Hoàn thiện chính sách quản lý vốn của nhà nước trong doanh nghiệp nhà nước sau cổ phần hóa ở Việt Nam

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin chân thành cảm ơn PGS.TS Ngô Thắng Lợi và các giảng viên khoa Kế hoạch và phát triển - Đại học Kinh tế quốc dân, cảm ơn các đồng nghiệp tại công ty Mua bán nợ Việt Nam, Cục Tài chính DN - Bộ Tài chính và Tồng công ty Đầu tư và kinh doanh VNN cùng gia đình và bạn bè đã góp nhiều ý kiến, cung cấp tài liệu và động viên tôi thu xếp thời gian để nghiên cứu viết Luận án. Tôi xin gửi lời cảm ơn đặc biệt tới GS.TS Vũ Thị Ngọc Phùng, Người Thầy vô cùng to lớn đã giúp đỡ, hướng dẫn, chỉ bảo tận tình giúp tôi vượt qua nhiều khó khăn để hoàn thành Luận án Tiến sỹ. GS.TS đã đi cùng tôi suốt những năm tháng học tập, nghiên cứu khoa học từ khi tôi thực tập tốt nghiệp đại học chuyên ngành Kế hoạch hóa nền kinh tế quốc dân thuộc khoa Kinh tế Kế hoạch năm 1987, hướng dẫn tôi bảo vệ thành công Luận văn Thạc sỹ Kinh tế năm 2001 và nay là Luận án tiến sỹ: Hoàn thiện chính sách quản lý vốn của Nhà nước trong doanh nghiệp nhà nước sau cổ phần hóa./.

Hà Nội, ngày 10 tháng 02 năm 2012 Nghiên cứu sinh

Trần Xuân Long

LỜI CAM ĐOAN

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 236 trang tài liệu này.

Tôi là nghiên cứu sinh Trần Xuân Long cam đoan Luận án: Hoàn thiện chính sách quản lý vốn của Nhà nước trong doanh nghiệp nhà nước sau cổ phần hóa là công trinh khoa học do tôi nghiên cứu độc lập và hoàn thành với kết quả nghiên cứu, đánh giá chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu trung thực, có nguồn gốc rõ ràng từ các tài liệu tham khảo trích dẫn trong luận án được nêu rõ xuất xứ và được ghi trong danh mục tài liệu tham khảo.

Tôi xin chịu trách nhiệm trước pháp luật về lời cam đoan trên./.

Hà Nội, ngày 10 tháng 02 năm 2012 Nghiên cứu sinh

Trần Xuân Long

MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN i

LỜI CAM ĐOAN ii

CÁC TỪ VIẾT TẮT TRONG LUẬN ÁN vi

PHẦN NÓI ĐẦU 8

CHƯƠNG I: CỔ PHẦN HÓA DOANH NGHIỆP NHÀ NƯỚC VÀ CHÍNH SÁCH QUẢN LÝ VỐN NHÀ NƯỚC TRONG DOANH NGHIỆP SAU CỔ PHẦN HÓA Ở VIỆT NAM 23

1.1. CPH DN nhà nước ở Việt Nam và chính sách quản lý VNN trong DN 23

1.1.1. Công ty cổ phần và CPH DN nhà nước ở Việt Nam 23

1.1.2.VNN trong DN sau CPH 36

1.1.3. Quản lý VNN trong DN sau CPH 40

1.2. Nội dung chính sách quản lý VNN trong DN sau CPH ở Việt Nam 43

1.2.1. Vấn đề đại diện chủ sở hữu VNN trong DN sau CPH 43

1.2.2. Vấn đề người đại diện VNN trong DN sau CPH 45

1.2.3. Quản lý, đầu tư VNN trong DN CPH 49

1.2.4. Phân phối lợi tức và sử dụng cổ tức phần VNN trong DN CPH 51

1.3. Một số kinh nghiệm quốc tế về quản lý VNN tại DN 56

1.3.1. Kinh nghiêm quản lý VNN đầu tư vào DN tại Trung Quốc 56

1.3.2. Chính sách quản lý, giám sát VNN trong hoạt dộng tư nhân hóa và đa dạng hóa DN nhà nước tại Hungary: 65

1.3.3. Mô hình đầu tư và kinh doanh VNN tại Singapore 70

CHƯƠNG II: TÌNH HÌNH THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH QUẢN LÝ VỐN NHÀ NƯỚC TRONG DOANH NGHIỆP SAU CỔ PHẦN HÓA TỪ NĂM 1992 ĐẾNNAY Ở VIỆT NAM 74

