Nguyên Tắc Đảm Bảo Mục Tiêu Của Giáo Dục Mầm Non

thường xuyên. Phần lớn cán bộ giáo viên đánh giá mức độ thực hiện của công tác này là thỉnh thoảng mới diễn ra (60%). Đồng thời có đến 7% cán bộ giáo viên phản ánh rằng việc bồi dưỡng giáo viên về kiến thức và kỹ năng giáo dục hòa nhập cho trẻ tự kỷ theo mô hình kết hợp giữa trung tâm giáo dục trẻ khuyết tật và trường mầm non tại thành phố Tuyên Quang không được tổ chức và tiến hành.

Chúng tôi tiến hành phỏng vấn trực tiếp 10 giáo viên bất kì trong cả 04 trường mầm non: mầm non Tân Trào, Mầm non Phan Thiết, Mầm non Sao Mai, mầm non Ỷ La và nhận được ý kiến phản hồi như sau: 10/10 giáo viên đều cho rằng các trường mầm non nơi mà họ đang công tác thỉnh thoảng có tổ chức các buổi học bồi dưỡng hoặc các buổi tọa đàm để nâng cao trình độ cho giáo viên về kiến thức, kỹ năng trong công tác giáo dục khuyết tật, chưa có nhiều những buổi trao đổi chuyên môn về chăm sóc giáo dục hòa nhập trẻ tự kỷ.. Phần lớn giáo viên tự tìm hiểu, học hỏi qua các tài liệu trên mạng Internet, qua các sách báo hướng dẫn chăm sóc giáo dục trẻ tự kỷ, qua những kinh nghiệm tích lũy được hoặc qua việc học hỏi lẫn nhau.

2.4. Đánh giá chung về khảo sát thực trạng

2.4.1. Thuận lợi

- Giáo dục mầm non nói chung và công tác giáo dục hòa nhập cho trẻ tự kỷ đã và đang nhận được sự quan tâm, hỗ trợ của các cấp, các ngành.

- Các tài liệu về chăm sóc và giáo dục trẻ tự kỷ ngày càng phổ biến rộng rãi, đông đảo về số lượng và đảm bảo về chất lượng

- Công tác xã hội hóa giáo dục đặc biệt với giáo dục mầm non ngày càng được chú trọng phát triển và có nhiều thành quả.

- Trường mầm non và trung tâm giáo dục trẻ khuyết tật đã chủ động kết hợp trong công tác chăm sóc, giáo dục và giúp trẻ tự kỷ hòa nhập

2.4.2. Hạn chế

- Một số cán bộ quản lý và giáo viên còn hạn chế sự hiểu biết về hội chứng tự kỷ, những biểu biện của trẻ tự kỷ…

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 136 trang tài liệu này.

- Một số giáo viên còn có nhận thức sai lệch về vai trò của bản thân trong công tác giáo dục hòa nhập cho trẻ tự kỷ. Họ cho rằng trẻ tự kỷ nhất định phải được dạy trong môi trường chuyên biệt, dành riêng cho trẻ tự kỷ thì mới có hiệu quả, việc để

trẻ tự kỷ học cùng trẻ thường sẽ làm ảnh hưởng trẻ thường và lúc này nhiệm vụ của

giáo viên đối với trẻ tự kỷ chỉ đơn thuần là trông giữ trẻ.

- Việc xây dựng, phổ biến các nhận biết cơ bản về trẻ tự kỷ chưa được thực hiện một cách hiệu quả. Một số lượng không nhỏ giáo viên mầm non chưa nhận thức đầy đủ rõ ràng về những biểu hiện của trẻ tự kỷ nên gây khó khăn cho công tác phát hiện và can thiệp sớm đối với trẻ tự kỷ lứa tuổi mầm non.

- Công tác tổ chức bồi dưỡng, nâng cao trình độ kiến thức, kỹ năng của giáo viên mầm non trong công tác chăm sóc và giáo dục trẻ tự kỷ còn hạn chế, chưa được quan tâm, chú trọng tổ chức.

- Khó khăn cho việc áp dụng các chương trình phát hiện và can thiệp sớm cho trẻ tự kỷ mầm non trên địa bàn thành phố Tuyên Quang.

