Nghiên Cứu Xác Định Các Chỉ Số Đặc Trưng Về Sinh Học, Sư Phạm Và Tâm Lý

CHƯƠNG 3

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN

3.1. Nghiên cứu xác định các chỉ số đặc trưng về sinh học, sư phạm và tâm lý phù hợp với cấu trúc, đặc thù của VĐV CL cấp cao.

3.1.1. Cơ sở lựa chọn các yếu tố đặc trưng trong mô hình VĐV CL cấp

cao

3.1.1.1. Xác định các yếu tố đặc trưng trong mô hình VĐV CL cấp cao

Trong các công trình nghiên cứu khoa học về vấn đề mô hình và đánh

giá TĐTL VĐV cấp cao của nhiều nhà khoa học và chuyên gia như: Lê Quý Phượng [49], Vũ Chung Thủy [17], Lê Nguyệt Nga [39], Bùi Quang Hải [18], Bùi Trọng Toại [64], Lý Đại Nghĩa [43]... Tác giả Sonstroem, R.J. (1997) [110], A.V.Rodionov (1990) [88], Jan Heller (2010) [102], Manas Sah, Sushma Ghildyal và Yashoda Patwal (2011) [105], Ari Subarkah và Ika Novitaria (2018) [113]... đều cho rằng các yếu tố hình thái, sinh lý, sinh hóa, thể lực, kỹ thuật, chiến thuật và tâm lý có mối quan hệ chặt chẽ trong quá trình đào tạo VĐV nói chung và trong đánh giá TĐTL, xây dựng mô hình VĐV cấp cao nói riêng. Cụ thể từng yếu tố sau:

- Hình thái: đây là một trong những nội dung quan trọng được rất nhiều tác giả trong và ngoài nước sử dụng để xác định các chỉ số hính thái như chiều cao đứng, cân nặng, chỉ số Quetelette, chu vi các vòng, kích thước các vòng, cấu trúc Somatotype của Hearth - Carter, độ dày của các lớp mỡ... Đây là nội dung có ảnh hưởng đến hầu hết các môn thể thao.

- Chức năng sinh lý, sinh hóa: đây là nội dung phản ảnh các chức năng của cơ thể VĐV, đặc biệt chức năng sinh lý như chức năng tuần hoàn, hô hấp, bài tiết...; chức năng sinh hóa như các chỉ số huyết học, nối tiết - hocmon... Các chỉ số chức năng có vai trò quan trọng để đánh giá sức khỏe, tình trạng cơ thể, phản ảnh năng lực bên trong của cơ thể VĐV làm nên tảng nâng cao trình độ thể lực và các yếu tố khác của VĐV.

- Tố chất thể lực: Hầu hết các môn thể thao đều cần VĐV phải có tố chất thể lực tốt, trong đó VĐV phải đạt được trình độ sức mạnh, sức nhanh, sức bền, mềm dẻo, khả năng phối hợp vận động mức tối ưu để làm nền tảng cơ bản phát triển trình độ kỹ thuật và chiến thuật. Do vậy, tố chất thể lực là thành phần quan trọng trong mô hình VĐV cấp cao, cơ sở cho định hướng TC và đánh giá TĐTL của VĐV ở các môn thể thao.

- Kỹ thuật: trong môn CL có nhiều kỹ thuật như kỹ thuật giao cầu, tấn công, phòng thủ, di chuyển... Do vậy, các test đánh giá về kỹ thuật cần được vận dụng hợp lý để đánh giá trình độ kỹ thuật của VĐV CL cấp cao.

- Chiến thuật: chiến thuật của VĐV CL cũng luôn được chú trọng vì đây là một trong những nội dung phản ảnh toàn bộ sự kết hợp giữa thể lực, kỹ thuật, tâm lý và các yếu tố khác của VĐV CL.

