Một là, huyện Pác Nặm phải xác định phát triển ngành chăn nuôi bò thịt là con đường để chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp nông thôn, từ đó có chính sách và biện pháp khuyến khích phát triển phù hợp với từng địa phương, từng quy mô hộ nuôi;
Hai là, phải giải quyết vấn đề giống mà theo kinh nghiệm chủ yếu là cải tạo giống bò địa phương bằng lai tạo;
Ba là, coi trọng kỹ thuật chăn nuôi, chuyển giao kỹ thuật chăn nuôi cho người chăn nuôi qua việc đẩy mạnh công tác khuyến nông;
Bốn là, lựa chọn mô hình tổ chức phát triển chăn nuôi phù hợp, đặc biệt cần tập trung phát triển mô hình chăn nuôi tập trung;
Năm là, chuyển đổi mục đích sử dụng đất trồng trọt kém hiệu quả sang trồng cỏ, cung cấp thức ăn cho đàn bò thịt trên địa bàn.
Chương 2
ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu
2.1.1. Điều kiện tự nhiên của huyện Pác Nặm
2.1.1.1. Vị trí địa lý
Pác Nặm là một huyện miền núi cao, là một trong những huyện khó khăn nhất của tỉnh Bắc Kạn. Pác Nặm nằm ở phía Bắc của tỉnh Bắc Kạn, có vị trí địa lý 22028’ đến 22045’ vĩ độ Bắc và từ 105030’ đến 105050’ kinh độ Đông. Ranh giới hành chính của huyện được xác định như sau:
- Phía Đông giáp huyện Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng
- Phía Tây giáp huyện Na Hang, tỉnh Tuyên Quang.
- Phía Nam giáp huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn.
- Phía Bắc giáp huyện Bảo Lâm và huyện Bảo Lạc, tỉnh Cao Bằng
2.1.1.2. Đặc điểm địa hình
Là một huyện miền núi có độ dốc lớn, có nhiều núi cao, độ cao trung bình từ 400 đến 1.200 m so với mặt nước biển. Căn cứ vào độ dốc có thể chia huyện thành 4 dạng địa hình chính.
Vùng địa hình thung lũng bằng: Diện tích ít chỉ chiếm khoảng 4,46% diện tích tự nhiên của toàn huyện. Phân bố rải rác ở một số nơi bãi bồi dọc theo các con sông và các khe suối, thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp.
Vùng địa hình tương đối bằng: Chiếm khoảng 11,40% diện tích tự nhiên của toàn huyện. Vùng địa hình này thích hợp cho việc phát triển cây công nghiệp và cây ăn quả lâu năm.
Vùng địa hình có độ dốc lớn: Chiếm khoảng 56,80% diện tích tự nhiên của toàn huyện. Vùng địa hình này thích hợp cho việc phát triển đồng cỏ chăn nuôi và khoanh nuôi tái sinh rừng.
Vùng địa hình có độ dốc rất lớn: Chiếm khoảng 27,34% diện tích tự nhiên của toàn huyện. Địa hình bị chia cắt mạnh, dễ bị xói mòn, rửa trôi, thích hợp cho việc trồng rừng phòng hộ và rừng sản xuất.
Nhìn chung, địa hình của huyện Pác Nặm chủ yếu là núi cao, độ dốc tương đối lớn, rất phức tạp, gây khó khăn cho sản xuất nông - lâm nghiệp, xây dựng cơ sở hạ tầng phục vụ sinh hoạt, sản xuất và phát triển kinh tế - xã hội.
2.1.1.3. Thời tiết khí hậu và thủy văn
Huyện Pác Nặm nằm trong khí hậu nhiệt đới gió mùa, có mùa Hạ nóng ẩm mưa nhiều, mùa Đông ít mưa, lạnh và khô. Lượng mưa bình quân không lớn và phân bố theo mùa, ít chịu ảnh hưởng của gió bão.
* Nhiệt độ
- Nhiệt độ trung bình cả năm là 220C.
