Kết Quả Tổng Hợp Ý Kiến Phỏng Vấn Sâu Về Các Yếu Tố Biến Độc Lập

Bảng 2.10: Kết quả tổng hợp ý kiến phỏng vấn sâu về các yếu tố biến độc lập

Yếu tố	Nguồn	Ý kiến chuyên gia		% đồng ý
Yếu tố	Nguồn	Đồng ý	Không đồng ý	% đồng ý
	Nhóm cơ hội do người nội bộ và tổ chức phát hành
1	Người có thông tin nội bộ chưa công bố của công ty	Tổng quan nghiên cứu	30	0	100%
2	Sự thông đồng của tổ chức phát hành, người nội bộ và công ty chứng khoán	Tổng quan nghiên cứu	30	0	100%
3	Lạm dụng quyền lực, vị trí	Tổng quan nghiên cứu	30	0	100%
4	Khi được bạn bè, người quen nhờ có thể đứng tên công ty nhưng không tham gia góp vốn hay điều hành công ty	Bổ sung từ nghiên cứu tình huống và phỏng vấn sâu	29	1	96,67%
5	Tổ chức phát hành có giao dịch của các bên liên quan, công ty mẹ - công ty con	Tổng quan nghiên cứu	30	0	100%
6	Tổ chức phát hành có cơ cấu tổ chức phức tạp, một người kiêm nhiệm nhiều vị trí.	Tổng quan nghiên cứu	29	1	96,67%
7	Tổ chức phát hành không kiểm soát tốt thông tin nội bộ	Tổng quan nghiên cứu	30	0	100%
	Nhóm cơ hội do nhà đầu tư
1	Nhà đầu tư không phân tích kỹ các thông tin của TCPH như bản cáo bạch, thuyết minh BCTC…	Tổng quan nghiên cứu	30	0	100%
2	Nhà đầu tư cho bạn bè, người quen mượn tài khoản chứng khoán	Bổ sung từ nghiên cứu tình huống và phỏng vấn sâu	30	0	100%
3	Nhà đầu tư mua bán chứng khoán theo người nội bộ hoặc được cho là có thông tin nội bộ	Tổng quan nghiên cứu	30	0	100%

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 233 trang tài liệu này.

Yếu tố	Nguồn	Ý kiến chuyên gia		% đồng ý
Yếu tố	Nguồn	Đồng ý	Không đồng ý	% đồng ý
4	Nhà đầu tư có xu hướng giao dịch theo nhà đầu tư nước ngoài	Bổ sung từ nghiên cứu tình huống và phỏng vấn sâu	30	0	100%
5	Nhà đầu tư giao dịch theo khuyến nghị của nhà môi giới	Tổng quan nghiên cứu	30	0	100%
6	Nhà đầu tư giao dịch theo thông tin tư vấn trên các diễn đàn chứng khoán	Bổ sung từ nghiên cứu tình huống và phỏng vấn sâu	29	1	96,67%
	Nhóm cơ hội do quản lý, giám sát thị trường
1	Các dịch vụ “tín dụng tạo đòn bẩy” của công ty chứng khoán	Bổ sung từ nghiên cứu tình huống và phỏng vấn sâu.	30	0	100%
2	Hệ thống giám sát phát hiện gian lận của cơ quan nhà nước chưa kịp thời	Tổng quan nghiên cứu	30	0	100%
3	Hệ thống pháp luật còn nhiều bất cập	Tổng quan nghiên cứu	30	0	100%
4	Các biện pháp xử phạt quá nhẹ, chưa có tính răn đe	Tổng quan nghiên cứu	30	0	100%
5	Các biện pháp xử phạt không kịp thời, chậm trễ	Bổ sung từ nghiên cứu tình huống và phỏng vấn sâu.	30	0	100%
6	Thẩm quyền của Ủy ban Chứng khoán trong thanh tra, kiểm tra, xử phạt còn nhiều hạn chế	Bổ sung từ nghiên cứu tình huống và phỏng vấn sâu.	30	0	100%

