Một Số Giải Pháp Hoàn Thiện Quy Trình Kiểm Toán Khoản Mục Nợ Phải Trả Tại

CHƯƠNG 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUY TRÌNH KIỂM TOÁN KHOẢN MỤC NỢ PHẢI TRẢ TẠI CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN SAO VIỆT – CHI NHÁNH CẦN THƠ

4.1. Một số đánh giá chung về quy trình kiểm toán khoản mục nợ phải trả

4.1.1. Ưu điểm

4.1.1.1. Giai đoạn chuẩn bị kiểm toán

Đối với khách hàng mới thì quá trình tìm hiểu khách hàng được tiến hành bởi những KTV có nhiều kinh nghiệm và được thực hiện một cách nhanh chóng, chính xác. Do vậy, việc đánh giá tình hình hoạt động cũng như đặc điểm hoạt động kinh doanh của khách hàng là khá chính xác và không mất nhiều thời gian.

Ở khách hàng cũ, dù đã phần nào nắm được hoạt động KSNB của khách hàng, nhưng KTV cũng vẫn không bỏ qua việc kiểm tra lại bằng việc sử dụng bảng câu hỏi để phỏng vấn nhân viên trong đơn vị khách hàng. Điều này cho thấy sự thận trọng của KTV và sẽ góp phần làm tăng hiệu quả cho cuộc kiểm toán.

Công ty luôn xây dựng kế hoạch và chiến lược kiểm toán cụ thể cho từng khách hàng, tổ chức phân công nhóm kiểm toán phù hợp, hướng dẫn rò ràng công việc và phạm vi các thủ tục kiểm toán cần thực hiện. Những việc này làm cho việc thực hiện kiểm toán trở nên khoa học, tiết kiệm nhiều thời gian và đạt độ chính xác cao.

Công ty có định hướng trưởng nhóm kiểm toán phải chịu trách nhiệm rà soát lại toàn bộ các công việc mà KTV khác và trợ lý kiểm toán đã thực hiện, xem xét vừa tổng quát vừa cụ thể tất cả các khoản mục và độ tin cậy của các kết luận đưa ra.

4.1.1.2. Giai đoạn thực hiện kiểm toán

Trong khi thực hiện kiểm toán, nếu phát hiện có sai lệch hay tồn tại nghiệp vụ bất thường KTV luôn nhanh chóng và kịp thời phỏng vấn nhân viên đơn vị để tìm ra nguyên nhân. Bên cạnh đó đối với các nghiệp vụ bất thường, KTV luôn cân nhắc thực hiện thêm các thủ tục hay thử nghiệm nhằm củng cố thêm sự hợp lý của những nghiệp vụ này và nếu chúng thực sự không hợp lý KTV sẽ đưa ra các bút toán điều chỉnh phù hợp tại vị trí phát hiện biến động bất thường.

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 120 trang tài liệu này.

Các thủ tục kiểm toán được thiết kế khoa học và được các KTV trong công ty áp dụng uyển chuyển, linh hoạt khi thực hiện kiểm toán.

Thủ tục phân tích cụ thể được ghi chép lưu trữ rò ràng, cẩn thận và hệ thống trong hồ sơ giúp khâu soát xét cuối cùng sau kiểm toán được thực hiện rò ràng và nhanh chóng, đưa ra báo cáo kiểm toán đáng tin cậy giúp người sử dụng nhận định chính xác và dự đoán được tình hình tương lai của công ty khách hàng trong bối cảnh chung của nền kinh tế nhiều biến động hiện nay.

Công ty có sử dụng các phần mềm để phục vụ kiểm tra đối ứng tài khoản và kiểm tra chứng từ. Công cụ này giúp tăng độ chính xác cho các số liệu cần tính toán và tiết kiệm thời gian khi tiến hành kiểm toán.

Công ty luôn cập nhật nhanh chóng các văn bản pháp luật mới để kịp thời bổ sung, điều chỉnh chương trình kiểm toán phù hợp với quy định của BTC và chính sách của nhà nước góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ của công ty kiểm toán.