2.4.3. Nguyên nhân dẫn đến hạn chế

- Hầu như 100% giáo viên cho rằng họ thiếu chương trình, tài liệu về trẻ tự kỷ và giáo dục hòa nhập có trẻ tự kỷ, chưa hiểu biết đầy đủ về các chương trình giáo dục hòa nhậo cho trẻ tự kỷ ở trường mầm non; giáo viên thiếu kỹ năng chăm sóc giáo dục trẻ theo hướng chuyên biệt nên còn gặp nhiều khó khăn trong can thiệp nếu không có trợ giúp của chuyên gia giáo dục đặc biệt ở trung tâm.

- Số lượng trẻ trong một lớp học khá đông, trong khi chỉ có 2 giáo viên cho một lớp học, giáo viên phải quản lý lớp, tổ chức các hoạt động cho cả lớp vì thế giáo viên khó có thể dành nhiều thời gian để chăm sóc, hướng dẫn riêng và đặc biệt hơn cho trẻ tự kỷ.

- Sự phối hợp giữa nhà trường và gia đình trẻ tự kỷ chưa thực sự chặt chẽ, sát sao.

- Công tác giáo dục hòa nhập cho trẻ tự kỷ đòi hỏi phải có sự phối hợp, chung sức của tất cả các lực lượng giáo dục và cần phải thường xuyên, liên tục, kiên trì.

- Cơ sở vật chất tại các trường mầm non trên địa bàn thành phố Tuyên Quang còn gặp nhiều khó khăn

- Một số phụ huynh còn hạn chế về kiến thức, về thông tin và về tư tưởng nên có những trường hợp phụ huynh không thừa nhận con mình mắc hội chứng tự kỷ.

2.5. Kết luận chương 2

Từ những số liệu thu được có thể thấy đa số cán bộ quản lý và giáo viên, những người làm công tác giáo dục trẻ tự kỷ tại các trường mầm non trên địa bàn thành phố Tuyên Quang và Trung tâm Phục hồi chức năng Hương Sen đều có nhận thức đúng đắn về vai trò của giáo dục hòa nhập trẻ tự kỷ theo mô hình kết hợp giữa trung tâm giáo dục trẻ khuyết tật và trường mầm non. Đa số cán bộ quản lý và giáo viên, những người làm công tác giáo dục trẻ tự kỷ tại các trường mầm non trên địa bàn thành phố Tuyên Quang và Trung tâm Phục hồi chức năng Hương Sen đều có nhận thức tích cực về vai trò của trường mầm non và trung tâm giáo dục trẻ khuyết tật trong công tác giáo dục hòa nhập cho trẻ tự kỷ lứa tuổi mầm non. Đồng thời cán bộ quản lý và giáo viên, những người làm công tác giáo dục trẻ tự kỷ cũng nhận thấy công tác giáo dục hòa nhập cho trẻ tự kỷ lứa tuổi mầm non còn gặp rất nhiều khó khăn và thách thức, đòi hỏi giáo viên phải có sự kiên trì và lòng yêu thương trẻ.

Bên cạnh đó thì kiến thức của cán bộ quản lý và giáo viên, những người làm công tác giáo dục trẻ tự kỷ về giáo dục hòa nhập còn chưa cụ thể, rõ ràng, vẫn có nhiều ý kiến phân vân hay không có câu trả lời cho những vấn đề được đề tài đề cập đến.

Công tác giáo dục hòa nhập cho trẻ tự kỷ theo mô hình kết hợp giữa trung tâm giáo dục trẻ khuyết tật và trường mầm non tại thành phố Tuyên Quang đã được diễn ra nhưng hiệu quả chưa cao, chưa được như mong đợi.

Những thực tế trên là cơ sở, tiền đề để chúng tôi xây dựng và đề xuất những biện pháp nhằm nâng cao chất lượng công tác giáo dục hòa nhập trẻ tự kỷ theo mô hình kết hợp giữa trung tâm giáo dục trẻ khuyết tật và trường mầm non tại thành phố Tuyên Quang.