Nguồn: Tác giả tổng hợp

Bảng 2.11: Kết quả tổng hợp ý kiến phỏng vấn sâu về các yếu tố biến phụ thuộc

Yếu tố	Nguồn	Ý kiến chuyên gia		% đồng ý
Yếu tố	Nguồn	Đồng ý	Không đồng ý	% đồng ý
1	Dùng một hay nhiều tài khoản để liên tục mua, bán tạo ra cung, cầu giả tạo cho chứng khoán.	Tổng quan nghiên cứu	30	0	100%
2	Liên tục giao dịch với khối lượng chi phối tại thời điểm xác định giá đóng cửa hoặc giá mở cửa mới của chứng khoán đó.	Nghiên cứu tình huống	30	0	100%
3	Đưa ra ý kiến thông qua phương tiện thông tin đại chúng về một loại chứng khoán nhằm tạo ảnh hưởng đến giá chứng khoán.	Tổng quan nghiên cứu	30	0	100%
4	Tạo dựng, công bố thông tin sai lệch hoặc gây hiểu lầm gây ảnh hưởng lớn đến giá chứng khoán trên thị trường	Tổng quan nghiên cứu	30	0	100%
5	Sử dụng thông tin nội bộ chưa công bố trong giao dịch chứng khoán	Tổng quan nghiên cứu	30	0	100%

Nguồn: Tác giả tổng hợp

2.3 Phương pháp nghiên cứu định lượng

Nghiên cứu định lượng là việc thực hiện nghiên cứu dựa trên số hóa số liệu, giúp cho việc mô tả kết quả trở nên rõ ràng, cụ thể hơn. Trong luận án này, nghiên cứu định lượng giúp:

- Thống kê các hành vi gian lận trên thị trường chứng khoán Việt Nam.

- Chỉ ra các yếu tố cơ hội dẫn đến hành vi gian lận trên thị trường chứng khoán, đo lường mức độ tác động của từng yếu tố dẫn đến hành vi gian lận trên thị trường chứng khoán. Từ đó có thể đưa ra những giải pháp, kiến nghị giúp cơ quan nhà nước tăng cường quản lý các hành vi gian lận trên thị trường chứng khoán

Bảng 2.12: Các phương pháp nghiên cứu định hượng

Phương pháp sử dụng

Mục tiêu
Thống kê mô tả	Thống kê các hành vi gian lận trên thị trường chứng khoán Việt Nam.
Phân tích nhân tố khám phá (EFA)	Khám phá các yếu tố cơ hội dẫn đến hành vi gian lận trên thị trường chứng khoán Việt Nam.
Phân tích mô hình hồi quy	Xác định mức độ tác động của các yếu tố cơ hội dẫn đến hành vi gian lận trên thị trường chứng khoán Việt Nam.

2.3.1 Phương pháp thống kê mô tả

Thống kê là một hệ thống các phương pháp (thu thập, tổng hợp, trình bày số liệu và tính toán các đặc trưng của đối tượng nghiên cứu) nhằm phục vụ cho quá trình phân tích, dự đoán và ra quyết định.

Luận án thực hiện thống kê các trường hợp gian lận theo Hồ sơ của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, từ đó thống kê phân loại gian lận, các hình thức gian lận, tổng số quyết định xử phạt, tổng số tiền phạt... giai đoạn 2010 - 2019.

Phương pháp thống kê giúp nghiên cứu có cái nhìn tổng quan về thực trạng, củng cố và bổ sung kết quả cho các phương pháp nghiên cứu khác. Số liệu sau khi thu thập phải được xử lý, trình bày theo các tiêu chí, tính toán theo các thông số. Từ đó, kết quả sẽ giúp khái quát được các đặc điểm của hành vi gian lận trên thị trường chứng khoán Việt Nam.

2.3.2 Phương pháp điều tra khảo sát

2.3.2.1 Mô hình nghiên cứu và giả thuyết nghiên cứu

Trên cơ sở vận dụng lý thuyết tam giác gian lận, phân tích nhân tố khám phá được sử dụng để xác định các yếu tố cơ hội dẫn đến hành vi gian lận trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Sử dụng mô hình hồi quy để xác định mức độ tác động của từng yếu tố cơ hội dẫn đến hành vi gian lận trên thị trường chứng khoán Việt Nam.

- Người có thông tin nội bộ của cty chưa công bố

- Sự thông đồng của TCPH, người nội bộ và CTCK

- Lạm dụng quyền lực, vị trí.