4.1.1.3. Giai đoạn hoàn thành kiểm toán

KTV chính thường là những người giỏi về chuyên môn và có kinh nghiệm trong kiểm toán, họ sẽ là người trực tiếp kiểm tra lại các hồ sơ kiểm toán lỗi. Bên cạnh đó Ban Giám đốc công ty còn thực hiện kiểm tra rà soát lại lần nữa trước khi phát hành báo cáo kiểm toán. Vì vậy, giúp công ty hạn chế được rủi ro kiểm toán và thể hiện tinh thần trách nhiệm cao đối với sản phẩm của mình cũng như đối với khách hàng, người sử dụng BCTC.

Việc tổ chức, sắp xếp và lưu trữ tài liệu vào hồ sơ kiểm toán một cách có trình tự và khoa học tạo thuận lợi cho việc kiểm tra và tìm kiếm khi cần sử dụng lại.

Các chỉ tiêu phân tích cần chú ý đính kèm với báo cáo kiểm toán được Công ty SVC tính toán và lưu ý người đọc BCTC khá cụ thể.

4.1.2. Nhược điểm

Song song với những ưu điểm trên thì quy trình kiểm toán các khoản nợ phải trả còn chứa đựng những hạn chế sau:

4.1.2.1. Giai đoạn chuẩn bị kiểm toán

Công ty chỉ xây dựng một chương trình kiểm toán mẫu áp dụng cho tất cả các loại hình doanh nghiệp trong khi khách hàng của công ty có nhiều hình thức sở hữu vốn cũng như nhiều ngành nghề kinh doanh đa dạng.

KTV thường tìm hiểu HTKSNB thông qua việc quan sát sự vận hành HTKSNB ở đơn vị khách hàng tại thời điểm kiểm toán, đặt những câu hỏi phỏng vấn Ban Giám đốc, Kế toán trưởng nhưng không lưu lại trong giấy tờ làm việc, ít sử dụng lưu đồ hay bảng tường thuật.

Đối với những khách hàng cũ thì việc tìm hiểu HTKSNB được thực hiện nhanh chóng, KTV tập trung những phát sinh, thay đổi trong năm và đánh giá mức độ ảnh hưởng của những thay đổi này đến sự hữu hiệu của HTKSNB. Việc đánh giá còn tùy thuộc vào xét đoán nghề nghiệp, kinh nghiệm của KTV và dựa vào năm trước để đánh giá do đó sẽ tồn tại nhiều rủi ro.

Việc xác định mức trọng yếu tổng thể và khoản mục mặc dù được hướng dẫn thực hiện nhưng vẫn chưa cụ thể và phần lớn phụ thuộc vào kinh nghiệm và khả năng xét đoán của KTV. Cần có những quy định rò ràng cho việc xác lập mức trọng yếu đối với từng loại doanh nghiệp và cho từng lĩnh vực cụ thể để việc xác lập trở nên chính xác hơn.

4.1.2.2. Giai đoạn thực hiện kiểm toán

Trong thủ tục phân tích của kiểm toán nợ phải trả bao gồm thủ tục phân tích biến động và thủ tục tính toán các tỷ số nợ phải trả. Nhưng KTV thường chỉ chú trọng thủ tục phân tích biến động và bỏ qua việc tính toán các tỷ số nợ phai trả. Do đó các biến động bất thường có khả năng chưa được phát hiện hết cũng như chưa có đủ cơ sở để khẳng định về tính hợp lý của các số liệu của nợ phải trả.

Đối với những khách hàng mới như Công ty CP Sao Mai, thủ tục phân tích chỉ gói gọn trong việc tính toán biến động nợ phải trả giữa năm hiện tại và năm trước là chưa đủ để đưa ra nhận xét về xu hướng biến động của cả khoản mục nợ phải trả.

KTV thường thực hiện song song giữa thủ tục kiểm soát và thử nghiệm cơ bản hay thực hiện các thử nghiệm cơ bản có liên quan đến nhau nhằm tiết kiệm thời gian và chi phí. Việc kết hợp này chỉ phù hợp khi áp dụng cho kiểm toán các đơn vị khách hàng có quy mô nhỏ. Còn đối với các khách hàng có quy mô vừa và lớn thì việc kết hợp các thủ tục và thử nghiệm này sẽ làm hạn chế đi vai trò và tính chính xác của chúng.

Công ty chưa xây dựng chính thức quy trình chọn mẫu kiểm toán, việc chọn mẫu phụ thuộc nhiều vào kinh nghiệm và sự hiểu biết của KTV.