Chương 3

MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÁO DỤC HÒA NHẬP CHO TRẺ TỰ KỶ THEO MÔ HÌNH KẾT HỢP GIỮA TRUNG TÂM GIÁO DỤC TRẺ KHUYẾT TẬT VÀ TRƯỜNG MẦM NON

3.1. Những nguyên tắc chỉ đạo đề xuất biện pháp

Dựa trên cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn phù hợp với những yêu cầu về nội dung, mục tiêu cụ thể của nhiệm vụ giáo dục hòa nhập cho trẻ tự kỷ, đặc biệt tâm sinh lý lứa tuổi và phải đảm bảo những nguyên tắc giáo dục trẻ ở lứa tuổi mầm non. Vì vậy khi xây dựng các biện pháp giáo dục hòa nhập cho trẻ tự kỷ tuổi mầm non theo mô hình kết hợp giữa trường mầm non và trung tâm giáo dục trẻ khuyết tật phải dựa trên những nguyên tắc sau:

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo mục tiêu của giáo dục mầm non

Nguyên tắc này đòi hỏi khi xây dựng các biện pháp giáo dục hòa nhập cho trẻ tự kỷ lứa tuổi mầm non phải biết hướng vào thực hiện mục tiêu của ngành học, sao cho trẻ luôn được khỏe mạnh, cơ thể phát triển hài hòa cân đối, giàu lòng yêu thương, thông minh, ham hiểu biết, thích cái đẹp và biết tạo ra cái đẹp trong cuộc sống.

Trẻ tự kỷ là những trẻ có khiếm khuyết về tương tác xã hội, giao tiếp và hành vi, tuy nhiên cũng như những trẻ em khác, trẻ tự kỷ có những khả năng và nhu cầu của riêng mình. Do đó, để đạt được mục tiêu của giáo dục mầm non thì cần tránh tiến hành một cách gò bó, cứng nhắc mà phải có các biện pháp linh hoạt, mềm dẻo, phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của từng em để trẻ luôn được hoạt động tích cực trong trạng thái thoải mái, vui vẻ, giúp các em có thể hòa nhập được với cộng đồng.

3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính toàn diện

Sự phát triển nhân cách của trẻ thể hiện ở các mặt: vận động (năng lực thực hiện và phối hợp các vận động), về mặt tâm lý (năng lực nhận thức, tình cảm), về mặt xã hội (năng lực quan hệ với người khác…). Trên thực tế trong quá trình phát triển của trẻ, các mặt này luôn hòa quyện với nhau, ảnh hưởng lẫn nhau rất mật thiết. Một tác động đến trẻ thường ảnh hưởng tới nhiều mặt, nhiều khía cạnh phát triển của trẻ. Do vậy, khi xây dựng các biện pháp giáo dục hòa nhập cho trẻ tự kỷ phải đảm bảo tác động đến được cả ba mặt để tạo nên sự phát triển toàn diện cho trẻ.

3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính phù hợp với đặc điểm và mức độ tự kỷ ở trẻ lứa tuổi mầm non

Mỗi trẻ tự kỷ lại có những đặc điểm và ở một mức độ tự kỷ khác nhau. Có trẻ rất hạn chế trong vấn đề giao tiếp xã hội, có trẻ lại tỏ ra dễ bị kích động và hiếu động… Mỗi trẻ khác nhau về tất cả các lĩnh vực phát triển như nhận thức, tâm lý - tình cảm, ngôn ngữ và giao tiếp, hành vi… Do vậy xây dựng các biện pháp phải phù hợp với đối tượng là trẻ tự kỷ đang tham gia quá trình học hòa nhập. Bởi vì nếu không phù hợp với đối tượng này thì các biện pháp đưa ra không đem lại hiệu quả cao, gây lãng phí thời gian và sức lực của người thực hiện cũng như gây ảnh hưởng không tốt tới tâm lý của trẻ.

3.1.4. Nguyên tắc tương tác giữa giáo viên mầm non và trẻ tự kỷ

Đây là nguyên tắc rất quan trọng khi đề xuất biện pháp giáo dục hòa nhập cho trẻ tự kỷ lứa tuổi mầm non. Bởi vì ngoài cha mẹ trẻ, giáo viên là những người hiểu rõ nhất những khả năng, nhu cầu cũng như những diễn biến sức khỏe, trạng thái tâm lý hàng ngày của trẻ. Giáo viên là những người thường xuyên tiếp xúc với trẻ nên việc tạo ra mối quan hệ tương tác, chia sẻ không mang tính áp đặt sẽ giúp trẻ hòa nhập được tốt hơn.

3.2. Một số biện pháp giáo dục hòa nhập trẻ tự kỷ theo mô hình kết hợp giữa trung tâm giáo dục trẻ khuyết tật và trường mầm non

3.2.1. Xây dựng nội dung, chương trình giáo dục hòa nhập cho trẻ tự kỷ theo mô hình kết hợp giữa trung tâm giáo dục trẻ khuyết tật và trường mầm non

3.2.1.1. Mục tiêu

Trẻ tự kỷ luôn cần có một sự quan tâm và giáo dục đặc biệt nên ngoài chương trình chung phù hợp với mục tiêu giáo dục của ngành giáo dục mầm non thì cần có nội dung, chương trình giáo dục hòa nhập thích hợp cho các em. Nội dung, chương trình giáo dục hòa nhập phù hợp với sự phát triển về thể chất, tâm lý và xã hội của trẻ tự kỷ sẽ đem lại hiệu quả cao nhất.

