Tình Hình Nghiên Cứu Ở Cộng Hoà Dân Chủ Nhân Dân Lào

công phu, độc đáo, giàu tính khoa học của các chuyên gia, các giáo sư, học giả, các nhà nghiên cứu khoa học nhân văn, các nhà văn, nhà báo trong văn hóa Việt Nam đã nghiên cứu về lịch sử dựng nước, giữ nước và trong quá trình thực hiện sự nghiệp đổi mới của dân tộc Việt Nam. Nội dung cuốn sách nhấn mạnh văn hóa vừa là nền tảng vừa là động lực tinh thần của nhân loại nói chung và dân tộc Việt Nam nói riêng. Văn hóa giữ một vai trò quan trọng, nó là cơ sở, là tiền đề cho những định hướng phát triển xã hội. Cùng với quá trình thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh, v.v... là quá trình phấn đấu cho một nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội.

Vai trò văn hóa trong hoạt động chính trị của Đảng ta hiện nay do GS, TS. Trần Văn Bính chủ biên (2002), Nxb Lao động, Hà Nội. Vai trò văn hóa trong hoạt động chính trị là một trong những đề tài có tính thời sự cao, do một tập thể tác giả tham gia nghiên cứu và được Khoa Văn hóa xã hội chủ nghĩa, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh chủ trì. Đây là một hướng tiếp cận

còn rất mới mẻ và phức tạp, nhưng đã đư ợc các tác giả đi sâu phân tích trên tinh thần tư duy mới. Công trình đã khái quát được nhiều vấn đề cơ bản về văn hóa trong lãnh đạo chính trị của Đảng Cộng sản Việt Nam hiện nay; tìm hiểu quan niệm của các nhà kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin về vai trò của văn hóa trong lãnh đạo chính trị của Đảng Cộng sản; văn hóa với sự nghiệp chính trị của Chủ tịch Hồ Chí Minh; công tác xây dựng Đảng dưới góc độ văn hóa; công tác cán bộ, nhìn từ khía cạnh văn hóa và bồi dưỡng văn hóa cho người lãnh đạo, quản lý ở các nước tư bản. Qua công trình này đã gợi mở, lý giải được nhiều vấn đề bổ ích và kịp thời cung cấp tài liệu tham khảo cho công tác nghiên cứu, học tập mà bạn đọc hiện nay đang quan tâm.

Nâng cao VHCT của cán bộ lãnh đạo quản lý ở nước ta hiện nay của TS. Lâm Quốc Tuấn (2006), Nxb Văn hóa - Thông tin và Viện Văn hóa, Hà Nội. Nội dung cuốn sách cho rằng, đề cập đến văn hóa là đề cập đến vấn đề

con người. Trong VHCT, đó là các chủ thể chính trị mà cán bộ lãnh đạo là một lớp chủ thể quan trọng. Cán bộ luôn được xem là một nhân tố quyết định sự thành công hay thất bại của sự nghiệp cách mạng. Cuốn sách nêu vấn đề nâng cao VHCT của cán bộ lãnh đạo quản lý ở Việt Nam hiện nay góp phần hệ thống hóa và phân tích những quan điểm, luận điểm cơ bản về VHCT, về tính tất yếu phải nâng cao VHCT, cũng như phương hướng, nội dung và những giải pháp cơ bản nhằm nâng cao VHCT của cán bộ lãnh đạo quản lý ở Việt Nam hiện nay. Về cấu trúc VHCT, theo tác giả có thể được xem xét dưới hai góc độ tiếp cận cơ bản: VHCT gắn liền với chủ thể chính trị (văn hóa tổ chức, thiết chế và văn hóa cá nhân) và VHCT với tư cách là hệ giá trị, là một hệ thống phản ánh đầy đủ các dấu hiệu chân, thiện, mỹ.

Tập bài giảng Chính trị học, của Viện Chính trị học (2007), do PGS. TS. Nguyễn Văn Vĩnh chủ biên, Nxb Lý luận Chính trị, Hà Nội, xác định chính trị học là môn khoa học nghiên cứu chính trị như một chỉnh thể nhằm nhận thức và vận dụng những quy luật và tính quy luật chung nhất vào các hoạt động chính trị, trong đó có VHCT. Cuốn sách cung cấp những kiến thức ở mức cơ bản và cần thiết về VHCT nói chung và VHCT Việt Nam nói riêng.

