Trang chủ / Tài liệu miễn phí / Thị Trường Chứng Khoán

Thực Trạng Về Các Doanh Nghiệp Niêm Yết Trên Thị Trường Chứng Khoán Việt Nam

Các nhân tố tác động đến khả năng tiếp cận tín dụng ngân hàng của các doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam - 3

Để làm giảm tính không đồng nhất không quan sát được trong cơ chế phân phối tín dụng, Konstantinos. Drakos và Nicholas Giannakopoulos (2011) đã đưa vào mô hình các biến kiểm soát bao gồm: (1) dòng tiền, (2) tín dụng thương mại, và (3) số lượng các đối thủ cạnh tranh.

Bên cạnh đó, hai ông cũng xem xét: (1) tỷ lệ doanh thu tại thị trường trong nước, (2) các công ty là thành viên của một hiệp hội kinh doanh hoặc phòng thương mại, (3) việc công ty thường xuyên sử dụng Internet trong giao dịch với khách hàng và nhà cung cấp, (4) trình độ học vấn của lực lượng lao động. Các biến này có thể cung cấp thông tin hữu ích cho các công ty có đặc điểm cấu trúc không quan sát được, liên quan đến chất lượng quản lý.

Tác giả sử dụng mô hình probit để nghiên cứu, kết quả kiểm định cho thấy khả năng tiếp cận tín dụng ngân hàng càng cao cho: (1) công ty có doanh thu tăng trưởng; (2) công ty có lợi nhuận; (3) công ty quy mô lớn; (4) công ty có mối quan hệ với ngân hàng. Các nhân tố không tác động đến khả năng tiếp cận tín dụng bao gồm tuổi công ty, sử dụng kiểm toán độc lập, sử dụng chuẩn mực kiểm toán quốc tế, công ty quy mô vừa, giới tính của chủ sở hữu là nữ.

1.3. Thực trạng về các doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam

1.3.1. Giới thiệu tổng quan

Thị trường chứng khoán Việt Nam sau hơn 12 năm đi vào hoạt động đã có những bước phát triển đáng kể. Theo báo cáo của Ủy ban Chứng khoán nhà nước (UBCKNN), số lượng các tổ chức trung gian trên TTCK đã tăng từ 7 công ty chứng khoán và 1 công ty quản lý quỹ lên 106 công ty chứng khoán và 47 công ty quản lý quỹ. Từ 5 công ty năm 2000 đến nay đã có gần 600 công ty và tổ chức niêm yết, giá trị vốn hóa thị trường chiếm 42% GDP. Bên cạnh đó, các ngân hàng, công ty tài chính, công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ, các doanh nghiệp bảo hiểm, quỹ đầu tư tham gia thị trường đã góp phần hình thành một hệ thống các nhà đầu tư chuyên nghiệp (Ủy ban Chứng khoán nhà nước, 2013).

Trong năm 2009, TTCK Việt Nam đã tăng trưởng mạnh mẽ nhờ các chính sách kích thích kinh tế của Chính phủ, đặc biệt là chính sách hỗ trợ lãi suất, miễn giảm và hoãn thuế thu nhập. Tốc độ tăng trưởng tín dụng cao trong năm 2009 một mặt góp phần thúc đẩy tăng trưởng nhưng cũng góp phần giúp TTCK tăng mạnh trở lại. Ngoài ra, lạm phát giảm bớt trong năm này cũng tạo thêm lòng tin về ổn định kinh tế vĩ mô.

Năm 2010 do áp lực lạm phát và lãi suất tăng cao, nhập siêu cao, trong khi đó tăng trưởng tín dụng, cung tiền giảm so với năm 2009 nên chỉ số VNIndex đã giảm 2,04%. Mặc dù vậy, TTCK Việt Nam tiếp tục đạt được những kết quả rất tích cực trên các mặt quan trọng: giá trị vốn hóa đạt 39% GDP, tăng 17,1% so với năm 2009; huy động vốn thực tế đạt 98,7 nghìn tỷ đồng, gấp 3 lần so với năm 2009; giá trị giao dịch bình quân mỗi phiên đạt 2.480 tỷ đồng; dòng vốn nước ngoài vào thuần trên 1 tỷ USD; số lượng tài khoản các nhà đầu tư tăng 38%…(Ủy ban chứng khoán nhà nước, 2012).

