Nghiên cứu mối quan hệ giữa trách nhiệm xã hội, giá trị thương hiệu và hiệu quả tài chính của các ngân hàng thương mại cổ phần tại đồng bằng sông Cửu Long

MỤC LỤC

TÓM TẮT v

DANH SÁCH BẢNG xiii

DANH SÁCH HÌNH xv

CHƯƠNG 1. MỞ ĐẦU 1

1.1 TÍNH CẤP THIẾT CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 1

1.2 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU 4

1.2.1 Mục tiêu chung 4

1.2.2 Mục tiêu cụ thể 4

1.3 CÂU HỎI NGHIÊN CỨU 4

1.4 PHẠM VI NGHIÊN CỨU 5

1.4.1 Giới hạn về không gian nghiên cứu 5

1.4.2 Giới hạn thời gian nghiên cứu 5

1.4.3 Giới hạn về đối tượng nghiên cứu và đối tượng phỏng vấn 5

1.4.4 Giới hạn nội dung nghiên cứu 6

1.5 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 6

1.6 Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA LUẬN ÁN 8

1.6.1 Ý nghĩa khoa học của luận án 8

1.6.2 Ý nghĩa thực tiễn của luận án 9

1.7 KẾT CẤU CỦA LUẬN ÁN 9

CHƯƠNG 2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU 11

2.1 LÝ THUYẾT CÁC BÊN LIÊN QUAN 11

2.2 ĐỊNH NGHĨA TRÁCH NHIỆM XÃ HỘI CỦA DOANH NGHIỆP ..14 2.3 ĐỊNH NGHĨA GIÁ TRỊ THƯƠNG HIỆU 17

2.3.1 Giá trị thương hiệu dựa vào khách hàng 17

2.3.2 Giá trị thương hiệu dựa vào nhân viên 22

2.4 KHÁI QUÁT VỀ HIỆU QUẢ TÀI CHÍNH 24

2.5 TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU MỐI QUAN HỆ GIỮA TRÁCH NHIỆM XÃ HỘI, GIÁ TRỊ THƯƠNG HIỆU VÀ HIỆU QUẢ TÀI CHÍNH 26

2.5.1 Tổng quan tài liệu liên quan trách nhiệm xã hội tại Việt Nam 26

2.5.2 Nghiên cứu về mối quan hệ giữa trách nhiệm xã hội, giá trị thương hiệu và hiệu quả tài chính ở doanh nghiệp 30

2.5.3 Nghiên cứu về mối quan hệ giữa trách nhiệm xã hội, giá trị thương hiệu và hiệu quả tài chính trong lĩnh vực ngân hàng 35

2.5.4 Tổng kết lược khảo tài liệu 39

2.6 XÂY DỰNG GIẢ THUYẾT 41

2.6.1 Tác động của nhận thức trách nhiệm xã hội đến hiệu quả tài chính của các ngân hàng 41

2.6.2 Tác động của nhận thức trách nhiệm xã hội đến giá trị thương hiệu của ngân hàng 47

2.6.3 Tác động của giá trị thương hiệu đến hiệu quả tài chính của các ngân hàng 52

2.7 MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU 54

CHƯƠNG 3. THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU 56

3.1 NGHIÊN CỨU ĐỊNH TÍNH 56

3.1.1 Mục tiêu của nghiên cứu định tính 56

3.1.2 Thiết kế nghiên cứu định tính 56

3.1.3 Kết quả nghiên cứu định tính 58

3.2 NGHIÊN CỨU ĐỊNH LƯỢNG 61

3.2.1 Mục tiêu của nghiên cứu định lượng 61

3.2.2 Xây dựng bộ biến đo lường các khái niệm 61

3.2.3 Chọn mẫu cho nghiên cứu định lượng 71

3.2.4 Phương pháp phân tích số liệu 73

CHƯƠNG 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 80

4.1 THỰC TRẠNG TRÁCH NHIỆM XÃ HỘI, GIÁ TRỊ THƯƠNG HIỆU VÀ HIỆU QUẢ TÀI CHÍNH CỦA CÁC NHTMCP VIỆT NAM..80

4.1.1 Lịch sử hình thành và phát triển của ngân hàng Việt Nam 80

4.1.2 Thực trạng trách nhiệm xã hội của các ngân hàng thương mại cổ phần

.....................................................................................................81