2.1. Quá trình cổ phần hoá DN nhà nước ở Việt Nam 74

2.1.1 CPH DN nhà nước từ năm 1992 đến năm 1998 74

2.1.2. CPH DN nhà nước từ năm 1998 đến nay: 80

2.1.3. Kết quả thực hiện CPH DN nhà nước và sự cần thiết của chính sách quản lý VNN trong DN sau CPH 86

2.2. Tình hình thực hiện chính sách quản lý VNN trong DN sau CPH ở Việt Nam 93

2.2.1. Tình hình thực hiện vấn đề đại diện chủ sở hữu VNN trong DN CPH 93

2.2.2. Tình hình thực hiện vấn đề người đại diện VNN trong DN sau CPH 101

2.2.3. Tình hình thực hiện quản lý, đầu tư VNN trong DN CPH 103

2.2.4. Tình hình thực hiện chính việc phân phối cổ tức và sử dụng cổ tức phần VNN trong DN CPH 106

2.3. Đánh giá tình hình thực hiện chính sách quản lý VNN trong DN sau CPH ở Việt Nam 113

2.3.1. Những kết quả đạt được trong thực hiện chính sách quản lý VNN trong DN sau CPH 113

2.3.2.Những tồn tại, vướng mắc trong thực hiện chính sách quản lý VNN trong DN CPH 117

CHƯƠNG III : PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CHÍNH SÁCH QUẢN LÝ VỐN NHÀ NƯỚC TRONG DOANH NGHIỆP SAU CỔ PHẦN HÓA Ở VIỆT NAM 132

3.1. Phương hướng hoàn thiện chính sách quản lý VNN trong DN CPH 132

3.1.1. Đường lối, chủ trương của Đảng, nhà nước về hoàn thiện chính sách quản lý VNN trong DN CPH 132

3.1.2. Phương hướng và nội dung hoàn thiện chính sách quản lý VNN trong DN CPH ở Việt Nam 134

3.2. Một số giải pháp chủ yếu để hoàn thiện chính sách quản lý VNN trong DN CPH 139

3.2.1. Đổi mới chính sách quản lý và Quy chế người đại diện VNN trong DNsau CPH 139

3.2.2. Giải pháp về tổ chức quản lý VNN trong DN sau CPH 155

3.2.3. Thành lập một cơ quan chuyên trách Quản lý VNN tại DN 158

KẾT LUẬN 167

TÀI LIỆU THAM KHẢO 171

CÁC TỪ VIẾT TẮT TRONG LUẬN ÁN

Chữ viết tắt CTCP

DN DNNN CPH

DN sau CPH VNN

SCIC

Diễn giải

Công ty cổ phần Doanh nghiệp

Doanh nghiệp nhà nước Cổ phần hóa

Doanh nghiệp nhà nước sau cổ phần hóa Vốn nhà nước

Tổng công ty Đầu tư và kinh doanh VNN

DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ BẢNG

Bảng 1.1: Cơ cấu danh mục tài sản nắm giữ của Temasek Holding 187

Bảng 2.1: Cơ cấu vốn Điều lệ tại 05 DN CPH 76

Bảng 2.2: Tỷ lệ VNN đầu tư vào DN CPH 91

Bảng 2.3: Kết quả tiếp nhận quyền đại diện chủ sở hữu VNN- chuyển thành biểu đồ khối 99

Bảng 2.5: Các chỉ tiêu cơ bản đánh giá tình hình hoạt động của DN sau khi chuyển giao về quyền đại diện chủ sở hữu về SCIC 114

Bảng 2.6 : Một số chỉ tiêu tài chính của SCIC qua ba năm hoạt động 114

BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 2.1: Số lượng DN do Nhà nước nắm giữ 100% 87 vốn điều lệ 87

Biểu đồ 2.2: Số lượng DNNN CPH qua các năm...............................................................