- Năng lực tâm lý: đây là một trong những nội dung tạo nên năng lực thể thao của VĐV. Bao gồm các trạng thái tâm lý trước thi đấu, phẩm chất ý chí, năng lực chú ý, khí chất, năng lực xử lý thông tin, chỉ số IQ, chỉ số EQ...

Để đảm bảo tính khách quan và có cơ sở lựa chọn được những chỉ số đặc trưng phù hợp với cấu trúc, đặc thù của VĐV CL cấp cao, luận án tiến hành nghiên cứu từng yếu tố với các đặc trưng phù hợp với chuyên môn của môn CL, cùng với đó là đánh giá ý nghĩa tác dụng của mỗi yếu tố đặc trưng đó. Đồng thời, tiến hành phỏng vấn 11 chuyên gia, nhà khoa học (4 chuyên gia y học, gồm: 1 giáo sư, 2 tiến sĩ, 1 thạc sĩ; 2 chuyên gia tâm lý, gồm 1 tiến sĩ, 1 thạc sĩ; và 5 HLV CL có trình độ kiện tướng) để đánh giá về các yếu tố đặc trưng để phù hợp với chuyên môn của môn CL. Kết quả trình bày tại bảng 3.1.

Qua bảng 3.1 cho thấy, đánh giá về các yếu tố đặc trưng chuyên môn của các chuyên gia, nhà khoa học đều có sự tán thành rất cao ở mức đồng ý đến rất đồng ý, không có lựa chọn nào đánh giá không đồng ý. Như vậy, đồng nghĩa với kết quả trên các chuyên gia nhà khoa học đều đồng tình với ý nghĩa tác dụng của các yếu tố phù hợp với cấu trúc, đặc thù của VĐV CL cấp cao, cụ thể:

Bảng 3.1. Kết quả phỏng vấn các yếu tố đặc trưng phù hợp với cấu trúc, đặc thù của VĐV Cầu lông cấp cao (n = 11)

Yếu tố (YT)

Yêu cầu đặc trưng	Điều kiện	T S	Kết quả phỏng vấn			𝑥̅	𝛿
			Rất đồng ý	Đồng ý	Không đồng ý
Sinh học (SH)	Hình thái (Hinh.Thai)	Chiều cao vừa phải; thể hình cân đối	Nền tảng	n	6	5	0	2.55	0.52
				%	54.5	45.5	0.0
	Sinh lý (Sinh.Ly)	Có khả năng chịu đựng được kích thích của LVĐ tương đối lớn và lớn; đòi hỏi nguồn cung cấp năng lượng ATP-CP cao	Cơ bản	n	9	2	0	2.82	0.40
				%	81.8	18.2	0.0
	Sinh hóa (Sinh.Hoa)	Đánh giá khả năng chịu LVĐ lớn, thích hợp để tập luyện và thi đấu đạt thành tích cao	Cơ bản	n	7	3	1	2.55	0.69
				%	63.6	27.3	9.1
Sư phạm (SP)	Tố chất thể lực (The.Luc)	Linh hoạt, tốc độ phản ứng nhanh, có sức mạnh bột phát và sức mạnh bền lớn.	Quan trọng	n	11	0	0	3.00	0.00
				%	100	0.0	0.0
	Kỹ thuật (Ky.Thuat)	Sở trường vượt trội, toàn diện, không có điểm yếu lớn (điểm yếu chí mạng).	Quyết định	n	11	0	0	3.00	0.00
				%	100	0.0	0.0
	Chiến thuật (Chien.Thuat)	Biến hóa đa dạng, năng lực ứng biến tốt.	Quyết định	n	11	0	0	3.00	0.00
				%	100	0.0	0.0
	Tâm lý	Tràn đầy tự tin, ý chí kiên cường, khả năng kiềm chế tốt, khả năng phán đoán và quyết định kịp thời, chính xác trong điều kiện thi đấu quyết liệt	Quan trọng	n	8	3	0	2.73	0.47
				%	72.7	27.3	0.0

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 285 trang tài liệu này.