Vào mùa kiểm toán, số lượng nhân viên có hạn nhưng số lượng hợp đồng kiểm toán lại quá nhiều, một KTV phải thực hiện kiểm toán cho nhiều

công ty cùng lúc. Do không có nhiều thời gian mà lượng công việc quá nhiều nên các thử nghiệm chi tiết chỉ được các KTV thực hiện một cách tương đối. Điều này làm ảnh hưởng đến chất lượng của các thử nghiệm chi tiết.

4.1.2.3. Giai đoạn hoàn thành kiểm toán

Mặc dù giỏi về chuyên môn và có kinh nghiệm trong thực hiện kiểm toán, nhưng do giới hạn về thời gian và số lượng khoản mục lại nhiều nên KTV chính không thể thực hiện kiểm tra, rà soát thật kỹ lưỡng từng khoản mục được. Điều này dù không nhiều nhưng đôi khi làm ảnh hưởng đến chất lượng cuộc kiểm toán.

4.2. Một số giải pháp hoàn thiện quy trình kiểm toán khoản mục nợ phải trả.

Sau quá trình thực tập cũng như tìm hiểu về quy trình kiểm toán các khoản nợ phải trả tại Công ty TNHH Kiểm toán Sao Việt – chi nhánh Cần Thơ, người viết xin đưa ra một số giải pháp nhằm hoàn thiện quy trình kiểm toán khoản mục nợ phải trả như sau:

4.2.1. Giai đoạn chuẩn bị kiểm toán

Trong qua trình tìm hiểu về HTKSNB của công ty CP Sao Mai cần sử dụng thêm lưu đồ và Bảng tường thuật để có kết quả tốt nhất. Đồng thời bảng câu hỏi phải được lưu trữ trong giấy tờ làm việc, lưu cẩn thận trong hồ sơ kiểm toán. Vì việc ghi chép này sẽ tọa điều kiện thuận lợi cho các KTV theo dòi được HTKSNB liên quan đến phần hành của mình và thực hiện công việc có hiệu quả hơn.

Công ty nên xây dựng việc xác lập mức trọng yếu một cách rò ràng, quy định đối với từng trường hợp khách hàng cụ thể nên xác lập mức trọng yếu như thế nào là hợp lý.

4.2.2. Giai đoạn thực hiện kiểm toán

Trong kiểm toán nợ phải trả, bên cạnh việc thực hiện phân tích biến động số dư nợ phải trả thì KTV nên thực hiện tính toán thêm các tỷ số nợ phải trả trong khi kiểm toán khoản mục này. Như vậy sẽ có đủ căn cứ hơn cho việc kết luận về tính hợp lý chung của khoản mục nợ phải trả.

Để đưa ra nhận xét về xu hướng biến động của khoản mục nợ phải trả của nhưng công ty khách hàng mới, KTV nên sử dụng số liệu nợ phải trả của ba hoặc bốn kỳ kế toán liên tiếp, tính toán chênh lệch và thực hiện so sánh biến động của những năm này với nhau.

Đối với những khách hàng có quy mô vừa và lớn, KTV có thể kết hợp thực hiện thủ tục phân tích và thử nghiệm cơ bản, nhưng nên cẩn trọng thực hiện tách biệt các thử nghiệm cơ bản để chúng phát huy tối đa vai trò của mình cho việc cung cấp bằng chứng cho cuộc kiểm toán.

Về phương pháp chọn mẫu, công ty nên kết hợp giữa phương pháp chọn mẫu hiện tại với phương pháp chọn mẫu thống kê trên máy tính giúp giảm thiểu được rủi ro, tối ưu hóa cỡ mẫu được chọn và ít mang tính chủ quan, rút ngắn được thời gian thu thập bằng chứng kiểm toán.

Vào mùa kiểm toán, khi số lượng hợp đồng kiểm toán quá nhiều công ty nên linh hoạt sắp xếp lịch trình kiểm toán cho từng nhân viên nhằm hạn chế áp lực về thời gian khi thực hiện kiểm toán, nhằm gia tăng chất lượng cho các thử nghiệm chi tiết.

4.2.3. Giai đoạn hoàn thành kiểm toán

Công ty cần đẩy mạnh việc tập huấn, khuyến khích và tạo điều kiện cho các nhân viên trong công ty thi lấy chứng chỉ hành nghề kế toán, kiểm toán.... Mỗi KTV phải không ngừng học hỏi, nâng cao kinh nghiệm bản thân để vừa có thể đưa ra những phán đoán kiểm toán cho riêng mình vừa có thể hổ trợ, san sẽ công việc với KTV chính.