- Được nhờ đứng tên công ty

- TCPH có giao dịch của các bên liên quan

- TCPH có cơ cấu tổ chức phức tạp hoặc kiêm nhiệm

- TCPH không kiểm soát tốt thông tin nội bộ

Nhóm yếu tố cơ

hội do người nội bộ và TCPH

- NĐT không phân tích kỹ các thông tin của TCPH

- NĐT cho người khác mượn tài khoản chứng khoán

- NĐT giao dịch theo người nội bộ

- NĐT giao dịch theo nhà đầu tư nước ngoài

- NĐT giao dịch theo khuyến nghị của nhà môi giới

- NĐT giao dịch theo tư vấn trên các diễn đàn CK

Nhóm yếu tố cơ hội do nhà đầu tư

Gian lận trên TTCK

- Các dịch vụ “tín dụng tạo đòn bẩy” của CTCK

- Hệ thống giám sát phát hiện gian lận chưa kịp thời

- Hệ thống pháp luật còn nhiều bất cập

- Các biện pháp xử phạt quá nhẹ

- Các biện pháp xử phạt không kịp thời

- Thẩm quyền của UBCK còn nhiều hạn chế

Nhóm yếu tố cơ hội do quản lý, giám sát thị trường

Hình 2.2: Mô hình các yếu tố cơ hội dẫn đến hành vi gian lận trên thị trường chứng khoán Việt Nam

Mô hình nghiên cứu được thiết lập như sau:

FRD = f (ISD, IVT, MNG)

Trong đó:

FRD (Fraud): hình thức gian lận

ISD (Insiders): biến cơ hội do người nội bộ và tổ chức phát hành IVT (Investors): biến cơ hội do nhà đầu tư

MNG (Manage): biến cơ hội do quản lý, giám sát thị trường Các giả thuyết nghiên cứu:

H1: Nhóm yếu tố cơ hội do người nội bộ và tổ chức phát hành có tác động tới hành vi gian lận trên TTCK Việt Nam.

H2: Nhóm yếu tố cơ hội do nhà đầu tư có tác động tới hành vi gian lận trên TTCK Việt Nam.

H3: Nhóm yếu tố cơ hội do quản lý, giám sát thị trường có tác động tới hành vi gian lận trên TTCK Việt Nam.

H4: Có sự khác biệt nhận thức về hành vi gian lận của các chuyên gia theo giới tính

H5: Có sự khác biệt nhận thức về hành vi gian lận của các chuyên gia theo trình

độ học vấn

H6: Có sự khác biệt nhận thức về hành vi gian lận của các chuyên gia theo đối tượng khảo sát

Các yếu tố cơ hội được lựa chọn khảo sát bao gồm 19 yếu tố (7 yếu tố cơ hội do người nội bộ và tổ chức phát hành, 6 yếu tố cơ hội do nhà đầu tư, 6 yếu tố cơ hội do quản lý, giám sát thị trường). Các yếu tố này được đánh giá có tính phổ biến và quan trọng thông qua kết quả của tổng quan nghiên cứu trên thế giới và Việt Nam, kết quả phân tích các tình huống gian lận trên thị trường chứng khoán Việt Nam và kết quả phỏng vấn sâu các chuyên gia có kinh nghiệm tại Việt Nam.

2.3.2.2 Thang đo các biến

Bảng 2.13: Thang đo biến độc lập

Mã biến

Chỉ báo đo lường	Nguồn
I	Nhóm cơ hội do người nội bộ và tổ chức phát hành
ISD1	Người có thông tin nội bộ chưa công bố của công ty	Carlton & Fischel (1983), John & Lang (1991), Bonaime & Ryngaert (2013), Vinh Nguyen & cộng sự (2017)
ISD2	Sự thông đồng của tổ chức phát hành, người nội bộ và công ty chứng khoán	Klein (1995), Rajesh (2003), Klein &và cộng sự (2010)
ISD3	Lạm dụng quyền lực, vị trí.	Cressey (1953), Mackevicius & Bartaska (2003), Singleton & cộng sự (2006), Ewa & Udoayang (2012).