Nguồn gốc văn hóa truyền thống Việt Nam của PGS. TS. Lê Văn Quán (2007), Nxb Lao động, Hà Nội. Cuốn sách là một công trình tập hợp những kết quả nghiên cứu và khảo sát về văn hóa Việt Nam trải dài trong nhiều thế kỷ. Nó là những tìm tòi và suy ngẫm được tích luỹ trong mấy chục năm của tác giả về các hiện tượng văn hóa độc đáo mang bản sắc của dân tộc Việt Nam nằm trong cái nói chung của văn hóa phương Đông. Tìm ra mối quan hệ xuyên suốt mang tính lịch sử của các hiện tượng văn hóa nhằm giải thích một cách khoa học và khách quan các hiện tượng văn hóa Việt Nam ở thời kỳ hiện đại chính là nội dung cơ bản của cuốn sách. Không thể giải thích các hiện tượng văn hóa ở mỗi giai đoạn cũng như văn hóa hiện đại nếu tách rời chúng khỏi những mối quan hệ khăng khít với truyền thống. Nói một cách khác, sẽ vô cùng phiến diện

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 176 trang tài liệu này.

và sai lầm nếu xem xét các hiện tượng văn hóa một cách biệt lập. Cuốn sách là tài liệu bổ ích cho những ai quan tâm tới cội nguồn văn hóa truyền thống và sự phát triển của văn hóa Việt Nam hiện đại.

Chính trị học - những vấn đề lý luận và thực tiễn của Viện Chính trị học, Học viện chính trị - Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh do GS. TS. Nguyễn Văn Huyên chủ biên và tập thể tác giả (2007), Nxb Lý luận Chính trị, Hà Nội. Theo cuốn sách, chính trị học là khoa học nghiên cứu toàn bộ lĩnh vực hoạt động chính trị nhằm khái quát lên những quy luật chung nhất hay những tính quy luật của đời sống chính trị, tìm ra những mối quan hệ, các cơ chế tác động, phương thức sử dụng, nói chung là khoa học và nghệ thuật chính trị, nhằm hiện thực hóa những quy luật chung đó vào hoạt động thực hiện mục tiêu chính trị. Trong số các nội dung của cuốn sách đã đề cập đến VHCT như là một trong những đối tượng nghiên cứu của chính trị học nói chung và ở Việt Nam nói riêng.

Tư tưởng chính trị của C.Mác, Ph.Ăngghen, V.I.Lênin và Hồ Chí Minh của PGS. TS. Lê Minh Quân (2009), Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội. Cuốn sách xem tư tưởng chính trị của Mác, Ăngghen, Lênin và Hồ Chí Minh là nội dung cốt lõi của VHCT, nhất là VHCT XHCN. Trong cuốn sách tác giả nêu lên ba phần, thứ nhất: Tư tưởng chính trị của Mác, Ăngghen, Lênin và Hồ Chí Minh. Đây là phần tổng quan tư tưởng chính trị của các ông; thứ hai: Giới thiệu một số tác phẩm của Mác, Ăngghen, Lênin và Hồ Chí Minh về chính trị; thứ ba: Mác, Ăngghen và Lênin với cuộc đấu tranh bảo vệ và phát triển tư tưởng chính trị của chủ nghĩa Mác. Để làm rõ hơn những quan điểm về chính trị của các ông, công trình đã đi sâu phân tích nh ững luận điểm của các ông về nhiều vấn đề chính trị cụ thể thông qua việc lựa chọn giới thiệu một số tác phẩm chủ yếu về chính trị, trong đó có các tác phẩm luận chiến, chống lại những kẻ thù của tư tưởng chính trị của chủ nghĩa Mác - Lênin, trong đó có đề cập đến những vấn đề của VHCT.