- Nhiệt độ tháng cao nhất (vào tháng 7) là 27,50C
- Nhiệt độ tháng thấp nhất (vào tháng 1) xuống tới 30C
Các tháng có nhiệt độ cao nhất là tháng 6, 7 và 8 (nhiệt độ từ 27,2 - 27,50C), giữa tiểu vùng thấp vào các tháng nóng mùa hè có nhiệt độ cao hơn vùng đồi núi cao trong xã từ 1 đến 20C. Tháng có nhiệt độ thấp nhất là các tháng 1, 2 và 12 (có khi xuống tới 3 đến 50C).
* Độ ẩm không khí
Độ ẩm không khí trung bình năm khá cao 84 - 85%. Bình quân các tháng mùa mưa, độ ẩm không khí đạt 85% và trong các tháng mùa khô độ ẩm không khí là 76 - 80%, tháng có độ ẩm thấp nhất là tháng 12 độ ẩm vào khoảng 76%.
* Lượng mưa
Lượng mưa trung bình hằng năm đạt 1400mm được phân bố không đều trong năm. Mùa mưa từ tháng 4 đến tháng 10, lượng mưa chiếm tới 90% tổng lượng mưa cả năm, trong đó tập trung nhiều vào các tháng 6, 7 và 8, dễ gây ngập úng, lũ quét ở những nơi địa hình thấp, thời gian có thể kéo dài từ 1 đến 3 ngày gây ách tắc giao thông và thiệt hại nhà cửa, hoa màu cho nhân dân trong vùng.
Ngược lại, trong mùa khô từ tháng 11 đến tháng 3 năm sau, lượng mưa chỉ chiếm khoảng 10% lượng mưa cả năm, nhất là các tháng 1 và 12 có lượng mưa rất thấp. Trong mùa này lượng bốc hơi cao ảnh hưởng lớn tới trồng trọt nên cần có hệ thống tưới và hồ chứa để giữ, điều tiết nước tưới kịp thời cho sản xuất và sinh hoạt của nhân dân.
2.1.1.4. Đất đai
Năm 2017 diện tích đất nông nghiệp là 46.064,63 ha, chiếm 96,9% trong tổng diện tích đất tự nhiên (47.539,13 ha); đất phi nông nghiệp là 1.149,46 ha, chiếm 2,42%; đất chưa sử dụng bao gồm đất bằng, đất bằng và núi đá không có rừng cây là 325,04 ha, chiếm 0,68 %.
Trong diện tích đất nông nghiệp, đất dành cho sản xuất nông nghiệp là 5.755,37 ha, chiếm 12,49%; đất lâm nghiệp chiếm 86,90% tương ứng với 40.031,17 ha; còn lại 0,07% là đất nuôi trồng thuỷ sản. Đất và tình hình sử dụng đất được thể hiện cụ thể qua bảng 2.1:
Bảng 2.1. Tình hình sử dụng đất của huyện Pác Nặm giai đoạn 2016 - 2018
ĐVT: ha
Năm 2016 | Năm 2017 | Năm 2018 | |
47.539,13 | 47.539,13 | 47.539,13 | |
1. Đất nông nghiệp | 46.064,63 | 46.064,63 | 46.064,63 |
1.1. Đất sản xuất nông nghiệp | 5.734,92 | 5.746,25 | 5.755,37 |
1.2. Đất lâm nghiệp | 40.031,17 | 40.031,17 | 40.031,17 |
1.3. Đất nuôi trồng thủy sản | 30,89 | 30,89 | 30,89 |
1.4. Đất nông nghiệp khác | 267,65 | 256,32 | 247,20 |
2. Đất phi nông nghiệp | 1.149,46 | 1.149,46 | 1.149,46 |
2.1. Đất ở | 233,74 | 233,74 | 233,74 |
2.2. Đất chuyên dùng | 569,63 | 569,63 | 569,63 |
2.3. Đất làm nghĩa trang | 5,58 | 5,58 | 5,58 |
2.4. Đất sông, ngòi, kênh, rạch, suối | 340,51 | 340,51 | 340,51 |
3. Đất chưa sử dụng | 325,04 | 325,04 | 325,04 |
Đất bằng | 294,59 | 294,59 | 294,59 |
Đất đồi núi | 9,20 | 9,20 | 9,20 |
Đất chưa sử dụng khác | 21,25 | 21,25 | 21,25 |
Có thể bạn quan tâm!