Tâm lý (Tam.Ly

Biểu đồ 3.1. Kết phỏng vấn các yếu tố đặc trưng phù hợp với cấu trúc, đặc thù của VĐV Cầu lông cấp cao

- Yếu tố hình thái là điều kiện nền tảng trong cấu trúc, đặc thù của VĐV CL cấp cao với yêu cầu chiều cao vừa phải và thể hình cân đối, có tỷ lệ tán thành ở mức rất đồng ý là 54.5%, mức đồng ý là 45.5%;

- Yếu tố sinh lý: là điều kiện cơ bản trong cấu trúc, đặc thù của VĐV CL cấp cao với yêu cầu có khả năng chịu đựng được kích thích của LVĐ tương đối lớn và lớn; đòi hỏi nguồn cung cấp năng lượng ATP-CP cao, có tỷ lệ tán thành ở mức rất đồng ý là 81.8%, mức đồng ý là 18.2%;

- Yếu tố sinh hóa: là điều kiện cơ bản trong cấu trúc, đặc thù của VĐV CL cấp cao với yêu cầu Đánh giá khả năng chịu LVĐ lớn, thích hợp để tập luyện và thi đấu đạt thành tích cao, có tỷ lệ tán thành ở mức rất đồng ý là 63.6%, mức đồng ý là 27.3%;

- Yếu tố tố chất thể lực: là điều kiện quan trọng trong cấu trúc, đặc thù của VĐV CL cấp cao với yêu cầu Linh hoạt, tốc độ phản ứng nhanh, có sức mạnh bột phát và sức mạnh bền lớn, có tỷ lệ tán thành ở mức rất đồng ý là 100%;

- Yếu tố kỹ thuật: là điều kiện quyết định trong cấu trúc, đặc thù của VĐV CL cấp cao với yêu cầu Sở trường vượt trội, toàn diện, không có điểm yếu lớn (điểm yếu chí mạng), có tỷ lệ tán thành ở mức rất đồng ý là 100.0%;

- Yếu tố chiến thuật: là điều kiện quyết định trong cấu trúc, đặc thù của VĐV CL cấp cao với yêu cầu biến hóa đa dạng, năng lực ứng biến tốt, có tỷ lệ tán thành ở mức rất đồng ý là 100.0%;

- Yếu tố tâm lý: là điều kiện quan trọng trong cấu trúc, đặc thù của VĐV CL cấp cao với yêu cầu Tràn đầy tự tin, ý chí kiên cường, khả năng tự kiềm chế tốt, khả năng phán đoán và quyết định kịp thời, chính xác trong điều kiện thi đấu quyết liệt, có tỷ lệ tán thành ở mức rất đồng ý là 72.7%, mức đồng ý là 27.3%.

Thông qua kết quả trên cho thấy sự đồng thuận cao từ các chuyên gia nhà khoa học. Như vậy, đây là những cơ sở căn cứ để xác định các chỉ số đặc trưng về sinh học (hình thái, sinh lý, sinh hóa), tâm lý, sư phạm (thể lực, kỹ chiến thuật) phù hợp với cấu trúc, đặc thù của VĐV CL cấp cao.

3.1.1.2. Kiểm nghiệm độ tin cậy của các yếu tố đặc trưng trong xây dựng mô hình VĐV CL cấp cao

Để khẳng định độ tin cậy của các yếu tố đặc trưng trong xây dựng mô hình VĐV CL cấp cao, luận án tiến hành phỏng vấn chuyên gia, các nhà khoa học, nhà chuyên môn và các HLV (n = 24) bằng phiếu phỏng vấn theo thang đo Likert 5 mức độ (phụ lục 1), trong đó các yếu tố được mã hoá từ YT1 đến YT7 . Kết quả được trình bày ở bảng 3.2 và biểu đồ 3.2 như sau:

Bảng 3.2. Kết quả phỏng vấn các yếu tố đặc trưng trong xây dựng mô hình VĐV Cầu lông cấp cao (n = 24)