Quy mô thị trường so với GDP bị thu hẹp khi mức vốn hóa thị trường tại thời điểm 31/12/2011 giảm đáng kể, chỉ đạt 539.000 tỷ đồng, giảm 187.000 tỷ đồng (26%) so với mức 726.000 tỷ đồng cuối năm 2010. Thị trường chứng khoán Việt Nam là một trong những thị trường sụt giảm mạnh nhất trên thế giới trong năm 2011. Thị trường chứng khoán Việt Nam chịu ảnh hưởng và phản ánh những khó khăn, bất ổn vĩ mô như lạm phát cao, hệ thống ngân hàng gặp khó khăn về thanh khoản, phần lớn doanh nghiệp không đạt được kế hoạch doanh thu và lợi nhuận đặt ra. Xu hướng suy giảm chiếm ưu thế rõ rệt với HNX-Index giảm 48,6%, VN Index giảm 27,5%. 62% số cổ phiếu trên cả 2 sàn có thị giá dưới mệnh giá. Thanh khoản thị trường sụt giảm mạnh với tổng giá trị giao dịch của cả 2 sàn trong nhiều phiên dưới mức 1.000 tỷ đồng. Giá trị và khối lượng giao dịch bình quân 1 phiên tính chung cả HNX và HOSE (theo phương thức khớp lệnh) trong năm 2011 là 790,72 tỷ đồng và 53,25 triệu cổ phiếu giảm 65% và 30% so với năm trước (Ủy ban chứng khoán nhà nước, 2012).

Với việc tăng tới 40% trong 5 tháng đầu năm sau đó giảm mạnh trong 7 tháng còn lại, thị trường chứng khoán Việt Nam đã khép lại năm giao dịch 2012 với nhiều thăng trầm và biến động. Dù gặp rất nhiều khó khăn nhưng năm 2012 vẫn có một kết thúc khá đẹp khi phiên cuối cùng của năm (28/12/2012) khép lại với sắc xanh trên cả 2 sàn giao dịch. VN Index chốt năm ở 413,73 điểm, tăng 3,76 điểm (tương đương 0,92%), tổng khối lượng giao dịch phiên này đạt 84.321.540 đơn vị, tương ứng giá trị 1.157,572 tỷ đồng; HNX Index chốt năm ở 57,09 điểm, tăng 0,94 điểm (tương đương 1,67%), tổng khối lượng giao dịch đạt 74.725.130 đơn vị, tương ứng giá trị 473.465 tỷ đồng. Tính chung cả năm 2012, VN Index tăng tổng cộng 62,18 điểm, HNX Index giảm 1,65 điểm so với cuối năm 2011. Song nếu so với mức đỉnh mà thị trường đạt được trong tháng 5/2012, VNIndex và HNX-Index đã để mất lần lượt 74,34 điểm (so với ngày 8/5/2012) và 26,70 điểm (so với ngày 7/5/2012). Quy mô giao dịch bình quân mỗi phiên trong năm 2012 đạt 1.316 tỷ đồng, tăng 28% so với năm 2011 nhờ kéo dài thời gian giao dịch buổi chiều.

Nhìn lại năm 2012, thị trường chứng khoán Việt Nam vẫn còn khá nhiều bất ổn do cả những nguyên nhân khách quan và chủ quan. Mặc dù đã có những điểm sáng kinh tế được ghi nhận trong năm 2012 như lạm phát khá thấp, tỷ giá ổn định, lãi suất giảm, xuất khẩu tăng mạnh và thặng dư cán cân thương mại, song xu thế thoái vốn của các tập đoàn, tổng công ty cộng với vấn đề tái cơ cấu ở không chỉ các tổ chức tín dụng mà cả ở các DNNN khiến thị trường khó có thể có được những cải thiện đáng kể trong trung hạn.