-
Những Đóng Góp Mới, Ý Nghĩa Khoa Học Và Thực Tiễn -
Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Chăn Nuôi Bò Thịt Tại Miền Núi -
Số Lượng Bò Của Cả Nước Và Các Vùng Chính Giai Đoạn 2014 - 2016 -
Đánh Giá Những Thuận Lợi Và Khó Khăn Trong Phát Triển Sản Xuất Nông Nghiệp Trên Địa Bàn Huyện Pác Nặm Tỉnh Bắc Kạn -
Thực Trạng Chăn Nuôi Bò Trên Địa Bàn Huyện Pác Nặm, Tỉnh Bắc Kạn -
Tình Hình Dịch Bệnh Và Công Tác Thú Y Trên Đàn Bò
Xem toàn bộ 113 trang tài liệu này.
Nguồn: Niên giám thống kê huyện Pác Nặm, 2018
Qua 3 năm tình hình sử dụng đất của huyện không có nhiều biến động. Đất nông nghiệp, thuỷ sản biến động không đáng kể, bình quân qua 3 năm tăng 0,11%. Diện tích đất sản xuất nông nghiệp có xu hướng tăng chậm qua 3 năm, năm 2018 so với năm 2017 tăng 5,54 ha, ứng với mức tăng 0,12%. Bình quân qua 3 năm tăng 4,97 ha, ứng với tăng 0,05%. Diện tích đất nông nghiệp biến động chủ yếu là do diện tích đất cỏ dùng vào chăn nuôi tăng (bình quân tăng 3,97%), diện tích đất trồng lúa tăng (bình quân 1,43%). Xu hướng này phù hợp với định hướng của huyện là tập trung vào chăn nuôi và khai hoang, phục hoá ruộng đất.
Diện tích đất lâm nghiệp qua 3 năm tăng với tỷ lệ 0,12%. Trong đó đất rừng phòng hộ tăng bình quân 0,21%; đất rừng sản xuất tăng 0,04%. Nguyên nhân là do huyện có quy hoạch bổ sung, thực hiện dự án 661 tăng diện tích rừng trồng phục vụ cho sản xuất và phòng hộ, thực hiện giao đất giao rừng lâu dài cho người dân, kết hợp với chính sách phát triển địa phương nên diện tích đất lâm nghiệp tăng.
Tình hình đất phi nông nghiệp có xu hướng tăng, bình quân qua 3 năm tăng 1,87%. Diện tích tăng chủ yếu là do đất ở tăng, dân số tăng do vậy nhu cầu cho diện tích đất ở cũng tăng.
Là huyện phía Bắc của tỉnh miền núi phía Bắc, diện tích đất đồi là chủ yếu (diện tích chưa sử dùng còn nhiều) với những độ cao thấp khác nhau, cùng các đặc điểm về thổ nhưỡng phù hợp cho việc trồng mới và chăm sóc cỏ. Những đặc điểm trên tạo cho Pác Nặm có những tiềm năng thuận lợi cho phát triển chăn nuôi bò thịt.
2.1.2. Điều kiện kinh tế- xã hội của huyện Pác Nặm
2.1.2.1. Tình hình phát triển kinh tế - xã hội
Huyện Pác Nặm có nền kinh tế chủ yếu là sản xuất nông lâm nghiệp:
- Về trồng trọt: cây trồng chủ yếu là cây lương thực như: Lúa, ngô, sắn…cây công nghiệp ngắn ngày có đỗ tương, ngoài ra còn trồng rau, đậu các loại cung cấp cho thị trường.