Biểu đổ 2.3: Tỷ lệ DN do Nhà nước nắm cổ phần 91

Biểu đồ 2.4: ..........................................................................................................................

Biểu đồ 2.5 98

SƠ ĐỒ

Sơ đồ 1.1: Đại diện chủ sở hữu VNN trong DN .................................................... 45

Sơ đồ 2.1: Đại diện chủ sở hữu VNN 96

Sơ đồ 2.2: phân phối cổ tức của DN CPH 107

Sơ đồ 2.3: Việc nộp cổ tức của các DN CPH 110

Sơ đồ 2.4: Nộp cổ tức của các DN CPH được 111

thành lập từ DNNN trực thuộc Tập đoàn kinh tế, tổng công ty 111

LỜI MỞ ĐẦU

1. Sự cần thiết nghiên cứu đề tài

Cổ phần hóa (CPH) doanh nghiệp nhà nước (DNNN) là giải pháp quan trọng trong việc sắp xếp, tổ chức lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả DNNN. Theo số liệu tổng hợp của Bộ Tài chính, đến ngày 25/5/2011 có 5850 doanh nghiệp (DN) và bộ phận DN đã được sắp xếp, chuyển đổi. Trong đó, CPH được 3948 DN (chiếm 67%). Còn lại gần 1902 DN (chiếm 33%) thực hiện các hình thức sắp xếp khác như: chuyển thành công ty trách nhiệm hữu hạn (TNHH) một thành viên nhà nước; sáp nhập; hợp nhất; giao bán, khoán... Trong số 3948 DN CPH có 2294 DN thuộc các địa phương (chiếm 58%), 1197 DN thuộc khối Bộ, ngành (chiếm 30%) và 457 DN thuộc các tập đoàn, tổng công ty (chiếm 12%).

Qua gần 20 năm thực hiện, quá trình CPH DNNN đã đạt được những thành tựu đáng kể như: góp phần thu hút thêm vốn; ngăn chặn sự trì trệ và tiêu cực, thúc đẩy DN làm ăn có hiệu quả. Tuy nhiên, quá trình này cũng bộc lộ những vấn đề bất cập, trong đó nổi lên vấn đề hiệu quả sử dụng vốn trong các DN sau CPH thấp. Điều này gây ảnh hưởng lớn đến mục tiêu bảo toàn vốn nhà nước (VNN) trong các DN này. Nguyên nhân chủ yếu là do công tác quản lý VNN trong các DN sau CPH hạn chế. Trước yêu cầu cấp thiết đó, ngày 06/12/2000 chính phủ Việt Nam đã ban hành Nghị định số 73/2000/NĐ-CP về Qui chế quản lý VNN ở DN khác và gần đây nhất là Nghị định số 09/2009/NĐ- CP ngày 5/02/2009 của Chính phủ về Qui chế quản lý tài chính của công ty Nhà nước và quản lý VNN đầu tư vào DN khác. Chính sách quản lý VNN trong DN sau CPH tuy đã giúp cho công tác quản lý VNN thuận lợi hơn nhưng quá trình triển khai thực hiện đã phát sinh nhiều bất cập. Thêm vào đó, hệ thống chính sách còn thiếu và chưa đồng bộ nên không thể giải quyết tốt những vướng mắc trong công tác quản lý VNN ở DN sau CPH. Từ thực tế này, yêu cầu đặt ra cho các nhà khoa học cần thực hiện nghiên cứu một cách đầy đủ và toàn diện về quá trình CPH DNNN nói chung và công tác quản lý VNN trong các DN sau CPH