3.2.1.2. Nội dung và cách thực hiện

Xây dựng nội dung, chương trình giáo dục hòa nhập cho trẻ tự kỷ lứa tuổi mầm non có nghĩa là nhà trường phải có nội dung, chương trình phù hợp với khả

năng, nhu cầu và hứng thú khác nhau của trẻ. Nội dung, chương trình cần nhằm vào việc phát triển các tiềm năng, nâng cao năng lực và nhu cầu của mỗi cá nhân, đồng thời khắc phục được những khiếm khuyết giúp các em có khả năng tham gia tích cực vào quá trình hòa nhập cộng đồng.

Việc giáo dục phải dựa trên đặc điểm tâm sinh lý của trẻ, những kiến thức đã lĩnh hội và những điều các em quan tâm để tạo điều kiện, cơ hội và động viên các em học tập tốt hơn.

Trong giáo dục, giáo viên phải biết điều chỉnh nội dung, chương trình và yêu cầu bài học, tổ chức các hoạt động phù hợp với khả năng và sở thích của trẻ, tránh những yêu cầu gây căng thẳng, ức chế và cũng cần giải quyết được những biểu hiện hành vi bất thường của trẻ.

Khi xây dựng chương trình cần có sự phối hợp, cố vấn của các trung tâm, các chuyên gia chăm sóc và giáo dục trẻ tự kỷ.

Cần chú ý đến việc xây dựng chương trình giáo dục hòa nhập cho trẻ tự kỷ lứa tuổi mầm non cụ thể hóa từng đối tượng giáo dục. Thực tế có thể thấy mỗi trẻ tự kỷ có tình trạng bênh lý riêng với mức độ và biểu hiện khác nhau. Chính vì thế mà giáo viên trong các lớp có trẻ tự kỷ cần chú trọng đến đặc điểm tâm sinh lý và bệnh lý của từng bé để có chương trình giáo dục hò nhập khác nhau.

3.2.1.3. Điều kiện thực hiện

Trường mầm non và trung tâm giáo dục trẻ khuyết tật phải thống nhất được nội dung, chương trình giáo dục hòa nhập cho trẻ tự kỷ.

Cơ sở vật chất đảm bảo để thực hiện nội dung, chương trình đó.

3.2.2. Xây dựng kế hoạch chăm sóc giáo dục hòa nhập trẻ tự kỷ theo mô hình kết hợp giữa trung tâm giáo dục trẻ khuyết tật và trường mầm non

3.2.2.1. Mục tiêu

Giáo dục hòa nhập cho trẻ tự kỷ cũng như bất cứ hoạt động nào khác của con người sẽ không đạt được kết quả mong muốn nếu ko có kế hoạch cụ thể. Kế hoạch về giáo dục hòa nhập giúp các cán bộ quản lý, cán bộ giáo viên và những người làm

công tác giáo dục trẻ tự kỷ có căn cứ, hình dung một cách toàn thể, toàn diện công tác này trong quá trình giáo dục; đồng thời cũng cho thấy những công việc, mốc thời gian và kết quả cần đạt tới … qua đó giúp cho giáo viên, những người làm công tác giáo dục trẻ tự kỷ tích cực, chủ động trong thực hiện giáo dục hòa nhập.

Kế hoạch giáo dục cá nhân mang những mục đích, ý nghĩa tương tự nhưng chỉ giới hạn với những giáo viên trực tiếp làm công tác giáo dục hòa nhập và với trẻ có nhu cầu lập kế hoạch giáo dục cá nhân.

3.2.2.2. Nội dung và cách thực hiện

- Đối với xây dựng kế hoạch về giáo dục hòa nhập

Làm rõ và khẳng định vai trò, ý nghĩa của kế hoạch giáo dục hòa nhập đối với những người làm công tác quản lý giáo dục.

