm 2020, định hướng đến năm 2025” của Ủy ban Nhân dân Thành phố Hà Nội

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2‌

Công ty Cổ phần vật tư thiết bị môi trường 13 - Urenco 13 là một trong những đơn vị được cấp phép xử lý rác thải y tế nguy hại trên địa bàn thành phố Hà Nội. Công ty Urenco 13 với chuyên môn chính thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải y tế, rác thải y tế nguy hại với những phương tiện, trang thiết bị chuyên dụng và hệ thống máy móc, dây chuyền xử lý với năng suất khá cao và một lượng đối tác gồm nhiều bệnh viện lớn như: Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, Bệnh viện Nhi Trung ương, Bệnh Bệnh viện Nội tiết Trung ương…

Pháp luật về xử lý rác thải y tế được phân thành ba nhóm quy định là nhóm về phân loại, thu gom, lưu giữ và tái chế; nhóm về vận chuyển và xử lý và cuối cùng là nhóm quy định về việc kiểm tra, giám sát và xử phạt các hành vi vi phạm.

Tình hình áp dụng quy định pháp luật về xử lý rác thải y tế tại Công ty Cổ phần vật tư thiết bị môi trường 13 - Urenco 13 có thể được đánh giá qua nhiều mặt, nhưng rõ ràng nhất chính là thông qua quy trình thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải y tế của Công ty. Có những quy định đã được áp dụng một cách linh hoạt, hợp lý để phù hợp với điều kiện và tình hình về khối lượng và chủng loại rác thải thực tế tại các cơ sở y tế.

Tuy nhiên khi thực hiện đánh giá về quy định pháp luật về xử lý rác thải y tế và thực tế áp dụng quy định tại Công ty đã cho thấy được cả những mặt đạt được, cả những mặt hạn chế. Ví dụ như các quy định còn nhiều, gây khó khăn cho việc tìm hiểu và áp dụng; kiến thức về pháp luật về xử lý rác thải y tế còn hạn chế của một số bộ phận liên quan. Tuy vậy, Công ty đã nỗ lực để áp dụng và thích ứng kịp thời với các quy định, đảm bảo việc vận hành, hoạt động của Công ty đúng với yêu cầu đã được pháp luật đặt ra.

CHƯƠNG 3: MỘT SỐ KIẾN NGHỊ NHẰM ÁP DỤNG HIỆU QUẢ QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT VỀ XỬ LÝ RÁC THẢI Y TẾ TẠI CÔNG TY

CỔ PHẦN VẬT TƯ THIẾT BỊ MÔI TRƯỜNG 13 - URENCO 13

3.1. Định hướng hoàn thiện quy định pháp luật về xử lý rác thải y tế‌

Hoàn thiện các quy định pháp luật về xử lý rác thải y tế là vô cùng cần thiết và phù hợp chung với yêu cầu thực tế về việc hoàn thiện pháp luật nói chung. Phải thường xuyên xem xét, đánh giá lại những quy định pháp luật hiện hành đã thực sự bám sát thực tế, giải quyết được các vấn đề, các quan hệ xã hội cần điều chỉnh hay chưa. Để hoàn thiện các quy định cần phải lưu ý những điều sau:

Thứ nhất, phải đặt sức khỏe của con người và đảm bảo một môi trường sống trong lành lên hàng đầu khi hoàn thiện quy định pháp luật về xử lý rác thải y tế.

Khi hoàn thiện các quy định của pháp luật về xử lý rác thải y tế, luôn phải đặt sức khỏe của con người và đảm bảo một môi trường sống trong lành lên hàng đầu bởi đây chính là mục tiêu, cũng là động lực để các cơ quan có thẩm quyền xây dựng các quy định một cách phù hợp. Giữ cho môi trường sống xanh, sạch, đẹp vừa là những nhu cầu cơ bản trong quyền con người, vừa là yêu cầu cấp bách và quan trọng đối với tất cả các cá nhân, tổ chức có liên quan.

