Tổng Quan Về Cho Vay Khách Hàng Doanh Nghiệp Của Ngân Hàng Thương Mại

CHƯƠNG 1: L LUẬN CHUNG VỀ CHẤT LƯỢNG CHO VAY

KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI

1.1 Tổng quan về cho vay khách hàng doanh nghiệp của ngân hàng thương mại

1.1.1 Khái niệm cho vay khách hàng doanh nghiệp của ngân hàng thương mại

Cho vay là hoạt động kinh doanh chủ yếu của ngân hàng thương mại nói chung và ngân hàng thương mại nói riêng. Doanh thu từ hoạt động cho vay sẽ bù đắp cho phí tiền gửi, chi phí dự trữ, chi phí kinh doanh và quản quản lý, chi phí vốn trôi nổi, chi phí thuế các loại và các chi phí rủi ro đầu tư. Đặc biệt đối với các ngân hàng thì lợi nhuận từ hoạt động cho vay đem lại chiếm một phần lớn trong tổng lợi nhuận của ngân hàng. Do vậy hoạt động cho vay được xem là hoạt động chủ đạo của các ngân hàng thương mại nói chung và ngân hàng thương mại nói riêng.

Theo Thông tư 39/2016/TT-NHNN quy định về hoạt động cho vay củatổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài đối với khách hàng doNgân hàng Nhà nước Việt Nam ban hành quy định: “Cho vay là hình thức cấp tín dụng, theo đó t chức tín dụng giao hoặc cam kết giao cho khách hàng một khoản tiền để sử dụng vào mục đích xác định trong một thời gian nhất định theo thỏa thuận với nguyên tắc có hoàn trả cả gốc và lãi”.

Theo Luật số 59/2020/QH14 ký ngày 17 tháng 6 năm 2020 về Luật Doanh nghiệp đã qui định: “Doanh nghiệp là t chức có tên riêng, có tài sản, có trụ sở giao dịch, được thành lập hoặc đăng ký thành lập theo quy định của pháp luật nhằm mục đích kinh doanh”.

Hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp có thể hiểu như sau: Hoạt động cho vay đối với khách hàng doanh nghiệp của các NHTM là hình thức

Có thể bạn quan tâm!

Xem toàn bộ 120 trang tài liệu này.

cấp tín dụng của ngân hàng đối với doanh nghiệp, trong đó ngân hàng chuyển cho doanh nghiệp một khoản vốn b ng tiền để sử dụng vào mục đích kinh doanh cụ thể với thời gian nhất định được ký kết theo hợp đồng tín dụng/giấy nhận nợ trên nguyên tắc có hoàn trả gốc lãi.

1.1.2 Đặc điểm hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp của ngân hàng thương mại

Hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp của NHTM bao gồm các đặc điểm chung khác như các hoạt động cho vay khác. Tuy nhiên, hoạt động này còn có các đặc điểm lưu ý như:

- Đối tượng khách hàng rất đa dạng: Bao gồm nhiều thành phần, nhiều lĩnh vực khác nhau trong nền kinh tế.

- Mục đích vay vốn cũng khác nhau: Có thể là mua sắm tài sản, đầu tư trang thiết bị, vốn cho sản xuất kinh doanh...

- Thủ tục, quy trình cho vay tương đối phức tạp: Cần có những ràng buộc bởi tính pháp lý cao. Cần có quy trình thẩm định cẩn trọng để quyết định cho vay hay không.

- Các khoản vay thường là lớn, mang tính rủi ro cao, lợi nhuận lớn.

- Thông tin về doanh nghiệp thường rõ ràng, đáng tin cậy. Khách hàng doanh nghiệp khác với khách hàng cá nhân, hộ kinh doanh ... vì để thành lập được doanh nghiệp họ cần có có tên riêng, có tài sản, có trụ sở giao dịch, được thành lập hoặc đăng ký thành lập theo quy định của pháp luật nh m mục đích kinh doanh.