1.3.2. Tình hình kinh doanh

Qua khảo sát báo cáo tài chính kiểm toán của 648 doanh nghiệp niêm yết trên TTCK Việt Nam từ năm 2010 đến năm 2012, tình hình kinh doanh của các doanh nghiệp niêm yết như sau:

Bảng 1.1 Tình hình doanh thu của các doanh nghiệp niêm yết

Đvt: Triệu đồng

STT	Nhóm ngành	2010	2011	2012	2011/2010	2012/2011
1	Công nghệ – Truyền thông	1,375,224	1,401,756	1,164,379	102%	83%
2	Dịch vụ chuyên môn – Khoa học – Kỹ thuật	111,487	151,353	177,629	136%	117%
3	Dịch vụ hỗ trợ – Dịch vụ xử lý và tái chế rác thải	160,869	238,345	256,311	148%	108%
4	Dịch vụ lưu trú và ăn uống	118,618	86,621	112,558	73%	130%
5	Giáo dục và đào tạo	2,164	2,007	3,049	93%	152%
6	Khai khoáng	5,248,044	7,767,276	10,492,011	148%	135%
7	Nghệ thuật và dịch vụ giải trí	31,583	34,041	43,201	108%	127%
8	Sản xuất	29,539,801	43,863,393	45,995,846	148%	105%
9	Sản xuất Nông – Lâm – Ngư nghiệp	674,375	1,811,173	1,507,428	269%	83%
10	Thương mại (Bán sỉ và bán lẻ)	21,245,159	28,635,772	25,926,551	135%	91%
11	Tiện ích cộng đồng	4,389,290	6,248,219	25,806,795	142%	413%
12	Vận tải và kho bãi	2,097,373	2,735,687	3,418,591	130%	125%
13	Xây dựng và bất động sản	6,014,263	6,061,796	5,605,817	101%	92%
14	Tài chính và bảo hiểm	23,398,409	46,186,340	54,303,080	197%	118%
15	Dịch vụ khác	141,627	46,763	252,029	33%	539%
	Cộng	94,548,286	145,270,542	175,065,275	154%	121%

Bảng 1.2 Tình hình lợi nhuận sau thuế của các doanh nghiệp niêm yết

Đvt: Triệu đồng

STT	Nhóm ngành	2010	2011	2012	2011/2010	2012/2011
1	Công nghệ – Truyền thông	47,570	47,742	(1,235)	100%	-3%
2	Dịch vụ chuyên môn – Khoa học – Kỹ thuật	8,348	17,706	13,953	212%	79%
3	Dịch vụ hỗ trợ – Dịch vụ xử lý và tái chế rác thải	15,310	3,010	17,148	20%	570%
4	Dịch vụ lưu trú và ăn uống	9,751	16,518	15,227	169%	92%
5	Giáo dục và đào tạo	38	42	10	111%	24%
6	Khai khoáng	417,832	584,995	818,745	140%	140%
7	Nghệ thuật và dịch vụ giải trí	11,067	13,317	16,552	120%	124%
8	Sản xuất	3,074,759	3,385,887	2,908,892	110%	86%
9	Sản xuất Nông – Lâm – Ngư nghiệp	199,806	533,282	405,882	267%	76%
10	Thương mại (Bán sỉ và bán lẻ)	650,320	874,961	682,229	135%	78%
11	Tiện ích cộng đồng	431,219	604,812	2,821,572	140%	467%
12	Vận tải và kho bãi	107,466	161,928	201,647	151%	125%
13	Xây dựng và bất động sản	1,544,256	1,124,295	433,957	73%	39%
14	Tài chính và bảo hiểm	4,525,713	5,422,797	6,941,412	120%	128%
15	Dịch vụ khác	2,929	3,011	4,234	103%	141%
	Cộng	11,046,384	12,794,303	15,280,225	116%	119%

Về hiệu quả sản xuất kinh doanh, các DN niêm yết trên TTCK Việt Nam có hiệu quả tăng dần từ 2010 đến 2012 (năm 2011 tăng 16% so với năm 2010; năm 2012 tăng 19% so với năm 2011). Trong đó, lợi nhuận sau thuế năm 2012 so với năm 2011của một số ngành tăng đáng kể như ngành dịch vụ hỗ trợ -dịch vụ xử lý và tái chế rác thải (tăng 470%), ngành Tiện ích – cộng đồng (tăng 367%)… Tuy nhiên, bên cạnh đó năm 2012 cũng có một số ngành có lợi nhuận sau thuế giảm mạnh như ngành công nghệ- truyền thông (chỉ bằng âm 3% so với năm 2011); tiếp theo là các ngành Giáo dục và đào tạo ( bằng 24% so với năm 2010), Xây dựng và bất động sản (bằng 39% so với năm 2011)… Vì vậy, cần có các giải pháp hỗ trợ kịp thời đặc biệt là về vốn để các DN này có thể vượt qua khó khăn trong giai đoạn hiện nay.