Ký hiệu	Nội dung	TS	Kết quả phỏng vấn					𝑥̅	𝛿
			Rất không đồng ý	Không đồng ý	Trung lập	Đồng ý	Rất đồng ý
1	YT.Hinh.Thai	Hình thái	n	0	0	5	8	11	4.25	0.79
			%	-	-	20.8	33.3	45.8
2	YT.Sinh.Ly	Chức năng sinh lý	n	0	0	2	13	9	4.29	0.62
			%	-	-	8.3	54.2	37.5
3	YT.Sinh.Hoa	Sinh hóa	n	0	0	5	8	11	4.25	0.79
			%	-	-	20.8	33.3	45.8
4	YT.The.Luc	Tố chất thể lực	n	0	0	2	1	21	4.79	0.59
			%	-	-	8.3	4.2	87.5
5	YT.Ky.Thuat	Kỹ thuật	n	0	0	4	6	14	4.42	0.78
			%	-	-	16.7	25.0	58.3
6	YT.Chien.Thuat	Chiến thuật	n	0	0	2	7	15	4.54	0.66
			%	-	-	8.3	29.2	62.5
7	YT.Tam.Ly	Tâm lý	n	0	0	4	8	12	4.33	0.76
			%	-	-	16.7	33.3	50.0

Biểu đồ 3.2. Kết phỏng vấn các yếu tố đặc trưng trong xây dựng mô hình VĐV Cầu lông cấp cao

Kết quả thu được ở bảng 3.2 và biều đồ 3.2 cho thấy:

Tỷ lệ trả lời chủ yếu ở mức đồng ý đến rất đồng ý, trong đó: mức đồng ý chiếm tỷ lệ từ 4.2 – 54.2%; mức rất đồng ý chiếm tỷ lệ từ 37.5 – 87.5%.

Khi tính theo điểm trung bình chung đạt từ 4.25 – 4.79 điểm, tức là đều thuộc mức rất đồng ý (từ 4.21-5.00 điểm). Như vậy, các chuyên gia, HLV đều đồng thuận với 07 yếu tố mà đề tài xác định để xây dựng mô hình VĐV CL cấp cao.

Về xác định độ tin cậy của các yếu tố khi lựa chọn để xây dựng mô hình VĐV CL cấp cao, trình bày tại bảng 3.3.

Bảng 3.3. Độ tin cậy của các yếu tố lựa chọn xây dựng mô hình VĐV Cầu lông cấp cao (n = 24)

Hệ số tin cậy chung

Hệ số tin cậy (Cronbach's Alpha)

n
0.944	7

Độ tin cậy ở từng nội dung

Nội dung	Hệ số tương quan biến-tổng	Hệ số tương quan giữa biến-tổng khi xóa biến
1	Hình thái	0.740	0.942
2	Chức năng sinh lý	0.824	0.935
3	Sinh hoá	0.774	0.939
4	Tố chất thể lực	0.765	0.939
5	Kỹ thuật	0.927	0.924
6	Chiến thuật	0.827	0.934
7	Tâm lý	0.871	0.930

Kết quả thu được ở bảng 3.3 cho thấy các yếu tố đặc trưng có độ tin cậy tổng thể Cronbach’s Alpha là 0.944. Đồng thời từng yếu tố đặc trưng đảm bảo đủ độ tin cậy, không yếu tố nào bị loại (Hệ số tương quan biến-tổng > 0.4; và Hệ số tương quan giữa biến-tổng khi xóa biến < 0.944). Như vậy, kết quả này khẳng định các yếu tố đặc trưng trong xây dựng mô hình VĐV CL cấp cao. Điều này đã khẳng định các yếu tố đảm bảo độ tin cậy khi tiến hành lựa chọn trong xây dựng mô hình VĐV CL cấp cao.