4.1.3 Thực trạng giá trị thương hiệu của ngân hàng thương mại cổ phần 90

4.1.4 Thực trạng hiệu quả tài chính của ngân hàng thương mại cổ phần 91

4.2 ĐẶC ĐIỂM MẪU NGHIÊN CỨU 97

4.2.1 Về địa bàn khảo sát 97

4.2.2 Về giới tính 98

4.2.3 Về độ tuổi 99

4.2.4 Về thu nhập 99

4.2.5 Về trình độ học vấn 100

4.2.6 Về nghề nghiệp 100

4.2.7 Về số năm khách hàng giao dịch tại ngân hàng 101

4.2.8 Về số năm nhân viên làm việc tại ngân hàng 101

4.3 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU NHÓM KHÁCH HÀNG 102

4.3.1 Đánh giá độ tin cậy của bộ thang đo nhóm khách hàng 102

4.3.2 Đánh giá giá trị hội tụ và giá trị nội dung của bộ thang đo nhóm khách hàng 104

4.3.3 Kiểm định bộ thang đo nhóm khách hàng bằng phân tích nhân tố khẳng định 106

4.3.4 Kiểm định mô hình nhóm khách hàng 109

4.3.5 Phân tích cấu trúc đa nhóm theo giới tính của khách hàng 113

4.3.6 Phân tích tác động trực tiếp và gián tiếp nhóm khách hàng 115

4.4 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU NHÓM NHÂN VIÊN 118

4.4.1 Đánh giá độ tin cậy của bộ thang đo nhóm nhân viên 118

4.4.2 Đánh giá giá trị hội tụ và giá trị nội dung của bộ thang đo nhóm nhân viên 120

4.4.3 Kiểm định bộ thang đo nhóm nhân viên bằng phân tích nhân tố khẳng định 122

4.4.4 Kiểm định mô hình nhóm nhân viên 125

4.4.5 Kiểm định mô hình nghiên cứu bằng phương pháp Bootstrap 129

4.4.6. Phân tích cấu trúc đa nhóm theo vị trí làm việc 130

4.4.7 Phân tích tác động trực tiếp và gián tiếp 133

CHƯƠNG 5. KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý QUẢN TRỊ 136

5.1 CƠ SỞ ĐỀ XUẤT HÀM Ý QUẢN TRỊ 136

5.2 HÀM Ý QUẢN TRỊ 139

5.2.1 Xây dựng chiến lược trách nhiệm xã hội trong dài hạn. 139

5.2.2 Công đoàn tăng cường tổ chức các hoạt động trách nhiệm xã hội 140

5.2.3 Tuân thủ các quy định, chuẩn mực đạo đức 141

5.2.4 Tăng cường công bố thông tin liên quan đến trách nhiệm xã hội 142

5.2.5 Thiết kế các hoạt động trách nhiệm xã hội hướng tới từng đối tượng khách hàng 143

5.2.6 Tập trung theo từng khía cạnh trách nhiệm xã hội 144

5.2.7 Tăng cường giá trị thương hiệu 145

5.3 KẾT LUẬN 147

5.4 KIẾN NGHỊ 148

5.4.1 Hoàn thiện hệ thống pháp luật về trách nhiệm xã hội ở Việt Nam ...148

5.4.2 Ngân hàng nhà nước nên ban hành các chính sách khuyến khích thực hiện TNXH 149

5.5 HẠN CHẾ VÀ ĐỀ XUẤT HƯỚNG NGHIÊN CỨU TƯƠNG LAI ..150 TÀI LIỆU THAM KHẢO 152

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ 177

PHỤ LỤC 1 178

PHỤ LỤC 2 179

PHỤ LỤC 3 180

PHỤ LỤC 4 182

PHỤ LỤC 5 189

PHỤ LỤC 6 199

PHỤ LỤC 7 210

PHỤ LỤC 8 212

PHỤ LỤC 9 213

DANH SÁCH BẢNG

Bảng 2.1 Các định nghĩa về các bên liên quan 13

Bảng 2.2 Tóm tắt theo thời gian của các định nghĩa về Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp 15