Công ty nên tăng thời gian cho các cuộc kiểm toán tại đơn vị khách hàng hoặc tăng thêm số KTV cho mỗi cuộc kiểm toán để có đủ thời gian kiểm tra kỹ lưỡng, thận trọng trong từng thử nghiệm, từ đó tổng hợp lại các thử nghiệm và kết luận về cuộc kiểm toán tại công ty khách hàng được đảm bảo về mặt chính xác và giảm thiểu được rủi ro kiểm toán.

CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

5.1. Kết luận

Qua quá trình thực tập và thực hiện đề tài tại Công ty TNHH Kiểm toán Sao Việt – chi nhánh Cần Thơ, người viết nhận thấy quy trình kiểm toán khoản mục nợ phải trả được công ty thực hiện khá hoàn chỉnh, tuân thủ đầy đủ các quy định của chuẩn mực kiểm toán Việt Nam và chương trình kiểm toán mẫu do VACPA ban hành. Đối với từng khách hàng cụ thể công ty có sự áp dụng linh hoạt các thủ tục kiểm toán sao cho phù hợp nhưng vẫn đảm bảo thực hiện đầy đủ các thủ tục quan trọng cũng như đảm bảo thu thập đầy đủ các bằng chứng kiểm toán nhằm phục vụ cho kết luận cuối cùng của mình. Tuy nhiên, trên thực tế do giới hạn về thời gian, phải luôn cân nhắc tính hiệu quả của cuộc kiểm toán... nên dù chương trình kiểm toán khoản mục nợ phải trả được thiết kế khá hoàn thiện song không thể tránh khỏi thiếu sót khi áp dụng vào thực tế, Công ty TNHH Kiểm toán Sao Việt – chi nhánh Cần Thơ luôn lưu tâm đến vấn đề này và không ngừng nghiên cứu để có thể hoàn thiện hơn quy trình kiểm toán nợ phải trả.

Kiểm toán khoản mục nợ phải trả được đánh giá là khá quan trọng. Bởi vì, đơn vị khách hàng có thể lợi dụng việc khai thiếu một vài khoản nợ phải trả để làm giảm một lượng chi phí tương ứng, kết quả làm thay đổi kết quả hoạt động kinh doanh do lợi nhuận bị tăng giả tạo hoặc khai khống nợ phải trả để làm tăng chi phí nhằm mục đích gian lận thuế. Những sai sót, gian lận trong nợ phải trả không những gây ảnh hưởng đối với bảng CĐKT mà còn ảnh hưởng đến cả kết quả hoạt động kinh doanh. Nhận thức được điều này trên cơ sở chương trình kiểm toán mẫu do VACPA ban hành, Công ty TNHH Kiểm toán Sao Việt – chi nhánh Cần Thơ đã tự xây dựng một chương trình kiểm toán nợ phải trả tương đối hoàn thiện và có thể sử dụng cho nhiều loại hình doanh nghiệp khác nhau. Cần nhắc lại tất cả các khoản mục trên BCTC đều quan trọng và có mối quan hệ mật thiết với nhau, một sự sai sót trong khoản mục này sẽ ảnh hưởng đến khoản mục khác. Vì thế nếu bỏ sót bất kỳ thủ tục nào trong khoản mục nợ phải trả (cụ thể là áp dụng cho công ty này không áp dụng cho công ty kia) cũng sẽ ảnh hưởng đến kết quả kiểm toán của khoản mục và cả BCTC.

5.2. Kiến nghị

5.2.1. Đối với nhà nước

Tích cực xây dựng và hoàn thiện hành lang pháp lý trong hoạt động kế toán, kiểm toán ở Việt Nam, đảm bảo cho công việc kế toán, kiểm toán và hành nghề kế toán kiểm toán đều được thực hiện theo pháp luật.

Thường xuyên sửa đổi và bổ sung các chuẩn mực và chế độ kế toán, kiểm toán, ban hành thêm các thông tin hướng dẫn cụ thể việc thực hiện để các chuẩn mực và chế độ này ngày càng hoàn thiện và chặt chẽ hơn.

Thường xuyên cập nhật chuẩn mực và chương trình kiểm toán quốc tế, từ đó chọn lọc những kiến thức phù hợp để bổ sung vào chuẩn mực và chương trình kiểm toán của Việt Nam.