Biểu đồ 3.3. Biểu đồ tương quan giữa các yếu tố đặc trưng

Kết quả ở biểu đồ 3.3 cho thấy:

Các nội dung đều có mối tương quan nhất định (hệ số tương quan r > 0.5). Điều này đã khẳng định các yếu tố đặc trưng có mối liên quan và phụ thuộc vào nhau.

3.1.2. Tổng hợp và lựa chọn các chỉ số, test đặc trưng về sinh học, sư phạm và tâm lý của VĐV CL cấp cao

3.1.2.1. Tổng hợp và lựa chọn sơ bộ các chỉ số, test đặc trưng về sinh học, sư phạm và tâm lý của VĐV CL cấp cao

Kết quả nghiên cứu thu được trong các công trình khoa học về các chỉ số, test được sử dụng trong xây dựng mô hình và đánh giá TĐTL VĐV cấp cao, gồm: Đào Chí Thành (2001), Lê Hồng Sơn (2006), Đào Bình An (2011), Bùi Thị Hải Yến (2011), Khoa Trung Kiên (2011), Đàm Tuấn Khôi (2012), Trần Quang Cường (2012), Nguyễn Thạc Phúc (2013), Trịnh Toán (2013), Nguyễn

Trọng Minh (2013), Hoàng Thị Mến (2014), Đoàn Kim Đức (2014), Ngô Hữu Thắng (2014), Vũ Thị Kiều Trang (2016), Nguyễn Ngọc Anh (2016), Lý Đại Nghĩa (2017), Phạm Thị Hiên (2018), Nguyễn Thị Lý (2018), Đặng Thị Hồng Nhung (2015), Lâm Quang Thành (2014). Sonstroem, R.J. (1997), A.V. Rodionov (1990)… Đồng thời, tham khảo và tìm hiểu thực trạng công tác đánh giá quá trình tập luyện VĐV CL tại các Trung tâm HL thể thao quốc gia, các trung tâm thể thao có đào tạo VĐV CL, các CLB CL ở TPHCM, Hà Nội, Quân Đội, Bắc Ninh, Bắc Giang… Luận án đã tổng hợp được 152 chỉ số, test gồm: 67 chỉ số về sinh học (17 chỉ số hình thái, 37 chỉ số sinh lý và 13 chỉ số sinh hoá); 70 test sư phạm và 15 chỉ số, test tâm lý.

Tổng hợp và lựa chọn sơ bộ các chỉ số đặc trưng trong đánh giá về mặt sinh học của VĐV Cầu lông cấp cao

Đề tài xác định được 67 chỉ số đặc trưng về mặt sinh học môn CL và tiến hành quy ước mã số của chỉ số đặc trưng về sinh học là: hình thái - quy ước viết tắt HT, sinh lý - quy ước SL, sinh hóa - quy ước SH (xem bảng 1 phụ lục 2).

Tổng hợp và lựa chọn sơ bộ các chỉ số, test đặc trưng trong đánh giá về mặt sư phạm cho VĐV Cầu lông cấp cao

Đề tài xác định được 70 chỉ số đặc trưng về mặt sư phạm môn CL và tiến hành quy ước mã số về sư phạm là: thể lực chung - TLC, thể lực chuyên môn - TLCM, kỹ thuật - KT, chiến thuật - CT (xem bảng 2 phụ lục 2).

Tổng hợp và lựa chọn sơ bộ các chỉ số, test đặc trưng trong đánh giá về mặt tâm lý cho VĐV Cầu lông cấp cao

Tổng hợp các tài liệu chuyên môn, các công trình khoa học, đồng thời quan sát thực tiễn, đề tài xác định được 15 chỉ số đặc trưng về mặt tâm lý trong kiểm tra đánh giá VĐV môn CL và tiến hành quy ước mã số viết tắt của chỉ số đặc trưng về tâm lý là TL (xem bảng 3 phụ lục 2).

3.1.2.2. Kiểm định độ tin cậy nội tại và lựa chọn các chỉ số, test đặc trưng về mặt sinh học, sư phạm và tâm lý trong mô hình VĐV CL cấp cao.