Phát triển văn hóa Việt Nam giai đoạn 2011 - 2020, PGS.TS. Phạm Duy Đức chủ biên (2009), Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội. Công trình nghiên cứu này mang tính chất dự báo, mang tầm chiến lược và được tiếp cận văn hóa từ bình diện lý luận chính trị; quán triệt sâu sắc quan điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng và phát triển văn hóa; kế thừa và phát huy một cách sáng tạo quan điểm, đường lối, chính sách văn hóa của Đảng và Nhà nước và tiến hành tổng kết thực tiễn xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam. Cuốn sách đưa ra những dự báo và xác định những tầm nhìn có ý nghĩa chiến lược về phát triển văn hóa Việt Nam giai đoạn 2011 - 2020. Sự phát triển mạnh mẽ của xu thế toàn cầu hóa và kinh tế tri thức cùng với sự đi sâu vào kinh tế thị trường sẽ tạo nên nhiều biến động trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, trong đó có văn hóa. Nghiên cứu vấn đề này, đòi hỏi không phải như một dự báo mang tính lý thuyết mà là một dự báo mang tính hành động. Công trình này nhằm góp phần xác định phương hướng và nêu lên những giải pháp cụ thể, thiết thực để phát triển văn hóa Việt Nam giai đoạn 2011 - 2020 và đóng góp thực sự vào việc hoạch định chính sách phát triển văn hóa của Đảng và Nhà nước Việt Nam.

Bước đầu tìm hiểu những giá trị văn hóa chính trị truyền thống Việt Nam của GS. TS. Nguyễn Văn Huyên, PGS. TS. Nguyễn Văn Vĩnh và TS. Nguyễn Hoài Văn (2009), Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội. Nội dung cuốn sách phân tích nhiều giá trị cốt lõi của VHCT truyền thống Việt Nam. Theo các tác giả, lịch sử đấu tranh dựng nước và giữ nước của nhân dân Việt Nam, lịch sử đấu tranh cho những khát vọng của con người Việt Nam đã hình thành nên những giá trị VHCT truyền thống Việt Nam. Những giá trị VHCT Việt Nam được xây dựng trên cơ cấu xã hội nhà - làng - nước; Một nền chính trị yêu nước, thương dân, dân là gốc; Tư tưởng chính trị đấu tranh cho độc lập, tự do, tự lực, tự cường; Tinh thần tự hào dân tộc, tự tôn nền văn hiến quốc gia, trọng trí tuệ, quy tụ người hiền; Một nền chính trị đạo lý, tôn trọng chính

nghĩa, bảo vệ công lý; vừa đề cao đức trị vừa đề cao pháp trị, hình thành tư tưởng về một nền chính trị pháp quyền; tư tưởng và hành vi chính trị khoan dung, độ lượng, vị tha; hoà hợp, hữu nghị, hợp tác vì sự phát triển và tiến bộ. Những giá trị, phẩm chất và năng lực đó hợp thành một nền chính trị nhân đạo, nhân văn, tất cả vì con người của VHCT Việt Nam. Cuốn sách còn nêu ra những quan điểm và giải pháp phát triển VHCT Việt Nam trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế hiện nay.

Văn hóa chính trị và lịch sử dưới góc nhìn VHCT của PGS, TS. Phạm Hồng Tung (2010), Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội. Trong khoa học chính trị hiện nay, VHCT giữ vị trí quan trọng, vừa với tính cách là một đối tượng của khoa học chính trị, vừa là một hướng tiếp cận liên ngành, có ý nghĩa phương pháp luận đối với một số ngành khoa học xã hội khác. Công trình này là một tập hợp có hệ thống của 14 chuyên luận, đề cập tới những vấn đề về nghiên cứu VHCT. Trên cơ sở của cách tiếp cận VHCT, tác giả làm rõ một số khái niệm cơ bản được sử dụng phổ biến trong khoa học chính trị phương Tây, giới thiệu một số lý thuyết khoa học, cách tiếp cận và các luận điểm cơ bản của giới học giả phương Tây về VHCT Á Đông và chỉ ra những khía cạnh mới, nhận định mới về những vấn đề liên quan.