Bảng 2.3 Tổng hợp các nghiên cứu tiêu biểu về tác động của TNXH 32

Bảng 2.4 Tổng hợp các nghiên cứu tiêu biểu về tác động của TNXH ngành ngân hàng 37

Bảng 3.1 Thiết kế nghiên cứu định tính 58

Bảng 3.2 Thành phần của thang đo trách nhiệm xã hội 62

Bảng 3.3 Thành phần của thang đo giá trị thương hiệu dựa vào khách hàng ..67 Bảng 3.4 Thành phần của thang đo giá trị thương hiệu dựa vào nhân viên 69

Bảng 3.5 Phân bổ mẫu theo ngân hàng 72

Bảng 4.1 Số lượng ngân hàng giai đoạn 1991 – 2018 81

Bảng 4.2 Số liệu tài trợ an sinh xã hội của BIDV giai đoạn 2011 – 2018 86

Bảng 4.3 Số liệu tài trợ an sinh xã hội của ACB giai đoạn 2011 – 2018 87

Bảng 4.4 Tóm tắt bảng xếp hạng 50 Thương hiệu Việt Nam 2015 -2018 90

Bảng 4.5 Tỷ suất lợi nhuận trên tổng tài sản của các NHTMCP giai đoạn

2011-2018 .....................................................................................................94

Bảng 4.6 Tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu của các NHTMCP giai đoạn 2011-2018 95

Bảng 4.7 Bảng thống kê mô tả về địa bàn khảo sát theo tỉnh. 97

Bảng 4.8 Bảng thống kê mô tả về địa bàn khảo sát theo ngân hàng 98

Bảng 4.9 Đặc điểm của đáp viên 99

Bảng 4.10 Cấu trúc mẫu khảo sát theo nghề nghiệp 100

Bảng 4.11 Cấu trúc mẫu khảo sát theo số năm giao dịch của khách hàng 101

Bảng 4.12 Đặc điểm về số năm làm việc của đáp viên 101

Bảng 4.13 Kết quả phân tích Cronbach’s Alpha của nhóm khách hàng 103

Bảng 4.14 Kết quả phân tích nhân tố của nhóm khách hàng 105

Bảng 4.15 Kết quả các chỉ số kiểm định độ tin cậy nhóm khách hàng 108

Bảng 4.16 Hệ số tương quan nhóm khách hàng 109

Bảng 4.17 Bảng trọng số hồi quy của mô hình nhóm khách hàng 110

Bảng 4.18 Phân tích cấu trúc đa nhóm theo giới tính 113

Bảng 4.19 Kết quả kiểm định sự khác biệt giữa giới tính nam và nữ 114

Bảng 4.20 Kết quả phân tích tác động trực tiếp gián tiếp của nhóm khách hàng

....................................................................................................................115

Bảng 4.21 Kết quả phân tích Cronbach’s Alpha nhóm nhân viên 119

Bảng 4.22 Kết quả phân tích nhân tố của nhóm nhân viên 120

Bảng 4.23 Kết quả các chỉ số kiểm định độ tin cậy nhóm nhân viên 124

Bảng 4.24 Hệ số tương quan của mô hình nhóm nhân viên 125

Bảng 4.25 Bảng trọng số hồi quy của mô hình nhóm nhân viên 126

Bảng 4.26 Kết quả ước lượng bằng Bootstrap của nhóm nhân viên 130

Bảng 4.27 Phân tích cấu trúc đa nhóm theo vị trí làm việc 131

Bảng 4.28 Kết quả kiểm định sự khác biệt giữa nhân viên và quản lý 132

Bảng 4.29 Kết quả phân tích tác động trực tiếp gián tiếp của nhóm nhân viên

....................................................................................................................133