- Về chăn nuôi: phát triển chăn nuôi ở huyện có chăn nuôi gia súc như: Trâu, bò, bò và chăn nuôi gia cầm: Gà, vịt, ngoài ra còn có một số hộ nuôi ong mật và nuôi thả cá góp phần giải quyết việc làm và tăng thu nhập.
- Về lâm nghiệp: sản xuất hiện nay ở huyện chủ yếu trồng rừng và khoanh nuôi bảo vệ rừng tự nhiên phòng hộ, vì rừng trồng hiện nay trên địa bàn huyện chưa đến kì khai thác nên chưa có thu nhập kinh tế về rừng.
- Các ngành kinh tế khác: hiện nay ngành kinh tế của huyện vẫn tập trung vào sản xuất nông lâm là chủ yếu, các ngành nghề dịch vụ đã có nhưng còn ở quy mô nhỏ.
Trong nhiệm kỳ 2015-2020, Đảng bộ huyện Pác Nặm đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo chính quyền, các tổ chức chính trị - xã hội và nhân dân phát huy nội lực, sử dụng hiệu quả các nguồn lực để đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng, đẩy mạnh ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất và mạnh dạn chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi, xây dựng các mô hình kinh tế, triển khai có hiệu quả các chính sách đảm bảo an sinh xã hội.
2.1.2.2. Tình hình dân số - lao động và việc làm
Pác Nặm có số dân năm 2018 là 32.414 người, trong đó dân số nông nghiệp chiếm 93% trong tổng số dân toàn huyện. Mật độ dân số bình quân là 70,55 người/km2 (Phòng Lao động TB & XH huyện Pác Nặm (2017, 2018)). Pác Nặm là một huyện miền núi nên mật độ dân số ở mức thấp, dân cư phân bổ thưa thớt. Dân số sống chủ yếu bằng nghề nông nghiệp, sự đa dạng về ngành nghề trong huyện là thấp so với các huyện khác trong tỉnh.
Tổng số hộ trên toàn huyện là 5.452 hộ, trong đó hộ nông nghiệp chiếm 95,27% tương ứng là 5.194 hộ; lao động chủ yếu của huyện Pác Nặm là lao động nông nghiệp với tổng số là 14.144 người chiếm 91,52% (Phòng Lao động TB & XH huyện Pác Nặm (2017, 2018)). Qua 3 năm số hộ tham gia vào hoạt động dịch vụ, thương mại và công nghiệp, xây dựng tăng không đáng kể (bình quân chỉ tăng 1,27%), điều này chứng tỏ sự chuyển dịch cơ cấu giữa các năm theo xu hướng giảm tỷ trọng lao động nông nghiệp, tăng tỷ trọng lao động công nghiệp và dịch vụ còn chậm, chưa phù hợp với xu thế phát triển kinh tế của đất nước.
Tỷ lệ hộ nghèo ở mức rất cao so với cả nước. Năm 2017 tỷ lệ hộ nghèo 42,57%, năm 2018 tỷ lệ hộ nghèo là 38,95%, giảm 3,62% so với 2017. Do đó, việc phát triển nông nghiệp theo mũi nhọn là hết sức cần thiết, đặc biệt là phát triển chăn nuôi và nghiên cứu đầu ra cho bò thịt giúp hộ chăn nuôi đạt được hiệu quả kinh tế cao hơn.