Một số công trình khoa học đăng trên tạp chí chuyên ngành:

Văn hóa chính trị, một bình diện hợp thành của đối tượng và nội dung nghiên cứu của chính trị học của Hoàng Chí Bảo trong "Một số vấn đề về khoa học chính trị" (1992), Viện Mác - Lênin; Văn hóa chính trị - một cách nhìn trong thời kỳ đổi mới (1998) của Trần Đình Huỳnh, Tạp chí Xây dựng Đảng, số 10,11; Vai trò của VHCT trong việc hình thành phẩm chất và năng lực của người cán bộ lãnh đạo chính trị (2003) của Nguyễn Văn Vĩnh, Thông tin Chính trị học; Về văn hóa chính trị (2004) của Văn Hải, Tạp chí Lý luận chính trị, số 5; "Văn hóa Đảng và xây dựng văn hóa trong Đảng", Kết quả Tọa đàm của Ban Tư tưởng - Văn hóa số 12/2004 và số 1, 2/2005; Văn hóa Hồ Chí Minh

và sự rèn luyện nhân cách văn hóa của thanh niên (2005), T/C Lịch sử Đảng, số 12 và Văn hóa ứng xử Hồ Chí Minh - giá trị và ý nghĩa (2005) của Phạm Hồng Chương, Tạp chí Cộng sản, số 15; Tiếp cận triết học về VHCT và xây dựng VHCT Việt Nam hiện nay (2005) của Nguyễn Văn Huyên, Thông tin Chính trị học, số 1; Hệ giá trị văn hóa truyền thống Việt Nam trong đổi mới và hội nhập (2009) của Hoàng Chí Bảo, Tạp chí Cộng sản số 7/97; Tư tưởng về một nền chính trị pháp quyền trong VHCT truyền thống Việt Nam (2010), của Nguyễn Hoài Văn, Tạp chí Lý luận chính trị, số 3, v.v...

Một số luận văn, luận án khoa học đã bảo vệ:

Văn hóa chính trị Việt Nam và vai trò của nó đối với công cuộc đổi mới ở nước ta hiện nay (1998), Luận văn thạc sĩ của Lê Tấn Lập, Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh; Quá trình hình thành và phát triển giá trị của chủ nghĩa yêu nư ớc trong tiến trình văn hóa Việt Nam (1998), Luận văn thạc sĩ của Phạm Bá Toàn, Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh; VHCT của đội ngũ giảng viên đại học nước ta hiện nay - thực trạng và giải pháp (2004), luận văn thạc sĩ của Nguyễn Thị Thanh Thuỷ;

Các công trình khoa học trên, tập trung nghiên cứu về sự hình thành, phát triển, cấu trúc, đặc điểm, vai trò của văn hóa, VHCT của Việt Nam từ truyền thống đến hiện đại. Có một số công trình khoa học đã đi chuyên sâu vào sự phát triển văn hóa Việt Nam trong tương lai, đã đưa ra quan điểm, phương pháp và vai trò của Đảng Cộng sản Việt Nam về xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Ngoài ra, còn có một số đề tài nghiên cứu khoa học nghiên cứu về những vấn đề gần gũi với đề tài luận án này như: Chủ nghĩa yêu nước Hồ Chí Minh trong thời kỳ mở cửa, hội nhập quốc tế (2008), Báo cáo tổng hợp kết quả nghiên cứu đề tài khoa học cấp Bộ năm 2008, Viện Hồ Chí Minh, Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh; v.v...

1.2. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU Ở CỘNG HOÀ DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO

Ở CHDCND Lào trong những năm qua, việc tiếp cận văn hóa nói chung, VHCT nói riêng còn hạn chế, nhưng cũng có một số công trình nghiên cứu và một số luận án tiến sĩ, luận văn thạc sĩ và các tài liệu của Đảng và Nhà nước đã đề cập, tiêu biểu là:

Lịch sử Lào (1998), Viện Nghiên cứu Đông Nam Á hợp tác với các nhà khoa học xã hội Lào đã nghiên cứu thành công đề tài liên quan đến vấn đề lịch sử, văn hóa Lào từ thời tiền sử đến hiện nay. Trong đó các nhà khoa học đã nghiên cứu từ những di tích văn minh thời tiền sử và sơ sử đến sự hình thành các mường cổ đại trên đất Lào; Vương quốc Lào Lạn Xạng thời kỳ xây dựng và bảo vệ đất nước; Nước Lào trong thời kỳ thuộc Pháp (1893 - 1954); Cuộc đấu tranh của Nhân dân Lào chống chủ nghĩa thực dân mới của Mỹ dưới sự lãnh đạo của Đảng NDCM Lào. Thắng lợi vĩ đại năm 1975 và sự lựa chọn, thử nghiệm biện pháp và con đường phát triển của Lào trong 20 năm sau cách mạng giải phóng dân tộc Lào (1976 - 1995). Do tập hợp được sự đóng góp trí tuệ của nhiều nhà khoa học mà cuốn sách có nội dung phong phú, chuẩn xác về thực tiễn lịch sử, là tài liệu quý giá không chỉ đối với những người dân các bộ tộc Lào mà còn góp phần quan trọng vào việc phát triển bộ môn Lào học ở Việt Nam. Công trình này là cơ sở lịch sử cho việc làm rõ những giá trị VHCT truyền thống Lào.