Mã biến

Chỉ báo đo lường	Nguồn
ISD4	Khi được bạn bè, người quen nhờ có thể đứng tên công ty nhưng không tham gia góp vốn hay điều hành cty	Bổ sung từ nghiên cứu tình huống và phỏng vấn sâu.
ISD5	Tổ chức phát hành có giao dịch của các bên liên quan, công ty mẹ - công ty con	Ming & Wong (2003), Wilks & Zimbelman (2004), Moyes & cộng sự (2005) .
ISD6	Tổ chức phát hành có cơ cấu tổ chức phức tạp, một người kiêm nhiệm nhiều vị trí.	Loebbecke & cộng sự (1989), Farber (2005), Howe & Malgwi (2006), Lou & Wang (2009).
ISD7	Tổ chức phát hành không kiểm soát tốt thông tin nội bộ	Jeng (1998), Loebbecke & cộng sự (1989), Noe (1999)
II	Nhóm cơ hội do nhà đầu tư thiếu hiểu biết, đầu tư theo tâm lý đám đông
IVT1	Nhà đầu tư không phân tích kỹ các thông tin của TCPH như bản cáo bạch, thuyết minh BCTC…	Glosten & Milgrom (1985), Easley & O'Hara (1987).
IVT2	Nhà đầu tư cho bạn bè, người quen mượn tài khoản chứng khoán	Bổ sung từ nghiên cứu tình huống và phỏng vấn sâu.
IVT3	Nhà đầu tư mua bán chứng khoán theo người nội bộ hoặc được cho là có thông tin nội bộ	Demsetz (1968), Cornell & Sirri (1992), Chakravarty & McConnell (1997).
IVT4	Nhà đầu tư có xu hướng giao dịch theo nhà đầu tư nước ngoài	Nguyễn Đức Hiển (2012), kết quả từ nghiên cứu tình huống và phỏng vấn sâu.
IVT5	Nhà đầu tư giao dịch theo khuyến nghị của nhà môi giới	Allen & Gale (1992), Dorminey và cộng sự (2010), Rajesh (2013).
IVT6	Nhà đầu tư giao dịch theo thông tin tư vấn trên các diễn đàn chứng khoán	Kết quả từ nghiên cứu tình huống và phỏng vấn sâu.
III	Nhóm cơ hội do quản lý, giám sát thị trường chưa hiệu quả
MNG1	Các dịch vụ “tín dụng tạo đòn bẩy” của CTCK	Bổ sung từ nghiên cứu tình huống và phỏng vấn sâu.
MNG2	Hệ thống giám sát phát hiện gian lận của cơ quan nhà nước chưa kịp thời	Kenyon & Tilton (2006), Dorminey và cộng sự (2010), Ewa & Udoayang (2012).

Mã biến

Chỉ báo đo lường

Nguồn

MNG3

Hệ thống pháp luật còn nhiều bất cập, để

lọt hoặc đánh giá không đúng loại tội phạm, chưa có chính sách người tố cáo…

Rajesh (2003), Bhattacharya & Daouk (2009), Bartlett (2012).

MNG4

Các biện pháp xử phạt quá nhẹ, chưa có tính răn đe

Choi (2004), Bhattacharya &

Daouk (2009), Vinh Nguyen & cộng sự (2017)

MNG5

Các biện pháp xử phạt không kịp thời, chậm trễ

Nguyễn Thanh Tùng (2016), kết

quả nghiên cứu tình huống và phỏng vấn sâu.

MNG6

Thẩm quyền của UBCK trong thanh tra,

kiểm tra, xử phạt còn nhiều hạn chế

Bổ sung từ nghiên cứu tình huống

và phỏng vấn sâu.

Nguồn: Tác giả tổng hợp

Bảng 2.14: Thang đo biến phụ thuộc

Mã biến

Chỉ báo đo lường

Nguồn

Các cách thức thực hiện hành vi gian lận

FRD1

Dùng một hay nhiều tài khoản để liên tục mua, bán tạo ra cung, cầu giả tạo cho

chứng khoán.

Kyle (1984), Rajesh (2003), Back &

Baruch (2004).

FRD2

Liên tục giao dịch với khối lượng chi phối

tại thời điểm xác định giá đóng cửa hoặc giá mở cửa mới của chứng khoán đó.

Back & Baruch (2004),

Archishman & Bilge Yilmaz (2004).

FRD3

Đưa ra ý kiến thông qua phương tiện thông tin đại chúng về một loại chứng khoán nhằm tạo ảnh hưởng đến giá

chứng khoán.

Foster & Viswanathan (1994), Van (2003), Back & Baruch (2004), Archishman & Bilge Yilmaz

(2004).

FRD4

Tạo dựng, công bố thông tin sai lệch

hoặc gây hiểu lầm ảnh hưởng lớn đến giá chứng khoán trên thị trường

Kyle (1984), Klein (1995), Rajesh

(2003).

FRD5

Sử dụng thông tin nội bộ chưa công bố để giao dịch chứng khoán.

Carlton & Fischel (1983), John & Lang (1991), Banerjee & Eckard (2001), Võ Thị Hoàng Nhi (2008),

Bonaime & Ryngaert (2013).

Nguồn: Tác giả tổng hợp