Tình hình dân số của huyện được thể hiện chi tiết qua bảng 2.3
Bảng 2.3. Tình hình dân số, lao động của huyện Pác Nặm giai đoạn 2016 - 2018
Năm Chỉ tiêu | ĐVT | Năm 2016 | Năm 2017 | Năm 2018 | So sánh (%) | ||
Năm 2017/ 2016 | Năm 2018/ 2017 | ||||||
1 | Tổng số hộ | Hộ | 6.849 | 6.899 | 7.132 | 100,73 | 103,38 |
2 | Tổng số nhân khẩu | Khẩu | 32.703 | 33.114 | 33.414 | 101,26 | 100,91 |
3 | Tổng số lao động trong độ tuổi | LĐ | 20.389 | 21.590 | 20.206 | 105,89 | 93,59 |
4 | Bình quân nhân khẩu/hộ | Khẩu/ hộ | 4,7 | 4,8 | 4,7 | 100,63 | 97,71 |
5 | Bình quân LĐ/hộ | LĐ/hộ | 2,98 | 3,13 | 2,83 | ||
6 | Mật độ dân số | Người/ km2 | 69 | 70 | 70 |
(Nguồn: Phòng LĐTB và XH huyện Pác Nặm, 2018)
Theo số liệu thống kê đồng bào các dân tộc thiểu số trong Huyện là lao động thuần nông, hầu hết các hộ sống chủ yếu nhờ sản xuất nông nghiệp, toàn Huyện hiện nay có 20.206 người đang trong độ tuổi lao động chiếm 61,37% tổng dân số của huyện. Cơ cấu lao động giữa các ngành, các khu vực là khác nhau:
Lao động nông nghiệp 17.989 người, chiếm 86,2% tổng số lao động đang làm việc trong các ngành kinh tế.
Lao động công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và xây dựng 584 người chiếm 2,8% lao động đang làm việc trong các ngành kinh tế.
Lao động thương nghiệp - dịch vụ 2.296 người, chiếm 11% tổng số lao động đang làm việc trong các ngành kinh tế.
2.1.2.3. Cơ sở hạ tầng
Hệ thống đường giao thông: Pác Nặm có tổng chiều dài đường bộ trục đường 258b là 37km. Trong những năm gần đây, mạng lưới đường giao thông liên huyện và liên xã liên tục được mở, tu sửa và nâng cấp. Hệ thống giao thông nông thôn mấy năm gần đây được đầu tư mở rộng thực hiện theo phương châm dân cùng góp và quản lý. Nhưng nhìn chung, hệ thống đường giao thông còn nhiều khó khăn phức tạp do đặc điểm địa hình tạo nên, đặc biệt mùa mưa thường bị ách tắc do đất sạt lở và hệ thống ngầm, đập tràn nước lũ dâng cao….
Hệ thống thuỷ lợi của huyện đa phần đều là các công trình nhỏ, quy mô tưới ít. Đến năm 2017, toàn huyện có trên 90 công trình thuỷ lợi vừa và nhỏ, đáp ứng nhu cầu nước tưới cho trên 50% tổng diện tích lúa của huyện.
Hệ thống điện lưới: Toàn huyện có 30 trạm biến áp với tổng công suất 180KVA. Trong năm 2017, ngành điện cung ứng gần 2 triệu KW. Hơn 90% số hộ dân sử dụng điện lưới quốc gia. Hệ thống điện lưới nông thôn huyện hiện nay đang được đầu tư xây dựng và củng cố, các hộ còn lại vẫn đang hưởng chính sách của nhà nước cấp dầu hoả thắp sáng.
Về giáo dục: Toàn huyện có 29 trường học, trong đó: 10 trường Mầm non; 10 trường Tiểu học; 6 trường Phổ thông cơ sở; 7 trường Trung học cơ sở; 1 trường THPT. Về cơ sở vật chất các trường nhìn chung chưa được đầu tư đồng bộ, hầu hết các trường đều chưa có phòng thư viện, phòng thí nghiệm; số phòng học nhà tạm chiếm trên 40%.
Về văn hoá: 100% số xã có bưu điện văn hoá và nhà văn hoá. Hàng năm có trên 70% gia đình đạt danh hiệu gia đình văn hoá.
Về y tế: Toàn huyện có 01 Trung tâm y tế huyện; 10 trạm y tế cấp xã, trình độ tay nghề y, bác sỹ cơ bản đáp ứng được công tác chăm sóc sức khoẻ ban đầu cho nhân dân.
Nhìn chung cơ sở hạ tầng của huyện chưa hoàn thiện để phục vụ tốt nhu cầu sản xuất, đời sống và lưu thông hàng hoá. Đây là một khó khăn cho việc tiêu thụ bò thịt.