Văn hóa nghệ thuật và vai trò của nó trong sự nghiệp đổi mới ở nước CHDCND Lào hiện nay, Luận án tiến sĩ triết học của Sỉ Bun Hương PhanĐaVông (1999) Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh. Theo đó, trong công cuộc đổi mới hiện nay ở nước CHDCND Lào, vai trò của văn hóa nói chung, văn hóa nghệ thuật nói riêng đang từng bước được khẳng định như là một nhân tố bên trong của quá trình phát triển của các bộ tộc anh em trên đất nước Lào. Vì vậy, việc nghiên cứu toàn diện và sâu sắc về văn hóa nghệ thuật, nhận thức đầy đủ vai trò và tác động của nó đối với sự nghiệp

đổi mới đất nước, trên cơ sở đó đề xuất các biện pháp, nhất là các biện pháp về phương diện lãnh đạo và quản lý để phát huy sức mạnh của văn hóa nghệ thuật trong công cuộc đổi mới hiện nay là một vấn đề vừa có ý nghĩa lý luận, vừa có ý nghĩa thực tiễn, động lực thúc đẩy sự phát triển đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân Lào, tiến lên theo hướng đổi mới đất nước do Đảng NDCM Lào đề ra.

Luận án trên đã xác định được nội dung khái niệm văn hóa nghệ thuật - một khái niệm xuất hiện trong nền mỹ học Xô - Viết từ những năm 70 thế kỷ XX; làm rõ cơ cấu, chức năng xã hội của nó; đồng thời phân tích mối quan hệ biện chứng giữa văn hóa nghệ thuật và các lĩnh vực khác của xã hội. Giới thiệu khái quát những nét tiêu biểu trong tiến trình lịch sử văn hóa Lào xem đó là bối cảnh văn hóa - lịch sử của sử nghiệp xây dựng nền văn hóa nghệ thuật Lào, theo phương châm dân tộc, khoa học và đại chúng. Trình bày về thực trạng văn hóa nghệ thuật Lào thời kỳ đổi mới (từ năm 1986 đến nay), trong đó có nêu lên mặt mạnh, mặt yếu và những tồn tại cần vượt qua. Giới thiệu các đường lối, quan điểm của Đảng NDCM Lào và Nhà nước CHDCND Lào trên lĩnh vực văn hóa nghệ thuật, chủ yếu là từ Đại hội Đảng lần thứ IV (1986) đến nay. Đề xuất được các phương hướng và giải pháp nhằm phát huy tác dụng của văn hóa nghệ thuật, góp phần vào sự nghiệp xây dựng đất nước Lào giàu mạnh, xã hội công bằng, văn minh. Qua khảo sát, đánh giá, khái quát thực trạng văn hóa nghệ thuật hiện đang diễn ra ở nước CHDCDN Lào, luận án đã nêu lên những quy luật nội tại của văn hóa nghệ thuật trong thời kỳ đổi mới hiện nay, đề xuất các giải pháp, góp phần nâng cao chất lượng hoạt động của văn hóa nghệ thuật, cung cấp cơ sở khoa học cho các cơ quan lãnh đạo và quản lý về văn hóa nghệ thuật ở CHDCND Lào hiện nay. Văn hóa nghệ thuật Lào được hình thành có liên quan chặt chẽ với VHCT Lào.

Xây dựng và phát triển nền văn hóa thẩm mỹ ở nước CHDCDN Lào trong điều kiện đổi mới và hội nhập quốc tế, Luận án tiến sĩ triết học của Xi