1.3.3. Tình hình tài chính và cấu trúc vốn

1.3.3.1. Tổng tài sản Bảng

1.3 Tình hình tổng tài sản của các doanh nghiệp niêm yết

Đvt: Triệu đồng

STT	Nhóm ngành	2010	2011	2012	2011/2010	2012/2011
1	Công nghệ – Truyền thông	6,070,018	8,061,337	8,428,199	133%	105%
2	Dịch vụ chuyên môn – Khoa học – Kỹ thuật	396,255	702,235	919,993	177%	131%
3	Dịch vụ hỗ trợ – Dịch vụ xử lý và tái chế rác thải	505,470	822,848	737,428	163%	90%
4	Dịch vụ lưu trú và ăn uống	463,073	543,369	586,501	117%	108%
5	Giáo dục và đào tạo	66,284	89,079	88,650	134%	100%
6	Khai khoáng	32,030,070	42,340,688	54,012,112	132%	128%
7	Nghệ thuật và dịch vụ giải trí	–	122,007	126,408	104%
8	Sản xuất	111,979,875	154,658,669	193,690,503	138%	125%
9	Sản xuất Nông – Lâm – Ngư nghiệp	4,746,204	6,759,829	7,971,610	142%	118%
10	Thương mại (Bán sỉ và bán lẻ)	28,552,745	41,968,828	46,648,311	147%	111%
11	Tiện ích cộng đồng	25,669,866	29,289,910	83,418,411	114%	285%
12	Vận tải và kho bãi	23,603,907	20,881,768	22,737,804	88%	109%
13	Xây dựng và bất động sản	66,668,188	103,326,970	117,341,632	155%	114%
14	Tài chính và bảo hiểm	1,022,954,655	1,476,008,903	1,784,079,832	144%	121%
15	Dịch vụ khác	–	1,661,165	2,699,229	162%
	Cộng	1,323,706,610	1,887,237,605	2,323,486,623	143%	123%

Nguồn: http://www.chungkhoanphuongnam.com.vn

Năm 2012, số liệu báo cáo hợp nhất về tổng tài sản của 648 DN niêm yết trên TTCK Việt Nam là 2.323.486.623 triệu đồng, tăng 23% so với năm 2011. Trong đó, một số ngành tổng tài sản năm 2012 so với năm 2011 tăng cao như: Tiện ích cộng đồng (tăng 185%), dịch vụ khác (tăng 62%), dịch vụ chuyên môn – khoa học – kỹ thuật (tăng 31%). Riêng ngành Dịch vụ hỗ trợ – dịch vụ xử lý và tái chế rác thải năm 2012 có tổng tài sản giảm so với năm 2011 10%.

Trong cơ cấu về tài sản, tỷ trọng tài sản cố định chiếm bình quân năm 2012 là 44,9%. Tùy theo đặc điểm riêng của từng nhóm ngành, tỷ trọng tài sản cố định sẽ khác nhau giữa các nhóm ngành, cụ thể thứ tự tỷ trọng tài sản cố định từ thấp đến cao như sau: Nghệ thuật và dịch vụ giải trí (chiếm 14,3% trên tổng tài sản), Thương mại (chiếm 29,2% trên tổng tài sản), Dịch vụ chuyên môn – Khoa học – Kỹ thuật (chiếm 31,3% trên tổng tài sản), Dịch vụ hỗ trợ – Dịch vụ xử lý và tái chế rác thải (chiếm 34,9% trên tổng tài sản), Xây dựng và bất động sản (chiếm 40,7% trên tổng tài sản), Công nghệ – Truyền thông (chiếm 46,1% trên tổng tài sản), Sản xuất (chiếm 47,8% trên tổng tài sản), Sản xuất Nông – Lâm – Ngư nghiệp (chiếm 51,0% trên tổng tài sản), Tiện ích cộng đồng (chiếm 52,5% trên tổng tài sản), Khai khoáng (chiếm 57,0% trên tổng tài sản), Vận tải và kho bãi (chiếm 61,7% trên tổng tài sản), Giáo dục và đào tạo (chiếm 68,1% trên tổng tài sản), Dịch vụ lưu trú và ăn uống (chiếm 78,3% trên tổng tài sản).