1.1.3 Vai trò của hoạt động cho vay khách hàng doanh nghiệp của ngân hàng thương mại

- Đối với ngân hàng thương mại

Ngân hàng là tổ chức chuyên doanh trên lĩnh vực tiền tệ, nhận tiền gửi và huy động các nguồn tài chính nhàm mục tiêu lợi nhuận. An toàn trong lợi

nhuận là mục tiêu của ngân hàng, nói cách khác ngân hàng là một tổ chức kinh doanh gặp nhiều rủi ro do phần lớn tài sản có của ngân hàng là bộ phận tài sản sinh lợi nhưng lại không do ngân hàng trực tiếp sử dụng. Do đó, trong quá trình hoạt động, ngân hàng đạt được mục tiêu lợi nhuận nhưng vẫn phải đảm bảo an toàn. Vì vậy, ngân hàng luôn quan tâm đến những dự án mang hiệu quả cao. Hơn thế nữa, ngày nay sản phẩm ngân hàng cung ứng ngày càng đa dạng không chỉ giới hạn trong những nghiệp vụ truyền thống như nhận tiền gửi, cho vay hay trung gian thanh toán mà còn rất nhiều các nghiệp vụ đa dạng khác. Lợi nhuận do các nghiệp vụ này ngày một chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu lợi nhuận của ngân hàng. Một trong những khách hàng quan trọng nhất của những nghiệp vụ này không ai khác chính là các doanh nghiệp. Do vậy để tạo được mối quan hệ lâu dài trong tương lai, cũng là thị trường sinh lợi chính của mình, ngân hàng sử dụng tín dụng cho vay khách hàng doanh nghiệp như là một công cụ cuốn hút các khách hàng, củng cố lòng trung thành của các khách hàng truyền thống, đồng thời tạo ra các mối quan hệ mới với các khách hàng mới. Ngân hàng thông qua nguồn vốn tín dụng ưu đãi cung cấp tín dụng cho vay khách hàng doanh nghiệp, không những thu được lợi nhuận từ hoạt động tín dụng đem lại mà còn thu thêm được lợi nhuận từ những dịch vụ khác cung cấp cho khách hàng. Hơn nữa năng lực cung cấp tín dụng cho vay khách hàng doanh nghiệp cũng chứng tỏ ngân hàng có được niềm tin lớn từ khách hàng cũng như công chúng, trong giai đoạn hiện nay nó cũng chứng tỏ khả năng cạnh tranh của ngân hàng.

- Đối với khách hàng vay vốn

Trong nền kinh tế thị trường ngày càng phát triển như hiện nay, các doanh nghiệp đang phải tham gia vào cuộc cạnh tranh gay gắt, đây là một thực tế tất yếu xảy ra ở bất kỳ nền kinh tế nào. Do sức ép của cạnh tranh mà các doanh nghiệp luôn có những nhu cầu đầu tư để tái sản xuất mở rộng, tăng

khả năng sản xuất, phát triển thị trường, nâng cao chất lượng sản phẩm, có như vậy doanh nghiệp mới đảm bảo tồn tại và phát triển. Nhưng muốn thực hiện các kế hoạch như vậy doanh nghiệp cần có một lượng vốn ổn định. Ở Việt Nam hiện nay, khi mà thị trường tài chính chưa hoàn thiện thì tín dụng ngân hàng là một giải pháp tối ưu nhất cho các doanh nghiệp. Giúp cho doanh nghiệp có những công nghệ mới để nâng cao chất lượng sản phẩm, củng cố vị thế của doanh nghiệp trên thị trường, giúp cho doanh nghiệp có thể chịu được những sức ép ban đầu của cạnh tranh và của môi trường kinh doanh mới, giúp cho doanh nghiệp yên tâm hơn trong đầu tư và rảnh tay tính toán với những dự án lớn, hiệu quả cao. An toàn về tài chính là khả năng thanh toán là mối quan tâm của nhiều phía đặc biệt là các doanh nghiệp. Vì vậy tín dụng cho vay khách hàng doanh nghiệp của ngân hàng thương mại vô cùng quan trọng đối với các doanh nghiệp trong nền kinh tế.

- Đối với nền kinh tế

Đảm bảo phát trển kinh tế theo chều sâu: Một nền kinh tế chỉ có thể phát triển mạnh và bền vững nếu trong nền kinh tế đó các hoạt động đầu tư được đẩy mạnh. Khác với các loại hình đầu tư khác, hoạt động tín dụng cho vay khách hàng doanh nghiệp cho phép các tổ chức có được nguồn vốn vớ thời hạn hoàn vốn lâu dài đủ để đầu tư vào các dự án mang ý nghĩa chiến lược, phát huy được hiệu quả. Đối với Chính phủ việc sử dụng có hiệu quả các nguồn tài chính cho vay khách hàng doanh nghiệp sẽ giúp theo đuổi được các chính sách kinh tế vĩ mô từ đó có thể hướng được đầu tư tư nhân vào cá ngành mà họ đang khuyến khích phát triển, đảm bảo nền kinh tế phát triển bền vững trong lâu dài. Như vậy, có thể nói tín dụng cho vay khách hàng doanh nghiệp đóng một vai trò quan trọng trong việc đảm bảo thực hiện các chương trình kinh tế - xã hội của một quốc gia, đảm bảo cho nền kinh tế phát triển vững chắc, theo chiều sâu.

Thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế phù hợp với mục tiêu của Chính phủ. Hiện nay, ở nước ta đang tiến hành CNH-HĐH. Công nghiệp hóa không chỉ đơn giản là tăng thêm tốc độ và tỷ trọng sản xuất công nghiệp mà là quá trình chuyển dịch cơ cấu gắn với đổi mới về công nghệ tạo nền tảng cho sự phát triển nhanh và bền vững, hiệu quả cao cho toàn bộ nền kinh tế quốc dân. Trong điều kiện hiện nay, khi thị trường vốn của nước ta chưa phát triển thì hiện tại và trong thời gian tới tín dụng cho vay khách hàng doanh nghiệp vẫn đóng vai trò quyết định trong việc thực hiện quá trình CNH-HĐH. Thông qua hoạt động tín dụng này, ngân hàng có thể cho vay đáp ứng nhu cầu phát triển của ngành kinh tế này cũng như hạn chế đối với ngành kinh tế khác. Như vậy, qua chính sách tín dụng trong từng thời kỳ mà các NHTM có th tham gia vào quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế.

Tạo thị trường sử dụng vốn: cho vay khách hàng doanh nghiệp phục vụ đầu tư cho một dự án mới để đầu tư vào các máy múc thiết bị và xây dựng cơ bản của doanh nghiệp sẽ kích thích sản xuất phát triển. Khi đó nhu cầu vốn lưu động sẽ tăng lên để đáp ứng nhu cầu sản xuất. Tốc độ phát triển sản xuất càng lớn thì nhu cầu vốn càng nhiều.

Thúc đẩy mở rộng kim ngạch xuất nhập khẩu: Nhờ có tín dụng cho vay khách hàng doanh nghiệp của ngân hàng mà các doanh nghiệp cso thể nhập khẩu công nghệ mới từ đó nâng cao được năng lực sản xuất và chất lượng sản phẩm, được thị trường quốc té chấp nhận. Thị trường của doanh nghiệp được mở rộng ra thị trường quốc tế góp phần tăng kim ngạch xuất nhập khẩu.

Đảm bảo nguồn thu vững chắc cho Ngân hàng nhà nước: Thuế là nguồn thu chủ yếu của ngân sách nhà nước. Khối lượng sản phẩm được sản xuất và tiêu thụ sẽ tạo ra một nguồn thu lớn cho ngân sách từ các loại thuế vư VAT, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế XNK … Trong trường hợp hàng hóa được xuất khẩu thì chúng ta sẽ thu được một nguồn ngoại tệ đáp ứng nhu cầu nhập khẩu.

Tín dụng cho vay daonh nghiệp còn mang ý nghĩa to lớ đối với các cá nhân trong xã hội và trong toàn bộ nền kinh tế. Sản xuất phát triển, các doanh nghiệp có vốn để mở rộng sản xuất, tích lũy trong xã hội tăng lên, nền kinh tế biến đổi về chất, phúc lợi xã hội được đảm bảo, việc làm tạo ra ngày càng nhiều, tỷ lệ thất nghiệp giảm đi đôi với chất lượng cuộc sống ngày một tăng lên của các tầng lớp dân cư trong xã hội.

1.1.4 Các hình thức cho vay khách hàng doanh nghiệp của ngân hàng thương mại

Cho vay ngắn hạn

DN có thể vay ngắn hạn tại ngân hàng để đáp ứng các nhu cầu về vốn cho hoạt động sản xuất, kinh doanh. Cũng như các khoản vay trung và dài hạn, các doanh nghiệp không được vay để đáp ứng các nhu cầu như: mua sắm các tài sản và chi phí hình thành nên các tài sản mà pháp luật cấm mua bán, chuyển nhượng, chuyển đổi; thanh toán các chi phí cho việc thực hiện các giao dịch mà pháp luật cấm. Căn cứ vào điều kiện cụ thể, DN có thể lựa chọn trong số các hình thức vay ngắn hạn sau:

Chiết khấu chứng từ có giá:

Đây là hình thức mà qua đó ngân hàng mua các giấy tờ có giá ngắn hạn của người thụ hưởng trước khi các giấy tờ này đến hạn thanh toán. Đối tượng chiết khấu là các giấy tờ có giá ngắn hạn, bao gồm tín phiếu, kỳ phiếu, chứng chỉ tiền gửi, sổ tiết kiệm, thương phiếu, bộ chứng từ hàng xuất, các trái phiếu có thời hạn lưu hành còn lại từ trên 12 tháng, các giấy tờ khác trị giá b ng tiền.