Tổ chức trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm về việc lập kế hoạch giáo dục hòa nhập trong đó chú trọng vào việc đề ra các giải pháp thực hiện giáo dục hòa nhập, các giải pháp cho công tác xã hội hóa giáo dục hòa nhập và định ra kế hoạch cụ thể (hàng tháng, tuần, ngày). Những vấn đề này cũng cần được chú ý ngay từ khâu duyệt kế hoạch của cán bộ quản lý để có những góp ý, điều chỉnh kịp thời.

- Đối với việc lập kế hoạch giáo dục cá nhân

Tập huấn và hỗ trợ giáo viên giáo dục hòa nhập về việc lập kế hoạch giáo dục cá nhân cho trẻ tự kỷ, trong đó chú trọng đến những kiến thức kỹ năng về việc xác định điểm mạnh, điểm yếu (năng lực và nhu cầu) của trẻ tự kỷ, về xác định các nội dung trong giáo dục hòa nhập và nội dung các hoạt động hỗ trợ khác, về việc đề ra các giải pháp thực hiện để đạt được mục tiêu.

Tăng cường trao đổi, bàn bạc chia sẻ kinh nghiệm và trách nhiệm giữa giáo viên trường mầm non, phụ huynh và cán bộ, nhân viên trung tâm giáo dục trẻ khuyết tật trong việc xây dựng và thực hiện kế hoạch giáo dục cá nhân. Bên cạnh đó cần lưu ý việc điều chỉnh kế hoạch giáo dục cá nhân cho trẻ tự kỷ là thường xuyên và hết sức cần thiết do đặc điểm đặc thù của giáo dục hòa nhập.

Mọi công việc như tổ chức các hoạt động giáo dục, kiểm tra đánh giá… đều phải căn cứ vào bản kế hoạch giáo dục cá nhân

3.2.2.3. Điều kiện thực hiện

Giáo viên cần nghiên cứu kỹ đặc điểm, nhu cầu của trẻ tự kỷ học tại lớp, nắm vững kỹ năng đánh giá trẻ tự kỷ để cùng nhóm hỗ trợ GDHN của trường xây dựng bản kế họach giáo dục cá nhân cho trẻ.

Giáo viên cần thực sự yêu thương, gần gũi và tận tình đối với trẻ KT. Nắm được những đặc điểm của trẻ KT hòa nhập trong lớp, xây dựng kế họach, mục tiêu và phương pháp giáo dục phù hợp cho trẻ.

3.2.3. Tổ chức trao đổi, chia sẻ kiến thức giáo dục hòa nhập trẻ tự kỷ theo mô hình kết hợp giữa trung tâm giáo dục trẻ khuyết tật và trường mầm non

3.2.3.1. Mục tiêu

Hiện nay chưa có những tài liệu chính thức về chăm sóc - giáo dục hòa nhập trẻ tự kỷ. Kiến thức chăm sóc - giáo dục trẻ tự kỷ chủ yếu là do các nhà giáo dục, những người làm công tác giáo dục trẻ tự kỷ tự tìm hiểu qua mạng internet, dịch các tài liệu nước ngoài mà có. Mỗi cá nhân lại có những kiến thức riêng về chăm sóc - giáo dục trẻ tự kỷ theo lĩnh vực mà mình quan tâm nghiên cứu. Giáo viên ở trường mầm non có những kiến thức về chăm sóc nhu cầu tâm lý, tình cảm cho trẻ tự kỷ. Các cán bộ nhân viên của trung tâm phục hồi chức năng lại đi sâu về các kiến thức y học chăm sóc - chữa trị cho trẻ tự kỷ.

Trường mầm non và trung tâm giáo dục trẻ khuyết tật cần triển khai thường xuyên các buổi trao đổi, chia sẻ kiến thức để giúp trẻ tự kỷ mau chóng hòa nhập cộng đồng.

3.2.3.2. Nội dung và cách thức thực hiện

Dựa vào những tài liệu đã có và tìm hiểu thêm của trung tâm giáo dục trẻ khuyết tật và các trường mầm non tổ chức trao đổi kiến thức, tập trung vào các nội dung sau:

- Những vấn đề chung của trẻ tự kỷ

- Mô hình giáo dục hòa nhập cho trẻ tự kỷ trong trường mầm non

- Giáo dục hòa nhập cho trẻ tự kỷ theo mô hình kết hợp giữa trung tâm giáo dục trẻ khuyết tật và trường mầm non

- Nguyên tác cơ bản của giáo dục hòa nhập

- Điều chỉnh chương trình, nội dung, phương pháp, đánh giá trong giáo dục hòa nhập trẻ tự kỷ