1.3.3.2. Nguồn vốn

– Vốn chủ sở hữu

Bảng 1.4 Tình hình vốn chủ sở hữu của các doanh nghiệp niêm yết

Đvt: Triệu đồng

STT	Nhóm ngành	2010	2011	2012	2011/2010	2012/2011
1	Công nghệ – Truyền thông	2,457,832	3,337,838	3,319,494	136%	99%
2	Dịch vụ chuyên môn – Khoa học – Kỹ thuật	237,940	354,777	482,927	149%	136%
3	Dịch vụ hỗ trợ – Dịch vụ xử lý và tái chế rác thải	272,857	415,851	412,794	152%	99%
4	Dịch vụ lưu trú và ăn uống	262,894	407,005	412,223	155%	101%
5	Giáo dục và đào tạo	61,174	86,949	86,785	142%	100%
6	Khai khoáng	10,936,639	15,094,305	18,134,776	138%	120%
7	Nghệ thuật và dịch vụ giải trí	–	115,280	112,354	97%
8	Sản xuất	57,701,830	74,496,663	85,882,588	129%	115%
9	Sản xuất Nông – Lâm – Ngư nghiệp	3,418,904	4,705,834	6,056,820	138%	129%
10	Thương mại (Bán sỉ và bán lẻ)	9,589,964	13,148,664	15,304,545	137%	116%
11	Tiện ích cộng đồng	11,610,692	12,709,087	38,632,340	109%	304%
12	Vận tải và kho bãi	8,880,264	8,861,495	9,891,428	100%	112%
13	Xây dựng và bất động sản	30,088,296	45,668,376	46,848,748	152%	103%
14	Tài chính và bảo hiểm	111,084,270	147,134,303	189,658,359	132%	129%
15	Dịch vụ khác	–	182,823	184,317	101%
	Cộng	246,603,556	326,719,250	415,420,498	132%	127%

Nguồn: http://www.chungkhoanphuongnam.com.vn

Năm 2012, tổng vốn chủ sở hữu của tất cả các DN niêm yết trên sàn chứng khoán VN là 415.420.498 triệu đồng, tăng 27% so với năm 2011. Nếu so với năm 2010, thì vốn chủ sở hữu tăng 80.115.694 triệu đồng (tương đương 18%). Vốn chủ sở hữu của 648 DN niêm yết hàng năm tăng chủ yếu từ nguồn lợi nhuận sau thuế.

Một số ngành có tỷ lệ vốn chủ sở hữu/tổng nguồn vốn thấp như: Dịch vụ khác (7%), tài chính và bảo hiểm (11%), thương mại (bán sỉ và lẻ) (33%). Còn lại các ngành khác đều có tỷ lệ vốn chủ sở hữu/tổng nguồn vốn tương đối cao.

– Nợ phải trả

Bảng 1.5 Tình hình nợ phải trả của các doanh nghiệp niêm yết

Đvt: Triệu đồng

STT	Nhóm ngành	2010	2011	2012	2011/2010	2012/2011
1	Công nghệ – Truyền thông	3,580,104	4,610,962	4,924,631	129%	107%
2	Dịch vụ chuyên môn – Khoa học – Kỹ thuật	158,315	332,223	417,448	210%	126%
3	Dịch vụ hỗ trợ – Dịch vụ xử lý và tái chế rác thải	232,103	393,881	318,721	170%	81%
4	Dịch vụ lưu trú và ăn uống	200,179	136,365	174,278	68%	128%
5	Giáo dục và đào tạo	5,110	2,130	1,865	42%	88%
6	Khai khoáng	20,951,885	26,955,959	34,082,525	129%	126%
7	Nghệ thuật và dịch vụ giải trí	–	6,727	14,054	209%
8	Sản xuất	53,113,255	75,342,523	100,721,849	142%	134%
9	Sản xuất Nông – Lâm – Ngư nghiệp	1,309,931	2,004,817	1,860,762	153%	93%
10	Thương mại (Bán sỉ và bán lẻ)	17,853,857	27,178,061	30,099,745	152%	111%
11	Tiện ích cộng đồng	14,031,722	16,295,546	42,676,878	116%	262%
12	Vận tải và kho bãi	10,966,224	11,077,325	11,836,586	101%	107%
13	Xây dựng và bất động sản	35,135,545	54,459,851	67,755,887	155%	124%
14	Tài chính và bảo hiểm	901,067,276	1,325,622,269	1,591,286,420	147%	120%
15	Dịch vụ khác	–	1,478,343	2,514,912	170%
	Cộng	1,058,605,506	1,545,896,982	1,888,686,561	146%	122%