Cho vay từng lần:

Hình thức cho vay này thường xuyên được áp dụng đối với doanh nghiệp không có nhu cầu vay vốn thường xuyên, cần vay vốn cho hoạt động kinh

doanh cụ thể. Theo hình thức này, mỗi lần vay doanh nghiệp và ngân hàng thực hiện thủ tục vay vốn cần thiết và ký kết hợp đồng cho vay.

Cho vay theo hạn mức cho vay:

Theo hình thức này, doanh nghiệp và ngân hàng căn cứ vào phương án, kế hoạch sản xuất kinh doanh, nhu cầu vay vốn của doanh nghiệp, tỷ lệ vay vốn tối đa so với tài sản bảo đảm,... để xác định và thoả thuận một hạn mức cho vay duy trì trong một khoảng thời gian nhất định. Nội dung thoả thuận này phải được thể hiện và ký kết b ng hợp đồng cho vay.

Hình thức này thường được áp dụng đối với doanh nghiệp có nhu cầu vay vốn trả nợ thường xuyên, có đặc điểm sản xuất kinh doanh, luân chuyển vốn không phù hợp với phương thức cho vay từng lần, có uy tín với ngân hàng. So với hình thức cho vay từng lần, cho vay theo hạn mức cho vay tạo điều kiện cho tín dụng ngắn hạn.

Cho vay theo hạn mức thấu chi:

Đây là hình thức cho vay mà ngân hàng thoả thuận b n văn bản chấp thuận cho doanh nghiệp chi vượt số tiền có trên tài khoản thanh toán của doanh nghiệp trên cơ sở các quy định của Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam về hoạt động thanh toán qua các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán.

So với các hình thức vay trên, vay theo hạn mức thấu chi tạo điều kiện cho doanh nghiệp chủ động và linh hoạt hơn trong việc sử dụng vốn. Tuy tại nhiều ngân hàng đã có hình thức này nhưng chưa phát triển, nhất là đối với DN.

Bao thanh toán:

Bao thanh toán là hình thức cho vay mà ngân hàng đứng ra thanh toán ngay cho doanh nghiệp xuất khẩu một phần tiền về hàng hoá đã bán cho doanh nghiệp nhập khẩu nước ngoài và sau đó sẽ thu hồi lại vốn cho vay từ doanh nghiệp nhập khẩu nước ngoài.

Cho vay thông qua nghiệp vụ phát hành và sử dụng thẻ tín dụng.

Theo hình thức này, ngân hàng chấp nhận cho doanh nghiệp được sử dụng số vón vay trong phạm vi hạn mức tín dụng để thanh toán mua hàng hoá, dịch vụ và rút tiền mặt tại máy rút tiền tự động hoặc điểm ứng tiền mặt là đại lý của ngân hàng. Khi vay để phát hành và sử dụng th tín dụng, ngân hàng và doanh nghiệp phải tuân theo các quy định của Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam về phát hành và sử dụng th tín dụng.

Những doanh nghiệp lớn đã có uy tín trên thị trường thường có nhu cầu tiếp cận các khoản vay trung và dài hạn. Tuy nhiên đối với các DN, với đặc thù về quy mô, vốn và hoạt động nên có nhu cầu tiếp cận các khoản vay ngắn hạn để giải quyết các nhu cầu và giao dịch thường xuyên và trước mắt. Việc nắm bắt và sử dụng thành thạo các loại hình dịch vụ nêu trên đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì hoạt động đều đặn của doanh nghiệp.

Đối với ca c DN, sau khi đã tiếp cận được ca c khoản vay ngắn hạn thì việc sử dụng các khoản vay trên đúng mục đích đóng vai trò quan trọng. Nếu doanh nghiệp sử dụng vốn vay ngắn hạn cho các kế hoạch kinh doanh và đầu tư dài hạn sẽ thực sự là một thách thức và tiềm ẩn rủi ro cho chính họ và ngân hàng.

Cho vay trung và dài hạn

Cho vay trung - dài hạn cho DN chủ yếu phục vụ cho việc thực hiện các dự án đổi mới, mở rộng sản xuất, kinh doanh và đầu tư cho xây dựng cơ bản. Các hình thức tín dụng trung - dài hạn của ngân hàng thực hiện đối với DN bao gồm:

Cho vay theo dự án đầu tư:

Đây là hình thức tín dụng qua đó ngân hàng cho doanh nghiệp vay vốn để thực hiện các dự án đầu tư phát triển sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và các dự án đầu tư phục vụ đời sống.