Bảng 5.1 Tóm tắt các kết quả nghiên cứu chủ yếu 138

DANH SÁCH HÌNH

Hình 1.1 Qui trình nghiên cứu 7

Hình 2.1 Mối quan hệ giữa các thành phần của giá trị thương hiệu dựa vào nhân viên. 24

Hình 2.2 Tóm tắt các chủ đề nghiên cứu trách nhiệm xã hội tại Việt Nam 29

Hình 2.3 Mối quan hệ giữa trách nhiệm xã hội và hiệu quả tài chính 43

Hình 2.4 Mối quan hệ giữa trách nhiệm xã hội và giá trị thương hiệu 48

Hình 2.5 Mô hình nghiên cứu dự kiến 55

Hình 4.1 Hệ thống ngân hàng Việt Nam 80

Hình 4.2 Các khía cạnh của Trách nhiệm xã hội 82

Hình 4.3 Mô hình phân tích CFA nhóm khách hàng 107

Hình 4.4 Kết quả phân tích mô hình SEM nhóm khách hàng 110

Hình 4.5 Mô hình phân tích CFA nhóm nhân viên 123

Hình 4.6 Kết quả phân tích mô hình SEM nhóm nhân viên 126

DANH SÁCH TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt

Từ viết đầy đủ
AFTA	Asean Free Trade Area - Khu vực mậu dịch tự do Asean
APEC	Asia-Pacific Economic Cooperation - Diễn đàn Hợp tác Kinh tế Châu Á
BCTN	Báo cáo thường niên
CBBE	Customer Based Brand Equity - Giá trị thương hiệu dựa vào khách hàng
CFA	Confirmatory Factor Analysis - Phân tích nhân tố khẳng định
CFI	Comparative Fit Index - Chỉ số thích hợp so sánh
CPTPP	Comprehensive and Progressive Agreement for Trans-Pacific Partnership - Hiệp định Đối tác Toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương
CSR	Corporate social responsibility - Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp
ĐBSCL	Đồng bằng sông Cửu Long
EBBE	Employee Based Brand Equity - Giá trị thương hiệu dựa vào nhân viên
EFA	Exploratory Factor Analysis - Phân tích nhân tố khám phá
EPS	Earning Per Share - Lợi nhuận sau thuế của 1 cổ phiếu
HQTC	Hiệu quả tài chính
GRI	Global Reporting Initiative
GDP	Gross Domestic Product - Tổng sản phẩm quốc nội
KMO	Kaiser – Meyer - Olkin measure of sample adequacy
KPI	Key Performance Indicators - Hệ thống đo lường và đánh giá hiệu quả công việc
NHNN	Ngân hàng nhà nước
NHTM	Ngân hàng thương mại
NHTMCP	Ngân hàng thương mại cổ phần
NIM	Net interest margin - Lãi ròng
PAF	Principle Axis Factoring
PCA	Principle Component Analysis
PGD	Phòng giao dịch

ROA	Return on assets - Lợi nhuận trên tổng tài sản
ROE	Return on equity - Lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu
ROS	Return on sales - Lợi nhuận trên doanh thu
RRTT	Rủi ro thị trường
SEM	Structural equation modeling – Mô hình cấu trúc tuyến tính
SRMR	Standardized Root Mean Square Residual - Chỉ số sai số toàn phương trung bình chuẩn hóa
TLI	Tucker và Lewis Index
TNXH	Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp
UNDP	The United Nations Development Programme - Chương trình Phát triển Liên Hợp quốc
VAMC	Vietnam Asset Management Company - Công ty TNHH MTV quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam
WTO	World Trade Organization – Tổ chức Thương mại Thế giới