Thứ hai, luật phải luôn song hành và không tách rời với điều kiện và hoàn cảnh kinh tế cụ thể của đất nước.

Các quy định của pháp luật về xử lý rác thải y tế phải được hoàn thiện gắn với điều kiện phát triển kinh tế, xã hội của Việt Nam. Kinh tế của đất nước phát triển, kéo theo chất lượng sống của con người tăng lên, việc sử dụng các dịch vụ cũng tăng theo, điển hình là dịch vụ khám, chữa bệnh. Điều này chắc chắn sẽ dẫn đến khối lượng rác thải y tế mỗi ngày được thải ra sẽ càng nhiều hơn, áp lực xử lý rác thải cũng vì thế mà gia tăng. Hoàn thiện các quy định sẽ phải tính đến việc vừa phải có cơ chế, phương pháp xử lý lượng rác thải y tế tăng lên một cách hiệu quả, vừa phải đảm bảo không hạn chế việc sử dụng các dịch vụ y tế theo nhu cầu của mọi người dân. Việc gia tăng sử dụng dịch vụ y tế cũng sẽ giúp phát triển lĩnh vực y tế của đất nước, nâng cao trình độ và chất lượng nguồn nhân lực để có thể đem đến trải nghiệm dịch vụ tốt nhất cho toàn xã hội.

Thứ ba, các quy định của pháp luật về xử lý rác thải y tế phải được hệ thống hóa một cách đồng bộ, tránh gây khó khăn khi áp dụng.

Hoàn thiện các quy định pháp luật về xử lý rác thải y tế không được gây chồng chéo, khó hiểu khi áp dụng vào thực tế, phải đảm bảo không có sự mâu thuẫn với bất kỳ văn bản pháp luật về xử lý rác thải nào khác. Duy trì một hệ thống quy định pháp luật thống nhất, từ các quy định về kỹ thuật, quản lý cho đến các quy định về xử phạt các hành vi vi phạm. Mỗi khi các quy định của luật được áp dụng thì phải rõ ràng và thống nhất, không được gây ra bất kỳ sự nhầm lẫn hay khác biệt nào về cách hiểu và cách vận dụng trong thực tế.

Thứ tư, luật phải dự báo được nhiều nhất có thể các trường hợp diễn ra ngoài thực tế.

Pháp luật về xử lý rác thải y tế phải mang tính dự báo và ổn định trong một khoảng thời gian nhất định. Điều này có nghĩa là các nhà làm luật phải nằm bắt được tình hình thực tế về xử lý rác thải y tế đang diễn biến ra sao, từ đó phải dự đoán được nhiều trường hợp, tình huống nhất có thể, các vấn đề liên quan đến rác thải y tế sẽ có thể diễn ra trong một khoảng thời gian nào đó trong tương lai. Điều này đảm bảo được tính bao quát của quy định pháp luật, tránh sự thay đổi luật quá nhiều, làm mất đi sự ổn định, gây tốn kém thời gian và các loại chi phí khi phải thực hiện sửa đổi, bổ sung các quy định hay thậm chí là soạn thảo ra luật mới.

Thứ năm, luật trong nước phải thể hiện sự tương thích với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Pháp luật về xử lý rác thải y tế luôn phải phù hợp, bám sát với những cam kết tại các tổ chức, điều ước quốc tế, tại các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới mà Việt Nam là thành viên. Điều này sẽ giúp chúng ta gây dựng và duy trì được niềm tin đối với các thành viên khác, từ đó nâng cao vị thế của Việt Nam là một đất nước luôn sẵn sàng tuân thủ luật chơi, những quy định chung, cùng với các quốc gia khác hợp tác, cùng nhau phát triển.

3.2. Một số giải pháp hoàn thiện quy định pháp luật về xử lý rác thải y tế‌

Thứ nhất, xây dựng có hệ thống, đảm bảo loại bỏ sự chồng chéo giữa các quy định pháp luật về xử lý rác thải y tế.