Mở rộng quan hệ giao lưu với quốc tế tạo điều kiện hội nhập để các KTV trong nước tiếp cận, học hỏi kinh nghiệm, được cộng tác làm việc với các tập đoàn kiểm toán quốc tế.

Tổ chức các buổi tập huấn để truyền đạt những thay đổi trong luật và chế độ kế toán kiểm toán cho các doanh nghiệp kiểm toán và KTV hành nghề

Hoàn thiện và nâng cao chất lượng các lớp đào tạo và các cuộc thi KTV nhằm đào tạo ra các KTV ưu tú, giàu kinh nghiệm thực hiện tốt các cuộc kiểm toán.

Thường xuyên mở các lớp cập nhật kiến thức, hội thảo kế toán - kiểm toán nhằm giúp các KTV nâng cao kiến thức và kỹ năng.

Có những quy định rò ràng trong việc kiểm soát chất lượng kiểm toán làm cơ sở cho doanh nghiệp hoàn thiện bản thân và đem đến những dịch vụ kiểm toán tốt nhất cho khách hàng.

5.2.2. Đối với Hội KTV hành nghề Việt Nam (VACPA)

Ngành nghề kiểm toán ở Việt Nam được thành lập cách đây không lâu nên còn khá non trẻ, việc mở rộng giao lưu, trao đổi kiến thức với các tổ chức nghề nghiệp quốc tế là điều rất cần thiết. Điều này sẽ tạo cơ hội cho các doanh nghiệp kiểm toán nâng cao hiểu biết và kiến thức chuyên môn trong lĩnh vực kiểm toán.

Hội kiểm toán viên hành nghề cần kịp thời hỗ trợ, giúp đỡ các doanh nghiệp kiểm toán trong công tác kiểm toán; tăng cường công tác quản lý đối với các doanh nghiệp kiểm toán và KTV hành nghề, chú trọng quan tâm đến vấn đề đạo đức nghề nghiệp của KTV; tăng cường kiểm soát chất lượng kiểm

toán kết hợp hoàn thiện chương trình kiểm toán mẫu để tạo cơ sở vững chắc cho các doanh nghiệp kiểm toán thực hiện kiểm toán một cách hiệu quả hơn; thường xuyên tổ chức các buổi hội thảo để truyền đạt kinh nghiệm, cũng như cập nhật những kiến thức mới về hoạt động kiểm toán, giải đáp thắc mắc, tạo cơ hội cho KTV trao dồi, học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau.

5.2.3. Đối với Công ty TNHH Kiểm Toán Sao Việt – chi nhánh Cần

Thơ

Thường xuyên mở các lớp huấn luyện chuyên nghiệp giúp nâng cao kinh

nghiệm và xét đoán chuyên môn cho các KTV. Đồng thời, tạo điều kiện để các KTV tham gia các cuộc thi để nâng cao trình độ chuyên môn như: Kiểm toán viên tài năng, CEO....

Tuyển dụng thêm KTV nhằm giảm nhẹ áp lực công việc, có chế độ bồi dưỡng phù hợp để tạo tạo thuận lợi để các KTV có cuộc sống tốt và tạo động lực tốt để làm việc hiệu quả hơn.

5.2.4. Đối với khách hàng của Công ty TNHH Kiểm Toán Sao Việt – chi nhánh Cần Thơ

Cung cấp các tài liệu cần thiết cho cuộc kiểm toán một cách nhanh chóng và kịp thời để hỗ trợ cho các KTV hoàn thành công việc đúng thời gian quy định. Có tinh thần hợp tác cao khi được KTV phỏng vấn, trao đổi thông tin về tình hình của đơn vị.

Tạo điều kiện thuận lợi để KTV có thể thực hiện các thủ tục, thử nghiệm một cách nhanh chóng và chính xác.

Trong công tác kế toán, bản thân đơn vị phải tuân thủ đầy đủ các quy định của Chuẩn mực kế toán Việt Nam, các thông tư hướng dẫn và chế độ kế toán do Bộ Tài Chính ban hành.

Đơn vị khách hàng cần hoàn thiện HTKSNB nhằm nâng cao hiệu quả, hạn chế những sai sót, gian lận xảy ra trong quá trình điều hành, quản lý từ đó làm giảm sai sót trong BCTC của đơn vị.